29/10/2019

Ηλεκτρικό ∆ίπολο - Εύρεση Ηλεκτρικού Πεδίου

(ανεξάρτητα του συστήµατος συντεταγµένων)

Χρησιµοποιώντας τις προσεγγίσεις του ηλεκτρικού διπόλου, το ηλεκτροστατικό δυναµικό στην τυχαία ϑέση
~r (ϑεωρώντας το ηλεκτρικό δίπολο στο κέντρο του συστήµατος συντεταγµένων και κατά µήκος του άξονα z ),
δίδεται από την σχέση
p~ · ~r
Φ(~r) = ,
4πr 3
~ = q d~ = qdı̂z η ϱοπή του ηλεκτρικού διπόλου. Το ηλεκτρικό πεδίο, E
όπου p ~ , δίδεται από την κλίση του
δυναµικού και εποµένως δίδεται από
( )
~ = 1 ∇
~ = −∇Φ ~ p~ · ~r
E 
4π r3
Για το υπολογισµό του ηλεκτρικού πεδίου απαιτούνται τα gradient:
( ) ( ( )
) ( )
~ 1 ∂ 1 ∂ 1 ∂ 1 −3~r
∇ = ı̂x +
ı̂ y + ı̂z = 5 ,
r3 ∂x r3
∂y r3 ∂z r3 r
~ (~
∇ p · ~r) = (~ ~ r + (~r · ∇)~
p · ∇)~ ~ p + p~ × (∇ ~ × ~r) + ~r × (∇~ × p~) =
~ r = p~,
p · ∇)~
= (~

εφόσον r = (x2 + y 2 + z 2 )1/2 , (~

r · ∇)~ ~ × ~r = 0, και ∇
~ p = 0, ∇ ~ × p~ = 0. Χρησιµοποιώντας τα παραπάνω
gradient το ηλεκτρικό πεδίο δίδεται από την κάτωθι εξίσωση

p · ı̂r )ı̂r − p~
~ r) = 3(~
E(~ 
4πr3
Στην περίπτωση που το ηλεκτρικό δίπολο ϐρίσκεται σε τυχαία ϑέση αντικαθιστούµε το διάνυσµα ϑέσης ~
r
~ = ~r − ~r ′ όπου το ~r ′ αντιστοιχεί στην ϑέση του ηλεκτρικού διπόλου. Εποµένως το δυναµικό και το
µε το R
ηλεκτρικό πεδίο δίδονται από τις εξισώσεις :

~
p~ · R p~ · ı̂R
Φ(~r) = 3
= ,
4πR 4πR2

~ r) = p · ı̂R )ı̂R − p~
3(~
E(~ ,
4πR3
~ .
όπου ı̂R = RR
 2 2

l
 2

l
 NATIONAL TECHNICAL UNIVERSITY OF ATHENS
School of Electrical & Computer Engineering
Division of Electromagnetic Appl., Electro-Optics, & Electronic Materials
9 Iroon Polytechniou St., Zografou, Athens 15780
Tel. (30) 210-7722479, Fax. (30) 210-7722281
E-mail: [email protected]

Spherical Cavity in a Spherical Conductor (October 20, 2019 )†

Problem Statement
Assume a spherical conductor of radius a in vacuum. Inside the conductor there is a spherical cavity
(an air bubble) of radius b. The center of the cavity and its radius are such that the whole cavity
is inside the interior of the conductor as shown in Fig. 1. Assume that inside the spherical cavity is
a point charge q positioned at the center of the cavity (as shown). Assume that the permittivity is
everywhere equal to the permittivity of freespace 0 .
(a) Assume that the conductor is uncharged before the positioning of the point charge q inside the
cavity. Find the electrostatic potential and the electric eld everywhere, i.e., inside the cavity, in the
interior, and in the exterior of the spherical conductor.
(b) Repeat (a) in the case that the spherical conductor is always retained at a potential U0 (for example
when it is connected to a battery of potential U0 ).

Figure 1: A spherical conductor of radius a has in its interior a cavity of radius b with the position of the
cavity and its radius such that the whole cavity is inside the volume of the spherical conductor (as shown).
Assume a point charge q at the center of the cavity.

†
c
©2019 Prof. Elias N. Glytsis, Last Update: October 20, 2019
Solution
(a) It is easier to start for the interior of the spherical conductor. As it is known a conductor in a
static situation does not have in its interior electric eld and its volume (and surface) is equipotential.
Therefore, in the interior of the conductor (excluding the volume of the cavity) the potential is constant.
Assume this potential Φ0 (Φ0 has not been determined yet). Since the interior of the conductor is
equipotential the electric eld should be zero (excluding the cavity area). In a second step let’s examine
the cavity. Inside the cavity is a point charge at the center of it. The spherical boundary of the cavity
is equipotential and should have potential Φ0 since it is part of the interior of the spherical conductor.
Therefore, the solution for the potential inside the cavity is
( )
q 1 1
Φ(rb) − Φ(rb = b) = − , for 0 < rb ≤ b,
4π0 rb b
( )
q 1 1
Φ(rb ) = − + Φ0 , for 0 < rb ≤ b. (1)
4π0 rb b
In the above equation rb is the radial distance from the center of the cavity. This of course implies an
electric eld inside the cavity that can be easily determined from the gradient of the electric potential,
 = −∇Φ
i.e., E  = (q/4π0)(1/r 2 )ı̂r . This eld will induce a surface charge on the boundary of the
b b

cavity which the inner boundary surface of the spherical conductor. Due to the spherical symmetry
of the cavity the surface charge density, σb , should be uniform. This can be easily determined from
the boundary condition on the cavity boundary: σb = ı̂r (0 − D|• b ) = −(q/4πb2). However, since the
b

spherical conductor is initially uncharged, a surface charge density σa will be induced at the outer
surface of the spherical conductor, such as the total charge should be zero. Since the surface charge
density, due to spherical symmetry, should be uniform, then
q
σa(4πa2 ) + σb (4πb2 ) = 0 =⇒ σa = + . (2)
4πa2
At this point let’s examine the exterior region of the spherical conductor. The potential due to the
spherical symmetry should depend only in the radial distance ra from the center of the conductor (for
ra ≥ a). The corresponding Laplace’s equation takes the following form:
( )
1 d 2 dΦ C1
ra = 0 =⇒ Φ(ra) = − + C2 , (Ra ≥ a),
ra2 dra dra ra
but Φ(ra → ∞) → 0 =⇒ C2 = 0,
C1
Φ(ra) = − , (ra ≥ a).
ra
In the above expression ra is the radial distance from the center of the spherical conductor. Then the
electric eld outside the conductor and the induced surface charge density are related as follows:

 a − 0) = −a C1 σ a a2 q
σa = ı̂ra (D| •
2
=⇒ C1 = − =− =⇒
a 0 4π
q q
Φ(ra) = , (ra ≥ a) and Φ0 = Φ(ra = a) = .
4π0 ra 4π0 a
Then all the parameters have been dened and the electric potential is summarized as follows:
( )
q 1 1 q


 − + , for rb ≤ b,



 4π0 r b b 4π 0a


q

Φ= for ra ∈ interior of conductor, (3)


 4π 0a



 q
, for ra ≥ a.


4π0 ra
The corresponding electric eld is given by
 q
 ı̂r , for rb < b,
4π0 rb2 b








E= 0 for ra ∈ interior of conductor, (4)



q


ı̂r , for ra > a.


4π0 ra2 a


It is reminded that at rb = b and ra = a the electric eld is discontinuous due to the surface charge
densities σb and σa, respectively.
(b) In the second case the spherical conductor is always retained in a constant potential U0 . In this
case electric charge can either come from or can drop into the battery source. The solution to the
interior of the conductor (excluding the cavity) is the same as previously with the only dierence that
Φ0 = U0 while the interior electric eld is zero. Inside the cavity the solution is also identical to the
one shown in Eq. (1) with Φ0 = U0 . Therefore, the only solution that changes is the region outer of
the spherical conductor. The solution for the electric potential for ra >≥ a is again Φ(ra) = −C1 /ra.
However, now continuity of the potential at ra = a gives C1 = −U0 a. Then, the solution for the
electric potential is summarized as follows:
 ( )
q 1 1
− + U0 , for rb ≤ b,


4π0 rb b







Φ= U0 for ra ∈ interior of conductor, (5)




U0 a


, for ra ≥ a.


ra


The corresponding electric eld is the given by:

 q
2 ı̂rb , for rb < b,




 4π 0 rb




E= 0 for ra ∈ interior of conductor, (6)



U0 a




 ı̂ra , for ra > a.
ra2

It is worth mentioning that again that the surface charge density σb = −q/4πb2 as in case (a). However,
 a − 0) = 0 U0 /a. The last surface charge density remained the
the surface charge density σa = ı̂ra (D|
•
same even before the point charge q was positioned at the center of the spherical cavity. Therefore,
the total charge of the conductor before and after the insertion of q is not the same. The dierence
was accommodated by the battery source that was connected to the spherical conductor (actually the
induced charge σb (4πb2) = −q came from the battery source since σa must not change.
 ΠΑΡΑ∆ΕΙΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΜΕΘΟ∆ΟΥ ΤΩΝ ΡΟΠΩΝ
ΣΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΣΤΑΤΙΚΗ †

1. Ευθύγραµµος Κυλινδρικός Αγωγός Μήκους 2L & Ακτίνας a

2L = 1m, ǫ r = 1, N = 15, a = 0.001 m, U = 1 V, Q = 8.5638 pC, Q 1 = 8.4295 pC

10
Simple Coefficients
More Accurate Coefficients
9.5
Line charge (pC/m)

8.5

7.5
-0.5 -0.4 -0.3 -0.2 -0.1 0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5
x direction (meters)
2L = 1m, ǫ r = 1, N = 25, a = 0.001 m, U = 1 V, Q = 8.5891 pC, Q 1 = 8.4484 pC
11
Simple Coefficients
10.5 More Accurate Coefficients
Line charge (pC/m)

10

9.5

8.5

7.5
-0.5 -0.4 -0.3 -0.2 -0.1 0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5
x direction (meters)
†
©2016 Prof. Elias N. Glytsis, Last Update: Oct. 18, 2016
 2L = 1m, ǫ r = 1, N = 50, a = 0.001 m, U = 1 V, Q = 8.6118 pC, Q 1 = 8.4655 pC
12
Simple Coefficients
11.5 More Accurate Coefficients

11

Line charge (pC/m)

10.5

10

9.5

8.5

7.5
-0.5 -0.4 -0.3 -0.2 -0.1 0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5
x direction (meters)
2L = 1m, ǫ r = 1, N = 100, a = 0.001 m, U = 1 V, Q = 8.6265 pC, Q 1 = 8.4767 pC
14
Simple Coefficients
13 More Accurate Coefficients
Line charge (pC/m)

12

11

10

7
-0.5 -0.4 -0.3 -0.2 -0.1 0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5
x direction (meters)
2L = 1m, ǫ r = 1, N = 150, a = 0.001 m, U = 1 V, Q = 8.633 pC, Q 1 = 8.4816 pC
16
Simple Coefficients
15 More Accurate Coefficients

14
Line charge (pC/m)

13

12

11

10

7
-0.5 -0.4 -0.3 -0.2 -0.1 0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5
x direction (meters)
 2L = 1m, ǫ r = 1, N = 500, a = 0.001 m, U = 1 V, Q = 8.6559 pC, Q 1 = 8.4918 pC
50
Simple Coefficients
40 More Accurate Coefficients
Line charge (pC/m)

30

20

10

-10

-20
-0.5 -0.4 -0.3 -0.2 -0.1 0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5
x direction (meters)

Σχήµα 1: Γραµµική πυκνότητα ϕορτίου ευθύγραµµου κυλινδρικού αγωγού µήκους 1 µέτρου και ακτίνας 0.001 µέτρου. Ν =
15, 25, 50, 100, 150, και 500. Παρατηρούµε ότι για Ν=500 η µέθοδος αποκλίνει γιατί παύουν να ισχύουν οι προϋποθέσεις του
γραµµικού, µονοδιάστατου, αγωγού.
2. Τετραγωνική Επίπεδη Αγώγιµη Πλάκα ∆ιαστάσεων 2L × 2L

2Lx = 1m, 2Ly = 1m, ǫ r = 1, Nx = 15, Ny = 15, U = 1 V, Q = 40.1823 pC

150
Surface charge (pC/m2 )

100

50

0
0.5
0.5
0
0

y direction (meters) -0.5 -0.5 x direction (meters)

2Lx = 1m, 2Ly = 1m, ǫ r = 1, Nx = 25, Ny = 25, U = 1 V, Q = 40.4547 pC

200
Surface charge (pC/m2 )

150

100

50

0
0.5
0.5
0
0

y direction (meters) -0.5 -0.5 x direction (meters)

 2Lx = 1m, 2Ly = 1m, ǫ r = 1, Nx = 50, Ny = 50, U = 1 V, Q = 40.6488 pC

400

Surface charge (pC/m2 )

300

200

100

0
0.5
0.5
0
0

y direction (meters) -0.5 -0.5 x direction (meters)

2Lx = 1m, 2Ly = 1m, ǫ r = 1, Nx = 75, Ny = 75, U = 1 V, Q = 40.7094 pC

500
Surface charge (pC/m2 )

400

300

200

100

0
0.5
0.5
0
0

y direction (meters) -0.5 -0.5 x direction (meters)

2Lx = 1m, 2Ly = 1m, ǫ r = 1, Nx = 100, Ny = 100, U = 1 V, Q = 40.7384 pC

500
Surface charge (pC/m2 )

400

300

200

100

0
0.5
0.5
0
0

y direction (meters) -0.5 -0.5 x direction (meters)

Σχήµα 2: Τετραγωνική πλάκα διαστάσεων 1 µέτρου × 1 µέτρου. Nx = Ny = 15, 25, 50, 75, και 100.
Analysis Based on Analytic Geometry
 | |

λ ≠ 1 and λ positive )

λ ≠ 1 and λ positive )
(based on similar triangles)
 Apollonian Circles in xy plane for A (a = 0m,0m), and B (b = 5m,0m)
5

3
0.6
1
2 0.8
0.5 2
1 0.4 2.5
0.3 3.3333
0.2 5
0 0.1 10

y (meters)
-1

1.25
-2
1.6667
-3

-4

-5
-5 0 5 10
x (meters)
Kelvin Inversion (d’=a2/d)
Παραδείγματα
 Ri0

q'i
i i

i
28/10/2018
52a
 52b

+
52c
04/11/2018
2

1
 ΠΑΡΑ∆ΕΙΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΜΕΘΟ∆ΟΥ ΤΩΝ ΡΟΠΩΝ
ΣΕ ΜΟΝΙΜΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΑ ΠΕ∆ΙΑ (ΓΕΙΩΤΕΣ) †

1 Ευθύγραµµος Κυλινδρικός Αγωγός Μήκους 2L & Ακτίνας a Θαµµένος

µέσα στην Γη σε Βάθος h

1.1 Copper Conductor 2/0 a=0.0052578m, h = 0.25m

2L = 60 m, σ = 0.01 (1/Ω m), N = 100, I = 100 A, R b = 3.5406 Ω , R ba = 3.5708 Ω , R h = 2.3608 Ω , h = 0.25 m

2.5
Buried at Depth h
Buried at Depth h (more accurate)
In Homogeneous Material
Line Current (A/m)

1.5
-30 -20 -10 0 10 20 30
x direction (meters)
Normalized Voltage along y axis at z=0 V0 = 354.0565 V
0.8
Rod Buried at Depth h
0.7 Rod Buried at Depth h (more accurate)

0.6

0.5
Voltage/V max

0.4

0.3

0.2

0.1

0
-60 -40 -20 0 20 40 60
y direction (meters)

†
©2016 Prof. Elias N. Glytsis, Last Update: Nov. 07, 2016
1.2 Copper Conductor 2/0 a=0.0052578m, h = 0.50m

2L = 60 m, σ = 0.01 (1/Ω m), N = 100, I = 100 A, R b = 3.3572 Ω , R ba = 3.3874 Ω , R h = 2.3608 Ω , h = 0.5 m

2.5
Buried at Depth h
Buried at Depth h (more accurate)
In Homogeneous Material
Line Current (A/m)

1.5
-30 -20 -10 0 10 20 30
x direction (meters)
Normalized Voltage along y axis at z=0 V0 = 335.7213 V
0.8
Rod Buried at Depth h
0.7 Rod Buried at Depth h (more accurate)

0.6

0.5
Voltage/V max

0.4

0.3

0.2

0.1

0
-60 -40 -20 0 20 40 60
y direction (meters)
1.3 Copper Conductor 2/0 a=0.0052578m, h = 1.00m

2L = 60 m, σ = 0.01 (1/Ω m), N = 100, I = 100 A, R b = 3.1787 Ω , R ba = 3.2089 Ω , R h = 2.3608 Ω , h = 1 m

2.5
Buried at Depth h
Buried at Depth h (more accurate)
In Homogeneous Material
Line Current (A/m)

1.5
-30 -20 -10 0 10 20 30
x direction (meters)
Normalized Voltage along y axis at z=0 V0 = 317.8678 V
0.7
Rod Buried at Depth h
0.6 Rod Buried at Depth h (more accurate)

0.5
Voltage/V max

0.4

0.3

0.2

0.1

0
-60 -40 -20 0 20 40 60
y direction (meters)
1.4 Copper Conductor 2/0 a=0.0052578m, h = 20.00m

2L = 60 m, σ = 0.01 (1/Ω m), N = 100, I = 100 A, R b = 2.5349 Ω , R ba = 2.5651 Ω , R h = 2.3608 Ω , h = 20 m

2.3
Buried at Depth h
2.2 Buried at Depth h (more accurate)
In Homogeneous Material
2.1
Line Current (A/m)

1.9

1.8

1.7

1.6

1.5
-30 -20 -10 0 10 20 30
x direction (meters)
Normalized Voltage along y axis at z=0 V0 = 253.4915 V
0.26
Rod Buried at Depth h
0.24 Rod Buried at Depth h (more accurate)

0.22

0.2
Voltage/V max

0.18

0.16

0.14

0.12

0.1

0.08
-60 -40 -20 0 20 40 60
y direction (meters)

Σχήµα 1: Γραµµική πυκνότητα ηλεκτρικού ϱεύµατος που πηγάζει από κυλινδρικό αγωγού µήκους 60 µέτρων και ακτίνας
0.0052578 µέτρων. Ν = 100, και h = 0.25, 0.50, 1.00, και 20.00 µέτρων. Επίσης το δυναµικό πάνω στην γή κάθετα στην ϑαµµένη
ϱάβδο.
25/11/2019
https://ntrs.nasa.gov/archive/nasa/casi.ntrs.nasa.gov/20010038494.pdf
+ +

+
Infinite Line Current above a flat permeability discontinuity
22/10/2020
(1/a)
 +

-
 Ι. Λ. Βομβορίδης
Καθηγητής Ε. Μ. Πολυτεχνείου

ΤΥΠΟΛΟΓΙΟ
ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΩΝ ΠΕΔΙΩΝ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Μονάδες Διεθνούς Συστήματος (SI) 1

Ηλεκτρικά φορτία και ρεύματα, Νόμος διατήρησης ηλεκτρικού φορτίου 6

Στατικά ηλεκτρικά πεδία, Νόμος του Gauss 8
Στατικά μαγνητικά πεδία, Νόμος του Ampere, Νόμος του Faraday 10
Χρονομεταβλητά πεδία, Εξισώσεις Maxwell 12
Ενέργεια και Ισχύς, Δυνάμεις και Ροπές 14
Πεδία σε μη συνήθη υλικά 15
Δυναμικά Φ, Α και Φm 17
Διατάξεις οριακών τιμών, Κατοπτρισμός, Αριθμητικές μέθοδοι 20
Χωρισμός μεταβλητών 25

Διανύσματα 28
Συστήματα συντεταγμένων 29
Διαφορικοί τελεστές 33

Οκτώβριος 2009
Μονάδες SI Ηλεκτρομαγνητισμού και Μηχανικής
Ισοδύναμες Ονομασία
Ονομασία Σύμβολο Μονάδες
μονάδες μονάδων
Θέση r m metre
Απόσταση, εν γένει ℓ, a, b, h m metre
», κατά μήκος άξονα x, y, z m
», από άξονα z, μεταξύ αξόνων r T , RT m
», από αρχή αξόνων, από σημείο r, R m
Εμβαδό S m2
Όγκος V m3
Μήκος κύματος λ m
Κυματαριθμός, σταθερά διάδοσης β, k m–1
Χρόνος t sec second
Περίοδος, Χαρακτηριστικός χρόνος Τ sec second
Συχνότητα f, ν Hz Hertz
», κυκλική ω sec–1
Μάζα m kg 103 g kilogram
Ταχύτητα v m/sec
», Φωτός στο κενό, σε υλικό c, cε m/sec
Δύναμη F N kgm/sec2 Newton
Ροπή (μηχανική) Τ Nm
Πίεση p Pa N/m2 = 10–5 bar Pascal
Ενέργεια, Έργο W J Nm = Wsec Joule
Ισχύς P W J/sec Watt
Ηλεκτρικό φορτίο, Σημειακό q C sec Coulomb
», Χωρική πυκνότητα ρ C/m3
», Επιφανειακή πυκνότητα σ C/m2
», Γραμμική πυκνότητα λ C/m
», Ολικό Q C Coulomb
Ηλεκτρικό ρεύμα, Νηματοειδές i A C/sec Ampere
», Χωρική πυκνότητα J A/m2
», Επιφανειακή πυκνότητα K A/m
», Ολικό I A Ampere
Ένταση ηλεκτρικού πεδίου E V/m
Ένταση μαγνητικού πεδίου H A/m
Πυκνότητα ηλεκτρικής ροής
D C/m2
ή, Διηλεκτρική μετατόπιση
Πυκνότητα μαγνητικής ροής, Wb/m2
B
ή, Μαγνητική επαγωγή =T Tesla
Αγωγιμότητα, Ειδική g S/m
Ηλεκτρική διπολική ροπή, Σημειακή p Cm
», Χωρική πυκνότητα, Πόλωση P C/m2
», Επιφανειακή πυκνότητα pS C/m
», Γραμμική πυκνότητα pℓ C Coulomb
Επιτρεπτότητα, Κενού ε0 F/m
», Υλικού ε F/m
», Σχετική (διηλεκτρική σταθερά) εr –
(Συνεχίζεται)

Τυπολόγιο ηλεκτρομαγνητικών πεδίων 1

(Μονάδες SI Ηλεκτρομαγνητισμού και Μηχανικής: Συνέχεια Πίνακα)
Ισοδύναμες Ονομασία
Ονομασία Σύμβολο Μονάδες
μονάδες μονάδων
Μαγνητική διπολική ροπή, Σημειακή m Am2
», Χωρική πυκνότητα, Μαγνήτιση M A/m
», Επιφανειακή πυκνότητα mS A Ampere
», Γραμμική πυκνότητα mℓ Am
Μαγνητική διαπερατότητα, Κενού μ0 H/m
», Υλικού μ H/m
», Σχετική μr –
Ηλεκτρική ροή Ψe C Coulomb
Μαγνητική ροή Ψm Wb Vsec Weber
Ηλεκτρεγερτική δύναμη ee V Volt
Μαγνητεγερτική δύναμη em A Ampere
Τάση U V J/C = W/A Volt
Αντίσταση R Ω V/A Ohm
», Σύνθετη κενού Z0 Ω Ohm
Αγωγιμότητα G S 1/Ω Siemens
Χωρητικότητα C F Farad
Αυτεπαγωγή L H Henri
Ενέργεια ηλεκτρομαγνητική Wem J Nm =Wsec Joule
», Χωρική πυκνότητα wem J/m3
Ισχύς ηλεκτρομαγνητική Pem W J/sec = VA Watt
», Πυκνότητα 2
N W/m
ή, Διάνυσμα Poynting
Μετατρεπόμενη ισχύς Pμετ W Watt
», Χωρική πυκνότητα pμετ W/m3
Δύναμη, Ηλεκτρομαγνητική Fem N Newton
», Χωρική πυκνότητα fem N/m3
Ηλεκτρομαγνητική τάση
Tem,ij N/m2
(στοιχείο i, j)
Ηλεκτροστατικό δυναμικό,
Φ V Volt
Βαθμωτό δυναμικό
Διανυσματικό δυναμικό A Wb/m T⋅m
Βαθμωτό μαγνητικό δυναμικό Φm A Ampere
Για τις ακόλουθες ποσότητες χρησιμοποιείται το ίδιο σύμβολο, αλλά με διαφορετικό περιεχόμενο:
o m Μάζα (βαθμωτή ποσότητα)
m Μαγνητική διπολική ροπή (διανυσματική ποσότητα)
o Τ Περίοδος, ή, Χαρακτηριστικός χρόνος (βαθμωτή ποσότητα)
Τ Ροπή (διανυσματική ποσότητα)
Tem,ij Ηλεκτρομαγνητική τάση (τανυστική ποσότητα)
[Επίσης, με T συμβολίζεται και η απόλυτος θερμοκρασία, σε Κ (Kelvin).]
o λ Μήκος κύματος [m] (βαθμωτή ποσότητα)
λ Γραμμική πυκνότητα ηλεκτρικού φορτίου [C/m] (επίσης βαθμωτή ποσότητα)
o p Πίεση [Pa] (βαθμωτή ποσότητα)
p Χωρική πυκνότητα ισχύος [W/m3] (π.χ., pμετ, επίσης βαθμωτή ποσότητα)
p Ηλεκτρική διπολική ροπή (διανυσματική ποσότητα)

2 Ι. Λ. Βομβορίδης
 Προθέματα μονάδων
Υποπολλαπλάσια προθέματα Πολλαπλάσια προθέματα
Ονομασία Σύμβολο Τιμή Ονομασία Σύμβολο Τιμή
deci d 10–1 deca D 10+1
centi c 10–2 hecto H 10+2
milli m 10–3 kilo k 10+3
micro μ 10–6 mega M 10+6
nano n 10–9 giga G 10+9
pico p 10–12 tera T 10+12
femto f 10–15
atto a 10–18
• Μόνο ένα πρόθεμα το πολύ μπορεί να χρησιμοποιηθεί πριν από μία μονάδα.
• Η μονάδα μάζας (kg) ορίζεται με ενσωματωμένο το πρόθεμα kilo, και συνδέεται με τη μονάδα gram (θεμε-
λιώδη στο σύστημα cgs), με 10–3 kg = 1 g.
• Τυχόν εκθέτες στις μονάδες αναφέρονται στο σύμπλεγμα (πρόθεμα + μονάδα), και όχι μόνο στη μονάδα.
• Τα σύμβολα m και T, όταν ακολουθούνται από μονάδες, αντιπροσωπεύουν τα προθέματα milli και tera,
αντίστοιχα (και όχι τις μονάδες metre και Tesla).

