Kosova, e cila gjendet në pikën ku bashkohen dhe kryqëzohen rrugët e rëndësishme gjeografike dhe ... more Kosova, e cila gjendet në pikën ku bashkohen dhe kryqëzohen rrugët e rëndësishme gjeografike dhe gjeopolitike, që nga kohët e lashta ka pasur popuj të ndryshëm që u takonin feve të ndryshme. Në mes të këtyre popujve kishte edhe prej atyre që ishin myslima
TARİH BOYUNCA RUMELİ COĞRAFYASINDA İLİM, İRFAN ve HİKMET, 2022
Osmanlılar fethettikleri her yerde medrese inşa etmesi adeta bir
gelenek haline gelmiştir. Osman... more Osmanlılar fethettikleri her yerde medrese inşa etmesi adeta bir gelenek haline gelmiştir. Osmanlı Devleti, İslâm dinin eğitime verdiği ehemmiyet kapsamında bir kendi İslâm anlayışını geliştirerek gittiği her yerde mektepler ve medreseler kurmuştur. Böylece hem müessesleriyle hem de eğitim-öğretim kadrosuyla bu yerlerde hizmette bulunmaya devam etmiştir. Özellikle Balkan toprakları Osmanlı idaresi altına girmesiyle buralarda sadece eğitim amacı değil, kadı, müderris ve müftü yetiştirerek ilmiye sınıfının kaynağını sağlamak ve İslâm dini ve kültürünü yaygınlaşmak amacıyla mektepler ve medreseler kurmuştur.
100. Yılında Kültür Coğrafyamızda İstiklal Marşı ve Mehmet Akif Ersoy, 2022
Abstract
Turkey’s national poet and writer of the Turkish national anthem Mehmet Akif Ersoy on th... more Abstract Turkey’s national poet and writer of the Turkish national anthem Mehmet Akif Ersoy on the occasion of being of Albanian origin is an important personality for the Albanian culture too. Nevertheless, Albanians weren’t informed about Mehmet Akif Ersoy’s personality, art, idalism (his nationalism, reformism and religiousness). Mehmet Akif Ersoy’s life and work were indtroduced to Albanians thanks to the work called ‘Mehmet Aqif ’ published in the magazine called Përpjekja Shqipëtare in Albania in the year 1938, also in the article called ‘Kosovan Writers in the Oriental Languages’ written by the researcher Hasan Kaleshi, published in an encyclopedia in Albanian and Serbian languages called Kosova Yesterday and Today in the year 1973 in Kosovo as well as his writings in the article The Role of Albanians in the Oriental Literature published in the year 1976. There were very few Albanian writings about Mehmet Akif Ersoy during the years 1973-1999. After the year 2000 we can see an increment of the writings about Mehmet Akif Ersoy’s personality, art and idealism. The aim of this work is to show the point that Mehmet Akif Ersoy was shown in Albanian writings about him and what kind of perception of Mehmet Akif was formed in their minds. Keywords: Mehmet Akif Ersoy, Albanian, Albanian writers
Bu tez, Süleymaniye Kütüphanesinin Ayasofya koleksiyonunda 2823 numarada kaytıtlı bulunan Fevrī A... more Bu tez, Süleymaniye Kütüphanesinin Ayasofya koleksiyonunda 2823 numarada kaytıtlı bulunan Fevrī Ahmed Efendi’nin Ahlāk-ı Süleymānī eseri üzerinde yapılan bir dil çalışmasıdır. Fevrī’nin manzum eserleri yanında da mensur eserleri de vardır. Mensur eserlerinden biri de Ahlak-ı Süleymānī’dir. Kanūnī Sultan Süleyman’ın ahlakını konu edinen bu eser seçici bir üslupla yazılmıştır. Eserde Kanūnī’nin şiirleri açıklanarak onun görüşleri anlatılmıştır. Adı geçen eserin Süleymaniye Kütüphanesinde iki, İstanbul Üniversitesi kütüphanesinde bir, Edirne Selimiye Kütüphanesinde bir ve Berlin Eyalet Kütüphanesinde bir nüshası bulunur. Çalışmamız; inceleme, metin, edisyon kritik ve dizin olmak üzere dört bölümden oluşmaktadır.İnceleme bölümünde eserin yazarı, eser ve eserin nüshaları hakkında bilgi verilmiştir. Metinin imla ve dil özellikleri incelenmiştir.Metin bölümünde, metnin transkripsiyonu yapılmıştır. Ayet, dua ve Arapça şiirler ve ibareler Arap harfleriyle gösterilmiştir. Esas alınan Ayasofya...
Koha është një kusht i rëndësishëm për disa ibadete në Islam, si për namazin, agjërimin, haxhin, ... more Koha është një kusht i rëndësishëm për disa ibadete në Islam, si për namazin, agjërimin, haxhin, etj. Por, në Islam mund të thuhet se koha më e rëndësishmja është për namazin. Sepse, një musliman duhet të falet pesë herë në ditë dhe një nga kushtet themelore të këtij adhurimi është të kryhet në kohë. Allahu xh.sh në Kuranin fisnik thotë: “Vërtetë namazi është obligim për besimtarët në kohën e caktuar.” Në vitet e para të Islamit, kohët e namazeve përcaktoheshin përafërsisht me metoda praktike, tradicionale në një nivel që çdo person mund të zbatojë me lehtësi. tekstet e hershme islame përmendet se për përcaktimin e drejt të kohëve të namazit dhe drejtimit të kibles kryesisht janë përdorur metodat tradicionale astronomike. Për për llogaritjen e kohës kanë përdorur skema të thjeshta duke iu referuar hijeve dhe yllësiti e zodiakut gjatë ditës, ndërsa për gjetur drejtimin e kiblës kanë përdorur disa metoda duke iu referuar diellit, yjeve dhe erës. Për shembull, për përcaktimin e kohëve të namazeve ditore është përdorur metoda e matjesë së gjatësisë së hijes së një personi. Prandaj, shumica e skemave të hershme islame u përdorën kryesisht për kohët e namazeve në mesditë dhe pasdite të përcaktuar nga gjatësitë e hijes. Pra, në periudhën e parë të Islamit në përgjithësi janë përdorat skemat e hijes për përcaktimin e kohës së namazit të drekës dhe të iqindisë. Kohët e namazeve janë të ndryshme për secilin rajon dhe ndryshojnë sipas periudhave të caktuara të vitit. Prandaj, problemi i përcaktimit të kohëve të namazit është problem që përsëritet vazhdimisht dhe mund të zgjidhet me llogaritjet që bazohen në rezultate të ndryshme në rajone të ndryshme. Sidomos namazet që kryhen me xhemat bënë që kohët e namazeve të përcaktohen me përpikëri. Gjatë historisë, në çdo vend në të cilin është përhap Islami është kërkuar një vëzhgim dhe llogaritje e veçantë për përcaktimin e kohëve të namazeve dhe drejtimin e kiblës. Myslimanët duke i mbështetur në njohurit dhe përvojat e tyre kanë zhvilluar mjete më të sakta dhe të detajuar për të përcaktuar kohët e namazit. Në shekujt vijues, lindi shkenca që mirrej me përcaktimin e kohëve të namazit, e cila quhet shkenca e mikatit (ilm-i mikat).
