Papers by Mehmet Ali Dilber
Dünya 20. yüzyıla geldiğinde hızlı bir küreselleşme sürecine girmiştir. Bu küreselleşmenin boyutl... more Dünya 20. yüzyıla geldiğinde hızlı bir küreselleşme sürecine girmiştir. Bu küreselleşmenin boyutları kendini her alanda göstermiştir. Ülkeler sosyal, politik ve kültürel anlamda hızlı değişimler yaşamıştır. Bu gelişmeler beraberinde ülke ekonomilerinin yeniden şekillenmesini, ekonomi politikalarında yeni düşüncelerin kabul görmesini ve ülkelerin küreselleşmeyle birlikte ekonominin serbestleşmesini beraberinde getirmiştir. Bu bağlamda ülke ekonomileri birbirine yaklaşmıştır. Küreselleşmiş dünyada gelişmekte olan ülkeler, gelişmiş olan ülkeler seviyesine ulaşmak adına, bir nevi onların önerdiği ekonomik politikalara yönelmiştir. Ancak gelişmekte olan ülkeler bu anlamda pek başarılı olamamışlardır. Gelişmekte olan ülkelerin kalkınma hedefleri; sürdürebilir bir ekonomik büyümenin gerçekleştirilmesi, yatırımların arttırılması, uluslararası rekabet edebilme gücünün sağlanması, daha fazla istihdam olanağının elde edilmesi ve teknolojik gelişmenin sürdürebilmesi çerçevesinde belirlenmiştir. Bu ülkeler sahip oldukları ekonomik yetersizlikten dolayı bu çalışmaları yürütme konusunda dış finansmana mutlak olarak ihtiyaç duymaktadırlar. Ve bu finansman sizlerin de bildiği gibi ya dış borç alarak ya da sermaye hareketlerini ülkelerine çekerek elde edilebilmektedir. Birinci seçenek ülkelerin genellikle uluslararası kuruluşlardan borçlanarak gerçekleştirdiği yöntem olarak bilinir. Ancak bu duruma kendi ülkemizi örnek göstererek bahsetmek gerekirse, alınan bu borçların etkin bir yatırım mekanizmasıyla ülke ekonomisine gerekli katkıları sağlayamadığı ve de borcun geri ödenmesinde ülke ekonomisinin ciddi darboğazlarla karşılaştığı görülmüştür. Bunun yerine diğer seçenekteki uluslararası sermaye hareketlerinin ülkeye çekilmesiyle bunların gerçekleştirilmeye çalışılması daha optimal bir çözüm olarak ileriye sürülebilmektedir. Bu sermaye hareketleri doğrudan yabancı yatırımı ve portföy yatırımı olarak ülkenin ekonomisine giriş yapmaktadır. Kısa vadeli portföy seçeneğiyle ülkeye giriş yapan yabancı sermaye de bünyesinde bazı riskler taşımaktadır. Günümüz de önemli sorunların başında gelen spekülatif ataklar ve bu ataklarla elde edilen kazançlar, ülkeleri bu konuda düzenleyici önlem almasını gerekli kılmıştır. Diğer taraftan doğrudan yabancı yatırımı olarak gerçekleştirilen ve ülke içeresinde üretime katkı sağlayan, istihdamı arttıran, piyasa rekabetini geliştirici unsurları bünyesinde barındıran ve ülkenin yeni teknolojiyle tanışmasına olanak sağlayan bir yatırım türü olarak dünya genelindeki hem gelişmekte olan hem de gelişmiş olan ülkelerin daha cazip yaklaştığı yatırım olarak bilinmektedir. Bu çalışmanın da amacı bu konular hakkında sizlere bazı aydınlatıcı bilgileri sunmaktır. Genel olarak uluslararası yabancı sermaye ve portföy hareketlerin gelişiminden ve günümüzdeki durumundan bahsedeceğiz. Yukarıda bahsetmiş olduğumuz doğrudan ve portföy yatırımların daha geniş bir perspektiften ülke ekonomisi için faydalı ve zararlı yönlerini anlamaya çalışacağız. Ve bu sermaye hareketlerinin belirleyicilerin neler onduğunu ve ülkelerin bunları çekmek için neler yapabileceğini tartışacağız. Dünyada doğrudan yabancı ve portföy yatırımlarının durumuna ilişkin hem tarihsel hem de güncel verilerden yararlanarak bu konuyu daha da genişletmeye ve anlamaya çalışacağız. 2000’li yıllar sonrası için bazı örnek gelişmiş ülkelerin çekmiş oldukları doğrudan yatırımların miktarını ve bunların önemini yorumlamaya çalışacağız. Doğrudan yabancı yatırımların dünyadaki konumundan bahsettikten sonra kendi ülkemiz adına bu gelişim sürecinden bahsedeceğiz. Ülkemizin bu konuda hangi konumda olduğunu anlamaya çalışacağız. Türkiye’nin bu anlamda başarı elde edip edemediğini 80’li yıllardan günümüze kadar olan sermaye girişi rakamlarıyla yorumlamaya çalışacağız. Ve son olarak doğrudan yabancı yatırımların ve portföy yatırımlarının ülke ekonomisine katkısını kanıtlamak üzere ampirik bir çalışma yaparak bu konudaki düşüncelerimizi sizinle paylaşacağız.
Uploads
Papers by Mehmet Ali Dilber