Τιμές παγκόσμιων σταθερών (στο σύστημα SI)

Μαγνητική διαπερατότητα κενού μ0 = 4π × 10–7 H/m (ορισμός) ≈ 1,256 637 × 10–6 H/m
Επιτρεπτότητα κενού ε0 = 1/μ0c2 ≈ 8,854 185 × 10–12 F/m
Ταχύτητα φωτός στο κενό c = (ε0μ0)–½ ≈ 2,997 925 × 108 m/sec
Σύνθετη αντίσταση κενού Z0 = (μ0/ε0)½ = μ0c ≈ 3,767 304 × 102 Ω ≈ 120π Ω
Στοιχειώδες ηλεκτρικό φορτίο e ≈ 1,602 192 × 10–19 C
Μάζα ηρεμίας ηλεκτρονίου me ≈ 9,109 558 × 10–31 kg
Μάζα ηρεμίας πρωτονίου mp ≈ 1,672 614 × 10–27 kg
Μάζα ηρεμίας νετρονίου mn ≈ 1,674 920 × 10–27 kg
Μονάδα μαζικού αριθμού u ≈ 1,660 531 × 10–27 kg
Σταθερά του Avogadro NA ≈ 6,022 169 × 1023 mol–1
Παγκόσμια σταθερά των αερίων R ≈ 8,314 34 × 1023 JK–1mol–1
Σταθερά του Boltzmann KB = R/NA ≈ 1,380 622 × 10–23 JK–1 ≈ 1 eV/(11 605 K)
h ≈ 6,626 196 × 10–34 J/Hz
Σταθερά του Planck
 = h/2π = 1,054 592 × 10–34 Jsec
Σταθερά παγκόσμιας έλξης G ≈ 6,673 2 × 10–11 Nm2kg–2

Τυπολόγιο ηλεκτρομαγνητικών πεδίων 3

 Άλλες μονάδες
1 Ǻ (Angström) = 10–10 m
1 in (inch) = 25,4 mm
1 ft (foot) = 12 in = 0,304 8 m
Μήκος
1 yd (yard) = 3 ft = 0,914 4 m
1 st. mile = 1 760 yd = 1,609 344 km
1 naut. mile = 1,852 km
1 min = 60 sec
Χρόνος
1 hr = 60 min = 3 600 sec
Μάζα 1 lb (pound) = 0,453 592 37 kg
1 kp (kilopond) = 9,806 65 N
Δύναμη
1 dyn = 10–5 N
1 atm = 1,013 25 bar
Πίεση
1 att = 1 kp/cm2 = 0,980 665 bar
1 kcal = 4,186 8 kJ
Ενέργεια
1 erg = 10−7 J
1 kcal/h = 1,163 W
Ισχύς
1 PS = 75 kpm/sec = 0,735 498 75 kW
Μαγνητική ροή 1 M (Maxwell) = 10–8 Wb
Μαγνητική επαγωγή 1 Gs (Gauss) = 10–4 T
Ένταση μαγνητικού πεδίου 1 Oe (Oerstedt) = (1/4π) × 103 A/m

Μετατροπή μονάδων
Απαλοιφή μονάδων, ως αλγεβρικών ποσοτήτων, π.χ.
1609 m
1 mile ≈ 1609 m ⇒ 1 ≈ ,
1 mile
1 hr
1 hr = 3600 sec ⇒ 1= ,
3600 sec
mile mile 1609 m 1 hr 75 × 1609 m m
75 ≈ 75 × × = ≈ 33,52 .
hr hr 1 mile 3600 sec 3600 sec sec

4 Ι. Λ. Βομβορίδης
 Βασικές εξισώσεις Ηλεκτρομαγνητισμού
στα πέντε διαφορετικά συστήματα μονάδων

Εξίσωση Διεθνές σύστημα (SI) Ηλεκτροστατικό Ηλεκτρομαγνητικό Σύστημα Gauss Heaviside – Lorentz

Διατήρηση φορτίου ∇⋅J = −(∂/∂t)ρ ∇⋅J = −(∂/∂t)ρ ∇⋅J = −(∂/∂t)ρ ∇⋅J = −(∂/∂t)ρ ∇⋅J = −(∂/∂t)ρ

Δύναμη Lorentz f = ρE + J×B f = ρE + J×B f = ρE + J×B f = ρE + c−1J×B f = ρE + c−1J×B

Νόμος Gauss ∇⋅D = ρ ∇⋅D = 4πρ ∇⋅D = 4πρ ∇⋅D = 4πρ ∇⋅D = ρ

Νόμος Gauss ∇⋅B = 0 ∇⋅B = 0 ∇⋅B = 0 ∇⋅B = 0 ∇⋅B = 0

Τυπολόγιο ηλεκτρομαγνητικών πεδίων

Νόμος Faraday ∇×E = –(∂/∂t)B ∇×E = –(∂/∂t)B ∇×E = –(∂/∂t)B c∇×E = –(∂/∂t)B c∇×E = –(∂/∂t)B

Νόμος Ampere ∇×H = J + (∂/∂t)D ∇×H = 4πJ + (∂/∂t)D ∇×H = 4πJ + (∂/∂t)D c∇×H = 4πJ + (∂/∂t)D c∇×H = J + (∂/∂t)D

Σχέση D(E) D = ε0 E + P D = E + 4πP D = c−2E + 4πP D = E + 4πP D=E+P

Σχέση B(H) B = μ0(H + M) B = c−2(H + 4πM) B = H + 4πM B = H + 4πM B=H+M

Διάνυσμα Poynting N = E×H N = (1/4π)E×H N = (1/4π)E×H N = (c/4π)E×H N = cE×H

Ηλεκτρική ενέργεια we = ∫E(D΄)⋅dD΄ we = (1/4π)∫E(D΄)⋅dD΄ we = (1/4π)∫E(D΄)⋅dD΄ we = (1/4π)∫E(D΄)⋅dD΄ we = ∫E(D΄)⋅dD΄

Μαγνητική ενέργεια wm =∫H(B΄)⋅dB΄ wm = (1/4π)∫H(B΄)⋅dB΄ wm = (1/4π)∫H(B΄)⋅dB΄ wm = (1/4π)∫H(B΄)⋅dB΄ wm =∫H(B΄)⋅dB΄

Ορισμός δυναμικού Α B = ∇×A B = ∇×A B = ∇×A B = ∇×A B = ∇×A

Ορισμός δυναμικού Φ E = −∇Φ − (∂/∂t)A E = −∇Φ − (∂/∂t)A E = −∇Φ − (∂/∂t)A E = −∇Φ − c−1(∂/∂t)A E = −∇Φ − c−1(∂/∂t)A

Συνθήκη Lorentz ∇⋅A + c−2(∂/∂t)Φ = 0 ∇⋅A + c−2(∂/∂t)Φ = 0 ∇⋅A + c−2(∂/∂t)Φ = 0 ∇⋅A + c−1(∂/∂t)Φ = 0 ∇⋅A + c−1(∂/∂t)Φ = 0

Εξίσωση δυναμικού Α □2A = −μ0J □2A = −4πc−2J □2A = −4πJ □2A = −4πc−1J □2A = −c−1J

Εξίσωση δυναμικού Φ □2Φ = −(1/ε0)ρ □2Φ = −4πρ □2Φ = −4πc2ρ □2Φ = −4πρ □2Φ = −ρ

5
Ηλεκτρικά φορτία και ρεύματα, Νόμος διατήρησης ηλεκτρικού φορτίου
Κατανομές φορτίου
ρ, σ, λ (χωρική, επιφανειακή, γραμμική πυκνότητα) και q (σημειακό φορτίο).

Στοιχειώδη φορτία: dQ = {ρdV, σdS, λdℓ, q}, στο στοιχείο dV, dS, dℓ, ή σε σημείο.

Ολικό φορτίο: Q = ∫VdQ. Ολοκλήρωση στα dV, dS και dℓ που περιέχονται στο V (και μόνο
όπου είναι ρ, σ, ή λ ≠ 0). Επιπλέον, στο Q περιλαμβάνονται τα σημειακά q που βρίσκονται
στο V.

Κατανομές ρεύματος
J, K (χωρική, επιφανειακή πυκνότητα) και i (νηματοειδές ρεύμα).

Στοιχειώδη ρεύματα: dI = {J⋅dS, K⋅i⊥ℓdℓ, i}, που διέρχονται από τα dS, dℓ (με dℓ και i⊥ℓ στη
ρευματοφόρο επιφάνεια και κάθετα μεταξύ τους), ή τη ρευματοφόρο γραμμή.

Ολικό ρεύμα: I = ∫SdI. Ολοκλήρωση στα dS και dℓ που ανήκουν στην S (και μόνο όπου είναι
J, ή K ≠ 0). Επιπλέον, στο I περιλαμβάνονται τα νηματοειδή i που τέμνουν την S.

Νόμος διατήρησης ηλεκτρικού φορτίου (ολοκληρωτικά) dS

∫ ∫
d S
dI = − dQ , όπου: dS
S dt V V

S: κλειστή επιφάνεια (επιφάνεια Gauss), dV

V: χώρος στο εσωτερικό της S,

dS = indS: κάθετα στην S, με φορά από το χώρο V προς τα έξω.

Χρήση: Επανειλημμένη εφαρμογή νόμου, με κατάλληλο κάθε φορά σχήμα, μέγεθος και θέση
της S, με (κατά το δυνατό) κριτήρια τον εύκολο υπολογισμό των ολοκληρωμάτων και η
εξίσωση να εμπλέκει μόνο έναν άγνωστο.

Νόμος διατήρησης ηλεκτρικού φορτίου (σημειακά)

ƒ Σε κάθε σημείο του χώρου, εκτός από επιφάνειες, γραμμές ή σημεία με ιδιαιτερότητες:
∂
∇ ⋅ J = − ρ , όπου ανάλογα με το σύστημα συντεταγμένων, η απόκλιση είναι:
∂t
∂ ∂ ∂
∇⋅J = Jx + Jy + Jz
∂x ∂y ∂z
1 ∂ 1 ∂ ∂
= ( rT JT ) + Jφ + J z
rT ∂rT rT ∂φ ∂z
1 ∂ 2 1 ∂ 1 ∂
= 2
r ∂r
(
r Jr + ) r sin θ ∂θ
( J θ sin θ ) +
r sin θ ∂φ
Jφ .

6 Ι. Λ. Βομβορίδης
ƒ Σε κάθε σημείο μιας επιφάνειας S, εκτός από γραμμές ή σημεία με ιδιαιτερότητες:
∂
i n ⋅ ( J + − J − ) = −∇ ⋅ K − σ , όπου: dS = indS
∂t +
dS
±: οι δύο όψεις της S S
–
in: κάθετο στην S, με φορά από όψη – προς όψη +
J±: τιμή του J, οριακά κοντά στην S, στην όψη ±.

ƒ Σε κάθε σημείο μιας γραμμής ℓ (ιδίως με λ ή i, ή στην τομή

ℓ ℓ
ιδιαζουσών επιφανειών, ή όπου η απόκλιση δεν συγκλίνει):
Εφαρμογή ολοκληρωτικού νόμου, σε επιμήκη μικρή επιφάνεια
S S
Gauss (κύλινδρο, πρίσμα κλπ.).

ƒ Σε κάθε σημείο Σ (ιδίως με q, ή στην τομή ιδιαζουσών

γραμμών, ή όπου η απόκλιση δεν συγκλίνει):
Εφαρμογή ολοκληρωτικού νόμου, σε μικρή επιφάνεια Gauss S S
Σ Σ
(σφαίρα, κύβο κλπ.).

Ηλεκτρικά δίπολα
Σημειακό δίπολο: p = qd q →∞ , d → 0 , και γενικότερα p(t ) =
∫ rρ(r, t )dV .
V

d = απόσταση μεταξύ πόλων, με φορά από αρνητικό (με −qj) προς θετικό πόλο (με +qj).

Στοιχειώδη δίπολα: dp = {PdV, pSdS, pℓdℓ, p}, στο στοιχείο dV, dS, dℓ, ή σε σημείο.

Ισοδύναμες κατανομές φορτίου προς τη χωρική πυκνότητα P (σε V, S, ℓ και Σ):

ρ p = −∇ ⋅ P, σ p = −i n ⋅ ( P+ − P− ) , λp = −2πrT iT ⋅ P (rT →0) φ , q p = −4πr 2 i r ⋅ P(r→0) θ ,φ
.

Ειδικές κατανομές: (Aνάγονται σε αντίθετα ζεύγη κατανομών σ, λ, q με άπειρη τιμή.)

Διπολικό στρώμα pS⊥ = σd, Διπολική ταινία pℓ⊥ = λd, Σημειακό δίπολο p = qd.

Μαγνητικά δίπολα
1
Σημειακό δίπολο: m = iS i →∞ , S → 0 , και γενικότερα m(t ) =
2 ∫ r × J(r, t )dV .
V

S = επιφάνεια με όριο το ρευματοφόρο βρόχο, με φορά δεξιόστροφη σε σχέση με ρεύμα i.

Στοιχειώδη δίπολα: dm = {MdV, mSdS, mℓdℓ, m}, στο στοιχείο dV, dS, dℓ, ή σε σημείο.

Ισοδύναμες κατανομές ρεύματος προς τη χωρική πυκνότητα M (σε V, S και ℓ):

J M = ∇ × M , K M = i n × ( M + − M − ) , iM = 2πrT i φ ⋅ M (rT →0) .
φ

Ειδικές κατανομές: (Aνάγονται σε κατανομές ρεύματος με άπειρη τιμή.)

Διπολικό στρώμα mS⊥ = (ind)×K+, Διπολική ταινία mℓ⊥ = d×(iℓi+),
Σωληνοειδές mℓ|| = KS, Σημειακό δίπολο m = iS.

Τυπολόγιο ηλεκτρομαγνητικών πεδίων 7

Στατικά ηλεκτρικά πεδία, Νόμος του Gauss
Ένταση ηλεκτρικού πεδίου Ε (V/m): Ορισμός από την ηλεκτρική δύναμη, Fe = qE.

Πυκνότητα ηλεκτρικής ροής, ή, Διηλεκτρική μετατόπιση D (C/m2)

Ορισμός: D = ε0E + P, όπου η πόλωση Ρ περιέχει τη δράση από τα δέσμια φορτία.
D = εE σε γραμμικά και ισοτροπικά υλικά με ακαριαία απόκριση,
όπου ε (F/m) είναι η επιτρεπτότητα του υλικού.

Εξισώσεις

Ολοκληρωτικές Σημειακές σχέσεις

σχέσεις στο χώρο σε επιφάνεια S σε γραμμή ℓ σε σημείο Σ

∫ D ⋅ dS = ∫ dQ
S V
σε κλειστή επιφάνεια S,
∇⋅D= ρ i n ⋅ ( D+ − D− ) = σ (r
T DT φ ) rT →0
=
λ
2π
(r 2
Dr φ ,θ ) r →0
=
q
4π
όριο του χώρου V

∫ E ⋅ dr = 0

σε βρόχο ℓ
∇×E=0 i n × ( E+ − E− ) = 0 (r
T Eφ
φ ) rT →0
=0

dS ℓ rir
S dS= indS

V + S Σ
ℓ rTiT iφ
dr –

Προσανατολισμός πεδίου: Αν είναι παντού ∂/∂s = 0, όπου s = {x, y, z, φ},

τότε για την αντίστοιχη πεδιακή συνιστώσα είναι Es = 0, επίσης παντού.

Βασικές γεωμετρίες
Σφαιρική δομή Κυλινδρική δομή Καρτεσιανή δομή*
(∂/∂φ1 = ∂/∂φ2 = 0) (∂/∂φ = 0, ∂/∂z = 0) (∂/∂x = ∂/∂y = 0)
S: Επιφάνεια κυλίνδρου, S: Επιφάνεια πρίσματος
S: Σφαιρική επιφάνεια
με μήκος L (ή κυλίνδρου), με διατομή S0

1 1 ⎛ ⎞
D( r ) = i r
∫
4πr 2
dQ ′ D(rT ) = iT
2πrT L ∫
dQ′ D(rT ) = i z ⎜ D( z = −∞) +
⎜
1
S0
dQ′ ⎟
⎟ ∫
V V ⎝ V ⎠
dQ΄: φορτία σε θέσεις dQ΄: φορτία σε θέσεις dQ΄: φορτία σε θέσεις z΄ < z
r΄< r rΤ΄ < rΤ και σε μήκος L και σε διατομή με εμβαδό S0
*
Η τιμή του D(z = –∞) προσδιορίζεται από συμπληρωματικές πληροφορίες, όπως π.χ. από τη
διάταξη των φορτίων στο άπειρο.

8 Ι. Λ. Βομβορίδης
Επαλληλία: Αν τεθεί dQ = ∑jdQj και τα φορτία dQj παράγουν τα πεδία Dj(r) και Ej(r),
τότε τα πεδία της συνολικής αρχικής διάταξης είναι D(r) = ∑jDj(r) και E(r) = ∑jEj(r).

Κυρίως εξυπηρετεί για τη διάσπαση διατάξεων με ανεπαρκείς συμμετρίες

σε συμμετρικές επιμέρους διατάξεις.

Η επιτρεπτότητα δεν είναι αντικείμενο επαλληλίας.

(Σε κάθε επιμέρους διάταξη, εj(r) = ε(r), όπως στην αρχική διάταξη.)

Αγώγιμα υλικά: Συντακτική σχέση J = gE (μικροσκοπικός νόμος Ohm),

όπου g (S/m) είναι η ειδική αγωγιμότητα του υλικού.

Χαλάρωση: Έχει τη χαρακτηριστική χρονική εξάρτηση π.χ. E(r, t > 0) = E(r, t = 0)exp(–gt/ε)
για τα πεδία E, D και J, καθώς και τις κατανομές φορτίου ρ, σ, λ και q,
μόνο στο εσωτερικό αγώγιμου υλικού με σταθερά ε και g.

Στα όρια του αγώγιμου υλικού αναπτύσσεται φορτίο σ = in⋅(D+ − D−)

[και το ολικό φορτίο παραμένει σταθερό].

Καλός αγωγός: Εκείνος με g >> ε/T, όπου T είναι ο χαρακτηριστικός χρόνος που ενδιαφέρει.

Φορτία σε μη ομογενές αγώγιμο υλικό (σε μόνιμη κατάσταση)

⎛ε⎞ ⎛ε⎞
Σε ομαλή μεταβολή του ε/g: ρ = ( J ⋅ ∇ ) ⎜ ⎟ = J (i J ⋅ ∇) ⎜ ⎟ .
⎝g⎠ ⎝g⎠
⎛ε ε ⎞
Σε βηματική ασυνέχεια του ε/g: σ = ⎜ + − − ⎟ ( i n ⋅ J ) .
⎝ g+ g− ⎠

Στοιχεία κυκλωμάτων με μη μηδενική ένταση ηλεκτρικού πεδίου E

Αντιστάτης: Μόνο στοιχείο με g (≠ 0, ∞), στο οποίο J = gE.

−
Ρεύμα I R =
∫
SR
J ⋅ dS R , Τάση U R =
∫ E ⋅ dr , Αντίσταση/Αγωγιμότητα R = 1/ G = U
+
R / IR .

Πυκνωτής: Μόνο στοιχείο, όπου ηλεκτρικό φορτίο Q παράγει ηλεκτρική ροή, με D = εE.
−
Φορτίο QC =
∫ SC
D ⋅ dSC , Τάση U C =
∫ +
E ⋅ dr , Ρεύμα I C = dQC / dt ,

Χωρητικότητα C = QC /U C .

Πηγή Τάσης: Μόνο στοιχείο, όπου (μη ηλεκτρική) δύναμη Fs προκαλεί μετακίνηση φορτίων.
1 + −
ΗΕΔ = e =
q − ∫
Fs ⋅ dr = Τάση = U s =
+
E ⋅ dr .
∫
Σε αντιστάτη και πυκνωτή, ο ακροδέκτης “+” αντιστοιχεί συμβατικά σε εισερχόμενο ρεύμα
και ο ακροδέκτης “−” σε εξερχόμενο. Σε πηγή τάσης εφαρμόζεται η αντίθετη σύμβαση.

Τυπολόγιο ηλεκτρομαγνητικών πεδίων 9

Στατικά μαγνητικά πεδία, Νόμος του Ampere, Νόμος του Faraday
Πυκνότητα μαγνητικής ροής (ή, Μαγνητική επαγωγή) B (Wb/m2 = Τ):
Ορισμός από τη μαγνητική δύναμη, Fm = qv×B.

Ένταση μαγνητικού πεδίου Η (A/m)

Ορισμός: Η = (1/μ0)Β – Μ, όπου η μαγνήτιση M περιέχει τη δράση από τα δέσμια ρεύματα.

Β = μΗ σε γραμμικά και ισοτροπικά υλικά με ακαριαία απόκριση,

όπου μ (Η/m) είναι η μαγνητική διαπερατότητα του υλικού.

Εξισώσεις:

Ολοκληρωτικές Σημειακές σχέσεις

σχέσεις στο χώρο σε επιφάνεια S σε γραμμή ℓ σε σημείο Σ

∫ B ⋅ dS = 0
S
∇⋅B = 0 in ⋅ ( B+ − B− ) = 0 (r
T BT φ ) =0 (r 2
Br φ ,θ ) =0
σε κλειστή επιφ. S, rT →0 r→0
όριο του χώρου V

∫ H ⋅ dr = ∫ dI
 S ∇×H = J in × ( H+ − H− ) = K (r
T Hφ ) =
i
σε βρόχο ℓ, φ
rT →0 2π
όριο της επιφ. S

dS dS S dS = indS rir
ℓ
S
+ S rTiT Σ
V – iφ
ℓ
dr

Περιστροφή: Ανάλογα με το σύστημα συντεταγμένων, είναι:

ix iy iz iT rT i φ iz ir ri θ r sin θ i φ
∂ ∂ ∂ 1 ∂ ∂ ∂ 1 ∂ ∂ ∂
∇×H= = = 2
∂x ∂y ∂z rT ∂ rT ∂φ ∂z r sin θ ∂ r ∂θ ∂φ
Hx Hy Hz HT rT H φ Hz Hr rH θ r sin θ H φ

Η Ροή ρεύματος πρέπει να ικανοποιεί ∮SdI = 0 (δηλ. ∇⋅J = 0 κλπ.).

Συχνά, είναι δυνατό να υπολογισθεί το πεδίο H

χωρίς να έχει προηγουμένως επιλυθεί πλήρως το πρόβλημα ροής ηλεκτρικού ρεύματος,
και ύστερα να προσδιορισθούν τα λοιπά ρεύματα από τις σημειακές σχέσεις J = ∇×H κλπ.

Προσανατολισμός πεδίου
Με s={x, y, z, φ}, αν παντού ∂/∂s = 0 και επίσης για κάθε κατανομή ηλεκτρικού ρεύματος:
ƒ παντού Js,κλπ = 0, τότε είναι παντού H⊥s = 0, δηλ., μόνο μία συνιστώσα, η Hs είναι ≠ 0.
ƒ παντού J⊥s,κλπ = 0, τότε είναι παντού Hs = 0, δηλ., γενικά οι δύο συνιστώσες H⊥s είναι ≠ 0.

10 Ι. Λ. Βομβορίδης
Βασικές γεωμετρίες
Δομή τόρου Δομή πηνίου (με άπειρο μήκος)
(∂/∂φ = 0 και Jφ = 0) (∂/∂z = 0 και Jz = 0)
Ο βρόχος ℓ είναι περιφέρεια κύκλου, Ο βρόχος ℓ είναι ορθογώνιο,
με rT = σταθ., z = σταθ. με πλευρές || (με μήκος L) και ⊥ στον άξονα.

i0 στο rT = 0: H = iφi0/2πrT iφK0 στο rT = a: H(rT < a) = izK0, H(rT > a) = 0

izK0 στο rT=a: H(rT < a)= 0, H(rT > a) = iφK0a/rT ixK0 στο y = 0: H = iz[H0 + (K0/2)sgn(y)]

Τόρος με Iολ: H(μέσα) = iφIολ/2πrT, H(έξω) = 0 H0: Εξαρτάται από την επιστροφή του K0 στο ±∞

Επαλληλία: Αν τεθεί dΙ = ∑jdIj και τα αυτοτελή dIj παράγουν τα πεδία Hj(r) και Bj(r),
τότε τα πεδία της συνολικής αρχικής διάταξης είναι Η(r) = ∑jHj(r) και Β(r) = ∑jBj(r).
Η μαγνητική διαπερατότητα δεν είναι αντικείμενο επαλληλίας.
(Σε κάθε επιμέρους διάταξη, μj(r) = μ(r), όπως στην αρχική διάταξη.)
Κάθε επιμέρους διάταξη πρέπει να είναι αυθυπόστατη, με ∮SdIj = 0 (δηλ. ∇⋅Jj = 0 κλπ.).

Πηνίο: Μόνο στοιχείο, όπου ηλεκτρικό ρεύμα παράγει μαγνητική ροή Ψm, με B = μH.
Μαγνητική Ροή Ψm =
∫ SL
B ⋅ dS L , Ολική Μαγν. Ροή Ψ = NΨm (με N = πλήθος ελιγμάτων)

1
Ρεύμα I L =
N ∫ H ⋅ dr , Τάση U

L = dΨ / dt , Αυτεπαγωγή L = Ψ / I L .

Γραμμικά μαγνητικά κυκλώματα

Κλάδοι i: Μαγνητική ροή Ψm ,i =
∫ B ⋅ dS
Si
i i και μαγνητική τάση U m ,i =
∫ Li
H i ⋅ dri

συνδέονται με μαγνητική αντίσταση Rm ,i = 1/ Gm , i = U m ,i /Ψm,i .

Διεγέρσεις: Τα ελίγματα παράγουν ΜΕΔ em ,i = N i I i .

Νόμοι Kirchhoff:
Σε κάθε κόμβο j ∑ i∈ j
( ± )ij Ψm,i = 0 , σε κάθε βρόχο ℓ ∑ i∈ ( ± )i U m,i = ∑ i∈ ( ± )i em,i .

Επαγωγικό ηλεκτρικό πεδίο: Αναπτύσσεται όταν είναι (d/dt)∫SB⋅dS ≠ 0, με εξισώσεις:

∮ℓEεπ⋅dr = −(d/dt)∫SB⋅dS, ή ∇×Eεπ = −(∂/∂t)B κλπ., και ∮SDεπ⋅dS = 0, ή ∇⋅Dεπ = 0 κλπ.
Προσανατολισμός επαγωγικού πεδίου:
Με s={x, y, z, φ}, αν παντού ∂/∂s = 0 και επίσης:
ƒ παντού ∂Bs/∂t = 0, τότε είναι παντού Eεπ,⊥s = 0, δηλ., μόνο η μία συνιστώσα Eεπ,s ≠ 0.
ƒ παντού ∂B⊥s/∂t = 0, τότε είναι παντού Eεπ,s = 0, δηλ., γενικά οι δύο συνιστώσες Eεπ,⊥s ≠ 0.
Επίλυση, όταν είναι γνωστή η μαγνητική επαγωγή B(r, t):
Όπως για το στατικό μαγνητικό πεδίο, με τις αντικαταστάσεις H → Eεπ, J → −(∂/∂t)B κλπ.

Τυπολόγιο ηλεκτρομαγνητικών πεδίων 11

Χρονομεταβλητά πεδία, Εξισώσεις Maxwell
Εξισώσεις Maxwell: [Η απόκλιση ∇⋅ και η περιστροφή ∇×, καθώς και οι επιφάνειες S
(κλειστή και ανοικτή) και ο βρόχος ℓ, όπως παρουσιάζονται προηγουμένως.]
Ολοκληρωτικές Σημειακές σχέσεις
σχέσεις στο χώρο σε επιφάνεια S σε γραμμή ℓ σε σημείο Σ
σε κλειστή επιφάνεια S,
όριο του χώρου V

∫ D ⋅ dS = ∫ dQ
S V
∇⋅D = ρ i n ⋅ ( D+ − D− ) = σ (r
T DT φ ) rT → 0
=
λ
2π
(r 2
Dr φ,θ ) r →0
=
q
4π

∫ B ⋅ dS = 0
S
∇⋅B = 0 i n ⋅ ( B+ − B− ) = 0 (r
T BT φ ) rT → 0
=0 (r 2
Br φ,θ ) r →0
=0

σε βρόχο ,
όριο της επιφάνειας S


d
∫ E ⋅ dr = − dt ∫ B⋅dS
S
∇×E = −
∂B
∂t
i n × ( E+ − E− ) = 0 (r
T Eφ
φ ) rT → 0
=0

∫ H ⋅ dr


d
∇×H = J +
∂D
∂t
in × ( H+ − H− ) = K (r
T Hφ ) =
i
2π
∫ dt ∫ D⋅dS
φ
rT → 0
= dI +
S S

Προσανατολισμός πεδίου: Με s={x, y, z, φ}, αν παντού και πάντοτε είναι ∂/∂s=0 και επίσης
ƒ παντού και πάντοτε Js,κλπ = 0, τότε είναι Es = 0 και H⊥s = 0.
ƒ παντού και πάντοτε J⊥s,κλπ = 0 και ρκλπ = 0, τότε είναι παντού Hs = 0 και E⊥s = 0.
[Η χρησιμότητα των ιδιοτήτων περιορίζεται, επειδή τα Jκλπ και ρκλπ είναι ελλιπώς γνωστά.]

Κυματικές εξισώσεις: Αν είναι (ε, μ) = σταθ., τότε:

∂2 1 ∂
∇ 2E − εμ 2 E = ∇ρ + μ J , με B = − ∇ × Edt ′ ,
∂t ε ∂t ∫
∂ 2
∇ 2 H − εμ 2 H = −∇ × J ,
∂t ∫
με D = ( ∇ × H − J ) dt ′ ,

όπου η διανυσματική Λαπλασιανή είναι:

Γενικά π.χ. ∇2E = ∇(∇⋅E) – ∇×(∇×E),
Ειδικά μόνο για Καρτεσιανές συνιστώσες π.χ. ix⋅∇2E = ∇2Ex.

Οι λύσεις έχουν μορφή κύματος, που απομακρύνεται από τα αίτια (ρ, J)κλπ.. Συνεπώς:
ƒ Αν τα αίτια είναι στον πεπερασμένο χώρο, τα κύματα κατευθύνονται προς το άπειρο,
ƒ Τα κύματα προέρχονται από το άπειρο, μόνο αν υπάρχουν αίτια στο άπειρο.

12 Ι. Λ. Βομβορίδης
Επίπεδα κύματα
Σε επίπεδα κύματα (με διεύθυνση διάδοσης iz), διαδιδόμενα σε μέσο με {ε, μ, cε = (εμ)–½},
τα πεδία συνδέονται με δεξιά τρισορθογωνιότητα:
1
H = i z × E , όπου Zε = μcε = (εcε)−1 = (μ/ε)½. [Σε κενό, Z0 = = (μ0/ε0)½ = 120π Ω.]
Zε
ƒ Κύματα σε απέραντο χώρο, παραγόμενα από K = iyK0f(t) στο επίπεδο z = 0:
E = −i y 1
2 μcε K 0 f (t − z / cε ), H = i x 1 2 K 0 f (t − z / cε )sgn( z ) .
ƒ Ρυθμοί ΤΕΜ σε γραμμή μεταφοράς (= με τουλάχιστο δύο εγκάρσια αγώγιμα όρια):
Έχουν Ez = 0 και Hz = 0 και (με πηγή στο z = –∞) H = H⊥z(r⊥z)f(t – z/cε), E = –iz × (μcεH).
Στα εγκάρσια όρια αναπτύσσονται σ και K = izcεσ.
Χαρακτηρίζονται από χωρητικότητα και αυτεπαγωγή ανά μονάδα μήκους, με CℓLℓ = εμ.

Φασιθέτες: Η χρονική εξάρτηση A(r, t) υποκαθίσταται από τον φασιθέτη Å(r),

A(r, t) = Re{Å(r)exp(jωt)}, οπότε στις εξισώσεις ∂/∂t → jω.
Συχνή η απλοποίηση στη γραφή, Å(r) → A(r, ω) → A(r).
Για διάδοση προς το z = +∞, είναι Å(r) = Å(r⊥)exp(−jβz).
Εξισώσεις Maxwell (σημειακά): ∇ ⋅ D = ρ, ∇ ⋅ B = 0, ∇ × E = − jωB, ∇ × H = J + jωD .
1 ∂
Κυματικές εξισώσεις: ∇ 2E + k 2E = ∇ρ + μ J , ∇ 2 H + k 2 H = −∇ × J , με k2 = εμω2.
ε ∂t

Κυματοδηγούμενοι ρυθμοί, σε κυματοδηγό με σταθερή διατομή:

Διαμήκεις συνιστώσες: Έχουν μορφή Ez = E0ez (r⊥ ) exp(− jβz ), H z = H 0 hz (r⊥ )exp(− jβz ) ,
Προκύπτουν από ∇ 2⊥ez (r⊥ ) + h 2ez (r⊥ ) = 0, ∇ ⊥2 hz (r⊥ ) + h 2 hz (r⊥ ) = 0 , με h2 = k2 − β2.
Οι συνθήκες ez = 0 και i n ⋅ ∇ ⊥ hz = 0 σε ιδανικά αγώγιμο όριο δίνουν τις τιμές του h.