Rikthimi i xhamisë Ajasofia 4 Këtë Bajram nuk po e presim ashtu siç do të dëshironim 5 Ruajtja e ... more Rikthimi i xhamisë Ajasofia 4 Këtë Bajram nuk po e presim ashtu siç do të dëshironim 5 Ruajtja e shpirtit është ne mesin e parimeve për të cilat Krijuesi urdhëroi një kujdes të veçantëe 7 Sabri Bajgora Komentimi i sures "Llukman"-(10) 10
Të vdekurit nga sëmundjet pandemike dhe trajtimi i tyre sipas sheriatit islam 11 Dr. Ejup Haziri ... more Të vdekurit nga sëmundjet pandemike dhe trajtimi i tyre sipas sheriatit islam 11 Dr. Ejup Haziri Trajtesë rreth abdesit dhe manikyrit të thonjve (llakut) 14 Ma.sci. Senad Maku Kurani nuk u përpilua nga Muhamedi a.s. 17
Muhamedi a.s., mëshirë për të gjitha botët 9 Mr. Isa Lushaku "Errësira" e shpellës Hira që shndri... more Muhamedi a.s., mëshirë për të gjitha botët 9 Mr. Isa Lushaku "Errësira" e shpellës Hira që shndriti Perëndimin 12 Artan Musliu Në ditëlindjen tënde! 14
Muaji Ramazan ka një rëndësi të madhe në fenë islame dhe dallohet nga muajt e tjerë për sa i përk... more Muaji Ramazan ka një rëndësi të madhe në fenë islame dhe dallohet nga muajt e tjerë për sa i përket vlerës që posedon. Një nga arsyet që e bëjnë të rëndësishëm muajin Ramazan është se libri ynë i shenjtë, Kurani është zbritur në këtë muaj. Kurani Fisnik filloi të zbritet natën e Kadrit në Ramazan. Kjo natë e begatshme, ashtu siç ceket në suren Kadër, ka vlerë më të madhe se një mijë muaj. Agjërimi i muajit të bekuar Ramazan është një ndër pesë shtyllat themelore të fesë Islame. Si çdo adhurim tjetër, edhe agjërimi i këtij muaji të bekuar bart me veti mirësi dhe begati të panumërta. Agjërimi është një edukim moral për myslimanët. Agjërimi është mjet i rëndësishëm për të freskuar ndjenjat e dhembshurisë dhe të mëshirës, të cilat janë cilësi të domosdoshme të krijesës njeri.
Mehmet Akif Ersoji është autori i himnit kombëtar të Republikës së Turqisë dhe poet kombëtar i p... more Mehmet Akif Ersoji është autori i himnit kombëtar të Republikës së Turqisë dhe poet kombëtar i popullit turk. Ai gjithashtu është figurë shumë e rëndësishme edhe për kulturën shqiptare, pasi është me origjinë shqiptare. Megjithatë, shqiptarët deri në vitet e fundit nuk kanë pasur njohuri të mjaftueshme për personalitetin, artin, idealizmin (nacionalizmin, reformizmin, konservatorizmin apo fetarizmin) e Mehmet Akif Ersojit. Njohja e shqiptarëve me Mehmet Akif Ersojin u bë falë informacioneve të dhëna për jetën dhe veprat e tij në shkrimin me titull “Mehmet Aqifi” që është botuar në revistën kulturore mujore Përpjekja Shqipëtare në vitin 1938 në Shqipëri dhe në dy punimet e Hasan Kaleshit, “Shkrimtarët kosovarë në gjuhët orientale”, të botuar në Enciklopedinë Kosova, dje dhe sot në vitin 1973 dhe “Roli i shqiptarëve në letërsinë orientale” botuar në vitin 1976. Në periudhën mes viteve 1973- 1999 janë shkruar shumë pak shkrime në shqip për Mehmet Akif Ersojin. Ndërsa nga viti 2000 e këndej shohim se është shtuar numri i shkrimeve për personalitetin, artin dhe idealizmin e Mehmet Akifit. Qëllimi i këtij studimi është të vihet në shesh se si është trajtuar Mehmet Akifi nga shkrimtarët shqiptarë dhe të tregojë se çfarë lloj perceptimi kanë shqiptarët për Mehmet Akifin. Fjalë kyçe: Mehmet Akif Ersoji, poet shqiptar, shkrimtarët shqiptarë.
Në këtë punim është analizuar statusi socio-ekonomik i nëpunësve fetarë të qytetit të Prishtinës... more Në këtë punim është analizuar statusi socio-ekonomik i nëpunësve fetarë të qytetit të Prishtinës dhe Gjakovës, të cilat sot janë ndër qytetet e rëndësishme të Kosovës, në mes të shekullit të 19-të duke u bazuar në defteret Temettuat të këtyre dy qyteteve. Së pari është bërë shpërndarja e nëpunësve fetarë myslimanë dhe jomyslimanë të dy qyteteve në fjalë në bazë të lagjeve dhe është bërë analizimi i xhamive në të cilat shërbenin nëpunësit fetarë myslimanë dhe për çështjen nëse ata ishin të angazhuar në një profesion tjetër përveç profesionit si nëpunës fetarë. Angazhimi i disa prej nëpunësve fetarë në arsimim dhe i një numëri të vogël me tregti dhe zejtari japin sinjale se krahas profesioneve kryesore të tyre ata kanë punuar edhe si nëpunës fetarë. Në këtë punim janë përcaktuar edhe pagat dhe burimet e tjera të të ardhurave që i siguronin nëpunësit fetarë. Në këtë mënyrë, u konstatua se pagat që ata merrnin nuk ishin të mjaftueshme për jetesën e tyre dhe se pothuajse të gjithë ishin angazhuar me punë tjera pasi kishin kryer detyrat e tyre si nëpunës fetarë për të siguruar jetesën e tyre. Në këtë aspekt bujqësia ka luajtur një rol të rëndësishëm në jetën e tyre. Njëra ndër të dhënat e që kemi siguruar në këtë punim është se nëpunësit fetarë që ishin kryefamiljarë kanë qenë të liruar nga taksa e shtetësisë (raiyyet rüsûmu) dhe taksat e jashtëzakonshme si në periudhat e mëparshme, por që kanë qenë të detyruar të paguajnë taksat sheriatike. Si rezultat i punës është dal në pah një studim që jep informacione për standardet e jetesës së nëpunësve fetarë në Prishtinë dhe Gjakovë për periudhën e trajtuar në këtë punim.
Vakëfi, i cili është një institucion bamirës, zë një vend të rëndësishëm në historinë dhe civiliz... more Vakëfi, i cili është një institucion bamirës, zë një vend të rëndësishëm në historinë dhe civilizimin islam. Nga mesi i shekullit VIII deri në fund të shekullit XIX ka luajtur rol kyç në jetën shoqërore, ekonomike dhe kulturore në të gjitha vendet islame. Institucioni i vakëfit pasqyron për-gjegjësinë dhe ndërgjegjen personale të njeriut ndaj njerëzimit, mirësinë, dhembshurinë, ndihmën, ndjenjën e solidariteti, etj. 1 Fjala vakëf në as-pektin etimologjik do të thotë: të heqësh dorë, të ndalosh. 2 Ndërsa në aspektin terminologjik do të thotë: "dhënia e një prone/pasurie për për-gjithmonë me qëllime fetare, shoqërore dhe bamirëse". Me fjalë të tjera, vakëfi është një kontratë që ka një status juridik dhe koncept të vazhdi-mësisë që arrihet me dhënien e një pasurisë së luajtshme ose të paluajt-shme për një qëllim specifik.