Εγκάρσιες συνιστώσες: Προκύπτουν από τις διαμήκεις συνιστώσες

1
E ⊥ = − j 2 ⎡⎣ βE0 ( ∇ ⊥ ez ) − μωH 0 i z × ( ∇ ⊥ hz ) ⎤⎦ exp(− jβz ),
h
1
H⊥ = − j ⎡ βH 0 ( ∇ ⊥ hz ) + εωE0 i z × ( ∇ ⊥ ez ) ⎤⎦ exp(− jβz ).
h2 ⎣

Ρυθμοί διάδοσης (σε ιδανικό μονοστρωματικό κυματοδηγό):

Διακρίνονται σε ρυθμούς ΤΜ (με Hz = 0) και ΤΕ (με Ez = 0).
1
TM : H ⊥ = i z × E⊥ , με ZTΜ = β/εω < Zε. TE : E⊥ = − ZTE i z × H ⊥ , με ZTΕ = μω/β > Zε.
ZTM
Χαρακτηριστική εξίσωση: (ω/cε)2 – β2 = h2 (με h = hnm, από σχήμα/μέγεθος διατομής).
Συχνότητες (κυκλικές) αποκοπής ωc , nm = hnm cε = ω(β = 0). Διάδοση μόνο με ω > ωc.
Σε υψηλές συχνότητες (ω >> ωc), {ΤΜ, ΤΕ} → ΤΕΜ (ω → βcε, ZTΜ → Zε, ZTΕ → Zε).

Τυπολόγιο ηλεκτρομαγνητικών πεδίων 13

Ενέργεια και Ισχύς, Δυνάμεις και Ροπές

Νόμος Διατήρησης ΗΜ ενέργειας

d
ƒ Ολοκληρωτικά:
S
N ⋅ dS +
dt V∫
wem dV = −
∫ ∫ V
E ⋅ ( JdV + KdS I + id  I i  )

με N = E × H (διάνυσμα Poynting), wem = we + wm (πυκν. ΗΜ = Ηλ. + Μαγν. ενέργειας),

D ( r ,t ) B ( r ,t )
we =
∫ 0
E(D′) ⋅ dD′ →
D = εE
1
2 εE 2 , wm =
∫ 0
H (B ′) ⋅ dB ′ →
B = μH
1
2 μH 2

ƒ Σημειακά: ∇⋅N + (∂/∂t)wem = –E⋅J, in⋅(N+ – N–) = –E⋅K, κλπ.

Ενέργεια σε στοιχεία κυκλωμάτων

ƒ Αντιστάτης: Αναλώνει ΗΜ ενέργεια, απορροφώντας ισχύ Pαπορ = ∫E⋅JdV = IRUR.
2 2
Όταν R, G = σταθ., Pαπορ → RIR = GUR .
ƒ Πυκνωτής: Αποθηκεύει ηλεκτρική ενέργεια, We = ∫wedV, με ρυθμό dWe/dt = ICUC.
2 −1 2
Όταν C = σταθ., We → ½CUC = ½C QC .
ƒ Πηνίο: Αποθηκεύει μαγνητική ενέργεια, Wm = ∫wmdV, με ρυθμό dWm/dt = ILUL.
2 −1 2
Όταν L = σταθ., Wm → ½LIL = ½L Ψ .
ƒ Πηγή Τάσης: Προσδίδει ΗΜ ενέργεια, παρέχοντας ισχύ Pπαρ = −∫E⋅JdV = eIs.

Δύναμη Lorentz: Fem = ∫dFem. (Στην ολοκλήρωση, υπ’ όψιν ότι είναι iT, iφ, ir, iθ ≠ σταθ.)
ƒ Σε χωρικές κατανομές dFem = ( ρE + J × B ) dV .
⎛ E + E− B + B− ⎞
ƒ Σε επιφανειακές κατανομές dFem = ⎜ σ + +K× + ⎟ dS .
⎝ 2 2 ⎠
⎛ λ ⎞ ⎛ μi ⎞
ƒ Σε γραμμικές κατανομές dFem = λd  ⎜ E − iT ⎟ + id i  × ⎜ B − i φ ⎟ .
⎝ 2πεrT ⎠ r → 0 ⎝ 2πrT ⎠ r → 0
T T

⎛ q ⎞
ƒ Σε σημειακό φορτίο Fem = q ⎜ E − i r ⎟ .
⎝ 4πεr 2 ⎠ r → 0
Δεν εφαρμόζεται σε δέσμια φορτία και ρεύματα, ούτε σε διηλεκτρικά και μαγνητικά σώματα.

Ενεργειακός προσδιορισμός δύναμης (σε διατάξεις στατικές ή με αργές μεταβολές)

ƒ Δύναμη, που τείνει να μεταβάλει το μήκος ℓ (να το αυξήσει, αν Fe,ℓ > 0 ή Fm,ℓ > 0):
∂ ∂ ∂ ∂
Fe , = − We (,… , Q ) = + We (,… , U ), Fm , = − Wm (,… ,Ψm ) = + Wm (,… , I ) .
∂ ∂ ∂ ∂
ƒ Ροπή, που τείνει να μεταβάλει τη γωνία χ (να την αυξήσει, αν Te,χ > 0 ή Tm,χ > 0):
∂ ∂ ∂ ∂
Te , χ = − We ( χ ,… , Q ) = + We ( χ ,… ,U ), Tm , χ = − Wm ( χ ,… ,Ψm ) = + Wm ( χ ,… , I ) .
∂χ ∂χ ∂χ ∂χ
ƒ Πίεση, που τείνει να μεταβάλει τον όγκο V (να τον αυξήσει, αν pe,V > 0 ή pm,V > 0):
∂ ∂ ∂ ∂
pe,V = − We (V ,… , Q) = + We (V ,… ,U ), pm,V = − Wm (V ,… ,Ψm ) = + Wm (V ,… , I ) .
∂V ∂V ∂V ∂V

14 Ι. Λ. Βομβορίδης
Πεδία σε μη συνήθη υλικά
Πόλωση: Λόγω στοιχειωδών ηλεκτρικών διπόλων pj από δράση πεδίου Ε σε χρόνους t΄ < t,
t

∑
1
P (r, t ) =
ΔV j∈ ΔV
p j = P0 (r, t ) +
∫G
−∞
p ( r, t ′, E(r, t′) ) dt ′ = P(E΄).

Μαγνήτιση: Λόγω στοιχειωδών μαγνητικών διπόλων mj από δράση πεδίου B σε χρόνους t΄ < t,
t

∑m
1
M (r, t ) =
ΔV j∈ ΔV
j = M 0 (r, t ) +
∫G
−∞
M (r, t , B(r, t ′)dt ′ = Μ(Β΄).

Ρεύμα αγωγιμότητας: Λόγω ταχυτήτας vj φορτίων qj από δράση πεδίου Ε σε χρόνους t΄ < t,
t

∑q v
1
J (r, t ) =
ΔV j∈ ΔV
j j = J 0 (r, t ) +
∫G
−∞
J ( r, t ′, E(r, t′) ) dt ′ = J(E΄).

–1
Συντακτικές σχέσεις: Γενικά, D =ε0E + P(E΄), Η = μ0 B – M(B΄) ⇔ Β = μ0[Η + Η(Ε΄)], J = J(E΄).

Ισοτροπικά υλικά: P = P ( E )i E , M = M ( H )i H , J = J ( E )i E .
    
Γραμμικά υλικά: P = ε0 χ e ⋅ E ⇒ D = ε ⋅ E , M = χ m ⋅ H ⇒ B = μ ⋅ H , J = g ⋅ E ,
   
( )
με: ε = ε0 I + χ e = τανυστής επιτρεπτότητας ( χ e = τανυστής ηλεκτρικής δεκτικότητας),
 
 
( )
μ = μ0 I + χ m = τανυστής μαγν. διαπερατότητας ( χ m = τανυστής μαγν. δεκτικότητας),

g = τανυστής ειδικής αγωγιμότητας.

Γραμμικά και ισοτροπικά υλικά: P = ε0 χ eE ⇔ D = εE, M = χ m H ⇔ B = μH, J = gE .

Υλικά με μόνιμη πόλωση ή μαγνήτιση:

  
B = μ0M 0 + μ Δ ⋅ H , ή, Β = μ0Μ0 + μΔΗ (όταν μ Δ = μΔ I ),
  
D = P0 + εΔ ⋅ E , ή, D = Ρ0 + εΔΕ (όταν εΔ = εΔ I ).
με: εΔ = διαφορική επιτρεπτότητα, μΔ = διαφορική μαγνητική διαπερατότητα.
Μη γραμμικά υλικά: Υλικά με Υστέρηση:

P, ή M Κόρος B
Pmax, ή Μmax
Μόνιμος μΔ
μαγνήτης
Σκληρή
Διέγερση
Μαλακή Γραμμική
περιοχή μ
Pmax, ή Μmax Η
0
P = ε0χeΕ, ή M = χmH,
αmax

Εcr, ή Ηcr Ε, ή Η

Τυπολόγιο ηλεκτρομαγνητικών πεδίων 15

Ηλεκτρήτης: Συντακτική σχέση D = Ρ0 + εΔΕ.
Επίλυση ως προς το πεδίο Ε:
∇ ⋅ ( εΔ E ) = ρ − ∇ ⋅ P0  ρισοδ , ∇ × E = 0 κλπ. σε επιφάνεια, γραμμή ή σημείο,

ή,
∫ ε E ⋅ dS = ∫ dQ − ∫ P ⋅ dS = ∫ dQ
S
Δ
V S
0
V
ισοδ ,
∫ E ⋅ dr = 0 .


⇒ Εξισώσεις ηλεκτροστατικής (για πεδίο E).

Επίλυση ως προς το πεδίο D2 (με ρκλπ = 0, από επαλληλία D = D1 + D2):
D2 P
∇ ⋅ D2 = 0, ∇ × = ∇ × 0  J m κλπ. σε επιφάνεια, γραμμή ή σημείο,
εΔ εΔ
D2
ή,
∫ S
D2 ⋅ dS = 0,
 εΔ ∫
⋅ dr = dI m .
S ∫
⇒ Εξισώσεις με δομή μαγνητοστατικής (για πεδίο D2 ← H).

Μόνιμος μαγνήτης: Συντακτική σχέση Β = μ0Μ0 + μΔΗ

Επίλυση ως προς το πεδίο B:
B M
∇ ⋅ B = 0, ∇ × = J + μ0∇ × 0 = J ισοδ κλπ. σε επιφάνεια, γραμμή ή σημείο,
μΔ μΔ
B
ή,
∫ S
B ⋅ dS = 0,
 μΔ ∫
⋅ dr = dI ισοδ .
S ∫
⇒ Εξισώσεις μαγνητοστατικής (για πεδίο Β)
Επίλυση ως προς το πεδίο Η2 (με Jκλπ = 0, από επαλληλία Η = Η1 + Η2):
∇ ⋅ ( μΔ H 2 ) = − μ0∇ ⋅ M 0  ρm , ∇ × H 2 = 0 κλπ. σε επιφάνεια, γραμμή ή σημείο,

ή,
∫ μ HS
Δ 2 ⋅ dS =
∫ dQ , ∫ H
V
m

2 ⋅ dr = 0 .

⇒ Εξισώσεις με δομή ηλεκτροστατικής (για πεδίο Η2 ← Ε).

Μη γραμμικά υλικά: Επίλυση κατά περίπτωση.

Διηλεκτρικά υλικά: D = D(E) [= iΕD(E) για ισοτροπικά υλικά] στις εξισώσεις

∫ D ⋅ dS = ∫ dQ
S V
και
∫ E ⋅ dr = 0 , ή τις σημειακές σχέσεις.


Μαγνητικά υλικά: Β = Β(Η) [= iΗB(H) για ισοστροπικά υλικά] στις εξισώσεις

∫ B ⋅ dS = 0
S
και
∫ H ⋅ dr = ∫ dI , ή τις σημειακές σχέσεις.
 S

Μαγνητικό κύκλωμα με ένα μη γραμμικό κλάδο (μήκος L, διατομή S) με Β(Η) ↔ H(B):

ƒ Προσδιορισμός ισοδύναμου κυκλώματος Thevenin για γραμμικό μέρος,
ƒ Εφαρμογή νόμου Ampere και συντακτικής σχέσης, ( NI )Th = Rm ,ThΨm + LH ( B =Ψm S ) .

16 Ι. Λ. Βομβορίδης
Δυναμικά Φ, Α και Φm
Ορισμοί:

Ηλεκτρικό δυναμικό Φ:
r
Όταν ∇ × E = 0, τότε E = −∇Φ ⇔ Φ (r ) − Φ (r0 ) = − ∫ r0
E(r′) ⋅ dr′ (→ τάση).

Διαδρομή ολοκλήρωσης: Αδιάφορη (αν όμως Ε = Εεπ, να μη τέμνει επιφάνεια ασυνέχειας).

Διανυσματικό δυναμικό Α:

Επειδή ∇⋅B = 0 ⇒ B = ∇ × A (με προσαρτημένη τη συνθήκη ∇⋅A = 0).

∫ A ⋅ dr = Ψ

m (= μαγνητική ροή που διέρχεται από το εσωτερικό του βρόχου).

Βαθμωτό μαγνητικό δυναμικό Φm:

r
Όπου είναι J = 0 (⇒ ∇ × H = 0), εκεί H = −∇Φm ⇔ Φm (r ) = Φm (r0 ) − ∫r0
H (r′) ⋅ dr′ .

Διαδρομή ολοκλήρωσης: Να μη τέμνει επιφάνεια ασυνέχειας.

Ηλεκτρομαγνητικά δυναμικά {Α, Φ}:

∂
{∇⋅B = 0, ∇ × E = −∂Β/∂t} ⇒ B = ∇ × A , E = −∇Φ − A
∂t

Συμβολισμοί για ολοκληρώματα επαλληλίας

[Σημείο αναφοράς]
R = r − r΄, R0 = r0 − r΄,
r0 R0
R = |R| = |r − r΄|, R0 = |R0| = |r0 − r΄|.
[Αίτιο]
R = ( x − x′ ) i x + ( y − y ′ ) i y + ( z − z ′ ) i z R
r΄
= rT iT − rT′i′T + ( z − z′ ) i z r [Δυναμικό = …]
= ri r − r ′i′r , 0

( x − x′ ) + ( y − y′ ) + ( z − z ′ ) ( x − x′ ) + ( y − y′ )
2 2 2 2 2
R= RT =

= rT2 + rT′2 − 2rT rT′ cos ( φ − φ′ ) + ( z − z′ ) = rT2 + rT′2 − 2rT rT′ cos ( φ − φ′ ) ,
2

= r 2 + r ′2 − 2rr ′ ⎣⎡ cos θ cos θ ′ + sin θ sin θ ′ cos ( φ − φ′ ) ⎤⎦ ,

⎡ i′T ⎤ ⎡ cos ( φ′−φ ) sin ( φ′−φ ) ⎤ ⎡iT ⎤

⎢ ⎥=⎢ ⎥⋅⎢ ⎥,
⎣ i′φ ⎦ ⎣ − sin ( φ′−φ ) cos ( φ′−φ ) ⎦ ⎣ i φ ⎦
⎡i′r ⎤ ⎡ cos θ′ cos θ + sin θ′sin θ cos ξ −cos θ′sin θ + sin θ′ cos θ cos ξ sin θ′sin ξ ⎤ ⎡ir ⎤
⎢ ⎥ ⎢ ⎥ ⎢ ⎥
⎢i′θ ⎥ = ⎢−sin θ′ cos θ + cos θ′sin θ cos ξ sin θ′sin θ + cos θ′ cosθ cos ξ cosθ′sin ξ ⎥ ⋅ ⎢iθ ⎥
⎢i′φ ⎥ ⎣⎢ −sin θ sin ξ −cos θ sin ξ cos ξ ⎦⎥ ⎢⎣iφ ⎥⎦
⎣ ⎦
με ξ = φ΄ − φ.

Τυπολόγιο ηλεκτρομαγνητικών πεδίων 17

Ολοκληρώματα επαλληλίας (με το σημείο αναφοράς στο άπειρο) και συγγενείς σχέσεις

Ηλεκτροστατικό δυναμικό Φ, σε άπειρο χώρο με ε = σταθ, παραγόμενο από:

1 dQ′ qj
∑
1
dQ΄ = {ρ(r΄)dV΄, σ(rS΄)dS΄, λ(ℓ΄)dℓ΄} ή qj: Φ(r ) =
4πε R
+
∫
4πε j R j
,

1 ⎛ R2 ⎞ 1 ⎛ R2 ⎞
dλ΄ = {ρ(r⊥΄)dS΄, σ(ℓ΄)dℓ΄} ή λj: Φ( rT ) = −
4πε ∫
dλ′ ln ⎜ 2T ⎟ −
⎝ RT 0 ⎠ 4πε
∑ j
λ j ln ⎜ 2T ⎟ ,
⎝ RT 0 ⎠
1 dp′ ⋅ R pj ⋅R
∑
1
dp΄ = {P(r΄)dV΄, pS(rS΄)dS΄, pℓ(ℓ΄)dℓ΄} ή pj: Φ (r ) =
4πε R ∫
3
+
4πε j
R3
,

p ⊥ 0 x p cos φ
pℓ⊥ = pℓ⊥0ix στην αρχή των αξόνων: Φ ( r⊥ ) = = ⊥0 ,
2πε x 2 + y 2 2πε rT
p i′ ⋅ R pS ⊥ 0
pS⊥0 σε επιφάνεια S, με in΄dS΄:
4πε S ∫
Φ (r ) = S ⊥ 0 dS ′ n 3 = −
R 4πε
Ω.

Ηλεκτροστατικό δυναμικό Φ, σε άπειρο χώρο με g = σταθ, παραγόμενο από:

1 dQ ′
∫
dQ ′ = { ρ ( r′) dV ′, σ ( rS′ ) dS , λ ( ′) d ′ }, ή q : Φ ( r ) =
4πg R
,

με q = Ιπροσαγ κλπ.

Επαγωγικό ηλεκτρικό δυναμικό Φεπ, σε άπειρο χώρο με ε = σταθ, παραγόμενο από:

1 dΨm dS′ ⋅ R Ω dΨm
Bρόχο με μαγνητική ροή Ψm(t): Φεπ ( r, t ) = −
4π dt S R 3
=
4π dt
, ∫
με dS΄ = Στοιχείο της (νοητής) επιφάνειας ασυνέχειας S (= με όριο στο βρόχο),
Ω = −∫S(dS΄⋅R)/R3 = Στερεά γωνία, με την οποία φαίνεται η αρνητική όψη της S.

Βαθμωτό μαγνητικό δυναμικό Φm, σε άπειρο χώρο με μ = σταθ, παραγόμενο από:

1 dS′ ⋅ R Ω
Bρόχο με ρεύμα i: Φm ( r ) = i
4π S R 3
=− i.
4π ∫
Διανυσματικό δυναμικό Α, σε άπειρο χώρο με μ = σταθ, όταν ∂/∂t = 0, παραγόμενο από:
μ ⎡⎣ J ( r′ ) dV ′⎤⎦ κλπ
[J(r΄)dV΄]κλπ = {J(r΄)dV΄, K(rS΄)dS΄, i(ℓ΄)dr΄}: A (r ) =
4π R ∫
V
,

μ dm′ × R
dm΄ = {M(r΄)dV΄, mS(rS΄)dS΄, mℓ(ℓ΄)dℓ΄} ή mj: A (r ) =
4π ∫ R3
.

Μαγνητικό πεδίο, σε άπειρο χώρο με μ = σταθ (νόμος Biot-Savart) , παραγόμενο από:

1 ⎡⎣ J ( r′ ) dV ′⎤⎦ κλπ
[J(r΄)dV΄]κλπ = {J(r΄)dV΄, K(rS΄)dS΄, i(ℓ΄)dr΄}: H=
4π R3 ∫
V
×R.

Αλληλεπαγωγή δύο βρόχων i, j, σε άπειρο χώρο με μ = σταθ (τύπος του Neumann):

Ψm ,ij μ dri ⋅ dr j
Lij =
ii
=
4π∫∫
 Rij
i  j
(Ψm,ij = μαγν. ροή που διέρχεται από βρόχο j, λόγω ρεύματος ii).

18 Ι. Λ. Βομβορίδης
Χρονομεταβλητά δυναμικά {Α, Φ}, σε άπειρο χώρο με ε0, μ0:
1 ⎡⎣ ρ ( r′, t ′ ) dV ′⎤⎦ κλπ μ ⎡⎣ J ( r′, t ′ ) dV ′⎤⎦ κλπ
Φ (r, t ) =
4πε0 ∫ R
, A(r, t ) = 0
4π ∫ R
,

με τις τιμές των αιτίων κατά τις προγενέστερες χρονικές στιγμές t΄ = t − R/c.

Σημείο αναφοράς r0 (= θέση όπου το δυναμικό τίθεται ίσο με μηδέν)

Μπορεί να επιλεγεί οπουδήποτε, εκτός από:
ƒ Μεμονωμένα σημεία με συγκεντρωμένο αίτιο,
ƒ Σημεία σε γραμμές με συγκεντρωμένο αίτιο,
ƒ Σημεία σε επιφάνειες με συγκεντρωμένο αίτιο με διπολική φυσιογνωμία
(με διπολικό στρώμα ή επιφάνεια ασυνέχειας),
ƒ Στο άπειρο, αν το αίτιο εκτείνεται ως το άπειρο με πεπερασμένη τιμή.
Προτιμάται να επιλεγεί στο άπειρο, αν είναι αποδεκτό.
Προσαρμογή ολοκληρωμάτων επαλληλίας, ώστε να είναι r0 ≠ ∞, π.χ.:
dQ′ ⎛1 1 ⎞ dp′⋅R ⎛R R ⎞ dm′×R ⎛R R ⎞
∫ R ∫
→ dQ′ ⎜ − ⎟ ,
⎝ R R0 ⎠ R 3 ∫ ⎝R ∫
→ dp′⋅⎜ 3 − 30 ⎟ ,
R0 ⎠ R 3
→ dm′×⎜ 3 − 30 ⎟ .
⎝R R0 ⎠ ∫ ∫
Διαφορικές εξισώσεις
1
Σε διηλεκτρικό: ∇ ⋅ ( ε (r )∇Φ ) = − ρ(r ) + ∇ ⋅ P0 ⇒ ∇ 2Φ = − ρ(r ) ,
∇ε = 0
∇⋅ P = 0
ε
0

Για το επαγωγικό δυναμικό: ∇ ⋅ ( ε (r )∇Φεπ ) = 0 ⇒ ∇ 2Φεπ = 0 .

∇ε = 0

Σε αγώγιμο υλικό: ∇ ⋅ ( g (r )∇Φ ) = − ρ (r ) ⇒ ∇ 2Φ = 0 .

∇g = 0
ρ = 0

⎡1 ⎤
Σε μαγνητικό υλικό (με ∂/∂t = 0): ∇ × ⎢ ( ∇ × A ) ⎥ = J ⇒ ∇ 2 A = − μJ ,
⎣μ ⎦ ∇μ = 0
∇⋅ A = 0

Για το βαθμωτό δυναμικό: ∇ ⋅ ( μ (r )∇Φm ) = 0 ⇒ ∇ 2Φm = 0 .

∇μ = 0

Συνθήκες σε επιφάνεια
∂Φ+ ∂Φ− pS ⊥ (rS )
Μεταξύ διηλεκτρικών: ε+ − ε− = −σ (rS ) + i n ⋅ ( P0 + − P0 − ) , Φ+ − Φ− = ,
∂n + ∂n − εp
∂Φεπ + ∂Φεπ − d
Για το επαγωγικό δυναμικό: ε+ − ε− = 0 , Φεπ + − Φεπ − = − Ψm .
∂n + ∂n − dt
∂Φ+ ∂Φ−
Μεταξύ αγώγιμων υλικών: g+ − g− = −σ (rS ) , Φ+ − Φ− = 0 ,
∂n + ∂n −

⎛ 1 1 ⎞
Μεταξύ μαγνητικών υλικών: i n × ⎜ ∇× A + − ∇× A − ⎟ = K , i n × ( A + − A − ) = μmm S  ,
⎝ μ+ μ− ⎠
∂Φm + ∂Φm −
Για το βαθμωτό δυναμικό: μ+ − μ− = 0 , Φm + − Φm − = i .
∂n + ∂n −

Τυπολόγιο ηλεκτρομαγνητικών πεδίων 19

Διατάξεις οριακών τιμών, Κατοπτρισμός, Αριθμητικές μέθοδοι
Λαπλασιανή
Βαθμωτή: ∇ 2Φ = ∇ ⋅ ( ∇Φ ) ,
Διανυσματική: ∇2A = ∇(∇⋅A) −∇ × (∇ × A),
με is⋅(∇2A) = ∇2(is⋅A) = ∇2As μόνο όταν s = {x, y, z}.
∂ 2Φ ∂ 2Φ ∂ 2Φ
∇ 2Φ = + +
∂x 2 ∂y 2 ∂z 2
1 ∂ ⎛ ∂Φ ⎞ 1 ∂ 2Φ ∂ 2Φ
= ⎜ rT ⎟+ +
rT ∂rT ⎝ ∂ rT ⎠ rT2 ∂φ2 ∂z 2
1 ∂ ⎛ ∂Φ ⎞ 1 ∂ ⎛ ∂Φ ⎞ 1 ∂ 2Φ
= 2 ⎜ r2 ⎟ + ⎜ sin θ ⎟ + .
r ∂r ⎝ ∂r ⎠ r 2 sin θ ∂θ ⎝ ∂θ ⎠ r 2 sin 2 θ ∂φ2

Καλά διατυπωμένο πρόβλημα για τον τελεστή του Laplace

Με Φ = {Φ, Φεπ, Ax, Ay, Az, Φm, Φ⊥, Φm⊥}: χώρος Vc
ε c, g c, μ c dS
ƒ Στο χώρο V, διαφορική εξίσωση: ∇ Φ = − f , 2
S
ƒ Στην κλειστή επιφάνεια S, όριο του V, rc
dS
οριακή συνθήκη LΦ = γ(rS):
rS
Dirichlet, LΦ = Φ ( rS ) = ΦS (rS ) , dV
∂Φ r
Neumann, LΦ = = ΦnS (rS ) , χώρος V
∂n S ε, g, μ

∫ ∫
0
με ΦnS ( rS ) dS = − f ( r ) dV ,
S V
Μικτή, LΦ = αλλού Dirichlet, αλλού Neumann,
∂Φ
Γενική, LΦ = Φ ( rS ) +  ( rS ) = Φ* ( rS ) ,
∂n S
με ℓ(rS) > 0.
Συνήθεις οριακές συνθήκες στις εφαρμογές:

Dirichlet: Για το Φ όταν gc >> g ή εc >> ε, για το Φm όταν μc >> μ, για το Α όταν μc << μ,

Neumann: Για το Φ όταν gc << g ή εc << ε, για το Φm όταν μc << μ.

Eιδική και συμπληρωματική λύση

Στο πρόβλημα ∇ 2Φ = − f στο V, LΦ = Φ* στην S ⇒ Φ = Φειδ + Φσυμ, με:

⎡ ⎤
1 ⎢ 1 1
Φειδ: Μόνη απαίτηση: ∇ Φειδ = − f (r ) ⇒ Φειδ (r ) =
∫
f (r′)dV ′ +
∫
f c (rc′ )dVc′⎥ .
2

4π ⎢ R Rc ⎥
⎣V Vc ⎦
*
Φσυμ: ∇ Φσυμ = 0 στο V και LΦ = Φ − LΦειδ στην S.
2

20 Ι. Λ. Βομβορίδης
Μονοδιάστατες λύσεις
Με s = {x, y, z, rT, φ, r, θ}, το πρόβλημα με ∇2Φ = −f έχει λύση με μορφή Φ = Φ(s), όταν:
ƒ f = (1/hs2)f1(s), όπου hx = hy = hz = hT = hr = 1, hφ = rΤ = rsinθ, hθ = r,
ƒ Η επιφάνεια S έχει δύο βάσεις με s = s1,2 και εκεί είτε Φ = σταθ είτε ∂Φ/∂n = σταθ/hs,
ƒ Το υπόλοιπο τμήμα της S έχει in ⊥ is και ∂Φ/∂n = 0.

Κατοπτρισμός σε επίπεδο με Φ = 0 ή ∂Φ/∂n = 0

Αρχική διάταξη Βοηθητική διάταξη Όλος ο χώρος με ιδιότητες:
ε, g ή μ (του χώρου V).
z ε, g, ή μ z ε, g, ή μ
Είδωλα αρχικών αιτίων:
dQ κλπ. dQ κλπ. συμμετρικές θέσεις,
dp κλπ. = dp κλπ.
συμμετρική διεύθυνση,
ίδιο μέτρο
z=0 (z = 0) (σε σχέση με αρχικά αίτια).
Χώρος Vc
Πρόσημα ειδώλων:
ε c, g c, ή μ c ≠ Ομόσημα, όταν:
dQc κλπ.
>> ή <<
dpc κλπ.
gc << g, εc << ε, μc >> μ,
ε, g, ή μ Ετερόσημα, όταν:
ε, g, ή μ
gc >> g, εc >> ε, μc << μ.

Κατοπτρισμός σε επίπεδο μεταξύ υλικών με μικρές διαφορές

Αρχική διάταξη Βοηθητική διάταξη Ι

Περιοχή I: ε1, g1, μ1 ε 1, g 1, μ 1

dQ1, dp1 κλπ. dQ1, dp1 κλπ. Όλος ο χώρος με ε1, g1 ή μ1

= Αίτια περιοχής Ι:
αμετάβλητα.
z=0 (z = 0)
Είδωλα αιτίων περιοχής Ι:
συμμετρικές θέσεις,
συμμετρική διεύθυνση
≠ (σε σχέση με αρχικά αίτια).
dQ2, dp2 κλπ. dQ1c, dp1c κλπ. Είδωλα αιτίων περιοχής ΙΙ:
dQ2c, dp2c κλπ.
Περιοχή II: ε2, g2, μ2 ε 1, g 1, μ 1
αρχικές θέσεις,
αρχική διεύθυνση.
Είδωλα αιτίων περιοχής Ι:
ε −ε g − g2  μ − μ1
dQ1c = 1 2 dQ1 , dQ1c = 1 dQ1 , i1c = 2 i1 ,
ε1 + ε2 g1 + g 2 μ1 + μ2

Είδωλα αιτίων περιοχής ΙΙ:

2ε1 2 g1 2 μ2
dQ2 c = dQ2 , dQ 2 c = dQ 2 , i2 c = i2 .
ε1 + ε2 g1 + g 2 μ1 + μ2

Βοηθητική διάταξη ΙΙ: Με εναλλαγή 1 ↔ 2.