Prania e kishave dhe sinagogave në qytetet islame dhe liria e jomysli-manëve (dhimmijëve) për të... more Prania e kishave dhe sinagogave në qytetet islame dhe liria e jomysli-manëve (dhimmijëve) për të kryer adhurimet e tyre në këto vende janë të lidhura ngushtë me lirinë e fesë dhe ndërgjegjes që ligji islam ua jep aty-re. Liria e ritualeve fetare dhe e adhurimeve është një element i lirisë së fesë dhe ndërgjegjes. Në këtë studim do të shikohet si janë trajtuar vendet e adhurimit të feve të tjera në ligjin islam, i cili ka bazë fetare, si dhe do të jepet përgjigje për pyetjet e ngjashme se në ç'mënyrë është përcaktuar statusi juridik i faltoreve të jomyslimanëve në Perandorinë Osmane që njihet si një shtet që zbatoi ligjin islam. Ekzistojnë tri arsye kryesore pse në studimin tonë kemi trajtuar faltoret e feve që kanë libra të shenjtë dhe nuk i kemi trajtuar faltoret e feve të tjera dhe të grupeve fetare heterodok-se. Arsyeja e parë është se, si rregull, në ligjin islam, liria e fesë dhe ndërgjegjes për jomyslimanët nuk ndryshon në mes komuniteteve që i përbëjnë ata. E dyta, në shtetet islame pothuajse të gjithë jomyslimanët përbëhen nga të krishterët dhe hebrenjtë. Arsyeja e tretë është se përcaktimi i qëllimit të ritualeve fetare dhe lirisë së adhurimit, që veçanërisht iu është njohur grupeve fetare heterodokse, është e gjerë dhe me rëndësi që do të jetë objekt i një studimi tjetër. Duhet të theksohet se kjo temë është trajtuar pjesërisht në punimet e Ilber Ortaylı dhe A. Yaşar Ocak.
Kosova, e cila gjendet në pikën ku bashkohen dhe kryqëzohen
rrugët e rëndësishme gjeografike dhe ... more Kosova, e cila gjendet në pikën ku bashkohen dhe kryqëzohen rrugët e rëndësishme gjeografike dhe gjeopolitike, që nga kohët e lashta ka pasur popuj të ndryshëm që u takonin feve të ndryshme. Në mes të këtyre popujve kishte edhe prej atyre që ishin myslimanë. Ky studim, do të përqendrohet në konvertimet në fenë Islame dhe çështjet e ndërlidhura me këtë temë në një periudhë shumë të shkurtër të historisë së Kosovës, ndërmjet viteve 1839-1910 si dhe aspektin e pranimit të fesë tjetër, i cili përbën pikën më të lartë të ndikimeve të feve. Reflektimet e konvertimeve në fenë islame në Kosovë gjatë fundit të periudhës Osmane do të jenë pika fillestare të studimit tonë. Shpresojmë që studimi ynë, i cili do të bazohet kryesisht në dokumente të papërpunuara në Arkivin Osman të Kryeministrisë, do të kontribuojë në historinë sociale të Kosovës në këtë periudhë. Siç dihet, rajoni i Kosovës ka qenë brenda kufijve të shtetit osman që nga viti 1389 dhe për shumë shekuj, popujt autoktonë dhe turqit myslimanë kanë jetuar së bashku. Kjo bashkëjetesë mundësoi në mënyrë të pashmangshme ndërveprime të shumanshme. Shenjat e mbetura nga kjo situatë mund të shihen edhe sot. Kur bëhet fjalë për marrëdhëniet dhe bashkëveprimet ndërmjet shoqërive, është e padyshimtë që feja zë një vend të rëndësishëm. Në këtë kontekst, ashtu siç ka mundur që praktikat fetare të popujve autoktonë të kenë ndikime te myslimanët në disa vende, ashtu edhe Islami ka lënë gjurmë të rëndësishme në jetën e popujve autoktonë. Si vazhdimësi e këtyre gjurmëve, në studimin tonë, ne do të përpiqemi t’i paraqesim vështrimet tona për konvertimet në Islam në gjeografinë osmane, respektivisht në Kosovë, në bazë të dokumenteve arkivore të një periudhe të caktuar. Fjalët kyçe: Kosova, konvertimet në Islam, feja, Ballkani, osmanët.
Balkan Araştırmaları Dergisi Cilt: 4, Sayı: 2 / 2013 ss. 07‐26 , 2013
Kosova Cumhuriyeti’nin en önemli merkezlerinden biri olan Prizren, tarihî ve kültürel bir şeh... more Kosova Cumhuriyeti’nin en önemli merkezlerinden biri olan Prizren, tarihî ve kültürel bir şehirdir. Prizren, içerisinde Arnavutlar, Türkler, Boşnaklar, az sayıda Sırplar ve diğer ulusları barındırmaktadır. Her milletin kendine ait dili, kültürü olmasından dolayı Prizren şehri dikkatte değer bir dil alanı hâline gelmiştir. Temasta olan Arnavutça, Türkçe ve Sırpça birbirlerinden etkilenmiştir. Prizren, Osmanlı yönetimi altındayken verici dil Türkçe, alıcı dil Arnavutça ve Sırpça idi. Bu süreç içerisinde Arnavutça ve Sırpça’da Türkçe’den aldıkları alıntı kelimeler, ekler, yapılar görülmektedir. Prizren Osmanlılar tarafından terk edildiğinde ise verici dil Arnavutça ve Boşnakça, alıcı dil ise Türkçe olmuştur. Osmanlılar, Balkan coğrafyalarından çekilince Hint‐Avrupa dil ailesine mensup dillerin etkisi altında kalan Prizren Türkçesi, Türkiye’nin ağızlarından farklı olarak Balkanlar’da yerini alan bir ağız sürecine girmiştir. Arnavut ve Sırp dilinin etkisi altında kalan Prizren Türkçesinde gerek sesbilimsel gerek biçimbilimsel ve gerekse sözbilimsel açıdan farklıklar görülmektedir. Bu çalışmada, Prizren Türk ağzının ortam dillerden etkilenerek sesbilimsel, biçimbilimsel ve sözbilimsel açıdan uğradığı değişikler ele alınmıştır. Bu etkileşim dil ilişkisi, dil alanı ve ayrık geçişsizlik varsayımın (The Unaccusative Hypothesis) nazariyesinden hareket edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Prizren, Prizren Türk Ağzı, Arnavutça, Sırpça, dil ilişkisi, dil alanı, ayrık geçişsizlik varsayımı.
Kosova, e cila gjendet në pikën ku bashkohen dhe kryqëzohen rrugët e rëndësishme gjeografike dhe ... more Kosova, e cila gjendet në pikën ku bashkohen dhe kryqëzohen rrugët e rëndësishme gjeografike dhe gjeopolitike, që nga kohët e lashta ka pasur popuj të ndryshëm që u takonin feve të ndryshme. Në mes të këtyre popujve kishte edhe prej atyre që ishin myslima
TARİH BOYUNCA RUMELİ COĞRAFYASINDA İLİM, İRFAN ve HİKMET, 2022
Osmanlılar fethettikleri her yerde medrese inşa etmesi adeta bir
gelenek haline gelmiştir. Osman... more Osmanlılar fethettikleri her yerde medrese inşa etmesi adeta bir gelenek haline gelmiştir. Osmanlı Devleti, İslâm dinin eğitime verdiği ehemmiyet kapsamında bir kendi İslâm anlayışını geliştirerek gittiği her yerde mektepler ve medreseler kurmuştur. Böylece hem müessesleriyle hem de eğitim-öğretim kadrosuyla bu yerlerde hizmette bulunmaya devam etmiştir. Özellikle Balkan toprakları Osmanlı idaresi altına girmesiyle buralarda sadece eğitim amacı değil, kadı, müderris ve müftü yetiştirerek ilmiye sınıfının kaynağını sağlamak ve İslâm dini ve kültürünü yaygınlaşmak amacıyla mektepler ve medreseler kurmuştur.
100. Yılında Kültür Coğrafyamızda İstiklal Marşı ve Mehmet Akif Ersoy, 2022
Abstract
Turkey’s national poet and writer of the Turkish national anthem Mehmet Akif Ersoy on th... more Abstract Turkey’s national poet and writer of the Turkish national anthem Mehmet Akif Ersoy on the occasion of being of Albanian origin is an important personality for the Albanian culture too. Nevertheless, Albanians weren’t informed about Mehmet Akif Ersoy’s personality, art, idalism (his nationalism, reformism and religiousness). Mehmet Akif Ersoy’s life and work were indtroduced to Albanians thanks to the work called ‘Mehmet Aqif ’ published in the magazine called Përpjekja Shqipëtare in Albania in the year 1938, also in the article called ‘Kosovan Writers in the Oriental Languages’ written by the researcher Hasan Kaleshi, published in an encyclopedia in Albanian and Serbian languages called Kosova Yesterday and Today in the year 1973 in Kosovo as well as his writings in the article The Role of Albanians in the Oriental Literature published in the year 1976. There were very few Albanian writings about Mehmet Akif Ersoy during the years 1973-1999. After the year 2000 we can see an increment of the writings about Mehmet Akif Ersoy’s personality, art and idealism. The aim of this work is to show the point that Mehmet Akif Ersoy was shown in Albanian writings about him and what kind of perception of Mehmet Akif was formed in their minds. Keywords: Mehmet Akif Ersoy, Albanian, Albanian writers
Bu tez, Süleymaniye Kütüphanesinin Ayasofya koleksiyonunda 2823 numarada kaytıtlı bulunan Fevrī A... more Bu tez, Süleymaniye Kütüphanesinin Ayasofya koleksiyonunda 2823 numarada kaytıtlı bulunan Fevrī Ahmed Efendi’nin Ahlāk-ı Süleymānī eseri üzerinde yapılan bir dil çalışmasıdır. Fevrī’nin manzum eserleri yanında da mensur eserleri de vardır. Mensur eserlerinden biri de Ahlak-ı Süleymānī’dir. Kanūnī Sultan Süleyman’ın ahlakını konu edinen bu eser seçici bir üslupla yazılmıştır. Eserde Kanūnī’nin şiirleri açıklanarak onun görüşleri anlatılmıştır. Adı geçen eserin Süleymaniye Kütüphanesinde iki, İstanbul Üniversitesi kütüphanesinde bir, Edirne Selimiye Kütüphanesinde bir ve Berlin Eyalet Kütüphanesinde bir nüshası bulunur. Çalışmamız; inceleme, metin, edisyon kritik ve dizin olmak üzere dört bölümden oluşmaktadır.İnceleme bölümünde eserin yazarı, eser ve eserin nüshaları hakkında bilgi verilmiştir. Metinin imla ve dil özellikleri incelenmiştir.Metin bölümünde, metnin transkripsiyonu yapılmıştır. Ayet, dua ve Arapça şiirler ve ibareler Arap harfleriyle gösterilmiştir. Esas alınan Ayasofya...
Koha është një kusht i rëndësishëm për disa ibadete në Islam, si për namazin, agjërimin, haxhin, ... more Koha është një kusht i rëndësishëm për disa ibadete në Islam, si për namazin, agjërimin, haxhin, etj. Por, në Islam mund të thuhet se koha më e rëndësishmja është për namazin. Sepse, një musliman duhet të falet pesë herë në ditë dhe një nga kushtet themelore të këtij adhurimi është të kryhet në kohë. Allahu xh.sh në Kuranin fisnik thotë: “Vërtetë namazi është obligim për besimtarët në kohën e caktuar.” Në vitet e para të Islamit, kohët e namazeve përcaktoheshin përafërsisht me metoda praktike, tradicionale në një nivel që çdo person mund të zbatojë me lehtësi. tekstet e hershme islame përmendet se për përcaktimin e drejt të kohëve të namazit dhe drejtimit të kibles kryesisht janë përdorur metodat tradicionale astronomike. Për për llogaritjen e kohës kanë përdorur skema të thjeshta duke iu referuar hijeve dhe yllësiti e zodiakut gjatë ditës, ndërsa për gjetur drejtimin e kiblës kanë përdorur disa metoda duke iu referuar diellit, yjeve dhe erës. Për shembull, për përcaktimin e kohëve të namazeve ditore është përdorur metoda e matjesë së gjatësisë së hijes së një personi. Prandaj, shumica e skemave të hershme islame u përdorën kryesisht për kohët e namazeve në mesditë dhe pasdite të përcaktuar nga gjatësitë e hijes. Pra, në periudhën e parë të Islamit në përgjithësi janë përdorat skemat e hijes për përcaktimin e kohës së namazit të drekës dhe të iqindisë. Kohët e namazeve janë të ndryshme për secilin rajon dhe ndryshojnë sipas periudhave të caktuara të vitit. Prandaj, problemi i përcaktimit të kohëve të namazit është problem që përsëritet vazhdimisht dhe mund të zgjidhet me llogaritjet që bazohen në rezultate të ndryshme në rajone të ndryshme. Sidomos namazet që kryhen me xhemat bënë që kohët e namazeve të përcaktohen me përpikëri. Gjatë historisë, në çdo vend në të cilin është përhap Islami është kërkuar një vëzhgim dhe llogaritje e veçantë për përcaktimin e kohëve të namazeve dhe drejtimin e kiblës. Myslimanët duke i mbështetur në njohurit dhe përvojat e tyre kanë zhvilluar mjete më të sakta dhe të detajuar për të përcaktuar kohët e namazit. Në shekujt vijues, lindi shkenca që mirrej me përcaktimin e kohëve të namazit, e cila quhet shkenca e mikatit (ilm-i mikat).