Τυπολόγιο ηλεκτρομαγνητικών πεδίων 21

Κατοπτρισμός σε σφαίρα (με ακτίνα a)

Ηλεκτροστατική:

Εσωτερικό πρόβλημα Εξωτερικό πρόβλημα

Αρχικό: Αρχικό:

Φ=U Φ=U Φ(∞) = 0

a dQ a dQ

ε 0 ℓ 0 ℓ ε
Χώρος V Χώρος Vc Χώρος Vc Χώρος V

Βοηθητικό: Βοηθητικό:
Φ(∞) = U Φ(∞) = 0

dQ dQc QU dQc dQ

0 ℓ ℓc 0 ℓc ℓ
ε ε ε ε
2
a a a a2
dQc = − dQ, c = . QU = 4πεaU , dQc = − dQ,  c = .
   

Κατοπτρισμός κατανομής φορτίου, σε γειωμένη σφαιρικά επιφάνεια:

1 ⎛ 1 1 ⎞
Φ (r ) =
4πε ∫
dQ′ ⎜ − *
⎝ R (r′, r ) R (r′, r ) ⎠
⎟ , με:

R 2 = r ′2 − 2r ′r ⎡⎣cos θ ′ cos θ + sin θ ′ sin θ cos ( φ′ − φ ) ⎤⎦ + r 2 ,

2
⎛r⎞
R*2 = ⎜ ⎟ r ′2 − 2r ′r ⎡⎣ cos θ ′ cos θ + sin θ ′ sin θ cos ( φ′ − φ ) ⎤⎦ + a 2 .
⎝a⎠

Μόνιμη ροή ρεύματος:

Όπως σε διηλεκτρικό, με τις αντικαταστάσεις Q ↔ Q, g ↔ ε.

Μαγνητοστατική:
Προϋποθέσεις:
o Ρευματοφόρος βρόχος (ρεύμα i), εξ ολοκλήρου σε επιφάνεια r΄ = σταθ. (r΄ < a, ή r΄ > a).
o Οριακή συνθήκη in⋅H = Hn = 0 στη σφαιρική επιφάνεια r = a
Βοηθητικό πρόβλημα:
o Παντού μ (όσο αρχικά στο χώρο V),
o Αρχικός βρόχος με i, αμετάβλητα,
o Είδωλο στην επιφάνεια rc΄ = a2/r΄, με ρεύμα ic = −(r΄/a)i.

22 Ι. Λ. Βομβορίδης
Κατοπτρισμός σε κύλινδρο (με ακτίνα a)

Φορτία σε διηλεκτρικό:
Αρχική διάταξη: Φορτίο λ στη θέση (rΤ΄ = ℓ, φ΄ = φλ΄), ή κατανομή dλ΄, σε περιοχή με ε.

Όταν Φ|a = 0:
Παντού ε, αρχικό φορτίο αμετάβλητο, είδωλο λc = −λ στη θέση (rΤ΄c = ℓc = a2/ℓ, φc΄ = φλ΄).
1 ⎛ RT2 (rT ; rT′ ) ⎞
Για κατανομή γραμμικού φορτίου: Φ ( rT , φ ) = −
4πε
dλ′ ln ⎜ *2
∫
⎝ RT (rT ; rT′ ) ⎠
⎟,
2
⎛r ⎞
με RT2 ( rT ; rT′ ) = rT′2 − 2rT′ rT cos ( φ′−φ ) + rT2 , RT*2 ( rT ; rT′ ) = ⎜ T ⎟ rT′2 − 2rT′ rT cos ( φ′−φ ) + a 2 .
⎝a⎠
Όταν (∂Φ/∂n)|a = 0 και ℓ < a (εσωτερικό πρόβλημα):
Παντού ε, αρχικό φορτίο αμετάβλητο, είδωλο λc = +λ στη θέση (rΤ΄c = ℓc = a2/ℓ, φc΄ = φλ΄).

Όταν (∂Φ/∂n)|a = 0 και ℓ > a (εξωτερικό πρόβλημα):

Παντού ε, αρχικό φορτίο αμετάβλητο, είδωλο λc = +λ στη θέση (rΤ΄c = ℓc = a2/ℓ, φc΄ = φλ΄),
και επιπρόσθετο είδωλο λ0 = −λ στον άξονα rΤ΄0 = 0.

Όταν (∂Φ/∂n)|a = 0 και κατανομή dλ΄:

1 ⎛ R 2 (r ; r′ ) R*2 (r ; r ′ ) ⎞
Φ ( rT , φ ) = −
4πε ∫
dλ′ ln ⎜ T T T 2 2T T T ⎟ , με RT2 = ..., RT*2 = ... ως ανωτέρω.
⎝ rT L ⎠

Όταν ε(rT < a) = ε1 και ε(rT > a) = ε2:

ε1 − ε2 2 ε2
λ στο ℓ1 < a και −λ στο 0 ⇒ λ1c = λ και λ2 c = λ , στο ℓ2 = a2/ℓ1.
ε1 + ε2 ε1 + ε2
Αρχική διάταξη Βοηθητικό πρόβλημα Ι Βοηθητικό πρόβλημα ΙΙ

I (ε1) II (ε2) ε1 ε1 ε2 ε2
−λ λ x −λ λ λ1c x −λ2c λ2c 0 x
0 0 0
a ℓ1 a ℓ1 ℓ2 a ℓ1 ℓ2

2ε1 ε −ε
λ στο ℓ2 > a ⇒ λ1c = λ , και λ2 c = 2 1 λ , στο ℓ1 = a2/ℓ2, και −λ2c στο 0
ε1 + ε2 ε1 + ε2
Αρχική διάταξη Βοηθητικό πρόβλημα Ι Βοηθητικό πρόβλημα ΙΙ

I (ε1) II (ε2) ε1 ε1 ε2 ε2
λ x 0 0 λ1c x −λ2c λ2c λ x
0 0 0
a ℓ2 a ℓ1 ℓ2 a ℓ1 ℓ2

Τυπολόγιο ηλεκτρομαγνητικών πεδίων 23

Μόνιμη ροή ρεύματος και Μαγνητοστατική: Με βάση τις αντιστοιχίες του Πίνακα

Ηλεκτροστατική E Φ D ε q λ σ ρ dQ dλ

Μόνιμη ροή ρεύματος E Φ J g q λ σ ρ dQ dλ

Μαγνητοστατική, με ∂/∂z = 0 Β × iz Αz Η × iz μ−1 i Κz Jz dΙ

Αριθμητική επίλυση με πεπερασμένες διαφορές

Αρχικές εκτιμήσεις:
Με στόχο τη βαθύτερη διείσδυση των οριακών τιμών στο εσωτερικό της διάταξης,
Αποδεκτή η εφαρμογή αλγορίθμου με μεγάλη ακτίνα κύκλου/σφαίρας.

Διαδοχικές προσεγγίσεις:
Μέθοδος Jacobi:
1
(
Φi(,nj) = Φi(−n1,−1)j + Φi(+n1,−1)j + Φi(,nj−−1)1 + Φi(,nj−+1)1 ,
4
)
1
(
Φi(,nj), k = Φi(−n1,−1)j , k + Φi(+n1,−1)j , k + Φi(,nj−−1)1, k + Φi(,nj−+1)1, k + Φi(,nj−, k1)−1 + Φi(,nj−, k1)+1 .
6
)
Μέθοδος Gauss-Seidel (ταχύτερη):
1
(
Φi(,nj) = Φi(−n1,) j + Φi(,nj)−1 + Φi(+n1,−1)j + Φi(,nj−+1)1 ,
4
)
1
(
Φi(,nj), k = Φi(−n1,) j , k + Φi(,nj)−1, k + Φi(,nj), k −1 + Φi(+n1,−1)j , k + Φi(,nj−+1)1, k + Φi(,nj−, k1)+1 .
6
)
Διαδοχική υπερχαλάρωση:
1
(
Φi(,nj) = ⎣⎡(1 + δ ) Φi(−n1,) j + Φi(,nj)−1 + Φi(+n1,−1)j + Φi(,nj−+1)1
4
)
(
−δ Φi(−n1,−1)j + Φi(,nj−−1)1 + Φi(+n1,−1)j + Φi(,nj−+1)1 ⎤⎦ . )
Προσεγγιστική επίλυση με μέθοδο Rayleigh-Ritz

Προσέγγιση δυναμικού από Φ ( r; α1 , α2 , α3 ,...) = f 0 (r ) + ∑ α f (r) , με:

n
n n

f 0 ( r =rS ) = Φ ( r =rS ) ,

f n ( r =rS ) = 0 , και (για n, n΄ ≠ 0)

∫ ( ∇f ) ⋅ ( ∇f
V
n n′ ) dV = 0 , όταν n΄≠ n.

Οι συντελεστές είναι: αn =−
∫ ( ∇f ) ⋅ ( ∇f ) dV
V
n
.
0

∫
2
∇f dV n
V

24 Ι. Λ. Βομβορίδης
Χωρισμός μεταβλητών
Διδιάστατες Καρτεσιανές διατάξεις

Με Φ = ∑X(x)Y(y), ∇ 2Φ = 0 ⇒ X ′′ = K x X , Y ′′ = K yY , με Kx + Ky = 0.

Συναρτήσεις X(x):
Kx = 0 ⇒ X(x) = {x, 1},
Kx = −k2 < 0 ⇒ X(x) = {sin(kx), cos(kx)},
Κx = k2 > 0 ⇒ Χ(x) = {exp(kx), exp(−kx)}, ή X(x) = {sinh(kx), cosh(kx)}.
Συμβολισμός: {…} = γραμμικός συνδυασμός περικλειόμενων συναρτήσεων,
Σύμβαση: k > 0.

Kx = 0 Kx = −k2 < 0 Kx = +k2 > 0

X(x) X(ξ) X(ξ)
x 1 exp(−ξ) exp ξ
2
sin ξ
1 1 2
0 ξ cosh ξ sinh ξ
0 x
π 2π ξ
−1 1 2
−1 cos ξ −2 −1 0 1 2
−1 −1

Παράγωγοι: Αθροίσματα/Διαφορές
sin ( ξ ± η ) = sin ξ cos η ± cos ξ sin η,
( sin ξ )′ = cos ξ , ( cos ξ )′ = − sin ξ , cos ( ξ ± η ) = cos ξ cos η ∓ sin ξ sin η,
( exp ξ )′ = exp ξ , ( exp(−ξ ) )′ = − exp ξ , exp ( ξ ± η ) = exp ξ exp ( ± η ) ,

( sinh ξ )′ = cosh ξ , ( cosh ξ )′ = sinh ξ . sinh ( ξ ± η ) = sinh ξ cosh η ± cosh ξ sinh η,

cosh ( ξ ± η ) = cosh ξ cosh η ± sinh ξ sinh η.
Γραμμικοί συνδυασμοί με μηδενισμό:
o X ( x = x0 ) = 0 , όταν:
X = x − x0 , ή X = sin [ k ( x − x0 ) ] , ή X = sinh [ k ( x − x0 ) ] .
d
o X ( x) = 0 , όταν:
dx x = x0

Χ = 1, ή X = cos [ k ( x − x0 ) ] , ή X = cosh [ k ( x − x0 ) ] .
o Χ(x = +∞) = 0, όταν:
X = exp ( − kx ) = cosh ( kx ) − sinh ( kx ) .
o Χ(x = −∞) = 0, όταν:
X = exp ( + kx ) = cosh ( kx ) + sinh ( kx ) .

Τυπολόγιο ηλεκτρομαγνητικών πεδίων 25

Συναρτήσεις Y(y): Οι ίδιες συναρτήσεις, αλλά με Ky = −Kx (⇒ με το ίδιο k).

Αναγκαίες προϋποθέσεις για επίλυση με λίγους όρους:

Οριακές συνθήκες δεν επιβάλλουν ασυνέχεια,
Εμφάνιση αποδεκτών συναρτήσεων στις οριακές συνθήκες.

Διάταξη με μία μη ομογενή οριακή συνθήκη y

(π.χ. στο y = b): LΦ = f(x)
b
o Xn(x) και kn από ομογενείς οριακές συνθήκες

L 4Φ = 0

L 3Φ = 0
αντιμέτωπων πλευρών (x = 0, x = a),
∇ 2Φ = 0
o Yn(y) από τρίτη ομογενή οριακή συνθήκη,
o Φ = ∑nAnXn(x)Yn(y), x

∑ A (L Y )
0 L 2Φ = 0 a
o LΦ = f ⇒ n n y =b
X n ( x) = f ( x) ,
n

⎧ 0 ( n′ ≠ n ) ,
a
⎪
o Ορθογωνιότητα των Xn(x):
∫ 0
X n ( x) X n′ ( x)dx = ⎨1 + δn ,0
⎪ a ( n′ = n ) ,
⎩ 2
a a
o Εξίσωση για An: An (L Yn ) y = b
∫ 0
dxX n2 ( x) =
∫ dxf ( x) X ( x) .
0
n

Τριδιάστατες Καρτεσιανές διατάξεις

Με Φ = ∑Φ(x, y, z) = ∑X(x)Y(y)Z(z),

∇ 2Φ = 0 ⇒ Χ΄΄ − KxX = 0, Y΄΄ − ΚyY = 0 και Z΄΄ − ΚzZ = 0, με Kx + Ky + Kz = 0.

Συναρτήσεις X(x), Y(y), Z(z): Όπως στις διδιάστατες διατάξεις, αλλά π.χ. Kz = −(Kx + Ky).

Διάταξη με μία μη ομογενή οριακή συνθήκη, π.χ στην έδρα z = c, όπου LΦ = f(x, y).
Με Φ = ∑nmAnmΧn(x)Υm(y)Ζnm(z) ⇒
⎛a ⎞⎛ b ⎞ a
⎛b ⎞
∫ ∫
Anm ⎜ X n ( x)dx ⎟⎜ Ym2( y )dy ⎟ (L Z nm ) z = c =
∫ ∫
dxX n ( x) ⎜ dyYm( y ) f ( x, y ) ⎟ .
2
⎜ ⎟⎜ ⎟ ⎜ ⎟
⎝0 ⎠⎝ 0 ⎠ 0 ⎝0 ⎠

26 Ι. Λ. Βομβορίδης
Διδιάστατες κυλινδρικές διατάξεις
d ⎛ dRT ⎞ d 2F
Με Φ = ∑RT(rT)F(φ), ∇ 2Φ = 0 ⇒ rT r
⎜T ⎟ = K R
T T και = K φ F , με KΤ + Kφ = 0.
drT ⎝ drT ⎠ dφ2
Συναρτήσεις F(φ):
Kφ = 0 ⇒ F(φ) = {φ, 1},
Kφ = −m2 < 0 ⇒ F(φ) = {sin(mφ), cos(mφ)},
Κ φ = m2 > 0 ⇒ F(φ) = {exp(mφ), exp(−mφ)}, ή F(φ) = {sinh(mφ), cosh(mφ)}.
Συμπεριφορά και ιδιότητες όπως οι συναρτήσεις X(x) των Καρτεσιανών διατάξεων,
Σύμβαση: m > 0,
m = ακέραιος σε διατάξεις με περιοδικότητα, Φ(rT, φ + 2π) = Φ(rT, φ).
Συναρτήσεις RT(rT): Με ρΤ = rT/a, a = τυχόν,
ΚT = −Κφ = 0 ⇒ RT ( ρT ) = {1, ln ρT } ,
ΚT = −Κφ = m2 > 0 ⇒ RT ( ρT ) = { ρTm , ρT− m } ,
ΚT = −Κφ = − m2 < 0 ⇒ RT ( ρT ) = {sin(m ln ρT ), cos(m ln ρT )} .
Ιδιότητες:
ln ρT = ∞ στα rT = 0, ∞,
ρT−m = ∞ στο rT = 0, ρT+m = ∞ στο rT = ∞,
sin(m ln ρT), cos(m ln ρT) αποκλίνουν στα rT = 0, ∞,
RT(rT − a) δεν είναι γραμμικός συνδυασμό συναρτήσεων RT.
Γραμμικοί συνδυασμοί με μηδενισμό:
o RT(rT = rT0) = 0, όταν:
m m
⎛r ⎞ ⎛ r ⎞ ⎛r ⎞ ⎡ ⎛ r ⎞⎤
RT ( rT ) = ln ⎜ T ⎟ , RT ( rT ) = ⎜ T ⎟ − ⎜ T 0 ⎟ , RT ( rT ) = sin ⎢ m ln ⎜ T ⎟ ⎥ .
⎝ rT 0 ⎠ ⎝ rT 0 ⎠ ⎝ rT ⎠ ⎢⎣ ⎝ rT 0 ⎠ ⎥⎦
o (d/drT)RT|rT=rT0 = 0, όταν:
m m
⎛ r ⎞ ⎛r ⎞ ⎡ ⎛ r ⎞⎤
RT ( rT ) =, RT ( rT ) = ⎜ T ⎟ + ⎜ T 0 ⎟ , RT ( rT ) = cos ⎢ m ln ⎜ T ⎟ ⎥ .
⎝ rT 0 ⎠ ⎝ rT ⎠ ⎣⎢ ⎝ rT 0 ⎠ ⎦⎥
Διάταξη με περιοδικότητα: Υποχρεωτικά Κφ = −m2 ≤ 0 και m = ακέραιος.
m = 0 ⇒ F0 = 1, RT 0 ( ρT ) = {1, ln ρT } ,
m = 1, 2, 3, ... ⇒ Fm(φ) = {sin(mφ), cos(mφ)}, RTm ( ρT ) = { ρTm , ρT− m } .
2π
Ορθογωνιότητα:
∫ 0
dφF j ( φ ) Fk ( φ ) = 0 όταν Fj ≠ Fk.
2π 2π 2π
με
∫ 0
12 dφ = 0,
∫ 0
sin 2 ⎡⎣ m ( φ − φ0 ) ⎤⎦ dφ =
∫ 0
cos 2 ⎡⎣ m ( φ − φ0 ) ⎤⎦ dφ = π .

Διάταξη χωρίς περιοδικότητα:

Τιμές του m (όχι υποχρεωτικά ακέραιες) από ομογενείς οριακές συνθήκες σε απέναντι πλευρές.

Τυπολόγιο ηλεκτρομαγνητικών πεδίων 27

Διανύσματα
Πρόσθεση και αφαίρεση:
A + B = B + A, B+A
A A+B
A – B = A + (–B),
A + (–A) = 0, A–B
B
A + (B + C) = (A + B) + C.

Γινόμενο με βαθμωτή ποσότητα:

kA
B = kA, ώστε:
A
o Διεύθυνση του Β ίδια με του A, kA
kA kA
o Μέτρο Β = |k|A,
k>1 0 < k < 1 –1<k<0 k < –1
o Φορά του B ίδια με του A, αν k > 0,
o Φορά του B αντίθετη με του A, αν k < 0.
k(A + B) = kA + kB,
(k1 + k2)A = k1A + k2B.

Εσωτερικό (βαθμωτό) γινόμενο: A A

Γ = A⋅B = AB cosα, όπου α η γωνία μεταξύ A και B,

α
A⋅B = B⋅A, B
i i⋅A
A⋅(kB) = k(A⋅B) = kA⋅B (η παρένθεση είναι περιττή),
i⋅A = προβολή του A σε άξονα συγγραμμικό με το μοναδιαίο i.

Εξωτερικό (διανυσματικό) γινόμενο:

C=A×B
C = A × B = −B × A, με:
o Μέτρο C = AB |sinα| (όπου α = η γωνία μεταξύ A και B), B α
o Διεύθυνση κάθετη στο επίπεδο των A και B,
A
o Φορά όπως του μέσου δακτύλου του δεξιού χεριού
(όταν A = αντίχειρας, B = δείκτης, γωνία μεταξύ αντίχειρα και δείκτη στο 0 < α < π).

Τριπλό γινόμενο:
(Α × Β)⋅C = (B × C)⋅A = (C × A)⋅B = –(Β × Α)⋅C = –(C × Β)⋅A = –(Α × C)⋅B.

Άλλα γινόμενα:
(Α × Β) × C = (Α⋅C)B – (B⋅C)A.
(Α × Β)⋅(C × D) = (Α⋅C)(B⋅D) – (B⋅C)(A⋅D)
= [(Α × Β) × C]⋅D = −[(Β × C) × D]⋅Α = [(C × D) × Α]⋅Β, κλπ.

28 Ι. Λ. Βομβορίδης
Συστήματα συντεταγμένων

Γεωμετρικός ορισμός
Καρτεσιανών, κυλινδρικών, και σφαιρικών συντεταγμένων

z
z = σταθ.
dV
iz dSz
iz
dr dSy
r Σ iy
dz Σ iy
dx
0 ix dSx
y dy
y = σταθ.
x = σταθ.
x Καρτεσιανές συντεταγμένες (x, y, z)

z
z = σταθ.

dV drT
iz dSz dr
iφ dSφ
φ = σταθ.
r Σ iT iz dz
rT = σταθ. dST
iφ
Σ
0 y iT rTdφ
φ
rT

Κυλινδρικές συντεταγμένες (rT, φ, z)

z
r = σταθ.

dV
φ = σταθ. ir
Σ
ir dSr rdθ
iφ Σ iφ dr
r
dSφ
dSθ dr
iθ
θ = σταθ.
θ rsinθdφ
0 y
φ rT
Σφαιρικές συντεταγμένες (r, θ, φ)

Τυπολόγιο ηλεκτρομαγνητικών πεδίων 29

 Συντεταγμένες και λοιπές χαρακτηριστικές ποσότητες
στα τρία βασικά συστήματα συντεταγμένων

Γενικές ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΕΣ
ΠΟΣΟΤΗΤΑ
Εκφράσεις Καρτεσιανές Κυλινδρικές Σφαιρικές
*
Συντεταγμένες x (–∞, ∞), [m] rT (0, ∞), [m] r (0, ∞), [m]
(πεδίο ορισμού), s1, s2, s3 y (–∞, ∞), [m] φ (0, 2π), [rad] θ (0, π), [rad]
[διαστάσεις] z (–∞, ∞), [m] z (–∞, ∞), [m] φ (0, 2π), [rad]

x: επίπεδο rT: κύλινδρος r: σφαίρα

**
Είδος επιφανειών
y: επίπεδο φ: ημιεπίπεδο θ: κώνος
sj = σταθ.
z: επίπεδο z: επίπεδο φ: ημιεπίπεδο
***
Μοναδιαία
i1, i2, i3 i x, i y, i z iT, iφ, iz ir, iθ, iφ
διανύσματα
Διάνυσμα
x i x + y i y + zi z r Ti Τ + z i z rir
θέσης r =
Συντελεστές
h1 , h2 , h3 1, 1, 1 1, rT, 1 1, r, rsinθ
μήκους hj

Στοιχειώδης i1h1ds1 ixdx iT drT ir dr

μετατόπιση dr = + i2h2ds2 + iydy + iφ rTdφ + iθ rdθ
i1dℓ1 + i2dℓ2 + i3dℓ3 + i3h3ds3 + izdz + iz dz + iφ rsinθdφ

i1h2h3ds2ds3 ixdydz iT rTdφdz irr2sinθdθdφ

Στοιχειώδης
+ i2h3h1ds3ds1 + iydzdx + iφ dzdrT + iθ rsinθdφdr
επιφάνεια dS =
+ i3h1h2ds1ds2 + izdxdy + iz rTdrTdφ + iφ rdrdθ
Στοιχειώδης
h1h2h3ds1ds2ds3 dxdydz rTdrTdφdz r2sinθdrdθdφ
όγκος dV =
*
Η γωνία φ μπορεί να ορισθεί σε οποιοδήποτε διάστημα με πλάτος 2π, αντί του (0, 2π).
**
Ειδικές τιμές των rT, r και θ, που αντιστοιχούν σε εκφυλισμένες επιφάνειες, είναι:
ƒ rT = 0: Ο άξονας x = 0, y = 0. (Δεν ορίζεται η γωνία φ, ούτε τα iT και iφ.)
ƒ r = 0: Το σημείο x = 0, y = 0, z = 0. (Δεν ορίζονται οι γωνίες θ και φ, ούτε τα ir, iθ και iφ.)
ƒ θ = 0: Ο ημιάξονας x = 0, y = 0, z > 0. (Δεν ορίζεται η γωνία φ, ούτε τα iθ και iφ.)
ƒ θ = π: Ο ημιάξονας x = 0, y = 0, z < 0. (Δεν ορίζεται η γωνία φ, ούτε τα iθ και iφ.)
***
Τα μοναδιαία διανύσματα ix, iy και iz είναι σταθερά. Στα λοιπά μοναδιαία διανύσματα η
διεύθυνση εξαρτάται από το σημείο, στο οποίο αναφέρονται. Ειδικότερα, είναι:
iT(φ) και iφ(φ), με ∂iT/∂φ = iφ ∂iφ/∂φ = −iT
∂ir/∂θ = iθ ∂iθ/∂θ = −ir
ir(θ,φ), iθ(θ,φ) και iφ(φ), με
∂ir/∂φ = iφ sinθ ∂iθ/∂φ = iφ cosθ ∂iφ/∂φ = −(ir sinθ + iθ cosθ)

30 Ι. Λ. Βομβορίδης
 Μετασχηματισμοί συντεταγμένων

Καρτεσιανές Κυλινδρικές Σφαιρικές Επίπεδο z = σταθ.

y
συντεταγμένες συντεταγμένες συντεταγμένες
Σ΄
x= rT cosφ = r sinθ cosφ y
y= rT sinφ = r sinθ sinφ rT

z= z= r cosθ φ
x
0 x
2 2 ½
(x + y ) = rT = r sinθ
**
arctan2(y/x) = φ= φ Ημιεπίπεδο φ = σταθ.
z
z= z= r cosθ
Σ
2 2 2 ½
(x + y + z ) = (rT2 2 ½
+z ) = r z
* 2 2 ½ * θ r
arctan[(x + y ) /z] = arctan(rT/z) = θ
**
arctan2(y/x) = φ= φ rT
0
*
Η συνάρτηση arctan επιστρέφει το αποτέλεσμα στο διάστημα (0, π), το πεδίο ορισμού για τη γωνία θ.
**
Η συνάρτηση arctan2 λαμβάνει υπ’ όψιν τα πρόσημα αριθμητή και παρονομαστή αυτοτελώς, ώστε να
επιστρέφει το αποτέλεσμα στο διάστημα (0, 2π), ή οποιοδήποτε είναι το πεδίο ορισμού (με πλάτος 2π) για τη
γωνία φ.

Μετασχηματισμοί μοναδιαίων διανυσμάτων

Μεταξύ Καρτεσιανών και κυλινδρικών συντεταγμένων:

Επίπεδο z = σταθ. iy
⎡ i z ⎤ ⎡1 0 0 ⎤ ⎡i z ⎤ iφ
iT
⎢ i ⎥ = ⎢0 cos φ sin φ ⎥ ⋅ ⎢ i ⎥ , y
⎢T⎥ ⎢ ⎥ ⎢ x⎥ ix
⎢⎣ i φ ⎥⎦ ⎣0 − sin φ cos φ⎦ ⎢⎣i y ⎥⎦
rT
⎡ i z ⎤ ⎡1 0 0 ⎤ ⎡iz ⎤
⎢ i ⎥ = ⎢0 cos φ − sin φ⎥ ⋅ ⎢ i ⎥ . φ
⎢ x⎥ ⎢ ⎥ ⎢T⎥ 0
x
i
⎣⎢ y ⎦⎥ ⎣ 0 sin φ cos φ ⎦ ⎣⎢ i φ ⎦⎥
Μεταξύ κυλινδρικών και σφαιρικών συντεταγμένων:
Ημιεπίπεδο φ = σταθ. iz
⎡ i r ⎤ ⎡ cos θ sin θ 0 ⎤ ⎡ i z ⎤ ir
⎢ i ⎥ = ⎢ − sin θ cos θ 0 ⎥ ⋅ ⎢i ⎥ , z rT
⎢ θ⎥ ⎢ ⎥ ⎢T⎥ iT
i
⎢⎣ φ ⎥⎦ ⎣ 0 0 1 ⎦ ⎢⎣ i φ ⎥⎦
iθ
⎡ i z ⎤ ⎡cos θ r
− sin θ 0 ⎤ ⎡ i r ⎤ θ
⎢ i ⎥ = ⎢ sin θ cos θ 0 ⎥ ⋅ ⎢i θ ⎥ .
⎢T⎥ ⎢ ⎥ ⎢ ⎥ 0
⎢⎣ i φ ⎥⎦ ⎣ 0 0 1 ⎦ ⎢⎣i φ ⎥⎦

Τυπολόγιο ηλεκτρομαγνητικών πεδίων 31

 Στροφή μοναδιαίων διανυσμάτων

Τα μοναδιαία διανύσματα iT και iφ, όταν αναφέρονται σε y

διαφορετικές γωνίες (φ1, φ2) στρέφονται κατά γωνία (φ2 – φ1) iφ2 iT2
περί τον (κοινό) άξονα z, και είναι: iφ1
iT1
⎡ iT 2 ⎤ ⎡ cos(φ2 − φ1 ) sin(φ2 − φ1 ) ⎤ ⎡ iT 1 ⎤
⎢ ⎥=⎢ φ2
⎥⋅⎢ ⎥. φ1
⎢⎣ i φ 2 ⎥⎦ ⎢⎣ − sin(φ2 − φ1 ) cos(φ2 − φ1 ) ⎥⎦ ⎢⎣ i φ1 ⎥⎦ 0 x

Αντίστοιχα, για τα μοναδιαία διανύσματα ir, iθ και iφ, όταν

αναφέρονται σε διαφορετικές γωνίες (φ1, φ2) και (θ1, θ2), είναι:
⎡ir2 ⎤ ⎡ cosθ2 cosθ1 + sinθ2 sinθ1 cos(φ2 − φ1) −cosθ2 sinθ1 + sinθ2 cosθ1 cos(φ2 − φ1) sinθ2 sin(φ2 − φ1) ⎤ ⎡ir1 ⎤
⎢ ⎥ ⎢ ⎥ ⎢ ⎥
⎢iθ2 ⎥ = ⎢−sinθ2 cosθ1 + cosθ2 sinθ1 cos(φ2 − φ1) sinθ2 sinθ1 + cosθ2 cosθ1 cos(φ2 − φ1) cosθ2 sin(φ2 − φ1)⎥ ⋅ ⎢iθ1⎥
⎢ ⎥ ⎢ ⎥ ⎢ ⎥
⎢⎣iφ2 ⎥⎦ ⎣ −sinθ1 sin(φ2 − φ1) −cosθ1 sin(φ2 − φ1) cos(φ2 − φ1) ⎦ ⎢⎣iφ1⎥⎦

Κάθε στοιχείο των πινάκων δίνει το συνημίτονο μεταξύ των αντίστοιχων διανυσμάτων, π.χ.,
ir2⋅iθ1 = –cosθ2sinθ1 + sinθ2cosθ1cos(φ2 – φ1).

Σχέσεις σε τρισορθογώνιο δεξιό συστήμα

Με κυκλική
Εσωτερικά γινόμενα μοναδιαίων διανυσμάτων: ij⋅ij = 1, ij⋅ij±1 = 0 επέκταση των
δεικτών
Εξωτερικά γινόμενα μοναδιαίων διανυσμάτων: ij × ij = 0, ij × ij±1 = ±ij±2 (i4 = i1, ή i0 = i3)

Ανάλυση διανύσματος στις συνιστώσες του: A = i1A1 + i2A2 + i3A3, με Aj = ij⋅A

Εσωτερικό γινόμενο δύο διανυσμάτων: A⋅B = A1B1 + A2B2 + A3B3
Μέτρο διανύσματος: A= A = A⋅A = A12 + A22 + A32
A
Συγγραμμικό μοναδιαίο διάνυσμα: iA =
A
i1 i2 i3
Εξωτερικό γινόμενο δύο διανυσμάτων: A × B = A1 A2 A3
B1 B2 B3
Σχετική απόσταση R1,2 = |r1 – r2| δύο σημείων:
( x1 − x2 ) + ( y1 − y2 ) + ( z1 − z2 )
2 2 2
R1, 2 = (Καρτεσιανές)

= rT21 + rT22 − 2rT 1rT 2 cos ( φ1 − φ2 ) + ( z1 − z2 )

2
(κυλινδρικές)

= r12 + r22 − 2r1r2 ⎣⎡ cos θ1 cos θ2 + sin θ1 sin θ2 cos ( φ1 − φ2 ) ⎤⎦ (σφαιρικές)

32 Ι. Λ. Βομβορίδης
Διαφορικοί τελεστές
Διαφορικοί τελεστές γινομένων
Διπλή εφαρμογή διαφορικών τελεστών πεδιακών συναρτήσεων

∇ × (∇f) = 0 ∇(fg) = f∇g + g∇f

∇⋅(∇ × F) = 0 ∇⋅(F × G) = G⋅(∇ × F) – F⋅(∇ × G)

∇⋅(∇f) = ∇2f (ορισμός) ∇⋅(fF) = F⋅(∇f) + f(∇⋅F)

∇(∇⋅F) – ∇ × (∇ × F) = ∇2F (ορισμός) ∇ × (fF) = (∇f) × F + f(∇ × F)

1 ∂2
□2 = ∇ 2 − (ορισμός) ∇2(fg) = f∇2g + 2(∇f)⋅(∇g) + g∇2f
c 2 ∂t 2

Διδιάστατη απόκλιση ∇⋅K εφαπτομενικού διανύσματος K = i1K1(s1, s2) + i2K2(s1, s2)

Καρτεσιανές Κυλινδρικές Σφαιρικές

Επίπεδο x = σταθ.: Κύλινδρος rT = σταθ. = a: Σφαίρα r = σταθ. = a:

∂ ∂ 1 ∂ ∂ 1 ⎛ ∂ ∂ ⎞
∂y
K y + Kz
∂z a ∂φ
Kφ + K z
∂z ⎜ ( K θ sin θ ) + Kφ ⎟
a sin θ ⎝ ∂θ ∂φ ⎠
Επίπεδο y = σταθ.: Ημιεπίπεδο φ = σταθ.: Κώνος θ = σταθ. = θ0:
∂ ∂ ∂ ∂ 1 ∂ 1 ∂
Kz + Kx Kz + KT Kφ + ( rK r )
∂z ∂x ∂z ∂rT r sin θ0 ∂φ r ∂r

Επίπεδο z = σταθ.: Επίπεδο z = σταθ.: Ημιεπίπεδο φ = σταθ.:

∂ ∂ 1 ⎛ ∂ ∂ ⎞ 1⎛ ∂ ∂ ⎞
∂x
Kx + K y
∂y ⎜ ( rT KT ) + K φ ⎟ ⎜ ( rK r ) + Kθ ⎟
rT ⎝ ∂rT ∂φ ⎠ r ⎝ ∂r ∂θ ⎠

Διδιάστατη περιστροφή = i3⋅(∇ × K).

Διδιάστατη κλίση = ∇k, με ∂/∂s3 = 0.

Θεώρημα του Gauss:

∫ (∇ ⋅ F)dV = ∫ F ⋅ dS, ∫ (∇f )dV = ∫

V S V S
fdS,
∫ (∇ × F)dV = −∫ F × dS .
V S

Θεώρημα του Stokes:

∫ (∇ × F) ⋅ dS = ∫ F ⋅ dr, ∫ (∇f ) × dS = −∫ fdr.

S  S 

Ταυτότητες του Green:

∫ f ( ∇ g ) ⋅ dS =
∫ ⎡⎣ f ∇ g + (∇f ) ⋅ (∇g )⎤⎦ dV , ∫ ( f ∇g − g∇f ) ⋅ dS = ∫ ( f ∇ g − g∇ f ) dV
2 2 2

S V S V

Τυπολόγιο ηλεκτρομαγνητικών πεδίων 33

 Διαφορικοί τελεστές στα τρία κύρια συστήματα συντεταγμένων
Τελεστής Καρτεσιανές Κυλινδρικές Σφαιρικές
∂f ∂f ∂f ∂f 1 ∂f ∂f ∂f 1 ∂f 1 ∂f
Κλίση, ∇f = ix + iy + iz iT + iφ + iz ir + iθ + iφ
∂x ∂y ∂z ∂rT rT ∂φ ∂z ∂r r ∂θ r sin θ ∂φ
Απόκλιση, ∂ ∂ ∂ 1 ∂ 1 ∂ ∂ 1 ∂ 2 1 ∂ 1 ∂
Fx + Fy + Fz ( rT FT ) + Fφ + Fz 2
r Fr +
( ) ( Fθ sin θ ) + Fφ
∇⋅F = ∂x ∂y ∂z rT ∂rT rT ∂φ ∂z r ∂r r sin θ ∂θ r sin θ ∂φ
ix iy iz iT rT i φ iz ir ri θ r sin θ i φ
Περιστροφή, ∂ ∂ ∂ 1 ∂ ∂ ∂ 1 ∂ ∂ ∂
2
∇×F = ∂x ∂y ∂z rT ∂ rT ∂φ ∂z r sin θ ∂ r ∂θ ∂φ
Fx Fy Fz FT rT Fφ Fz Fr rFθ r sin θ Fφ
Βαθμωτή ∂2 f ∂2 f ∂2 f 1 ∂ ⎛ ∂f ⎞ 1 ∂ 2 f ∂ 2 f 1 ∂ ⎛ 2 ∂f ⎞ 1 ∂ ⎛ ∂f ⎞ 1 ∂2 f
Λαπλασιανή, + + ⎜ rT ⎟+ + ⎜ r ⎟ + ⎜ sin θ ⎟ +
∂x 2 ∂y 2 ∂z 2 rT ∂rT ⎝ ∂ rT ⎠ rT2 ∂φ2 ∂z 2 r 2 ∂r ⎝ ∂r ⎠ r 2 sin θ ∂θ ⎝ ∂θ ⎠ r 2 sin 2 θ ∂φ2
∇2f =
2 ∂Fφ FT 2 ⎡ ∂ ∂Fφ ⎤
i x ⋅ ∇ 2F = ∇ 2 Fx iT ⋅ ∇ 2F = ∇ 2 FT − − i r ⋅ ∇ 2F = ∇ 2 Fr − 2 ⎢ Fr sin θ + ( Fθ sin θ ) + ⎥
Συνιστώσες r 2 ∂φ r 2 r sin θ ⎣ ∂θ ∂φ ⎦
Διανυσματικής 2 ∂F Fφ 2 ⎡ ∂F 1 ∂Fφ ⎤
i y ⋅ ∇ 2F = ∇ 2 Fy i φ ⋅ ∇ 2F = ∇ 2 Fφ + 2 T − 2 i θ ⋅ ∇ 2F = ∇ 2 Fθ + 2 2 ⎢sin 2 θ r − Fθ − cos θ ⎥
Λαπλασιανής, r ∂φ r r sin θ ⎣ ∂θ 2 ∂φ ⎦
is⋅∇2F = 2 ⎡ ∂F ∂F 1 ⎤
i z ⋅ ∇ 2F = ∇ 2 Fz i z ⋅ ∇ 2F = ∇ 2 Fz i φ ⋅ ∇ 2F = ∇ 2 Fφ + 2 2 ⎢sin θ r + cos θ θ − Fφ ⎥
r sin θ ⎣ ∂φ ∂φ 2 ⎦

i x ( A ⋅ ∇ ) Fx ⎡ 1 ⎤ ⎡ 1 1 ⎤
iT ⎢( A ⋅ ∇ ) FT − Aφ Fφ ⎥ i r ⎢( A ⋅ ∇ ) Fr − Aθ Fθ − Aφ Fφ ⎥
rT ⎣ r r ⎦
Παράγωγος διανύσματος ⎣ ⎦
⎡ 1 1 ⎤
στη διεύθυνση Α, +i y ( A ⋅ ∇ ) Fy ⎡ 1 ⎤ +i θ ⎢( A ⋅ ∇ ) Fθ + Aθ Fr − Aφ Fφ cot θ ⎥
(A⋅∇)F = +i φ ⎢( A ⋅ ∇ ) Fφ + Aφ FT ⎥ ⎣ r r ⎦
⎣ rT ⎦ ⎡ 1 1 ⎤
+i z ( A ⋅ ∇ ) Fz +i z ( A ⋅ ∇ ) Fz +i φ ⎢( A ⋅ ∇ ) Fφ + Aφ Fr + Aφ Fθ cot θ ⎥
⎣ r r ⎦
 08/11/2020

Εξισώσεις Maxwell,
Δυναμικά – Ηλεκτροστατικά Πεδία

Ηλεκτρομαγνητικά Πεδία B
Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης

Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών

Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Ηλεκτρομαγνητικά Πεδία

Ένταση Ηλεκτρικού Πεδίου (V/m)

Διηλεκτρική Μετατόπιση (C/m2)

Ένταση Μαγνητικού Πεδίου (A/m)

Μαγνητική Επαγωγή (Tesla = Vs/m2)

Δύναμη Lorentz

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 2

 Εξισώσεις Maxwell

Νόμος Faraday

Νόμος Ampere-Maxwell

Νόμος Gauss

Νόμος Gauss για μαγνητικά πεδία

Απουσία μαγνητικών μονοπόλων

Νόμος Διατήρησης Ηλεκτρικού Φορτίου

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 3

Εξισώσεις Maxwell για Χρονοσταθερά Πεδία

Ηλεκτροστατικά Πεδία

Μαγνητοστατικά Πεδία

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 4

Διαφορική Μορφή Εξισώσεων Maxwell

Νόμος Διατήρησης Ηλεκτρικού Φορτίου

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 5

Εξισώσεις Maxwell για Χρονοσταθερά Πεδία

Ηλεκτροστατικά Πεδία

Μαγνητοστατικά Πεδία

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 6

 Συντακτικές Σχέσεις (Constitutive Relations)

Τα πεδιακά μεγέθη θεωρούνται θεμελιώδη μεγέθη

Τα πεδιακά μεγέθη θεωρούνται παράγωγα μεγέθη

Οι συντακτικές σχέσεις συσχετίζουν τα πεδιακά μεγέθη με τα

Επομένως όπου f, g εξαρτώνται από τα υλικά μέσα

στα οποία υπάρχουν τα πεδία.

Για τον κενό χώρο:

(επιτρεπτότητα κενού)

(διαπερατότητα κενού)

Για στατικά πεδία σε υλικά:

(ισοτροπικά, ομογενή)
(σχετική επιτρεπτότητα)

(σχετική διαπερατότητα)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 7

 Συντακτικές Σχέσεις για Χρονομεταβλητά Πεδία

πόλωση του υλικού (μακροσκοπική απόκριση του

υλικού σε μεταβαλλόμενα ηλεκτρικά πεδία)

μαγνήτιση του υλικού (μακροσκοπική απόκριση του

υλικού σε μεταβαλλόμενα μαγνητικά πεδία)

Για ισοτροπικά, ομογενή, γραμμικά, αιτιατά υλικά:

Ge και Gm χαρακτηρίζουν την «μνήμη» του υλικού

σε προγενέστερες χρονικές στιγμές των πεδίων

Μετασχηματισμός Fourier:

χe = ηλεκτρική δεκτικότητα (electric susceptibility)

χm = μαγνητική δεκτικότητα (magnetic susceptibility)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 8

 Συντακτικές Σχέσεις για Χρονομεταβλητά Πεδία
Επομένως:

και

Η εξάρτηση της επιτρεπτότητας ε(ω) από την συχνότητα ω ονομάζεται διασπορά

(dispersion). Το ίδιο ισχύει και για την εξάρτηση της διαπερατότητας μ(ω).

Επομένως, εr(ω) = ε(ω)/ε0 και μr(ω) = μ(ω)/μ0 οι σχετικές τιμές της επιτρεπτότητας
και της διαπερατότητας, αντίστοιχα.

Παρόμοια σε αγώγιμα υλικά όπου σ(ω) είναι η ειδική

αγωγιμότητα (σε 1/Ωm = S/m)

Σε διηλεκτρικά υλικά με απώλειες: ε(ω) = εR(ω) – j εI(ω)

Πολλές φορές σε διηλεκτρικά μη-μαγνητικά υλικά (μ = μ0) χρησιμοποιούμε τον
δείκτη διάθλασης n = [εr(ω)]1/2

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 9

 Τυπική Διασπορά Διηλεκτρικού Υλικού

Εξάρτηση του δείκτη διάθλασης από την συχνότητα ω

Angular Frequency, ω

http://1.bp.blogspot.com/-kcHWNW81dI4/UR_qgF5B9dI/AAAAAAAACNg/h5oijsP_gTs/s640/figure+3.png

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 10

Πρίσμα με Διασπορά – N-SF11

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 11

Ουράνιο Τόξο λόγω Διασποράς

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 12

 Συντακτικές Σχέσεις για Ανισοτροπικά Υλικά
Για ανισοτροπικά υλικά:

τανυστές

Ο πίνακας επιτρεπτότητας είναι συμμετρικός εij = εji (i,j = x, y, z)

Υπάρχει σύστημα αναφοράς όπου ο πίνακας γίνεται διαγώνιος.

Αυτό το σύστημα αναφοράς ονομάζεται σύστημα κυρίων αξόνων (principal axes system)
(α) Αν εxx ≠ εyy ≠ εzz ≠ εxx (διαξονικό υλικό – biaxial)
(δύο οπτικούς άξονες)
(β) Αν εxx = εyy ≠ εzz (μονοαξονικό υλικό – uniaxial)
(ένας οπτικός άξονας)
(γ) Αν εxx = εyy = εzz (ισοτροπικό – isotropic)
Παρόμοια μπορεί να ισχύουν και για την διαπερατότητα μ και την
ειδική αγωγιμότητα σ.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 13

 Συντακτικές Σχέσεις για Ανισοτροπικά Υλικά

Τανυστές (m+1)-τάξης (tensors of order m+1)

Παρόμοιες εκφράσεις μπορούν να γραφούν και για την μαγνήτιση Μ

και την πυκνότητα ρεύματος J.
Παράδειγμα: Ισοτροπικό, ομογενές υλικό (Pockels effect)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 14

 Ηλεκτρο-Οπτικός Διαμορφωτής

https://encrypted-
tbn0.gstatic.com/images?q=tbn%3AANd9GcTffV_gO0
qOYUmFR2xVStdKjY9mmXhiK3xKFVmqPb0Apn7dLA7n

https://www.thorlabs.com/images/tabimages/LiNbO3_Modulator_CrossSectionX_D1-780.gif

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 15

 Συντακτικές Σχέσεις για πιο Περίπλοκα Υλικά

Δισ-ανισοτροπικά Υλικά
Μαγνητο-ηλεκτρικοί τανυστές

Παράδειγμα: Μεταϋλικά (Metamaterials)

Δισ-ισοτροπικά Υλικά
Βαθμωτά μεγέθη

Παράδειγμα: χειρότροπα (chiral) υλικά όπου ξ(ω) = ζ*(ω)

Ομογενή/Ανομοιογενή Υλικά
Ανεξάρτητα χωρικών συντεταγμένων  ομογενή υλικά

Εξάρτηση χωρικών συντεταγμένων  ανομοιογενή υλικά

Παράδειγμα: περιθλαστικά φράγματα του δείκτη διάθλασης - (ολογράμματα)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 16

Εξισώσεις Maxwell & Συντακτικές Σχέσεις

Αριθμός Αγνώστων = 16

2 curl εξισώσεις = 6
Εξίσωση ΝΔΦ = 1
Συντακτικές Σχέσεις = 9

Αριθμός Εξισώσεων = 16

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 17

Οριακές Συνθήκες Ηλεκτρομαγνητικού Πεδίου

Region +

Region -
S

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 18

 ΑΡΧΗ Η/Μ ΠΕΔΙΩΝ Β

Ηλεκτρομαγνητικά Δυναμικά

Διανυσματικό Μαγνητικό Δυναμικό

Βαθμωτό Ηλεκτρικό Δυναμικό

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 19

 Ηλεκτρομαγνητικά Δυναμικά

Διαφορικές Εξισώσεις για τα Δυναμικά (υποθέτουμε υλικά χωρίς διασπορά)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 20

 Ηλεκτρομαγνητικά Δυναμικά

Συνθήκες για την εύρεση των δυναμικών (gauges)

Συνθήκη Coulomb:
0

Εξίσωση Poisson

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 21

 Ηλεκτρομαγνητικά Δυναμικά

Συνθήκη Lorentz:

Στατικά Πεδία: Συνθήκες Coulomb & Lorentz συμπίπτουν

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 22

 Ηλεκτρομαγνητικά Δυναμικά
Στατικά Πεδία: Λύσεις με την βοήθεια των Συναρτήσεων Green

z
V Σφαιρική Συμμετρία

y
x

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 23

 Ηλεκτρομαγνητικά Δυναμικά
Στατικά Πεδία: Λύσεις με την βοήθεια των Συναρτήσεων Green

Διανυσματικό Μαγνητικό Δυναμικό

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 24

 Ηλεκτρομαγνητικά Δυναμικά

Χρονομεταβλητά Πεδία: Λύσεις με την βοήθεια των Συναρτήσεων Green

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 25

 Ηλεκτροστατικό Βαθμωτό Δυναμικό Φ

Αστρόβιλο Ηλεκτροστατικού Πεδίου

Ολοκλήρωση ανεξάρτητη επιλογής δρόμου

λόγω του αστρόβιλου ηλεκτροστατικού πεδίου

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 26

 Ηλεκτροστατικό Βαθμωτό Δυναμικό Φ

• Το δυναμικό στο σημείο Σ0 , ορίζεται σαν δυναμικό αναφοράς

• Ο γεωμετρικός τόπος των σημείων με δυναμικό ονομάζεται
ισοδυναμική επιφάνεια
• Το ηλεκτρικό πεδίο είναι κάθετο στα σημεία μιας ισοδυναμικής
επιφάνειας

• Εντός ισοδυναμικού χώρου το

ηλεκτρικό πεδίο είναι μηδενικό
Παράδειγμα: Αγωγοί

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 27

 Ιδιότητες Ηλεκτροστατικού Δυναμικού Φ

• Σε κανένα σημείο εντός του V το Φ δεν μπορεί

να εμφανίσει μέγιστα/ελάχιστα εκτός από σημεία
της επιφάνειας S.

• Αν το δυναμικό Φ = 0 σε κάθε σημείο της

S τότε Φ μηδενίζεται σε κάθε σημείο του V.
Επιπλέον αν ( στην S, τότε
Φ = σταθερό σε κάθε σημείο του όγκου V.

• Όταν S είναι επιφάνεια σφαίρας το δυναμικό

στο κέντρο της σφαίρας είναι ίσο με τον μέσο
όρο των δυναμικών στην επιφάνεια S. Επίσης
το δυναμικό στο κέντρο είναι ίσο με τον μέσο
όρο του δυναμικού στον όγκο της σφαίρας.

• Earnshaw Theorem: Ένα ηλεκτρικό φορτίο δεν μπορεί να βρίσκεται σε ευσταθή

ισορροπία μόνο με ηλεκτροστατικές δυνάμεις.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 28

 Παράδειγμα του Θεωρήματος Earnshaw
q στο κέντρο τετραγώνου με 4 ίσα ομόσημα φορτία q

Το q ισορροπεί γιατί οι δυνάμεις από τα γωνιακά φορτία είναι

ίσες και αντίθετες.

Το q ΔΕΝ ισορροπεί ευσταθώς γιατί μικρή

μετακίνηση προς τα δεξιά απομακρύνει το
φορτίο q από το κέντρο!

https://skullsinthestars.com/2009/04/13/levitation-and-diamagnetism-or-leave-earnshaw-alone/

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 29

 Παράδειγμα του Θεωρήματος Earnshaw

Κανονικοποιήμενη Δύναμη στην x-διεύθυνση Δυναμική Ενέργεια

2a

2a

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 30

 Παράδειγμα του Θεωρήματος Earnshaw

Στην περιοχή 2 το ηλεκτρικό πεδίο

είναι μηδενικό! Επομένως για το
εσωτερικό δεν υφίσταται η έννοια
του Θ. Earnshw.
Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 31
Υπολογισμός Δυναμικού Λόγω Σημειακού Φορτίου

Σφαιρική Συμμετρία
Εφαρμογή Νόμου Gauss

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 32

Υπολογισμός Δυναμικού Λόγω Σημειακού Φορτίου

Με χρήση της εξίσωσης Laplace

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 33

Υπολογισμός Δυναμικού Λόγω Σημειακού Φορτίου

Δυναμικό Αναφοράς

Γενίκευση

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 34

Υπολογισμός Δυναμικού - Χρήση Επαλληλίας

Έστω q1, q2, …, qj, … qN

Έστω ρ, σ, λ, & q1, q2, …, qj, … qN

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 35

Υπολογισμός Δυναμικού - Χρήση Επαλληλίας

Καρτεσιανό σύστημα

Κυλινδρικό σύστημα

Σφαιρικό σύστημα

Αν όταν

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 36

Υπολογισμός Δυναμικού Γραμμικού Φορτίου

Κυλινδρική Συμμετρία
Εφαρμογή Νόμου Gauss

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 37

Υπολογισμός Δυναμικού Γραμμικού Φορτίου

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 38

Υπολογισμός Δυναμικού Γραμμικού Φορτίου

Με χρήση της εξίσωσης Laplace

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 39

Υπολογισμός Δυναμικού Γραμμικού Φορτίου
Με χρήση επαλληλίας

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 40

Υπολογισμός Δυναμικού Γραμμικού Φορτίου
Με χρήση επαλληλίας

Δυναμικό πεπερασμένου μήκους γραμμικού φορτίου

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 41

Υπολογισμός Δυναμικού Επίπεδης Κατανομής Φορτίου

Συμμετρία Απείρου Επιπέδου

Εφαρμογή Νόμου Gauss

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 42

Υπολογισμός Δυναμικού Επίπεδης Κατανομής Φορτίου

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 43

Υπολογισμός Δυναμικού Επίπεδης Κατανομής Φορτίου
Με χρήση της εξίσωσης Laplace
Περιοχή 1

Περιοχή 2

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 44

Υπολογισμός Δυναμικού Επίπεδης Κατανομής Φορτίου
Με χρήση επαλληλίας

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 45

Υπολογισμός Δυναμικού Επίπεδης Κατανομής Φορτίου
Δυναμικό πεπερασμένου επιφανειακού φορτίου

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 46

Υπολογισμός Δυναμικού: Δακτύλιος Γραμμικού Φορτίου

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 47

Υπολογισμός Δυναμικού: Δακτύλιος Γραμμικού Φορτίου

K(m) είναι το πλήρες ελλειπτικό ολοκλήρωμα πρώτου είδους

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 48
Υπολογισμός Δυναμικού: Δακτύλιος Γραμμικού Φορτίου

E(m) είναι το πλήρες ελλειπτικό ολοκλήρωμα δεύτερου είδους

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 49

Υπολογισμός Δυναμικού: Δακτύλιος Γραμμικού Φορτίου

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 50

Υπολογισμός Δυναμικού: Δακτύλιος Γραμμικού Φορτίου

Ειδική περίπτωση: Σημεία πάνω στον άξονα z

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 51

Υπολογισμός Δυναμικού: Δίσκος Επιφανειακού Φορτίου

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 52

Υπολογισμός Δυναμικού: Δίσκος Επιφανειακού Φορτίου

(rT,φ,z)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 53

Υπολογισμός Δυναμικού: Κυλινδρικό Κέλυφος Επιφανειακού Φορτίου

Ειδική περίπτωση: Σημεία πάνω στον άξονα z

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 54

 Ηλεκτρικό Δίπολο

Δύο ίσα και αντίθετα σημειακά φορτία σε απόσταση d

σχηματίζουν ένα ηλεκτρικό δίπολο

Ροπή Ηλεκτρικού Δίπολου

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 55

 Ηλεκτρικό Δίπολο

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 56

 Ηλεκτρικό Δίπολο

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 57

 Ηλεκτρικό Δίπολο

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 58

 Ηλεκτρικό Δίπολο

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 59

Ηλεκτρικό Δίπολο - Γενίκευση

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 60

Πυκνότητες Διπολικών Ροπών

[Cm/m3=C/m2] Χωρική Πυκνότητα

[Cm/m2=C/m] Επιφανειακή Πυκνότητα

[Cm/m=C] Γραμμική Πυκνότητα

[Cm] Άθροισμα Διπόλων

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 61

Ομοιόμορφο Διπολικό Στρώμα

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 62

 Στερεά Γωνία

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 63

Ομοιόμορφο Διπολικό Στρώμα

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 64

 Παραδείγματα Διπολικών Στρωμάτων

Διπολικά στρώματα (electric double layer) εμφανίζονται

στις συνοριακές επιφάνειες μεταξύ στερεών και υγρών
(ηλεκτροχημική συμπεριφορά ηλεκτροδίων, ετερογενή
μείγματα κλπ.

https://en.wikipedia.org/wiki/Double_layer_(surface_science)

Διπολικά στρώματα εμφανίζονται στις μεμβράνες

κυττάρων όπως σε μυϊκές ίνες, στον καρδιακό
ιστό, στον εγκέφαλο κλπ.

J. Rodriguez-Falces, Adv. Physiol. Educ. Vol. 39, pp. 15-26 (2015) https://www.biorxiv.org/content/10.1101/391318v2.full
doi: 10.1152/advan.00130.2014
Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 65
 Γενίκευση Ηλεκτρικής Διπολικής Ροπής

Αν το σύνολο των ηλεκτρικών φορτίων είναι μηδενικό η διπολική ροπή είναι

ανεξάρτητη του συστήματος συντεταγμένων

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 66

Προβλήματα Οριακών Συνθηκών

Γνωστή κατανομή φορτιών εντός V

και άγνωστη εκτός V

(εξίσωση Poisson)
(ομογενής & μερική λύση)

(εξίσωση Poisson)

(εξίσωση Laplace)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 67

Προβλήματα Οριακών Συνθηκών

= +

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 68

 Προβλήματα Οριακών Συνθηκών
Θεώρημα Μοναδικότητας

Η λύση της εξίσωσης Poisson ή Laplace μέσα στον

όγκο V είναι μοναδική αν σε κάθε σημείο της
επιφάνειας S που περιβάλλει τον όγκο V είναι το
δυναμικό (συνθήκη Dirichlet) ή η κάθετη παράγωγος
του δυναμικού (συνθήκη Neumann) ή σε κάποιο
τμήμα της S είναι γνωστό το δυναμικό και στο
υπόλοιπο η κάθετος παράγωγος του δυναμικού
(μεικτές συνθήκες).

Θεώρημα Απόκλισης:

Εφαρμογή:

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 69

 Συνοριακές Συνθήκες Δυναμικού

Εξαίρεση (διπολικό στρώμα):

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 70

Παράδειγμα – Μονοδιάστατη Poisson

Απ’ ευθείας επίλυση της εξίσωσης Poisson

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 71

 Παράδειγμα – Μονοδιάστατη Poisson
Eπίλυση της εξίσωσης Poisson με ομογενή και μερική λύση

= +

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 72

 Παράδειγμα – Μονοδιάστατη Poisson

Eπίλυση με χρήση Ηλεκτρικού Πεδίου (ΠΕΔΙΑ Α)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 73

 Παράδειγμα – Αγώγιμη Σφαίρα με Κοιλότητα
(Μονοδιάστατη Laplace)

Αγώγιμη σφαίρα με κοιλότητα (χωρίς φορτία) σε σταθερό

2 δυναμικό. Εξετάζουμε περιοχές 1, 2, και 3.