Rikthimi i xhamisë Ajasofia 4 Këtë Bajram nuk po e presim ashtu siç do të dëshironim 5 Ruajtja e ... more Rikthimi i xhamisë Ajasofia 4 Këtë Bajram nuk po e presim ashtu siç do të dëshironim 5 Ruajtja e shpirtit është ne mesin e parimeve për të cilat Krijuesi urdhëroi një kujdes të veçantëe 7 Sabri Bajgora Komentimi i sures "Llukman"-(10) 10
Të vdekurit nga sëmundjet pandemike dhe trajtimi i tyre sipas sheriatit islam 11 Dr. Ejup Haziri ... more Të vdekurit nga sëmundjet pandemike dhe trajtimi i tyre sipas sheriatit islam 11 Dr. Ejup Haziri Trajtesë rreth abdesit dhe manikyrit të thonjve (llakut) 14 Ma.sci. Senad Maku Kurani nuk u përpilua nga Muhamedi a.s. 17
Muhamedi a.s., mëshirë për të gjitha botët 9 Mr. Isa Lushaku "Errësira" e shpellës Hira që shndri... more Muhamedi a.s., mëshirë për të gjitha botët 9 Mr. Isa Lushaku "Errësira" e shpellës Hira që shndriti Perëndimin 12 Artan Musliu Në ditëlindjen tënde! 14
Muaji Ramazan ka një rëndësi të madhe në fenë islame dhe dallohet nga muajt e tjerë për sa i përk... more Muaji Ramazan ka një rëndësi të madhe në fenë islame dhe dallohet nga muajt e tjerë për sa i përket vlerës që posedon. Një nga arsyet që e bëjnë të rëndësishëm muajin Ramazan është se libri ynë i shenjtë, Kurani është zbritur në këtë muaj. Kurani Fisnik filloi të zbritet natën e Kadrit në Ramazan. Kjo natë e begatshme, ashtu siç ceket në suren Kadër, ka vlerë më të madhe se një mijë muaj. Agjërimi i muajit të bekuar Ramazan është një ndër pesë shtyllat themelore të fesë Islame. Si çdo adhurim tjetër, edhe agjërimi i këtij muaji të bekuar bart me veti mirësi dhe begati të panumërta. Agjërimi është një edukim moral për myslimanët. Agjërimi është mjet i rëndësishëm për të freskuar ndjenjat e dhembshurisë dhe të mëshirës, të cilat janë cilësi të domosdoshme të krijesës njeri.
Mehmet Akif Ersoji është autori i himnit kombëtar të Republikës së Turqisë dhe poet kombëtar i p... more Mehmet Akif Ersoji është autori i himnit kombëtar të Republikës së Turqisë dhe poet kombëtar i popullit turk. Ai gjithashtu është figurë shumë e rëndësishme edhe për kulturën shqiptare, pasi është me origjinë shqiptare. Megjithatë, shqiptarët deri në vitet e fundit nuk kanë pasur njohuri të mjaftueshme për personalitetin, artin, idealizmin (nacionalizmin, reformizmin, konservatorizmin apo fetarizmin) e Mehmet Akif Ersojit. Njohja e shqiptarëve me Mehmet Akif Ersojin u bë falë informacioneve të dhëna për jetën dhe veprat e tij në shkrimin me titull “Mehmet Aqifi” që është botuar në revistën kulturore mujore Përpjekja Shqipëtare në vitin 1938 në Shqipëri dhe në dy punimet e Hasan Kaleshit, “Shkrimtarët kosovarë në gjuhët orientale”, të botuar në Enciklopedinë Kosova, dje dhe sot në vitin 1973 dhe “Roli i shqiptarëve në letërsinë orientale” botuar në vitin 1976. Në periudhën mes viteve 1973- 1999 janë shkruar shumë pak shkrime në shqip për Mehmet Akif Ersojin. Ndërsa nga viti 2000 e këndej shohim se është shtuar numri i shkrimeve për personalitetin, artin dhe idealizmin e Mehmet Akifit. Qëllimi i këtij studimi është të vihet në shesh se si është trajtuar Mehmet Akifi nga shkrimtarët shqiptarë dhe të tregojë se çfarë lloj perceptimi kanë shqiptarët për Mehmet Akifin. Fjalë kyçe: Mehmet Akif Ersoji, poet shqiptar, shkrimtarët shqiptarë.
Në këtë punim është analizuar statusi socio-ekonomik i nëpunësve fetarë të qytetit të Prishtinës... more Në këtë punim është analizuar statusi socio-ekonomik i nëpunësve fetarë të qytetit të Prishtinës dhe Gjakovës, të cilat sot janë ndër qytetet e rëndësishme të Kosovës, në mes të shekullit të 19-të duke u bazuar në defteret Temettuat të këtyre dy qyteteve. Së pari është bërë shpërndarja e nëpunësve fetarë myslimanë dhe jomyslimanë të dy qyteteve në fjalë në bazë të lagjeve dhe është bërë analizimi i xhamive në të cilat shërbenin nëpunësit fetarë myslimanë dhe për çështjen nëse ata ishin të angazhuar në një profesion tjetër përveç profesionit si nëpunës fetarë. Angazhimi i disa prej nëpunësve fetarë në arsimim dhe i një numëri të vogël me tregti dhe zejtari japin sinjale se krahas profesioneve kryesore të tyre ata kanë punuar edhe si nëpunës fetarë. Në këtë punim janë përcaktuar edhe pagat dhe burimet e tjera të të ardhurave që i siguronin nëpunësit fetarë. Në këtë mënyrë, u konstatua se pagat që ata merrnin nuk ishin të mjaftueshme për jetesën e tyre dhe se pothuajse të gjithë ishin angazhuar me punë tjera pasi kishin kryer detyrat e tyre si nëpunës fetarë për të siguruar jetesën e tyre. Në këtë aspekt bujqësia ka luajtur një rol të rëndësishëm në jetën e tyre. Njëra ndër të dhënat e që kemi siguruar në këtë punim është se nëpunësit fetarë që ishin kryefamiljarë kanë qenë të liruar nga taksa e shtetësisë (raiyyet rüsûmu) dhe taksat e jashtëzakonshme si në periudhat e mëparshme, por që kanë qenë të detyruar të paguajnë taksat sheriatike. Si rezultat i punës është dal në pah një studim që jep informacione për standardet e jetesës së nëpunësve fetarë në Prishtinë dhe Gjakovë për periudhën e trajtuar në këtë punim.
Vakëfi, i cili është një institucion bamirës, zë një vend të rëndësishëm në historinë dhe civiliz... more Vakëfi, i cili është një institucion bamirës, zë një vend të rëndësishëm në historinë dhe civilizimin islam. Nga mesi i shekullit VIII deri në fund të shekullit XIX ka luajtur rol kyç në jetën shoqërore, ekonomike dhe kulturore në të gjitha vendet islame. Institucioni i vakëfit pasqyron për-gjegjësinë dhe ndërgjegjen personale të njeriut ndaj njerëzimit, mirësinë, dhembshurinë, ndihmën, ndjenjën e solidariteti, etj. 1 Fjala vakëf në as-pektin etimologjik do të thotë: të heqësh dorë, të ndalosh. 2 Ndërsa në aspektin terminologjik do të thotë: "dhënia e një prone/pasurie për për-gjithmonë me qëllime fetare, shoqërore dhe bamirëse". Me fjalë të tjera, vakëfi është një kontratë që ka një status juridik dhe koncept të vazhdi-mësisë që arrihet me dhënien e një pasurisë së luajtshme ose të paluajt-shme për një qëllim specifik.
Prania e kishave dhe sinagogave në qytetet islame dhe liria e jomysli-manëve (dhimmijëve) për të... more Prania e kishave dhe sinagogave në qytetet islame dhe liria e jomysli-manëve (dhimmijëve) për të kryer adhurimet e tyre në këto vende janë të lidhura ngushtë me lirinë e fesë dhe ndërgjegjes që ligji islam ua jep aty-re. Liria e ritualeve fetare dhe e adhurimeve është një element i lirisë së fesë dhe ndërgjegjes. Në këtë studim do të shikohet si janë trajtuar vendet e adhurimit të feve të tjera në ligjin islam, i cili ka bazë fetare, si dhe do të jepet përgjigje për pyetjet e ngjashme se në ç'mënyrë është përcaktuar statusi juridik i faltoreve të jomyslimanëve në Perandorinë Osmane që njihet si një shtet që zbatoi ligjin islam. Ekzistojnë tri arsye kryesore pse në studimin tonë kemi trajtuar faltoret e feve që kanë libra të shenjtë dhe nuk i kemi trajtuar faltoret e feve të tjera dhe të grupeve fetare heterodok-se. Arsyeja e parë është se, si rregull, në ligjin islam, liria e fesë dhe ndërgjegjes për jomyslimanët nuk ndryshon në mes komuniteteve që i përbëjnë ata. E dyta, në shtetet islame pothuajse të gjithë jomyslimanët përbëhen nga të krishterët dhe hebrenjtë. Arsyeja e tretë është se përcaktimi i qëllimit të ritualeve fetare dhe lirisë së adhurimit, që veçanërisht iu është njohur grupeve fetare heterodokse, është e gjerë dhe me rëndësi që do të jetë objekt i një studimi tjetër. Duhet të theksohet se kjo temë është trajtuar pjesërisht në punimet e Ilber Ortaylı dhe A. Yaşar Ocak.
Kosova, e cila gjendet në pikën ku bashkohen dhe kryqëzohen
rrugët e rëndësishme gjeografike dhe ... more Kosova, e cila gjendet në pikën ku bashkohen dhe kryqëzohen rrugët e rëndësishme gjeografike dhe gjeopolitike, që nga kohët e lashta ka pasur popuj të ndryshëm që u takonin feve të ndryshme. Në mes të këtyre popujve kishte edhe prej atyre që ishin myslimanë. Ky studim, do të përqendrohet në konvertimet në fenë Islame dhe çështjet e ndërlidhura me këtë temë në një periudhë shumë të shkurtër të historisë së Kosovës, ndërmjet viteve 1839-1910 si dhe aspektin e pranimit të fesë tjetër, i cili përbën pikën më të lartë të ndikimeve të feve. Reflektimet e konvertimeve në fenë islame në Kosovë gjatë fundit të periudhës Osmane do të jenë pika fillestare të studimit tonë. Shpresojmë që studimi ynë, i cili do të bazohet kryesisht në dokumente të papërpunuara në Arkivin Osman të Kryeministrisë, do të kontribuojë në historinë sociale të Kosovës në këtë periudhë. Siç dihet, rajoni i Kosovës ka qenë brenda kufijve të shtetit osman që nga viti 1389 dhe për shumë shekuj, popujt autoktonë dhe turqit myslimanë kanë jetuar së bashku. Kjo bashkëjetesë mundësoi në mënyrë të pashmangshme ndërveprime të shumanshme. Shenjat e mbetura nga kjo situatë mund të shihen edhe sot. Kur bëhet fjalë për marrëdhëniet dhe bashkëveprimet ndërmjet shoqërive, është e padyshimtë që feja zë një vend të rëndësishëm. Në këtë kontekst, ashtu siç ka mundur që praktikat fetare të popujve autoktonë të kenë ndikime te myslimanët në disa vende, ashtu edhe Islami ka lënë gjurmë të rëndësishme në jetën e popujve autoktonë. Si vazhdimësi e këtyre gjurmëve, në studimin tonë, ne do të përpiqemi t’i paraqesim vështrimet tona për konvertimet në Islam në gjeografinë osmane, respektivisht në Kosovë, në bazë të dokumenteve arkivore të një periudhe të caktuar. Fjalët kyçe: Kosova, konvertimet në Islam, feja, Ballkani, osmanët.
Balkan Araştırmaları Dergisi Cilt: 4, Sayı: 2 / 2013 ss. 07‐26 , 2013
Kosova Cumhuriyeti’nin en önemli merkezlerinden biri olan Prizren, tarihî ve kültürel bir şeh... more Kosova Cumhuriyeti’nin en önemli merkezlerinden biri olan Prizren, tarihî ve kültürel bir şehirdir. Prizren, içerisinde Arnavutlar, Türkler, Boşnaklar, az sayıda Sırplar ve diğer ulusları barındırmaktadır. Her milletin kendine ait dili, kültürü olmasından dolayı Prizren şehri dikkatte değer bir dil alanı hâline gelmiştir. Temasta olan Arnavutça, Türkçe ve Sırpça birbirlerinden etkilenmiştir. Prizren, Osmanlı yönetimi altındayken verici dil Türkçe, alıcı dil Arnavutça ve Sırpça idi. Bu süreç içerisinde Arnavutça ve Sırpça’da Türkçe’den aldıkları alıntı kelimeler, ekler, yapılar görülmektedir. Prizren Osmanlılar tarafından terk edildiğinde ise verici dil Arnavutça ve Boşnakça, alıcı dil ise Türkçe olmuştur. Osmanlılar, Balkan coğrafyalarından çekilince Hint‐Avrupa dil ailesine mensup dillerin etkisi altında kalan Prizren Türkçesi, Türkiye’nin ağızlarından farklı olarak Balkanlar’da yerini alan bir ağız sürecine girmiştir. Arnavut ve Sırp dilinin etkisi altında kalan Prizren Türkçesinde gerek sesbilimsel gerek biçimbilimsel ve gerekse sözbilimsel açıdan farklıklar görülmektedir. Bu çalışmada, Prizren Türk ağzının ortam dillerden etkilenerek sesbilimsel, biçimbilimsel ve sözbilimsel açıdan uğradığı değişikler ele alınmıştır. Bu etkileşim dil ilişkisi, dil alanı ve ayrık geçişsizlik varsayımın (The Unaccusative Hypothesis) nazariyesinden hareket edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Prizren, Prizren Türk Ağzı, Arnavutça, Sırpça, dil ilişkisi, dil alanı, ayrık geçişsizlik varsayımı.
Uploads
Papers by Besir Neziri
gelenek haline gelmiştir. Osmanlı Devleti, İslâm dinin eğitime verdiği
ehemmiyet kapsamında bir kendi İslâm anlayışını geliştirerek gittiği her
yerde mektepler ve medreseler kurmuştur. Böylece hem müessesleriyle
hem de eğitim-öğretim kadrosuyla bu yerlerde hizmette bulunmaya
devam etmiştir. Özellikle Balkan toprakları Osmanlı idaresi altına
girmesiyle buralarda sadece eğitim amacı değil, kadı, müderris ve müftü
yetiştirerek ilmiye sınıfının kaynağını sağlamak ve İslâm dini ve
kültürünü yaygınlaşmak amacıyla mektepler ve medreseler kurmuştur.