3
1

Περιοχή 1
Εφόσον η σφαίρα είναι αγώγιμη ο όγκος της
είναι ισοδυναμικός

Περιοχή 3
Εφόσον η κοιλότητα δεν έχει φορτία το δυναμικό στο εσωτερικό της δεν μπορεί να έχει μέγιστα ή
ελάχιστα. Όμως στο σύνορο της κοιλότητας το δυναμικό είναι U. Επομένως και το εσωτερικό της
κοιλότητας έχει παντού δυναμικό U.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 74

 Παράδειγμα – Αγώγιμη Σφαίρα με Κοιλότητα
(Μονοδιάστατη Laplace)

Περιοχή 2
2

3
1

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 75

Παράδειγμα – Αγώγιμη Σφαίρα με Σφαιρική Κοιλότητα & Φορτίο

Αγώγιμη σφαίρα με σφαιρική κοιλότητα στο κέντρο

2 της οποίας υπάρχει σημειακό φορτίο q.
Η σφαίρα δεν είναι συνδεδεμένη σε καμιά πηγή
3 (συνεπώς θεωρείται αφόρτιστη).
1 Εξετάζουμε περιοχές 1, 2, και 3.

Περιοχή 3

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 76

Παράδειγμα – Αγώγιμη Σφαίρα με Σφαιρική Κοιλότητα & Φορτίο

2
σb σa
3
1
Περιοχή 1

Εφόσον η σφαίρα είναι αγώγιμη ο όγκος της

είναι ισοδυναμικός

Η αγώγιμη σφαίρα παραμένει αφόρτιστη

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 77

Παράδειγμα – Αγώγιμη Σφαίρα με Σφαιρική Κοιλότητα & Φορτίο

Περιοχή2

2
σb σa
3
1

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 78

Παράδειγμα – Αγώγιμη Σφαίρα με Σφαιρική Κοιλότητα & Φορτίο

Αγώγιμη σφαίρα με σφαιρική κοιλότητα στο κέντρο της

οποίας υπάρχει σημειακό φορτίο q.
2 Η σφαίρα είναι συνδεδεμένη σε πηγή (και συνεπώς
βρίσκεται σε δυναμικό U).
3 Εξετάζουμε περιοχές 1, 2, και 3.

Περιοχή 1
1
Εφόσον η σφαίρα είναι αγώγιμη ο όγκος της είναι ισοδυναμικός

Περιοχή 3

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 79

Παράδειγμα – Αγώγιμη Σφαίρα με Σφαιρική Κοιλότητα & Φορτίο

Περιοχή 2
2

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 80

 Αγωγός με κοιλότητα

Copied from a video clip on YouTube:

https://www.youtube.com/watch?v=uQ1vvfJ64WI

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 82

 Ηλεκτροστατικά πεδία παρουσία αγωγών

• Οι επιφάνειες/όγκοι των αγωγών είναι ισοδυναμικές/οί

• Το ηλεκτρικό πεδίο είναι κάθετο στις επιφάνειες των αγωγών
• Τα επιφανειακά φορτία είναι κατανεμημένα με τέτοιο τρόπο ώστε οι
επιφάνειες/όγκοι των αγωγών να είναι ισοδυναμικές/οί

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 83

 Πυκνωτές & Χωρητικότητα

Χωρητικότητα μεταξύ δύο αγωγών

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 84

 Συστήματα Χωρητικοτήτων & Συντελεστές Δυναμικού

Συντελεστές Δυναμικού

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 85

Συστήματα Χωρητικοτήτων & Συντελεστές Δυναμικού

Οι συντελεστές δυναμικού είναι συμμετρικοί

Οι συντελεστές δυναμικού είναι θετικοί

Οι συντελεστές cii λέγονται συντελεστές χωρητικότητας

Οι συντελεστές cij λέγονται συντελεστές επαγωγής

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 86

Συστήματα Χωρητικοτήτων & Συντελεστές Δυναμικού

Οι συντελεστές Cij λέγονται μερικές χωρητικότητες

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 87

Συστήματα Χωρητικοτήτων & Συντελεστές Δυναμικού
Παράδειγμα 2 Αγωγών

Μερικές χωρητικότητες

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 88

Συστήματα Χωρητικοτήτων & Συντελεστές Δυναμικού
Παράδειγμα 2 Αγωγών

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 89

Συστήματα Χωρητικοτήτων & Συντελεστές Δυναμικού
Παράδειγμα 2 Αγωγών

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 90

 Μέθοδος των Ροπών στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο

ε0 Έστω αγωγός σε δυναμικό Φ. Το ηλεκτρικό φορτίο

θα διανεμηθεί με τέτοιο τρόπο στην επιφάνειά του
ώστε η επιφάνεια του αγωγού να είναι ισοδυναμική

Ολοκληρωτική εξίσωση για την εύρεση της επιφανειακής πυκνότητας σ.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 91

 Μέθοδος των Ροπών στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
Λεπτή Αγώγιμη Ράβδος

ε0

Έστω λ(x) η άγνωστη κατανομή του γραμμικού φορτίου πάνω στην κυλινδρική
αγώγιμη ράβδο ακτίνας a και μήκους 2L >> a που βρίσκεται σε δυναμικό Φ.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 92

 Μέθοδος των Ροπών στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
Λεπτή Αγώγιμη Ράβδος

ε0

Η ράβδος χωρίζεται σε Ν (αυθαίρετο) τμήματα μήκους Δx = 2L/N.

Τα σημεία xj είναι τα όρια κάθε τμήματος.

Το μέσον κάθε τμήματος είναι

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 93

 Μέθοδος των Ροπών στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
Λεπτή Αγώγιμη Ράβδος
Πρόβλημα οι όροι Rjj . Έστω το j-στο τμήμα. Θεωρούμε ότι το φορτίο του
κατανέμεται ομοιόμορφα στο κυλινδρικό κέλυφος του τμήματος.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 94

Μέθοδος των Ροπών στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
Λεπτή Αγώγιμη Ράβδος

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 95

Μέθοδος των Ροπών στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
Λεπτή Αγώγιμη Ράβδος

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 96

 Μέθοδος των Ροπών στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
Λεπτή Αγώγιμη Ράβδος

Αντί για το δυναμικό είναι γνωστό το συνολικό φορτίο Q της ράβδου

(όπου Φ0 ένα γνωστό δυναμικό)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 97

Μέθοδος των Ροπών στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
Λεπτή Αγώγιμη Ράβδος - Παράδειγμα

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 98

Μέθοδος των Ροπών στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
Λεπτή Αγώγιμη Ράβδος - Παράδειγμα

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 99

 Μέθοδος των Ροπών στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
Λεπτή Αγώγιμη Ράβδος - Παράδειγμα

Για περισσότερες πληροφορίες:

G. Fikioris, I. Tastoglou, G. Kolezas, and T. Hatziafratis, “Unphysical method of moments
Solutions of an approximate integral equation of electrostatics”, IEEE Ant. & Prop. Mag.,
pp. 142-153, June 2017.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 100

Μέθοδος των Ροπών στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
Λεπτή Αγώγιμη Ράβδος - Παράδειγμα

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 101

Μέθοδος των Ροπών στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
Λεπτή Αγώγιμη Ράβδος - Παράδειγμα

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 102

 Μέθοδος των Ροπών στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
Ορθογωνική Αγώγιμη Επιφάνεια

Έστω σ(x) η άγνωστη κατανομή του επιφανειακού φορτίου πάνω στην επίπεδη
αγώγιμη επιφάνεια διαστάσεων 2Lx x 2Ly που βρίσκεται σε σταθερό δυναμικό Φ.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 103

Μέθοδος των Ροπών στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
Ορθογωνική Αγώγιμη Επιφάνεια

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 104

Μέθοδος των Ροπών στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
Ορθογωνική Αγώγιμη Επιφάνεια

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 105

Μέθοδος των Ροπών στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
Τετράγωνη Αγώγιμη Επιφάνεια – Παράδειγμα

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 106

Μέθοδος των Ροπών στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
Τετράγωνη Αγώγιμη Επιφάνεια – Παράδειγμα

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 107

 Ενέργεια στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο

Έστω σύστημα N σημειακών φορτίων q1, q2, … qN.

Θα υπολογιστεί το συνολικό έργο που απαιτείται
για να τοποθετηθούν τα φορτία στο χώρο. Τα
φορτία τοποθετούνται σειριακά.

Έστω η σειρά τοποθέτησης των N σημειακών

φορτίων q1 q2, …, qN-1 qN.
‘Εστω Wej είναι το έργο που απαιτείται για την
τοποθέτηση του j-στού φορτίου.

(Δεν υπάρχει πεδίο πριν την τοποθέτηση του q1)

Το Φ12 είναι το δυναμικό στην τελική θέση του q2 λόγω του φορτίου q1

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 108

 Ενέργεια στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο

Έστω η σειρά τοποθέτησης των N σημειακών φορτίων qN qN-1, …, q2 q 1.

Έστω W’ej είναι το έργο που απαιτείται για την τοποθέτηση του j-στού φορτίου.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 109

Ενέργεια στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 110

Ενέργεια στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο σε Σύστημα Αγωγών

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 111

Ενέργεια στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο με Συνεχείς/Σημειακές Κατανομές

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 112

Ενέργεια στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
Χρησιμοποιώντας Πεδιακά Μεγέθη

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 113

 Μέθοδος Κατοπτρισμού στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
(μέθοδος των ειδώλων)

Ισοδυναμικός αγωγός μπορεί να αντικατασταθεί από μια κατανομή φορτίου ρeq

ώστε η επιφάνεια S να είναι ισοδυναμική με δυναμικό Φ. Σε αυτήν την περίπτωση,
στον χώρο εξωτερικά της S η εξίσωση Laplace/Poisson έχει τα ίδια φορτία και τις
ίδιες συνοριακές συνθήκες και επομένως τα υποπροβλήματα #1 και #2 έχουν την
ίδια λύση στο εξωτερικό της S (Θ. Μοναδικότητας)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 114

Μέθοδος Κατοπτρισμού στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
(Σημειακό φορτίο πάνω από γειωμένο επίπεδο)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 115

Μέθοδος Κατοπτρισμού στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
(Σημειακό φορτίο πάνω από γειωμένο επίπεδο)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 116

Μέθοδος Κατοπτρισμού στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
(Σημειακό φορτίο πάνω από γειωμένο επίπεδο)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 117

Μέθοδος Κατοπτρισμού στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
(Σημειακό φορτίο πάνω από γειωμένο επίπεδο)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 118

Μέθοδος Κατοπτρισμού στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
(Σημειακό φορτίο πάνω από γειωμένο επίπεδο)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 119

Μέθοδος Κατοπτρισμού στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
(Σημειακό φορτίο πάνω από γειωμένο επίπεδο)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 120

Μέθοδος Κατοπτρισμού στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
(Γενίκευση)

Η κατανομή ρ(x,y,z) είναι η τελική κατανομή φορτίου

(λαμβάνοντας υπόψη την επήρεια άλλων φορτίων)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 121

Μέθοδος Κατοπτρισμού στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
(Γραμμικό φορτίο πάνω από γειωμένο επίπεδο)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 122

Μέθοδος Κατοπτρισμού στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
(Γραμμικό φορτίο πάνω από γειωμένο επίπεδο)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 123

Μέθοδος Κατοπτρισμού στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
(Σημειακό φορτίο έξω από γειωμένη σφαίρα)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 124

Απολλώνιοι Κύκλοι (Σφαίρες)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 125

Απολλώνιοι Κύκλου (Σφαίρες)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 126

Μέθοδος Κατοπτρισμού στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
(Σημειακό φορτίο έξω από γειωμένη σφαίρα)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 127

Μέθοδος Κατοπτρισμού στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
(Σημειακό φορτίο έξω από γειωμένη σφαίρα)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 128

Μέθοδος Κατοπτρισμού στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
(Σημειακό φορτίο έξω από γειωμένη σφαίρα)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 129

 Μέθοδος Κατοπτρισμού στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
(Σημειακό φορτίο έξω από γειωμένη σφαίρα – παράδειγμα)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 130

 Μέθοδος Κατοπτρισμού στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
(Σημειακό φορτίο έξω από γειωμένη σφαίρα – παράδειγμα)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 131

Μέθοδος Κατοπτρισμού στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
(Σημειακό φορτίο μέσα σε γειωμένη σφαίρα)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 132

Μέθοδος Κατοπτρισμού στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
(Σημειακό φορτίο μέσα σε γειωμένη σφαίρα)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 133

Μέθοδος Κατοπτρισμού στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
(Σημειακό φορτίο μέσα σε γειωμένη σφαίρα)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 134

 Μέθοδος Κατοπτρισμού στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
(Σημειακό φορτίο μέσα σε γειωμένη σφαίρα – παράδειγμα)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 135

 Μέθοδος Κατοπτρισμού στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
(Σημειακό φορτίο μέσα σε γειωμένη σφαίρα – παράδειγμα)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 136

 Μέθοδος Κατοπτρισμού στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
(Σημειακό φορτίο έξω από αγώγιμη σφαίρα)

Αγώγιμη Σφαίρα σε Δυναμικό U

Αγώγιμη Σφαίρα με φορτίο Q

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 137

Μέθοδος Κατοπτρισμού στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
(Σημειακό φορτίο έξω από αγώγιμη σφαίρα)
Αγώγιμη Σφαίρα με φορτίο Q

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 138

 Μέθοδος Κατοπτρισμού στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
(Σημειακό φορτίο μέσα σε αγώγιμη σφαίρα)

Αγώγιμη Σφαίρα σε Δυναμικό U Αγώγιμη Σφαίρα με φορτίο Q

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 139

 Μέθοδος Κατοπτρισμού στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
(Σημειακό φορτίο μέσα σε γειωμένη ορθή γωνία)

Αρχικό Πρόβλημα Ισοδύναμο Πρόβλημα

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 140

 Μέθοδος Κατοπτρισμού στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
(Σημειακό φορτίο μέσα σε γειωμένη ορθή γωνία)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 141

 Μέθοδος Κατοπτρισμού στο Ηλεκτροστατικό Πεδίο
(Σημειακό φορτίο μέσα σε γειωμένη γωνία φ = π/Ν)

Αρχικό Πρόβλημα Ισοδύναμο Πρόβλημα

Ακολουθια κατοπτρισμων - μπιλιαρδου με τη σφαιρα

ακτινας του σημειακου φορτιου

Λύση με κατοπτρισμό υπάρχει όταν φ = π/Ν (Ν θετικός ακέραιος)

Με 2Ν-1 είδωλα (Ν με –q και Ν-1 με q)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 142

Ηλεκτροστατική Ενέργεια Παρουσία Ειδώλων

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 143

 Ηλεκτροστατική Ενέργεια Παρουσία Ειδώλων
Παράδειγμα: Σημειακό φορτίο πάνω από γειωμένο επίπεδο

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 144

 Ηλεκτροστατική Ενέργεια Παρουσία Ειδώλων
Παράδειγμα: Σημειακό φορτίο έξω από γειωμένη σφαίρα

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 145

 23/11/2020

Διηλεκτρικά Υλικά

Ηλεκτρομαγνητικά Πεδία B
Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης

Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών

Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
 Διηλεκτρικά Υλικά

Τα διηλεκτρικά υλικά αποτελούνται από μόρια που συνίστανται από

θετικά και αρνητικά φορτία (ιόντα, πυρήνες, ηλεκτρόνια). Εξωτερικό
ηλεκτρικό πεδίο ασκεί δυνάμεις στα φορτία και δημιουργεί ηλεκτρικά
δίπολα.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 2

 Ηλεκτρικό Δίπολο

Δύο ίσα και αντίθετα σημειακά φορτία σε απόσταση d

σχηματίζουν ένα ηλεκτρικό δίπολο

Ροπή Ηλεκτρικού Δίπολου

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 3

 Διπολική Συμπεριφορά Διηλεκτρικών Υλικών

Ηλεκτρονική Πόλωση (electronic polarization): Το ηλεκτρονικό νέφος κάθε

ατόμου μετακινείται σχετικά με τον πυρήνα λόγω της επίδρασης εξωτερικού
ηλεκτρικού πεδίου

Ιοντική Πόλωση (ionic polarization): Τα μόρια αποτελούνται από ιόντα

(ανιόντα και κατιόντα) τα οποία μετακινούνται λόγω της επίδρασης
εξωτερικού ηλεκτρικού πεδίου

Πόλωση Προσανατολισμού (orientation polarization): Μερικά μόρια μπορεί να

έχουν μόνιμη διπολική ροπή. Συνήθως αυτές οι διπολικές ροπές είναι τυχαία
προσανατολισμένες. Υπό την επίδραση εξωτερικού ηλεκτρικού πεδίου προκαλείται
μερικός προσανατολισμός των διπολικών ροπών

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 4

Διπολική Συμπεριφορά Διηλεκτρικών Υλικών

Ηλεκτρονική Πόλωση (electronic polarization)

Ηλεκτρονική πολωσιμότητα (C m2/V = F m2)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 5

 Διπολική Συμπεριφορά Διηλεκτρικών Υλικών

Χημικοί Δεσμοί (chemical bonds)

• Ομοιοπολικός Δεσμός (covalent bond)

• Πολωμένος Ομοιοπολικός Δεσμός (polar covalent bond)
• Ιοντικός Δεσμός (ionic bond)

Ομοιοπολικοί Δεσμοί

https://chem.libretexts.org/Bookshelves/Physical_and_Theoretical_Chemistry_Textbook_Ma
ps/Supplemental_Modules_(Physical_and_Theoretical_Chemistry)/Physical_Properties_of_M
atter/Atomic_and_Molecular_Properties/Dipole_Moments

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 6

 Πίνακας Ηλεκτραρνητικότητας Στοιχείων
(Pauling Electronegativity Scale)
Group
Perio
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
d
H He
1
2.1 0
Li Be B C N O F Ne
2
0.98 1.57 2.04 2.55 3.04 3.44 3.98 0
Na Mg Al Si P S Cl Ar
3
0.93 1.31 1.61 1.9 2.19 2.58 3.16 0
K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
4
0.82 1 1.36 1.54 1.63 1.66 1.55 1.83 1.88 1.91 1.9 1.65 1.81 2.01 2.18 2.55 2.96 0
Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
5
0.82 0.95 1.22 1.33 1.6 2.16 1.9 2.2 2.28 2.2 1.93 1.69 1.78 1.96 2.05 2.1 2.66 2.6
Cs Ba La Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
6
0.79 0.89 1.1 1.3 1.5 2.36 1.9 2.2 2.2 2.28 2.54 2 2.04 2.33 2.02 2 2.2 0
Fr Ra Ac Rf Db Sg Bh Hs Mt Uun Uuu Uub
7
0.7 0.89 1.1

Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu
Lanthanides
1.12 1.13 1.14 1.13 1.17 1.2 1.2 1.1 1.22 1.23 1.24 1.25 1.1 1.27
Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
Actinides
1.3 1.5 1.38 1.36 1.28 1.3 1.3 1.3 1.3 1.3 1.3 1.3 1.3

http://www.tutor-homework.com/Chemistry_Help/electronegativity_table/electronegativity.html

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 7

 Διπολική Συμπεριφορά Διηλεκτρικών Υλικών

Ιοντική Πόλωση (ionic polarization)

Πολωμένος Ομοιοπολικός Δεσμός Ιοντικός Δεσμός

(polar covalent bond) (ionic bond)

https://www.google.com/imgres?imgurl=https%3A%2F%2Fstatic-
assets.imageservice.cloud%2F4629097%2Fc34-ions-and-ionic-bonds-igcse-
aid.jpg&imgrefurl=http%3A%2F%2Ffuni.lotap.renstra.fr09.org%2Fion-
diagram.html&tbnid=7KwGbc9bvTuZoM&vet=10CBUQxiAoBGoXChMIqKvvyI-
v6wIVAAAAAB0AAAAAEAY..i&docid=c_35Xb_dJawR0M&w=256&h=355&itg=
1&q=nacl%20ionic%20bond&ved=0CBUQxiAoBGoXChMIqKvvyI-
v6wIVAAAAAB0AAAAAEAY

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 8

 Διπολική Συμπεριφορά Διηλεκτρικών Υλικών

Ιοντική Πόλωση (ionic polarization)

Ιοντική πολωσιμότητα (C m2/V = F m2)

Απόσταση ιόντων

R. S. Elliott, Electromagnetics: History, Theory, and Applications, IEEE Press 1993.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 9

 Διπολική Συμπεριφορά Διηλεκτρικών Υλικών

Πόλωση Προσανατολισμού (orientational polarization)

Πολικά Μόρια (polar molecules) = Υπάρχει μόνιμη διπολική ροπή χωρίς εξωτερικό
ηλεκτρικό πεδίο

NH3 Molecule ptot = 1.46D

ptot = 1.85D

104.5o

https://chem.libretexts.org/Bookshelves/Physical_and_Theoretical_Chemistry_Textbook_Ma
ps/Supplemental_Modules_(Physical_and_Theoretical_Chemistry)/Physical_Properties_of_M https://sciencenotes.org/polar-and-nonpolar-molecules/
atter/Atomic_and_Molecular_Properties/Dipole_Moments

Συνήθης μονάδα διπολικής ροπής για μόρια

1 Debye = 1 D = 3.335641 x 10-30 Cm

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 10

 Διπολική Συμπεριφορά Διηλεκτρικών Υλικών

Πόλωση Προσανατολισμού (orientational polarization)

Τα πολικά μόρια υπό την επίδραση εξωτερικού

ηλεκτρικού πεδίου τείνουν να προσανατολίσουν
την διπολική τους ροπή προς την διεύθυνση του
εξωτερικού ηλεκτρικού πεδίου.

[(Cm)(V/m) = CV = AsV = J = Nm]

Ηλεκτροστατική ενέργεια δίπολου παρουσία ηλεκτρικού πεδίου

πολωσιμότητα προσανατολισμού (C m2/V = F m2)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 11

Πόλωση Προσανατολισμού

Ηλεκτροστατική ενέργεια δίπολου παρουσία

ηλεκτρικού πεδίου

Έστω ΝV ο αριθμός των μορίων ανά όγκο.

Η κατανομή Ν(θ,φ) των διπολικών ροπών λόγω
εφαρμοζόμενου ηλεκτρικού πεδίου ακολουθεί
στατιστική Boltzmann: exp(-We/kBT).
(kB = σταθερά Boltzmann = 1.38064852 x 10-23 J/K,
και Τ η απόλυτη θερμοκρασία σε βαθμούς Κ.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 12

Πόλωση Προσανατολισμού

συνάρτηση Langevin

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 13

Πόλωση Προσανατολισμού

Συνάρτηση Langevin

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 14

 Διπολική Συμπεριφορά Διηλεκτρικών Υλικών

Η συνολική διπολική ροπή κάθε μορίου είναι το άθροισμα της ηλεκτρονικής, ιοντικής,
και της λόγω προσανατολισμού συνεισφοράς .

ολική πολωσιμότητα (C m2/V = F m2 )

τοπικό (local) ηλεκτρικό πεδίο

(δεν λαμβάνεται υπόψη το πεδίο λόγω του ιδίου μορίου)

• Η ηλεκτρονική πολωσιμότητα ανταποκρίνεται γρήγορα σε μεταβαλλόμενα

ηλεκτρικά πεδία λόγω της μικρής μάζας του ηλεκτρονίου (μέχρι συχνότητες ~1015 Ηz)

• Η ιοντική πολωσιμότητα ανταποκρίνεται βραδύτερα σε μεταβαλλόμενα

ηλεκτρικά πεδία λόγω της μεγαλύτερης μάζας των ιόντων (μέχρι συχνότητες ~1013 Ηz)

• Η πολωσιμότητα προσανατολισμού ανταποκρίνεται ακόμη βραδύτερα σε μεταβαλλόμενα

ηλεκτρικά πεδία λόγω της μεγαλύτερης μάζας των μορίων (μέχρι συχνότητες ~106 - 109Ηz)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 15

Πόλωση Διηλεκτρικών Υλικών

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 16

Πόλωση Διηλεκτρικών Υλικών

χωρική πυκνότητα δέσμιων φορτίων

επιφανειακή πυκνότητα δέσμιων φορτίων

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 17

Πόλωση Διηλεκτρικών Υλικών

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 18

 Πεδιακές Εξισώσεις παρουσία Διηλεκτρικών Υλικών

Οι πεδιακές εξισώσεις στα διηλεκτρικά υλικά προκύπτουν από την επέκταση των
αντιστοίχων εξισώσεων στο κενό. Έστω οι πεδιακές εξισώσεις στην σημειακή τους
μορφή (σε στατική κατάσταση).

Εξέταση συνοριακών συνθηκών

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 19

 Πεδιακές Εξισώσεις παρουσία Διηλεκτρικών Υλικών

Οι πεδιακές εξισώσεις στα διηλεκτρικά υλικά προκύπτουν από την επέκταση των
αντιστοίχων εξισώσεων στο κενό. Έστω οι πεδιακές εξισώσεις στην ολοκληρωτική τους
μορφή (σε στατική κατάσταση).

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 20

 Πόλωση Διηλεκτρικών Υλικών

Η πόλωση P του διηλεκτρικού είναι ο συνδετικός κρίκος μεταξύ της

μακροσκοπικής και της μικροσκοπικής θεώρησης του διηλεκτρικού.

Ηλεκτρικό πεδίο λόγω το μορίου (διπόλου) (Depolarization Field)

Αριθμός ατόμων/μορίων (διπόλων) ανά μονάδα όγκου

Εξίσωση Clausius-Mossetti
Περιορισμοί:
(α) Γραμμικά, ισοτροπικά, ομογενή υλικά
(β) Σφαιρικά άτομα/μόρια (non-polar) (επαγόμενη πολωσιμότητα)
(γ) Αλληλεπιδράσεις μικρής εμβέλειες αμελούνται (van der Waals,
Born repulsion, dipole-dipole interactions κλπ.)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 21

Πόλωση Διηλεκτρικών Υλικών

Χρονική εξάρτηση

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 22

Πόλωση Διηλεκτρικών Υλικών

Σχέσεις Kramers-Kronig

Μοντέλο Κλασσικού Ταλαντωτή

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 23

Πόλωση Διηλεκτρικών Υλικών

Μοντέλο Κλασσικού Ταλαντωτή

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 24

 Ιδιότητες Διηλεκτρικών Υλικών
σαν Συνάρτηση της Συχνότητας

Εξάρτηση του δείκτη διάθλασης από την συχνότητα ω

Angular Frequency, ω

http://1.bp.blogspot.com/-kcHWNW81dI4/UR_qgF5B9dI/AAAAAAAACNg/h5oijsP_gTs/s640/figure+3.png

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 25

 Ηλεκτρίτες

Ηλεκτρίτες είναι διηλεκτρικά υλικά που παρουσιάζουν μόνιμη πόλωση

ανεξάρτητα του εφαρμοζόμενου ηλεκτρικού πεδίου (ανάλογα με τους
μαγνήτες για το μαγνητικό πεδίο). Επομένως για τους ηλεκτρίτες δεν
μπορεί να οριστεί κάποια επιτρεπτότητα!

Στατικά Πεδία

Σημειακές Σχέσεις Ολοκληρωτικές Σχέσεις

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 26

 Παράδειγμα: Άπειρη Πλάκα Ηλεκτρίτη

Να υπολογιστούν τα φορτία πόλωσης, το δυναμικό, και το ηλεκτρικό

πεδίο σε όλο τον χώρο. Αναφορά δυναμικού Φ(z=0) = 0.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 27

 Παράδειγμα: Άπειρη Πλάκα Ηλεκτρίτη

Ολοκληρωτικές Σχέσεις
(δέσμια φορτία)

Επαλληλία φορτισμένων πλακών

Διηλεκτρική Μετατόπιση D

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 28

Παράδειγμα: Άπειρη Πλάκα Ηλεκτρίτη

Ηλεκτρικό Δυναμικό Φ

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 29

 Παράδειγμα: Άπειρη Πλάκα Ηλεκτρίτη

Σημειακές Σχέσεις - Ηλεκτροστατικό Δυναμικό

Συνέχεια Δυναμικού Φ

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 30

 Παράδειγμα: Άπειρη Πλάκα Ηλεκτρίτη

Δυναμικό Φ Ηλεκτρικό Πεδίο Ε

Συνοριακές Συνθήκες

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 31

Παράδειγμα: Άπειρη Πλάκα Ηλεκτρίτη

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 32

 Παράδειγμα: Άπειρoς Κυλινδρικός Ηλεκτρίτης

Να υπολογιστούν τα φορτία πόλωσης, το δυναμικό, και το ηλεκτρικό

πεδίο σε όλο τον χώρο. Αναφορά δυναμικού Φ(rT=a) = 0.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 33

Παράδειγμα: Άπειρoς Κυλινδρικός Ηλεκτρίτης

Ολοκληρωτικές Σχέσεις (δέσμια φορτία)

Επαλληλία κυλινδρικά-συμμετρικών φορτίων

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 34

Παράδειγμα: Άπειρoς Κυλινδρικός Ηλεκτρίτης

Ηλεκτρικό Πεδίο Ε

Διηλεκτρική Μετατόπιση D

Ηλεκτρικό Δυναμικό Φ

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 35

Παράδειγμα: Άπειρoς Κυλινδρικός Ηλεκτρίτης

Ηλεκτρικό Δυναμικό Φ

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 36

 Παράδειγμα: Άπειρoς Κυλινδρικός Ηλεκτρίτης

Σημειακές Σχέσεις - Ηλεκτροστατικό Δυναμικό

Συνέχεια/Πεπερασμένο Δυναμικού Φ

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 37

 Παράδειγμα: Άπειρoς Κυλινδρικός Ηλεκτρίτης

Συνοριακή συνθήκη για D

Ηλεκτρικό Πεδίο Ε Διηλεκτρική Μετατόπιση D

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 38

 Παράδειγμα: Πεπερασμένος Κυλινδρικός Ηλεκτρίτης

Κυλινδρικός ηλεκτρίτης ακτίνας a και μήκους L έχει ομοιόμορφη πόλωση P0 κατά

μήκος του άξονα z. Να υπολογιστούν τα φορτία πόλωσης, το δυναμικό, και το
ηλεκτρικό πεδίο κατά μήκος του άξονα z. Αναφορά δυναμικού Φ(rT = ꚙ) = 0.