Turkey’s national poet and writer of the Turkish national anthem Mehmet Akif Ersoy on the occasion of being of Albanian origin is an important personality for the Albanian culture too. Nevertheless, Albanians weren’t informed about Mehmet Akif Ersoy’s personality, art, idalism (his nationalism, reformism and religiousness). Mehmet Akif Ersoy’s life and work were indtroduced to Albanians thanks to the work called ‘Mehmet Aqif ’ published in the magazine called Përpjekja Shqipëtare in Albania in the year 1938, also in the article called ‘Kosovan Writers in the Oriental Languages’ written by the researcher Hasan Kaleshi, published in an encyclopedia in Albanian and Serbian languages called Kosova Yesterday and Today in the year 1973 in Kosovo as well as his writings in the article The Role of Albanians in the Oriental Literature published in the year 1976. There were very few Albanian writings about Mehmet Akif Ersoy during the years 1973-1999. After the year 2000 we can see an increment of the writings about Mehmet Akif Ersoy’s personality, art and idealism.
The aim of this work is to show the point that Mehmet Akif Ersoy was shown in Albanian writings about him and what kind of perception of Mehmet Akif was formed in their minds.
Keywords: Mehmet Akif Ersoy, Albanian, Albanian writers
Në vitet e para të Islamit, kohët e namazeve përcaktoheshin përafërsisht me metoda praktike, tradicionale në një nivel që çdo person mund të zbatojë me lehtësi. tekstet e hershme islame përmendet se për përcaktimin e drejt të kohëve të namazit dhe drejtimit të kibles kryesisht janë përdorur metodat tradicionale astronomike. Për për llogaritjen e kohës kanë përdorur skema të thjeshta duke iu referuar hijeve dhe yllësiti e zodiakut gjatë ditës, ndërsa për gjetur drejtimin e kiblës kanë përdorur disa metoda duke iu referuar diellit, yjeve dhe erës. Për shembull, për përcaktimin e kohëve të namazeve ditore është përdorur metoda e matjesë së gjatësisë së hijes së një personi. Prandaj, shumica e skemave të hershme islame u përdorën kryesisht për kohët e namazeve në mesditë dhe pasdite të përcaktuar nga gjatësitë e hijes. Pra, në periudhën e parë të Islamit në përgjithësi janë përdorat skemat e hijes për përcaktimin e kohës së namazit të drekës dhe të iqindisë.
Kohët e namazeve janë të ndryshme për secilin rajon dhe ndryshojnë sipas periudhave të caktuara të vitit. Prandaj, problemi i përcaktimit të kohëve të namazit është problem që përsëritet vazhdimisht dhe mund të zgjidhet me llogaritjet që bazohen në rezultate të ndryshme në rajone të ndryshme. Sidomos namazet që kryhen me xhemat bënë që kohët e namazeve të përcaktohen me përpikëri. Gjatë historisë, në çdo vend në të cilin është përhap Islami është kërkuar një vëzhgim dhe llogaritje e veçantë për përcaktimin e kohëve të namazeve dhe drejtimin e kiblës. Myslimanët duke i mbështetur në njohurit dhe përvojat e tyre kanë zhvilluar mjete më të sakta dhe të detajuar për të përcaktuar kohët e namazit. Në shekujt vijues, lindi shkenca që mirrej me përcaktimin e kohëve të namazit, e cila quhet shkenca e mikatit (ilm-i mikat).
të rëndësishëm muajin Ramazan është se libri ynë i shenjtë, Kurani është zbritur në këtë muaj. Kurani Fisnik filloi të zbritet natën e Kadrit në Ramazan. Kjo natë e begatshme, ashtu siç ceket në suren Kadër, ka vlerë më të madhe se një mijë muaj. Agjërimi i muajit të bekuar Ramazan është një ndër pesë shtyllat themelore të fesë Islame. Si çdo adhurim tjetër, edhe agjërimi i këtij muaji të bekuar bart me veti mirësi dhe begati të panumërta. Agjërimi është një edukim moral për myslimanët. Agjërimi është mjet i rëndësishëm për të freskuar ndjenjat e dhembshurisë dhe të mëshirës, të cilat janë cilësi të domosdoshme të krijesës njeri.
Fjalë kyçe: Mehmet Akif Ersoji, poet shqiptar, shkrimtarët shqiptarë.
përbëjnë ata. E dyta, në shtetet islame pothuajse të gjithë jomyslimanët përbëhen nga të krishterët dhe hebrenjtë. Arsyeja e tretë është se përcaktimi i qëllimit të ritualeve fetare dhe lirisë së adhurimit, që veçanërisht iu është njohur grupeve fetare heterodokse, është e gjerë dhe me rëndësi që do të jetë objekt i një studimi tjetër. Duhet të theksohet se kjo temë është trajtuar pjesërisht në punimet e Ilber Ortaylı dhe A. Yaşar Ocak.
rrugët e rëndësishme gjeografike dhe gjeopolitike, që nga kohët e
lashta ka pasur popuj të ndryshëm që u takonin feve të ndryshme.
Në mes të këtyre popujve kishte edhe prej atyre që ishin myslimanë. Ky studim, do të përqendrohet në konvertimet në fenë Islame
dhe çështjet e ndërlidhura me këtë temë në një periudhë shumë të
shkurtër të historisë së Kosovës, ndërmjet viteve 1839-1910 si dhe
aspektin e pranimit të fesë tjetër, i cili përbën pikën më të lartë të
ndikimeve të feve. Reflektimet e konvertimeve në fenë islame në
Kosovë gjatë fundit të periudhës Osmane do të jenë pika fillestare
të studimit tonë. Shpresojmë që studimi ynë, i cili do të bazohet
kryesisht në dokumente të papërpunuara në Arkivin Osman të
Kryeministrisë, do të kontribuojë në historinë sociale të Kosovës
në këtë periudhë.
Siç dihet, rajoni i Kosovës ka qenë brenda kufijve të shtetit osman
që nga viti 1389 dhe për shumë shekuj, popujt autoktonë dhe turqit myslimanë kanë jetuar së bashku. Kjo bashkëjetesë mundësoi
në mënyrë të pashmangshme ndërveprime të shumanshme. Shenjat e mbetura nga kjo situatë mund të shihen edhe sot. Kur bëhet
fjalë për marrëdhëniet dhe bashkëveprimet ndërmjet shoqërive,
është e padyshimtë që feja zë një vend të rëndësishëm. Në këtë
kontekst, ashtu siç ka mundur që praktikat fetare të popujve autoktonë të kenë ndikime te myslimanët në disa vende, ashtu edhe
Islami ka lënë gjurmë të rëndësishme në jetën e popujve autoktonë. Si vazhdimësi e këtyre gjurmëve, në studimin tonë, ne do të
përpiqemi t’i paraqesim vështrimet tona për konvertimet në Islam
në gjeografinë osmane, respektivisht në Kosovë, në bazë të dokumenteve arkivore të një periudhe të caktuar.
Fjalët kyçe: Kosova, konvertimet në Islam, feja, Ballkani, osmanët.
gelenek haline gelmiştir. Osmanlı Devleti, İslâm dinin eğitime verdiği
ehemmiyet kapsamında bir kendi İslâm anlayışını geliştirerek gittiği her
yerde mektepler ve medreseler kurmuştur. Böylece hem müessesleriyle
hem de eğitim-öğretim kadrosuyla bu yerlerde hizmette bulunmaya
devam etmiştir. Özellikle Balkan toprakları Osmanlı idaresi altına
girmesiyle buralarda sadece eğitim amacı değil, kadı, müderris ve müftü
yetiştirerek ilmiye sınıfının kaynağını sağlamak ve İslâm dini ve
kültürünü yaygınlaşmak amacıyla mektepler ve medreseler kurmuştur.