Επίλυση με χρήση δέσμιων φορτίων

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 39

Παράδειγμα: Πεπερασμένος Κυλινδρικός Ηλεκτρίτης

Δέσμια φορτία

Ισοδύναμο Πρόβλημα

Επαλληλία Φορτισμένων
Δίσκων

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 40

Παράδειγμα: Πεπερασμένος Κυλινδρικός Ηλεκτρίτης

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 41

Παράδειγμα: Πεπερασμένος Κυλινδρικός Ηλεκτρίτης

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 42

Παράδειγμα: Πεπερασμένος Κυλινδρικός Ηλεκτρίτης

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 43

Παράδειγμα: Πεπερασμένος Κυλινδρικός Ηλεκτρίτης

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 44

Παράδειγμα: Πεπερασμένος Κυλινδρικός Ηλεκτρίτης

https://www.arxiv-vanity.com/papers/1904.05774/

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 45

Παράδειγμα: Πεπερασμένος Κυλινδρικός Ηλεκτρίτης

https://www.arxiv-vanity.com/papers/1904.05774/

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 46

Μέθοδος των Ειδώλων σε Διηλεκτρικά Υλικά

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 47

 Μέθοδος των Ειδώλων σε Διηλεκτρικά Υλικά
Σημειακό φορτίο πάνω από επίπεδη διαχωριστική επιφάνεια
μεταξύ δύο διηλεκτρικών υλικών

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 48

 Μέθοδος των Ειδώλων σε Διηλεκτρικά Υλικά
Σημειακό φορτίο πάνω από επίπεδη διαχωριστική επιφάνεια
μεταξύ δύο διηλεκτρικών υλικών

Αρχικό Πρόβλημα

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 49

 Μέθοδος των Ειδώλων σε Διηλεκτρικά Υλικά
Σημειακό φορτίο πάνω από επίπεδη διαχωριστική επιφάνεια
μεταξύ δύο διηλεκτρικών υλικών

Περιοχή 1: z ≥ 0

Περιοχή 2: z ≤ 0

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 50

 Μέθοδος των Ειδώλων σε Διηλεκτρικά Υλικά
Σημειακό φορτίο πάνω από επίπεδη διαχωριστική επιφάνεια
μεταξύ δύο διηλεκτρικών υλικών

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 51

 Μέθοδος των Ειδώλων σε Διηλεκτρικά Υλικά
Σημειακό φορτίο πάνω από επίπεδη διαχωριστική επιφάνεια
μεταξύ δύο διηλεκτρικών υλικών

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 52

 Μέθοδος των Ειδώλων σε Διηλεκτρικά Υλικά
Σημειακό φορτίο πάνω από επίπεδη διαχωριστική επιφάνεια
μεταξύ δύο διηλεκτρικών υλικών

Περιοχή 1: z ≥ 0

Περιοχή 2: z ≤ 0

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 53

 Μέθοδος των Ειδώλων σε Διηλεκτρικά Υλικά
Σημειακό φορτίο πάνω από επίπεδη διαχωριστική επιφάνεια
μεταξύ δύο διηλεκτρικών υλικών

Παράδειγμα

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 54

 Μέθοδος των Ειδώλων σε Διηλεκτρικά Υλικά
Φορτίο πάνω από επίπεδη διαχωριστική επιφάνεια μεταξύ δύο
διηλεκτρικών υλικών

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 55

 01/12/2020

Μόνιμα Ηλεκτρικά Πεδία

Ηλεκτρομαγνητικά Πεδία B
Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης

Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών

Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
 Αγώγιμα Υλικά

Τα αγώγιμα υλικά επιτρέπουν την ροή ηλεκτρικού ρεύματος δια μέσου αυτών.
Εξωτερικό ηλεκτρικό πεδίο ασκεί δυνάμεις στα ηλεκτρικά φορτία που είναι
ελεύθερα να κινηθούν μέσα στα αγώγιμα υλικά, δημιουργώντας ροή ηλεκτρικού
ρεύματος.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 2

 Αγώγιμα & Μη-Αγώγιμα Υλικά

Ηλεκτρικό Ρεύμα
ε’’/ε’ Διάδοση Η/Μ Πεδίου
Αγωγιμότητας
Τέλεια Διηλεκτρικά
0
Υλικά χωρίς απώλειες
Υλικά χαμηλής
Μικρές Απώλειες
≪1 αγωγιμότητας
«Καλά» Διηλεκτρικά
Κακοί Αγωγοί
Αγώγιμο υλικό με
≈1 Μέσο με απώλειες διάδοσης
απώλειες
Υλικά υψηλής
Μέσο υψηλών απωλειών
≫1 αγωγιμότητας
«Κακό» Διηλεκτρικό
«Καλοί» Αγωγοί
ꚙ Τέλειος Αγωγός
https://en.wikipedia.org/wiki/Electrical_conductor#:~:text=In%20physics%20and%20electrical
%20engineering,metal%20are%20common%20electrical%20conductors.

Αγώγιμα Υλικά: Μέταλλα (χαλκός, αλουμίνιο, πλατίνα, χρυσός, άργυρος, κράματα κ.α.),
ιονισμένο νερό, γραφίτης, κλπ.
Μη-Αγώγιμα Υλικά (Διηλεκτρικά): Χαρτί, teflon, γυαλί, λάστιχο, λάδι, άσφαλτος, fiberglass,
κεραμικά, quartz, πλαστικά, διαμάντι, αέρας κλπ.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 3

 Μόνιμα Ηλεκτρικά Πεδία

Μόνιμα ηλεκτρικά πεδία οφείλονται σε συνεχή ηλεκτρικά ρεύματα. Τα πεδία αυτά είναι
χρονικά αμετάβλητα (ή μεταβάλλονται με «χαμηλές» συχνότητες – quasi-statics) αλλά
χρειάζονται συνεχή παροχή ενέργειας από πηγές.

Ηλεκτρικό Ρεύμα = φορτίο που διέρχεται από μια επιφάνεια ανά μονάδα χρόνου

Νόμος Διατήρησης Ηλεκτρικού Φορτίου

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 4

 Μόνιμα Ηλεκτρικά Πεδία

Steady-state

m* = ενεργός μάζα (effective mass)

Κινητικότητα (m2/Vs)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 5

 Τυπικές Τιμές Ενεργής Μάζας

S. O. Kasap, Principles of Electronic Materials and Devices, 4th Ed. McGraw-Hill 2018.

https://ecee.colorado.edu/~bart/book/book/chapter2/ch2_3.htm#tab2_3_3

S. O. Kasap, Principles of Electronic Materials and Devices, 4th Ed. McGraw-Hill 2018.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 6

 Μόνιμα Ηλεκτρικά Πεδία

Στους αγωγούς υπό Κ.Σ. υπάρχουν ελεύθερα ηλεκτρόνια που μπορούν να κινηθούν υπό
την επίδραση ενός ηλεκτρικού πεδίου.

Μικροσκοπικός
Νόμος Ohm

Κινητικότητα ηλεκτρονίων (m2/Vs)

Κινητικότητα οπών (m2/Vs)

107 cm/s

http://www.globalsino.com/micro/1/1micro9938.html http://www.circuitstoday.com/electron-velocity-field-behaviour-of-gallium-arsenide-gaas
Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 7
 Παραδείγματα Κινητικοτήτων

Ηλεκτρονική
Υλικό Ne (# ηλεκτρονίων/m3)
Κινητικότητα (cm2/Vs)
Na (metal) 53 2.6 × 1028

Ag (metal) 57 5.9 × 1028

Al (metal) 13 1.8 × 1029

Si (semiconductor) 1400 1.5 × 1010

GaAs (semiconductor) 8500 1.8 × 106

Κινητικότητα
Si Ge GaAs InAs
(cm2/Vs)
μe 1400 3900 8500 30000

μh 470 1900 400 500

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 8

 Παραδείγματα Κινητικοτήτων

Κινητικότητες ηλεκτρονίων και οπών στο πυρίτιο σαν συνάρτηση της πυκνότητας των προσμίξεων.

Κινητικότητες ηλεκτρονίων ή οπών στο πυρίτιο (Si) σαν συνάρτηση

της πυκνότητας και του είδους των προσμίξεων.

https://ecee.colorado.edu/~bart/book/book/chapter2/ch2_7.htm

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 9

 Ειδική Αγωγιμότητα

Μέταλλα:

Θερμοκρασιακή σταθερά (°C)

Θερμοκρασιακός συντελεστής (1/°C)

https://en.wikipedia.org/wiki/Electrical_resistivity_and_conductivity

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 10

 Ειδική Αγωγιμότητα

Ημιαγωγοί:

https://www.askiitians.com/iit-jee-electric-current/temperature-dependence-of-resistivity/

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 11

 Αναλογία Μονίμων Ηλεκτρικών και Ηλεκτροστατικών Πεδίων

Ηλεκτροστατικά Πεδία

Μόνιμα Ηλεκτρικά Πεδία

Δυναμικό

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 12

 Νόμος του Ohm – Ηλεκτρική Αντίσταση

Ηλεκτρική Αντίσταση

Ηλεκτρική Αγωγιμότητα

Παράδειγμα Ευθύγραμμου Αγωγού

Σταθερής Διατομής

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 13

Παράδειγμα Σφαιρικού Αντιστάτη
Σφαιρικός αγωγός ακτίνας a και ομόκεντρο σφαιρικό κέλυφος
εσωτερικής ακτίνας b. Μεταξύ των αγωγών υπάρχει ομογενές
αγώγιμο υλικό με ειδική αγωγιμότητα σ. Εφαρμόζεται τάση V
μεταξύ των αγωγών. Να υπολογιστούν η πυκνότητα ρεύματος
και η αντίσταση μεταξύ των δύο αγωγών.

Σφαιρική Συμμετρία

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 14

 Παράδειγμα Σφαιρικού Αντιστάτη
(εναλλακτικός τρόπος)
Σφαιρική Συμμετρία

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 15

Εναλλακτικός Τρόπος Εύρεσης Αντίστασης
(χρειάζεται κάποιες προϋποθέσεις)
Θα βρεθεί η αντίσταση μεταξύ Α και Β.
Οι επιφάνειες Α, Β, Α’, και Β’ θεωρούνται ισοδυναμικές.

Εύρεση της αντίστασης μεταξύ Α’ και Β’:

Οι μικροί αγωγοί μεταξύ Α’ και Β’ ευρίσκονται

εν παραλλήλω

Οι αντιστάσεις dRΑ’Β’ είναι εν σειρά

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 16

Παράδειγμα Εναλλακτικού Τρόπου Εύρεσης Αντίστασης

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 17

Παράδειγμα: Αγώγιμο Κυλινδρικό Κέλυφος
Κυλινδρικό κέλυφος εσωτερικής ακτίνας b και εξωτερικής
ακτίνας a, αποτελείται από ομογενές αγώγιμο υλικό με ειδική
αγωγιμότητα σ. Εφαρμόζεται τάση V μεταξύ των ακροδεκτών
όπως φαίνεται στο σχήμα. Να υπολογιστούν η πυκνότητα
ρεύματος μέσα στο κέλυφος και η αντίσταση μεταξύ των δύο
ακροδεκτών. (‘Ασκηση 10-2 από Ι. Ρουμελιώτη & Ι. Τσαλαμέγκα)

Κυλινδρική Συμμετρία (υποθέτουμε ότι h >> a, b)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 18

Παράδειγμα: Αγώγιμο Κυλινδρικό Κέλυφος

Εναλλακτικός τρόπος εύρεσης αντίστασης

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 19

Παράδειγμα: Αγώγιμο Κυλινδρικό Κέλυφος
Κυλινδρικό κέλυφος εσωτερικής ακτίνας b και εξωτερικής
ακτίνας a, αποτελείται από ομογενές αγώγιμο υλικό με ειδική
αγωγιμότητα σ. Εφαρμόζεται τάση V μεταξύ των ακροδεκτών
όπως φαίνεται στο σχήμα. Να υπολογιστούν η πυκνότητα
ρεύματος μέσα στο κέλυφος και η αντίσταση μεταξύ των δύο
ακροδεκτών. (‘Ασκηση 10-2 από Ι. Ρουμελιώτη & Ι. Τσαλαμέγκα)

Κυλινδρική Συμμετρία (υποθέτουμε ότι h >> a, b)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 20

Παράδειγμα: Αγώγιμο Κυλινδρικό Κέλυφος

Εναλλακτικός τρόπος εύρεσης αντίστασης

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 21

 Σχέση Αντίστασης-Χωρητικότητας
Διάταξη με Διηλεκτρικό Υλικό (ε) Διάταξη με Αγώγιμο Υλικό (σ)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 22

 Νόμος Joule

Δύναμη επί των ελευθέρων ηλεκτρονίων

ανά μονάδα όγκου:

Δύναμη ανά μονάδα όγκου

Στοιχειώδες έργο:
Ισχύς ανά μονάδα όγκου
που μετατρέπεται σε θερμότητα:

Ισχύς που μετατρέπεται σε θερμότητα:

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 23

 Ρευματικές Πηγές
Σε κατάσταση μόνιμου ηλεκτρικού πεδίου η πυκνότητα ρεύματος είναι σωληνοειδής

Χωρική κατανομή ηλεκτρικού ρεύματος (Α/m3)

H. A. Haus and J. R. Melcher, “Electromagnetic Fields and Energy,” Prentice Hall , 1989.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 24

 Ρευματικές Πηγές
Σημειακή πηγή ρεύματος:

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 25

 Μέθοδος των Ειδώλων στα Μόνιμα Ηλεκτρικά Πεδία
Σημειακή ρευματική πηγή πάνω από επίπεδη διαχωριστική επιφάνεια μεταξύ
δύο αγώγιμων υλικών

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 26

 Μέθοδος των Ειδώλων στα Μόνιμα Ηλεκτρικά Πεδία
Σημειακή ρευματική πηγή πάνω από επίπεδη διαχωριστική επιφάνεια μεταξύ
δύο αγώγιμων υλικών

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 27

 Μέθοδος των Ειδώλων στα Μόνιμα Ηλεκτρικά Πεδία
Σημειακή ρευματική πηγή πάνω από επίπεδη διαχωριστική επιφάνεια μεταξύ
δύο αγώγιμων υλικών

Περιοχή 1: z ≥ 0 Περιοχή 2: z ≤ 0

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 28

 Μέθοδος των Ειδώλων στα Μόνιμα Ηλεκτρικά Πεδία
Σημειακή ρευματική πηγή πάνω από επίπεδη διαχωριστική επιφάνεια μεταξύ
δύο αγώγιμων υλικών

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 29

 Μέθοδος των Ειδώλων στα Μόνιμα Ηλεκτρικά Πεδία
Σημειακή ρευματική πηγή πάνω από επίπεδη διαχωριστική επιφάνεια μεταξύ
δύο αγώγιμων υλικών

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 30

 Μέθοδος των Ειδώλων στα Μόνιμα Ηλεκτρικά Πεδία
Σημειακή ρευματική πηγή πάνω από επίπεδη διαχωριστική επιφάνεια μεταξύ
δύο αγώγιμων υλικών

Περιοχή 1: z ≥ 0

Περιοχή 2: z ≤ 0

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 31

 Μέθοδος των Ειδώλων στα Μόνιμα Ηλεκτρικά Πεδία
Σημειακή ρευματική πηγή πάνω από επίπεδη διαχωριστική επιφάνεια μεταξύ
δύο αγώγιμων υλικών
Παράδειγμα

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 32

 Μέθοδος των Ειδώλων στα Μόνιμα Ηλεκτρικά Πεδία
Ρευματική πηγή πάνω από επίπεδη διαχωριστική επιφάνεια μεταξύ δύο
αγώγιμων υλικών (γενίκευση σημειακής πηγής)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 33

 Γειωτές

Γειωτής είναι ένας πολύ καλός αγωγός (σ → ꚙ, σ >> σ1) τοποθετημένος στο έδαφος
για να διαχέει ηλεκτρικό ρεύμα.

Δυναμικό Βήματος Δυναμικό Αγγίγματος

(step voltage) (touch voltage)

https://www.esgroundingsolutions.com/what-is-step-and-touch-potential/

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 34

 Γειωτές

Σκοπός των γειωτών είναι η ασφάλεια των ανθρώπων σε πιθανά σφάλματα του
ηλεκτρικού συστήματος

http://www.lectrotech.co.za/s-t-potential-volatage.asp

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 35

 Γειωτές

http://www.lectrotech.co.za/s-t-potential-volatage.asp
https://electrical-engineering-portal.com/wp-content/uploads/2017/12/substation-
grounding-equipment.png

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 36

 Γειωτές

https://www.teslacontrol.net/apps/blog/show/45754291-what-is-the-ground-potential-rise-in-your-
home-and-why-you-should-take-it-seriously

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 37

 Παράδειγμα Ημισφαιρικού Γειωτή
Γειωτής είναι ένας πολύ καλός αγωγός
(σ → ꚙ, σ >> σ1) τοποθετημένος στο έδαφος
για να διαχέει ηλεκτρικό ρεύμα.

Ισοδύναμο Πρόβλημα για χώρο με σ1

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 38

 Μέθοδος των Ροπών στο Μόνιμο Ηλεκτρικό Πεδίο
Γειωτής Λεπτής Αγώγιμης Ράβδου

Έστω η άγνωστη κατανομή του γραμμικού ρεύματος πάνω στην κυλινδρική

αγώγιμη ράβδο ακτίνας a και μήκους 2L >> a που βρίσκεται σε δυναμικό Φ.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 39

 Μέθοδος των Ροπών στο Μόνιμο Ηλεκτρικό Πεδίο
Γειωτής Λεπτής Αγώγιμης Ράβδου

Η ράβδος χωρίζεται σε Ν (αυθαίρετο) τμήματα μήκους Δy = 2L/N.

Τα σημεία yj είναι τα όρια κάθε τμήματος.

Το μέσον κάθε τμήματος είναι:

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 40

 Μέθοδος των Ροπών στο Μόνιμο Ηλεκτρικό Πεδίο
Γειωτής Λεπτής Αγώγιμης Ράβδου
Πρόβλημα οι όροι Rjj . Έστω το j-στο τμήμα. Θεωρούμε ότι το ρεύμα του
διαχέεται ομοιόμορφα από το κυλινδρικό κέλυφος του τμήματος στον
περιβάλλοντα αγώγιμο χώρο.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 41

Μέθοδος των Ροπών στο Μόνιμο Ηλεκτρικό Πεδίο
Γειωτής Λεπτής Αγώγιμης Ράβδου

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 42

Μέθοδος των Ροπών στο Μόνιμο Ηλεκτρικό Πεδίο
Γειωτής Λεπτής Αγώγιμης Ράβδου

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 43

 Μέθοδος των Ροπών στο Μόνιμο Ηλεκτρικό Πεδίο
Γειωτής Λεπτής Αγώγιμης Ράβδου

Συνήθως είναι γνωστό το συνολικό ρεύμα I που διαχέεται μέσω της ράβδου

Αντίσταση Γείωσης

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 44

 Μέθοδος των Ροπών στο Μόνιμο Ηλεκτρικό Πεδίο
Γειωτής Λεπτής Αγώγιμης Ράβδου Μέσα στo Έδαφος

Αρχικό Πρόβλημα Ισοδύναμο Πρόβλημα (z ≤ 0)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 45

Μέθοδος των Ροπών στο Μόνιμο Ηλεκτρικό Πεδίο
Γειωτής Λεπτής Αγώγιμης Ράβδου Μέσα στo Έδαφος

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 46

Μέθοδος των Ροπών στο Μόνιμο Ηλεκτρικό Πεδίο
Γειωτής Λεπτής Αγώγιμης Ράβδου Μέσα στo Έδαφος

Αντίσταση Γείωσης

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 47

 Μέθοδος των Ροπών στο Μόνιμο Ηλεκτρικό Πεδίο
Γειωτής Λεπτής Αγώγιμης Ράβδου Μέσα στo Έδαφος

Παράδειγμα: 2L = 60m, a = 0.0052578m (Copper 2/0), h = 0.25m, ρ = 100 Ωm

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 48

 Μέθοδος των Ροπών στο Μόνιμο Ηλεκτρικό Πεδίο
Γειωτής Λεπτής Αγώγιμης Ράβδου Μέσα στo Έδαφος

Παράδειγμα: 2L = 60m, a = 0.0052578m (Copper 2/0), h = 0.25m, ρ = 100 Ωm

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 49

 15/12/2020

Μαγνητοστατικά Πεδία

Ηλεκτρομαγνητικά Πεδία B
Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης

Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών

Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
 Μαγνητοστατικά Πεδία
Τα μαγνητοστατικά πεδία παράγονται από ηλεκτρικά ρεύματα που ΔΕΝ μεταβάλλονται χρονικά.
Για την διατήρηση των ηλεκτρικών ρευμάτων απαιτείται συνεχής παροχή ενέργειας.

Ολοκληρωτική Μορφή Εξισώσεων Maxwell

Σημειακή Μορφή
Εξισώσεων Maxwell Οριακές Συνθήκες Συντακτικές Σχέσεις

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 2

 Μαγνητοστατικά Πεδία

Διανυσματικό Μαγνητικό Δυναμικό

Χρονοσταθερό Διανυσματικό Μαγνητικό Δυναμικό

Στατικά Πεδία: Συνθήκες Coulomb & Lorentz συμπίπτουν

Στατικά Δυναμικά:

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 3

Μαγνητοστατικά Πεδία

Μονάδες Διανυσματικού Δυναμικού [Vs/m]

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 4

Μαγνητοστατικά Πεδία

R R'

Μαγνητική Ροή [Vs = Weber]

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 5

Παράδειγμα: Πεπερασμένο Ευθύγραμμο Τμήμα Νηματοειδούς Ρεύματος
Λόγω κυλινδρικής συμμετρίας το διανυσματικό Α
δυναμικό είναι ανεξάρτητο της αζιμουθιακής γωνίας φ

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 6

Παράδειγμα: Πεπερασμένο Ευθύγραμμο Τμήμα Νηματοειδούς Ρεύματος

Ευθύγραμμος Αγωγός Απείρου Μήκους με Ρεύμα Ι

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 7

 Οριακές Συνθήκες Διανυσματικού Δυναμικού

Εφαπτομενικές & κάθετες συνιστώσες του

διανυσματικού δυναμικού Α είναι συνεχείς

Συσχετισμός με τις εφαπτομενικές συνιστώσες του μαγνητικού πεδίου

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 8

Παράδειγμα: Κυλινδρικός Αγωγός Απείρου Μήκους
Κυλινδρικός αγωγός απείρου μήκους και ακτίνας a μεταφέρει
χωρικό ρεύμα με πυκνότητα J και επιφανειακό με πυκνότητα Κ.
Να βρεθούν το διανυσματικό δυναμικό Α και το μαγνητικό πεδίο Η.
Αναφορά δυναμικού η επιφάνεια του αγωγού.

Λύση με χρήση της εξίσωσης Poisson:

Λόγω κυλινδρικής συμμετρίας, απείρου μήκους,
και φοράς των ρευμάτων το διανυσματικό δυναμικό
έχει την μορφή:

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 9

Παράδειγμα: Κυλινδρικός Αγωγός Απείρου Μήκους
Οριακές Συνθήκες

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 10

 Νόμος Biot-Savart

Jean-Baptiste Biot (1774-1862) Felix Savart (1791-1841)

https://en.wikipedia.org/wiki/Jean-Baptiste_Biot https://www.upsbatterycenter.com/blog/felix-savart-physicist-studied-acoustics-vibration-elasticity/

Jean-Baptiste Biot & Felix Savart :

Ανακάλυψαν τον νόμο που διέπει την δύναμη μεταξύ ευθυγράμμων
αγωγών που διαρρέονται από ηλεκτρικό ρεύμα και μαγνητών.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 11

 Νόμος Biot-Savart

R0 δεν εξαρτάται από (x,y,z)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 12

Παράδειγμα Εφαρμογής Νόμου Biot-Savart
Κυκλικός βρόχος ακτίνας a διαρρέεται από ρεύμα Ι.
Να βρεθεί το μαγνητικό πεδίο Η.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 13

 Παράδειγμα Εφαρμογής Νόμου Biot-Savart
Κυκλικός βρόχος ακτίνας a διαρρέεται από ρεύμα Ι. Να βρεθεί το μαγνητικό πεδίο Η πάνω
στον άξονα z.

0 0

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 14

 Παράδειγμα Εφαρμογής Νόμου Biot-Savart
Κοίλος κυκλικός κύλινδρος ακτίνας a και μήκους ℓ διαρρέεται από επιφανειακό ρεύμα Κ.
Να βρεθεί το μαγνητικό πεδίο Η πάνω στον άξονα z.

Αποτέλεσμα Κυκλικού Βρόχου

Επαλληλία Κυκλικών Βρόχων

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 15

 Παράδειγμα Εφαρμογής Νόμου Biot-Savart
Κοίλος κυκλικός κύλινδρος ακτίνας a και μήκους ℓ διαρρέεται από επιφανειακό ρεύμα Κ.
Να βρεθεί το μαγνητικό πεδίο Η πάνω στον άξονα z.
Εφαρμογή Biot-Savart

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 16

 Παράδειγμα Εφαρμογής Νόμου Biot-Savart
Κοίλος κυκλικός κύλινδρος ακτίνας a και μήκους ℓ διαρρέεται από επιφανειακό ρεύμα Κ.
Να βρεθεί το μαγνητικό πεδίο Η πάνω στον άξονα z.

Ειδικές Περιπτώσεις: (α) ℓ << a (μοιάζει με βρόχο)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 17

 Παράδειγμα Εφαρμογής Νόμου Biot-Savart
Κοίλος κυκλικός κύλινδρος ακτίνας a και μήκους ℓ διαρρέεται από επιφανειακό ρεύμα Κ.
Να βρεθεί το μαγνητικό πεδίο Η πάνω στον άξονα z.