Turkey’s national poet and writer of the Turkish national anthem Mehmet Akif Ersoy on the occasion of being of Albanian origin is an important personality for the Albanian culture too. Nevertheless, Albanians weren’t informed about Mehmet Akif Ersoy’s personality, art, idalism (his nationalism, reformism and religiousness). Mehmet Akif Ersoy’s life and work were indtroduced to Albanians thanks to the work called ‘Mehmet Aqif ’ published in the magazine called Përpjekja Shqipëtare in Albania in the year 1938, also in the article called ‘Kosovan Writers in the Oriental Languages’ written by the researcher Hasan Kaleshi, published in an encyclopedia in Albanian and Serbian languages called Kosova Yesterday and Today in the year 1973 in Kosovo as well as his writings in the article The Role of Albanians in the Oriental Literature published in the year 1976. There were very few Albanian writings about Mehmet Akif Ersoy during the years 1973-1999. After the year 2000 we can see an increment of the writings about Mehmet Akif Ersoy’s personality, art and idealism.
The aim of this work is to show the point that Mehmet Akif Ersoy was shown in Albanian writings about him and what kind of perception of Mehmet Akif was formed in their minds.
Keywords: Mehmet Akif Ersoy, Albanian, Albanian writers
Në vitet e para të Islamit, kohët e namazeve përcaktoheshin përafërsisht me metoda praktike, tradicionale në një nivel që çdo person mund të zbatojë me lehtësi. tekstet e hershme islame përmendet se për përcaktimin e drejt të kohëve të namazit dhe drejtimit të kibles kryesisht janë përdorur metodat tradicionale astronomike. Për për llogaritjen e kohës kanë përdorur skema të thjeshta duke iu referuar hijeve dhe yllësiti e zodiakut gjatë ditës, ndërsa për gjetur drejtimin e kiblës kanë përdorur disa metoda duke iu referuar diellit, yjeve dhe erës. Për shembull, për përcaktimin e kohëve të namazeve ditore është përdorur metoda e matjesë së gjatësisë së hijes së një personi. Prandaj, shumica e skemave të hershme islame u përdorën kryesisht për kohët e namazeve në mesditë dhe pasdite të përcaktuar nga gjatësitë e hijes. Pra, në periudhën e parë të Islamit në përgjithësi janë përdorat skemat e hijes për përcaktimin e kohës së namazit të drekës dhe të iqindisë.
Kohët e namazeve janë të ndryshme për secilin rajon dhe ndryshojnë sipas periudhave të caktuara të vitit. Prandaj, problemi i përcaktimit të kohëve të namazit është problem që përsëritet vazhdimisht dhe mund të zgjidhet me llogaritjet që bazohen në rezultate të ndryshme në rajone të ndryshme. Sidomos namazet që kryhen me xhemat bënë që kohët e namazeve të përcaktohen me përpikëri. Gjatë historisë, në çdo vend në të cilin është përhap Islami është kërkuar një vëzhgim dhe llogaritje e veçantë për përcaktimin e kohëve të namazeve dhe drejtimin e kiblës. Myslimanët duke i mbështetur në njohurit dhe përvojat e tyre kanë zhvilluar mjete më të sakta dhe të detajuar për të përcaktuar kohët e namazit. Në shekujt vijues, lindi shkenca që mirrej me përcaktimin e kohëve të namazit, e cila quhet shkenca e mikatit (ilm-i mikat).
të rëndësishëm muajin Ramazan është se libri ynë i shenjtë, Kurani është zbritur në këtë muaj. Kurani Fisnik filloi të zbritet natën e Kadrit në Ramazan. Kjo natë e begatshme, ashtu siç ceket në suren Kadër, ka vlerë më të madhe se një mijë muaj. Agjërimi i muajit të bekuar Ramazan është një ndër pesë shtyllat themelore të fesë Islame. Si çdo adhurim tjetër, edhe agjërimi i këtij muaji të bekuar bart me veti mirësi dhe begati të panumërta. Agjërimi është një edukim moral për myslimanët. Agjërimi është mjet i rëndësishëm për të freskuar ndjenjat e dhembshurisë dhe të mëshirës, të cilat janë cilësi të domosdoshme të krijesës njeri.
Fjalë kyçe: Mehmet Akif Ersoji, poet shqiptar, shkrimtarët shqiptarë.
përbëjnë ata. E dyta, në shtetet islame pothuajse të gjithë jomyslimanët përbëhen nga të krishterët dhe hebrenjtë. Arsyeja e tretë është se përcaktimi i qëllimit të ritualeve fetare dhe lirisë së adhurimit, që veçanërisht iu është njohur grupeve fetare heterodokse, është e gjerë dhe me rëndësi që do të jetë objekt i një studimi tjetër. Duhet të theksohet se kjo temë është trajtuar pjesërisht në punimet e Ilber Ortaylı dhe A. Yaşar Ocak.
rrugët e rëndësishme gjeografike dhe gjeopolitike, që nga kohët e
lashta ka pasur popuj të ndryshëm që u takonin feve të ndryshme.
Në mes të këtyre popujve kishte edhe prej atyre që ishin myslimanë. Ky studim, do të përqendrohet në konvertimet në fenë Islame
dhe çështjet e ndërlidhura me këtë temë në një periudhë shumë të
shkurtër të historisë së Kosovës, ndërmjet viteve 1839-1910 si dhe
aspektin e pranimit të fesë tjetër, i cili përbën pikën më të lartë të
ndikimeve të feve. Reflektimet e konvertimeve në fenë islame në
Kosovë gjatë fundit të periudhës Osmane do të jenë pika fillestare
të studimit tonë. Shpresojmë që studimi ynë, i cili do të bazohet
kryesisht në dokumente të papërpunuara në Arkivin Osman të
Kryeministrisë, do të kontribuojë në historinë sociale të Kosovës
në këtë periudhë.
Siç dihet, rajoni i Kosovës ka qenë brenda kufijve të shtetit osman
që nga viti 1389 dhe për shumë shekuj, popujt autoktonë dhe turqit myslimanë kanë jetuar së bashku. Kjo bashkëjetesë mundësoi
në mënyrë të pashmangshme ndërveprime të shumanshme. Shenjat e mbetura nga kjo situatë mund të shihen edhe sot. Kur bëhet
fjalë për marrëdhëniet dhe bashkëveprimet ndërmjet shoqërive,
është e padyshimtë që feja zë një vend të rëndësishëm. Në këtë
kontekst, ashtu siç ka mundur që praktikat fetare të popujve autoktonë të kenë ndikime te myslimanët në disa vende, ashtu edhe
Islami ka lënë gjurmë të rëndësishme në jetën e popujve autoktonë. Si vazhdimësi e këtyre gjurmëve, në studimin tonë, ne do të
përpiqemi t’i paraqesim vështrimet tona për konvertimet në Islam
në gjeografinë osmane, respektivisht në Kosovë, në bazë të dokumenteve arkivore të një periudhe të caktuar.
Fjalët kyçe: Kosova, konvertimet në Islam, feja, Ballkani, osmanët.