Ειδικές Περιπτώσεις: (β) ℓ >> a (μοιάζει με άπειρο σωληνοειδές)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 18

 Μαγνητικό Δίπολο

Κλασικό Μοντέλο Ατόμου Ορισμός Ροπής Μαγνητικού Διπόλου

Βασικό Μαγνητικό Δίπολο

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 19

 Μαγνητικό Δίπολο – Κυκλικός Βρόχος Ρεύματος
Βασικό Μαγνητικό Δίπολο

Κάτοψη

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 20

 Μαγνητικό Δίπολο – Κυκλικός Βρόχος Ρεύματος
Βασικό Μαγνητικό Δίπολο

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 21

 Μαγνητικό Δίπολο – Κυκλικός Βρόχος Ρεύματος

Βασικό Μαγνητικό Δίπολο

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 22

Μαγνητικό Δίπολο – Κυκλικός Βρόχος Ρεύματος
Γενίκευση

0 0

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 23

Μαγνητικό Δίπολο – Κυκλικός Βρόχος Ρεύματος
Γενίκευση

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 24

Ηλεκτρικό & Μαγνητικό Δίπολο
Γενίκευση - Ηλεκτρικό Δίπολο

Γενίκευση - Μαγνητικό Δίπολο

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 25

 Μαγνητικό Δίπολο – Κυκλικός Βρόχος Ρεύματος – Ακριβής Λύση
Βασικό Μαγνητικό Δίπολο

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 26

Μαγνητικό Δίπολο – Κυκλικός Βρόχος Ρεύματος – Ακριβής Λύση
Πλήρη ελλειπτικά ολοκληρώματα πρώτου και δευτέρου είδους

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 27

Μαγνητικό Δίπολο – Κυκλικός Βρόχος Ρεύματος – Ακριβής Λύση
Ακριβής Λύση → Προσεγγιστική Λύση

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 28

 Μαγνητικό Δίπολο – Κυκλικός Βρόχος Ρεύματος – Ακριβής Λύση
Βασικό Μαγνητικό Δίπολο

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 29

Μαγνητικό Δίπολο – Κυκλικός Βρόχος Ρεύματος – Ακριβής Λύση

Βασικό Μαγνητικό Δίπολο

https://ntrs.nasa.gov/archive/nasa/casi.ntrs.nasa.gov/20010038494.pdf

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 30

 Μαγνητικό Δίπολο – Παράδειγμα

Διανυσματικό Δυναμικό Διανυσματικό Δυναμικό

Ακριβής Λύση Προσέγγιση Διπόλου

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 31

Μαγνητικό Δίπολο – Παράδειγμα

Διανυσματικό Δυναμικό
Ακριβής Λύση & Προσέγγιση Διπόλου

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 32

 Μαγνητικό Δίπολο – Παράδειγμα

Μαγνητικό Πεδίο Μαγνητικό Πεδίο

Ακριβής Λύση Προσέγγιση Διπόλου

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 33

Μαγνητικό Δίπολο – Παράδειγμα

Μαγνητικό Πεδίο
Ακριβής Λύση & Προσέγγιση Διπόλου

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 34

Γενίκευση Μαγνητικής Διπολικής Ροπής

Γενίκευση Ηλεκτρικής Διπολικής Ροπής

Γενίκευση Μαγνητικής Διπολικής Ροπής

Ι. Ρουμελιώτης & Ι. Τσαλαμέγκας, Ηλεκτρομαγνητικά Πεδία, Τόμος Β, Κεφ. 11.5, σελ. 349, Εκδόσεις Τζιόλα 2014.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 35

 Αυτεπαγωγή

Κλειστός Βρόχος C Ρεύματος Ι

Συντελεστής Αυτεπαγωγής (ή απλά αυτεπαγωγή)

[Henry = H = Ω s]

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 36

 Αυτεπαγωγή
Μαγνητική Ροή & Πεπλεγμένη Μαγνητική Ροή

Πεπλεγμένη Μαγνητική Ροή

H. A. Haus and J. R. Melcher, “Electromagnetic Fields and Energy,” Prentice Hall , 1989.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 37

 Αυτεπαγωγή
Μαγνητική Ροή & Πεπλεγμένη Μαγνητική Ροή
Σωληνοειδές

Ειδική Περίπτωση:

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 38

 Αυτεπαγωγή
Παράδειγμα: Αυτεπαγωγή Μεγάλου Μήκους Σωληνοειδούς

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 39

 Αυτεπαγωγή
Παράδειγμα: Αυτεπαγωγή Ομοαξονικού Καλωδίου

Γνωστά Ρεύματα

Εύρεση Μαγνητικού Πεδίου

(Πεδία Α – Κυλινδρικές Συμμετρίες):

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 40

 Αυτεπαγωγή
Παράδειγμα: Αυτεπαγωγή Ομοαξονικού Καλωδίου

Εύρεση Μαγνητικής Ροής

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 41

 Αυτεπαγωγή
Παράδειγμα: Αυτεπαγωγή Ομοαξονικού Καλωδίου

Σε χρονομεταβλητά ρεύματα (συχνότητας ώστε τα κυματικά φαινόμενα να είναι αμελητέα)

η κατανομή ρεύματος ΔΕΝ είναι ομοιόμορφη (skin effect) με αποτέλεσμα να εξαρτάται τόσο
η αντίσταση όσο και η αυτεπαγωγή του ομοαξονικού καλωδίου από την συχνότητα.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 42

 Αυτεπαγωγή
Χρονική Εξάρτηση (πληροφοριακά μόνο)

Συναρτήσεις Kelvin

M. Abramowitz and I. A. Stegun, Handbook of Mathematical Functions,

National Bureau of Standards, 1964 .
A. P. Meliopoulos, “Power Systems Grounding and Transients,” Marcell-Dekker, 1988.
Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 43
 Αυτεπαγωγή
Επιδερμικό Φαινόμενο

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 44

Αλληλεπαγωγή (Αμοιβαία Επαγωγή)

Τύπος Neumann

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 45

 Αλληλεπαγωγή (Αμοιβαία Επαγωγή)
Γενίκευση για Κυκλώματα Βρόχων με Σπείρες

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 46

 Αλληλεπαγωγή (Αμοιβαία Επαγωγή)
Γενίκευση για Κυκλώματα Βρόχων

Πίνακας Αυτεπαγωγών & Αλληλεπαγωγών

Πίνακας Συντελεστών Χωρητικότητας & Συντελεστών Επαγωγής

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 47

 Αλληλεπαγωγή (Αμοιβαία Επαγωγή)
Παράδειγμα
Πλάγια όψη Κάτοψη

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 48

 Αλληλεπαγωγή (Αμοιβαία Επαγωγή)
Παράδειγμα
Πλάγια όψη Κάτοψη

Υπολογισμός Μέσω Μαγνητικής Επαγωγής

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 49

 Αλληλεπαγωγή (Αμοιβαία Επαγωγή)
Παράδειγμα
Πλάγια όψη Υπολογισμός Μέσω Διανυσματικού Δυναμικού

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 50

 Αλληλεπαγωγή (Αμοιβαία Επαγωγή)
Παράδειγμα: Δύο Κυκλικοί Παράλληλοι Βρόχοι

Τύπος Neumann

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 51

 Αλληλεπαγωγή (Αμοιβαία Επαγωγή)
Παράδειγμα: Δύο Κυκλικοί Παράλληλοι Βρόχοι

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 52

 Αλληλεπαγωγή (Αμοιβαία Επαγωγή)
Παράδειγμα: Δύο Κυκλικοί Παράλληλοι Βρόχοι
Ειδικές Περιπτώσεις (Προσεγγίσεις)
Περίπτωση όπου b<<a

Εναλλακτικά (Περίπτωση όπου b<<a)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 53

 Αλληλεπαγωγή (Αμοιβαία Επαγωγή)
Παράδειγμα: Δύο Κυκλικοί Παράλληλοι Βρόχοι

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 54

 Ενέργεια Μαγνητοστατικού Πεδίου

Ενέργεια μαγνητοστατικού πεδίου (χωρίς να

λαμβάνονται υπόψη οι ωμικές απώλειες)

Ο ανωτέρω υπολογισμός της μαγνητοστατικής ενέργειας ενός συστήματος βρόχων είναι

περίπλοκος και αδύνατον να εφαρμοστεί αναλυτικά. Εναλλακτικά:

‘Εστω ότι βρισκόμαστε σε κάποια ενδιάμεση κατάσταση όπου τα ρεύματα στους βρόχους είναι ij(t)
και κανένα ρεύμα δεν έχει αποκτήσει την τελική του τιμή Ij. Κάθε μεταβολή των ρευμάτων σε χρόνο
dt προκαλεί μεταβολή στην μαγνητική ροή που διέρχεται από κάθε βρόχο dΨmj. Επομένως επάγεται
σε κάθε βρόχο μια ΗΕΔ (emf) από τον νόμο Faraday. Η εξωτερική πηγή του κάθε βρόχου πρέπει να
αντισταθμίσει αυτήν την ΗΕΔ με μια ίση και αντίθετη τάση για να διατηρήσει την κατάσταση του
συστήματος. (αμελούνται οι ωμικές απώλειες)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 55

 Ενέργεια Μαγνητοστατικού Πεδίου

Ανάλογοι Τύποι στο

Ηλεκτροστατικό Πεδίο

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 56

Ενέργεια Μαγνητοστατικού Πεδίου

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 57

 Αυτεπαγωγή
Παράδειγμα: Αυτεπαγωγή Μεγάλου Μήκους Σωληνοειδούς

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 58

Μέθοδος των Ειδώλων σε Μαγνητικά Υλικά

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 59

 Μέθοδος των Ειδώλων σε Μαγνητικά Υλικά
Ευθύγραμμος αγωγός ρεύματος πάνω από επίπεδη
διαχωριστική επιφάνεια μεταξύ δύο μαγνητικών υλικών

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 60

 Μέθοδος των Ειδώλων σε Μαγνητικά Υλικά
Ευθύγραμμος αγωγός ρεύματος πάνω από επίπεδη
διαχωριστική επιφάνεια μεταξύ δύο μαγνητικών υλικών

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 61

 Μέθοδος των Ειδώλων σε Μαγνητικά Υλικά
Ευθύγραμμος αγωγός ρεύματος πάνω από επίπεδη
διαχωριστική επιφάνεια μεταξύ δύο μαγνητικών υλικών

Περιοχή 1: y ≥ 0

Περιοχή 2: y ≤ 0

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 62

 Μέθοδος των Ειδώλων σε Μαγνητικά Υλικά
Ευθύγραμμος αγωγός ρεύματος πάνω από επίπεδη
διαχωριστική επιφάνεια μεταξύ δύο μαγνητικών υλικών

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 63

 Μέθοδος των Ειδώλων σε Μαγνητικά Υλικά
Ευθύγραμμος αγωγός ρεύματος πάνω από επίπεδη
διαχωριστική επιφάνεια μεταξύ δύο μαγνητικών υλικών

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 64

 Μέθοδος των Ειδώλων σε Μαγνητικά Υλικά
Ευθύγραμμος αγωγός ρεύματος πάνω από επίπεδη
διαχωριστική επιφάνεια μεταξύ δύο μαγνητικών υλικών

Περιοχή 1: y ≥ 0

Περιοχή 2: y ≤ 0

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 65

 Μέθοδος των Ειδώλων σε Μαγνητικά Υλικά
Ευθύγραμμος αγωγός ρεύματος πάνω από επίπεδη
διαχωριστική επιφάνεια μεταξύ δύο μαγνητικών υλικών

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 66

 Μέθοδος των Ειδώλων σε Μαγνητικά Υλικά
Ευθύγραμμος αγωγός ρεύματος πάνω από επίπεδη
διαχωριστική επιφάνεια μεταξύ δύο μαγνητικών υλικών

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 67

 Μέθοδος των Ειδώλων σε Μαγνητικά Υλικά
Ευθύγραμμος αγωγός ρεύματος πάνω από επίπεδη
διαχωριστική επιφάνεια μεταξύ δύο μαγνητικών υλικών

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 68

 Μέθοδος των Ειδώλων σε Μαγνητικά Υλικά
Ευθύγραμμος αγωγός ρεύματος τυχαίας διατομής πάνω από
επίπεδη διαχωριστική επιφάνεια μεταξύ δύο μαγνητικών υλικών

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 69

 Μέθοδος των Ειδώλων
Ευθύγραμμος αγωγός ρεύματος πάνω από τέλειο αγώγιμο επίπεδο

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 70

 Μέθοδος των Ειδώλων
Ευθύγραμμος αγωγός ρεύματος πάνω από τέλειο αγώγιμο επίπεδο

Περιοχή 1: y > 0

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 71

 Μέθοδος των Ειδώλων
Ευθύγραμμος αγωγός ρεύματος πάνω από τέλειο αγώγιμο επίπεδο

Περιοχή 1: y > 0

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 72

 Μέθοδος των Ειδώλων
Ευθύγραμμος αγωγός ρεύματος πάνω από τέλειο αγώγιμο επίπεδο
Παράδειγμα

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 73

 22/12/2020

Μαγνητικά Υλικά

Ηλεκτρομαγνητικά Πεδία B
Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης

Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών

Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
 Μαγνητικά Υλικά

Η συμπεριφορά των μαγνητικών υλικών οφείλεται στην περιστροφή των

ηλεκτρονίων γύρω από τον πυρήνα του ατόμου καθώς και στα spin
(περιστροφή γύρω από τον άξονά του) τόσο των ηλεκτρονίων όσο και
του πυρήνα του ατόμου. Στην κλασική θεώρηση του ατόμου όλες
αυτές οι περιστροφικές κινήσεις δημιουργούν μαγνητικά δίπολα.

Μαγνητική ροπή
ατόμου

Αρχές Μαγνητισμού
• Spin πυρήνα (πολύ ασθενές φαινόμενο)
• Spin ηλεκτρονίων
(επικρατέστερο φαινόμενο σε άτομα με “unpaired” ηλεκτρόνια)
• Τροχιακή κίνηση ηλεκτρονίων (ασθενές φαινόμενο)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 2

 Ταξινόμηση Μαγνητικών Υλικών

Μαγνητική Παραδείγματα
Είδος Μαγνητικού Υλικού
Δεκτικότητα (χm) (σύστημα SI)
Διαμαγνητικό Au (χm = -34×10-6 )
Μικρή και αρνητική
(diamagnetic) Cu (χm = -9.63×10-6 )
Παραμαγνητικό Pt (χm = +279×10-6 )
Μικρή και θετική
(paramagnetic) Mg (χm = +11.7×10-6 )
Πολύ μεγάλη και
Σιδηρομαγνητικό θετική Fe (χm ≈ 5000-200000)
(ferromagnetic) (εξαρτάται από μαγνητικό
πεδίο)
Αντισιδηρομαγνητικό
Μικρή και θετική Cr (χm ≈ 320×10-6)
(antiferromagnetic)

Σιδηριμαγνητικό Σχετικά μεγάλη και

(ferrimagnetic) θετική Fe3O4 (χm ≈ 2.5-16)
(εξαρτάται από μαγνητικό πεδίο)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 3

Ταξινόμηση Μαγνητικών Υλικών

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 4

Μαγνητικές Ιδιότητες των Στοιχείων στον Περιοδικό Πίνακα

https://fac.ksu.edu.sa/sites/default/files/magnetic-materials-background-4-classification-of-magnetic-materials_2.pdf

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 5

Διαμαγνητισμός – Κλασικό Μοντέλο

Bohr magneton: μB = 9.274009994 × 10-24 Am2

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 6

Διαμαγνητισμός – Κλασικό Μοντέλο

Κανόνας Lenz

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 7

Διαμαγνητισμός – Κλασικό Μοντέλο

Αριθμητικό Παράδειγμα

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 8

 Διαμαγνητικά Υλικά

Τα διαμαγνητικά υλικά έχουν ζεύγη ηλεκτρονίων με αλληλοαναιρούμενα spin και

δεν έχουν μόνιμη μαγνητική ροπή. Υπό την παρουσία εξωτερικού μαγνητικού
πεδίου δημιουργούν λόγω της μεταβολής της τροχιακής ταχύτητας περιστροφής
των ηλεκτρονίων μια διπολική ροπή αντίθετη με το εφαρμοζόμενο μαγνητικό
πεδίο (Lenz rule).

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 9

 Ροπή Σε Βρόχο Ρεύματος
Ροπή σε ορθογωνικό βρόχο ρεύματος (dx × dy) υπό την παρουσία σταθερού μαγνητικού πεδίου

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 10

 Ροπή Σε Βρόχο Ρεύματος
Ροπή σε βρόχο ρεύματος υπό την παρουσία σταθερού μαγνητικού πεδίου

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 11

 Παραμαγνητικά Υλικά

Τα παραμαγνητικά υλικά έχουν αριθμό ηλεκτρονίων χωρίς αλληλοαναιρούμενα

spin και επομένως έχουν μόνιμη μαγνητική ροπή λόγω του ηλεκτρονικού spin.
Υπό την παρουσία εξωτερικού μαγνητικού πεδίου τα ατομικά μαγνητικά δίπολα
προσανατολίζονται προς το εφαρμοζόμενο μαγνητικό πεδίο. (Υπάρχει ταυτόχρονα
και το διαμαγνητικό φαινόμενο αλλά είναι ασθενέστερο και τελικά η μαγνητική
δεκτικότητα είναι μικρή μεν αλλά θετική).

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 12

 Παραμαγνητικά Υλικά
Μαγνητοστατική ενέργεια μαγνητικού δίπολου παρουσία μαγνητικού πεδίου

Έστω ΝV ο αριθμός των ατόμων ανά όγκο. Η κατανομή Ν(θ,φ)

των μαγνητικών ροπών λόγω εφαρμοζόμενου μαγνητικού
πεδίου ακολουθεί στατιστική Boltzmann: exp(-Wm/kBT).
(kB = σταθερά Boltzmann = 1.38064852 x 10-23 J/K, και Τ η
απόλυτη θερμοκρασία σε βαθμούς Κelvin.

συνάρτηση Langevin

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 13

 Συνάρτηση Langevin

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 14

 Παραμαγνητικά Υλικά

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 15

Διαμαγνητικά & Παραμαγνητικά Υλικά

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 16

 Διαμαγνητικά & Παραμαγνητικά Υλικά

Χρυσός (Au) - Διαμαγνητικό υλικό Αλουμίνιο (αργίλιο) (Al) - Παραμαγνητικό υλικό

https://nationalmaglab.org/education/magnet-academy/watch-play/interactive/diamagnetism-and-
paramagnetism#:~:text=Paramagnetic%20materials%20characteristically%20align%20with,its%20lines%20of%20magnetic%20force.

A.R. Laufer, “The orientation of paramagnetic and diamagnetic rods in magnetic fields,” Am. J. Phys, vol, 19, 275 (1951)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 17

 Αιώρηση Διαμαγνητικών Υλικών

Η αιώρηση στον αέρα διαμαγνητικών αντικειμένων (ακόμη και

ζωντανών οργανισμών) είναι εφικτή μέσω ισχυρών μαγνητικών πεδίων.

Bitter solenoid

A little frog (alive !) and a water ball levitate inside a 32mm diameter vertical
bore of a Bitter solenoid in a magnetic field of about 16 Tesla.
https://www.ru.nl/hfml/research/levitation/diamagnetic-levitation/

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 18

 Σιδηρομαγνητικά Υλικά

Τα σιδηρομαγνητικά υλικά έχουν αριθμό ηλεκτρονίων χωρίς αλληλοαναιρούμενα spin (όπως

και στα παραμαγνητικά υλικά) και επομένως έχουν μόνιμη μαγνητική ροπή λόγω του
ηλεκτρονικού spin. Τα ηλεκτρόνια που ενδιαφέρουν είναι στην υποστιβάδα 3d. Ισχυρές
δυνάμεις αλληλεπίδρασης (quantum-mechanical exchange forces) δημιουργούν «μαγνητικές
περιοχές» (magnetic domains) όπου οι μαγνητικές ροπές γειτονικών ατόμων είναι
ομοιόμορφα προσανατολισμένες.

Τα σιδηρομαγνητικά υλικά χάνουν την αυθόρμητη μαγνήτισή τους όταν η θερμοκρασία

υπερβεί μια κρίσιμη τιμή ΤC (θερμοκρασία Curie)

http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/Solids/ferro.html
https://en.wikipedia.org/wiki/Magnetic_domain

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 19

 Σιδηρομαγνητικά Υλικά

Σιδηρομαγνητικά
Υλικά

Στοιχείο Unpaired Electrons μ/μΒ (ανά άτομο)

Fe 4 2.22
Co 3 1.72
M. S. Sliberberg, Chemistry, 5th Ed., McGraw-Hill 2009 (Table 8.4) Ni 2 0.60
Gd 8 6.8

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 20

 Σιδηρομαγνητικά Υλικά

Υπό την παρουσία εξωτερικού μαγνητικού πεδίου οι μαγνητικές περιοχές προσανατολίζονται

παράλληλα με το εφαρμοζόμενο μαγνητικό πεδίο. Έτσι δημιουργείται μια πολύ μεγάλη
μαγνήτιση και κατά συνέπεια μr >>1 (χm>>1)

https://en.wikipedia.org/wiki/Magnetic_domain

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 21

Σιδηρομαγνητικά Υλικά – Μέτρηση Β(Η)

https://www.electronics-tutorials.ws/electromagnetism/magnetic-hysteresis.html

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 22

 Σιδηρομαγνητικά Υλικά – Καμπύλη Υστέρησης

Παραμένουσα
Μαγνήτιση

κορεσμός

Απομαγνητίζουσα
δύναμη

Απομαγνητίζουσα
δύναμη

κορεσμός
Παραμένουσα
Μαγνήτιση

https://www.sciencedirect.com/topics/chemistry/ferrimagnetic-material

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 23

 Σιδηριμαγνητικά Υλικά
Τα σιδηριμαγνητικά υλικά έχουν αριθμό ηλεκτρονίων χωρίς αλληλοαναιρούμενα spin (όπως
και στα παραμαγνητικά υλικά) και επομένως έχουν μόνιμη μαγνητική ροπή λόγω του
ηλεκτρονικού spin. Ισχυρές δυνάμεις αλληλεπίδρασης (quantum-mechanical exchange forces)
δημιουργούν αντίρροπες μαγνητικές ροπές γειτονικών ατόμων αλλά ΜΗ αλληλοαναιρούμενες
(όπως συμβαίνει στα αντισιδηρομαγνητικά υλικά). Έτσι δημιουργούνται και πάλι μαγνητικές
περιοχές με μόνιμη μαγνήτιση (αλλά μικρότερης) όπως και στα σιδηρομαγνητικά υλικά.

Τα σιδηριμαγνητικά υλικά χάνουν την αυθόρμητη μαγνήτισή τους όταν η θερμοκρασία

υπερβεί μια κρίσιμη τιμή ΤC (θερμοκρασία Curie)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 24

Σιδηρομαγνητικά & Σιδηριμαγνητικά Υλικά – Θερμοκρασία Curie
Θερμοκρασίες Curie για διάφορα
Σιδηρομαγνητικά και Σιδηριμαγνητικά Υλικά
Curie
Υλικό
ΤC (°K)
Co 1388
Fe 1043
Fe2O3[a] 948
FeOFe2O3[a] 858
NiOFe2O3[a] 858
CuOFe2O3[a] 728
MgOFe2O3[a] 713
MnBi 630 https://s3mn.mnimgs.com/img/shared/ck-files/ck_56989d4290fbc.png
Ni 627
Nd2Fe14 B 593
MnSb 587
MnOFe2O3[a] 573
Y3Fe5O12[a] 560
CrO2 386
MnAs 318
Gd 292
Tb 219
Dy 88
EuO 69 https://www.electrical4u.com/images/september16/1477034539.PNG
a Σιδηριμαγνητικό Υλικό

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 25

 Μαγνητικά Υλικά – Μαλακά και Σκληρά Μαγνητικά Υλικά

https://www.electronics-tutorials.ws/wp-content/uploads/2013/08/mag20.gif?fit=477%2C298

ΜΑΛΑΚΑ ΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ ΣΚΛΗΡΑ ΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ

Έχουν μικρή επιφάνεια του βρόχου υστέρησης Έχουν μεγάλη επιφάνεια του βρόχου υστέρησης

Έχουν μικρή παραμένουσα μαγνήτιση Έχουν μεγάλη παραμένουσα μαγνήτιση

Έχουν μικρή απομαγνητίζουσα δύναμη Έχουν μεγάλη απομαγνητίζουσα δύναμη
Έχουν μεγάλη αρχική σχετική διαπερατότητα Έχουν μικρή αρχική σχετική διαπερατότητα
Μικρές απώλειες υστέρησης Μεγάλες απώλειες υστέρησης
Έχουν μεγαλύτερες απώλειες από Eddy ρεύματα
Έχουν μικρές απώλειες από Eddy ρεύματα (μεγαλύτερες σε μεταλλικά υλικά και μικρότερες σε
κεραμικά υλικά)
Εφαρμογές σε μετασχηματιστές, ηλεκτρικές Εφαρμογές σε μόνιμους μαγνήτες, μικρόφωνα,
μηχανές/γεννήτριες, ηλεκτρομαγνήτες κ.α. ηχεία, μαγνητικούς ανιχνευτές, HD drives κ.α.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 26

Μαγνητικά Υλικά – Μαλακά και Σκληρά Μαγνητικά Υλικά

Τυπικές Ιδιότητες Μαλακών Μαγνητικών Υλικών

Υλικό Σύνθεση Hc (Α/m) Bs (T)

Fe Fe99.95 4 2.15

Fe Fe99.91 80 2.15

Mumetal Ni75, Fe18, Cu5, Cr2 4 0.65

78 Permalloy Ni78.5, Fe21.5, Mn0.3 4 1.07

Supermalloy Ni79, Fe15.7, Mo5, Mn0.3 0.16 0.80

GO Fe-Si Fe97, Si3 4-15 2.03

Sintered
Fe99.5, P0.5 100-500 1.65-1.95
Powders
Permendur Fe49, Co49, V2 100 2.4

Ferrites (Mn,Zn)O . Fe2O3 20-80 0.2-0.5

Sendust Fe85, Si9.5, Al5.5 5 1.70

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 27

 Μαγνητικά Υλικά – Μαλακά και Σκληρά Μαγνητικά Υλικά

Τυπικές Ιδιότητες Σκληρών Μαγνητικών Υλικών

Υλικό Σύνθεση Hc (kΑ/m) Bs (T)

Alnico II Fe64.5, Ni17, Al10, Cu6, Co2.5 41.6 0.69

Alnico V Fe51, Ni14, Al8, Cu3, Co24 44 1.25

Remalloy Fe71, Mo17, Co12 20 1.05

Pt-Co Pt77, Co23 208 0.45

Tungsten-steel Fe92.8, W6, Cr0.5, C0.7 5.9 0.95

Cunife Cu60, Ni20, Fe20 44 0.54

Sintered Alnico 8 Fe34, Al7, Ni15, Co35, Cu4, Ti5 125 0.76

Sentered Ferrite 3 BaO-6Fe2O3 240 0.32

Cobalt rare earth SmCo5 720 0.92

Sintered Nd-Fe-B Nd2Fe14B 848 1.16

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 28

 Εφαρμογές Μαγνητικών Υλικών

Μετασχηματιστές

J. D. Cutnell, K. W. Johnson, D. Young, and S. Stadler, “Physics”, 10th ed., J. Wiley & Sons 2014

Ηλεκτρικές Γεννήτριες
Ηλεκτρικές Μηχανές

https://en.wikipedia.org/wiki/Electric_generator
https://wonderfulengineering.com/download-electrical-motor-images-free-here/
Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 29
 Εφαρμογές Μαγνητικών Υλικών
Ηχεία Μικρόφωνα

J. D. Cutnell, K. W. Johnson, D. Young, and S. Stadler, “Physics”, 10th ed., J. Wiley & Sons 2014

Μαγνητική Αποθήκευση
Πληροφορίας

J. D. Cutnell, K. W. Johnson, D. Young, and S. Stadler, “Physics”, 10th ed., J. Wiley & Sons 2014 https://en.wikipedia.org/wiki/Magnetic_storage

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 30

 Εφαρμογές Μαγνητικών Υλικών – Giant Magnetoresistance

Albert Fert (France) & Peter Grünberg (Germany) ανακάλυψαν το φαινόμενο

της επίδρασης του μαγνητικού πεδίου στην αντίσταση στρωμάτων μαγνητικών
& μη-μαγνητικών υλικών το 1988. Βραβεύτηκαν με Nobel Φυσικής το 2007.

Rparallel < Rantiparallel

https://unlcms.unl.edu/cas/physics/tsymbal/reference/giant_magnetoresistance.shtml

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 31

Εφαρμογές Μαγνητικών Υλικών – Giant Magnetoresistance

Εφαρμογή στην μαγνητική αποθήκευση (Hard Disks Drives)

https://unlcms.unl.edu/cas/physics/tsymbal/reference/giant_magnetoresistance.shtml

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 32

 Αντισιδηρομαγνητικά Υλικά

Τα αντισιδηρομαγνητικά υλικά έχουν έναν αριθμό ηλεκτρονίων χωρίς αλληλοαναιρούμενα

spin (όπως και τα παραμαγνητικά υλικά) και επομένως έχουν μόνιμη μαγνητική ροπή λόγω
του ηλεκτρονικού spin. Ισχυρές δυνάμεις αλληλεπίδρασης (quantum-mechanical exchange
forces) δημιουργούν αντίρροπες μαγνητικές ροπές γειτονικών ατόμων με αποτέλεσμα να μην
έχουν ισχυρές μαγνητικές ιδιότητες και να παρουσιάζουν μικρή μαγνητική δεκτικότητα όπως και
τα παραμαγνητικά υλικά.

TΝ = Θερμοκρασία Neel
Για παράδειγμα η TΝ για το
Cr είναι 311 Κ.

https://chem.libretexts.org/Courses/UW-Whitewater/Chem_260%3A_Inorganic_Chemistry_(Girard)/10%3A_Metals_and_Alloys-
_Structure_Bonding_Electronic_and_Magnetic_Properties/10.08%3A_Ferro-_Ferri-_and_Antiferromagnetism

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 33

Μαγνήτιση Μαγνητικών Υλικών

Μαγνήτιση Μ

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 34

 Μαγνήτιση Μαγνητικών Υλικών

Ρεύματα Μαγνήτισης (ή ρεύματα Ampere)

χωρική πυκνότητα
ρευμάτων μαγνήτισης
επιφανειακή πυκνότητα
ρευμάτων μαγνήτισης

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 35

Μαγνήτιση Μαγνητικών Υλικών

χωρική πυκνότητα
ρευμάτων μαγνήτισης
επιφανειακή πυκνότητα
ρευμάτων μαγνήτισης

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 36

 Πεδιακές Εξισώσεις παρουσία Μαγνητικών Υλικών
Οι πεδιακές εξισώσεις στα μαγνητικά υλικά προκύπτουν από την επέκταση των
αντιστοίχων εξισώσεων στο κενό. Έστω οι πεδιακές εξισώσεις στην σημειακή τους
μορφή (σε στατική κατάσταση).

Εξέταση συνοριακών συνθηκών

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 37

 Πεδιακές Εξισώσεις παρουσία Μαγνητικών Υλικών
Οι πεδιακές εξισώσεις στα μαγνητικά υλικά προκύπτουν από την επέκταση των
αντιστοίχων εξισώσεων στο κενό. Έστω οι πεδιακές εξισώσεις στην ολοκληρωτική τους
μορφή (σε στατική κατάσταση).

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 38

Μαγνήτιση Μαγνητικών Υλικών

Χρονική εξάρτηση

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 39

 Μόνιμοι Μαγνήτες

Μόνιμοι Μαγνήτες (ή απλώς μαγνήτες) είναι μαγνητικά υλικά που

παρουσιάζουν μόνιμη μαγνήτιση ανεξάρτητα του εφαρμοζόμενου μαγνητικού
πεδίου (ανάλογα με τους ηλεκτρίτες για το ηλεκτρικό πεδίο). Επομένως για τους
μαγνήτες δεν μπορεί να οριστεί κάποια διαπερατότητα!

Στατικά Πεδία

Σημειακές Σχέσεις Ολοκληρωτικές Σχέσεις

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 40

 Παράδειγμα: Άπειρη Πλάκα Μόνιμου Μαγνήτη

Να υπολογιστούν , μαγνητικό πεδίο, η μαγνητική επαγωγή, το διανυσματικό δυναμικό,

σε όλο τον χώρο. Αναφορά δυναμικού Α(z=0) = 0.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 41

 Παράδειγμα: Άπειρη Πλάκα Μόνιμου Μαγνήτη

Ολοκληρωτικές Σχέσεις
(δέσμια ρεύματα)

Μαγνητική Επαγωγή Β

Μαγνητικό Πεδίο H

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 42

Παράδειγμα: Άπειρη Πλάκα Μόνιμου Μαγνήτη

Διανυσματικό Δυναμικό Α

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 43

Παράδειγμα: Άπειρη Πλάκα Μόνιμου Μαγνήτη

Σημειακές Σχέσεις - Διανυσματικό Δυναμικό

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 44

Παράδειγμα: Άπειρη Πλάκα Μόνιμου Μαγνήτη
Σημειακές Σχέσεις - Διανυσματικό Δυναμικό

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 45

Παράδειγμα: Άπειρη Πλάκα Μόνιμου Μαγνήτη
Σημειακές Σχέσεις - Διανυσματικό Δυναμικό

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 46

 Παράδειγμα: Άπειρη Πλάκα Μόνιμου Μαγνήτη

Να υπολογιστούν , μαγνητικό πεδίο, η μαγνητική επαγωγή, το διανυσματικό δυναμικό,

σε όλο τον χώρο. Αναφορά δυναμικού Α(z=0) = 0.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 47

 Παράδειγμα: Άπειρη Πλάκα Μόνιμου Μαγνήτη

Ολοκληρωτικές Σχέσεις
(δέσμια ρεύματα)

Μαγνητική Επαγωγή Β
(με επαλληλία απείρων επιφανειακών ρευμάτων)

Μαγνητικό Πεδίο H

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 48

Μαγνητοστατικό Πεδίο για Απέραντη Επίπεδη
Ρευματική Κατανομή (από Η/Μ ΠΕΔΙΑ Α)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 49

Παράδειγμα: Άπειρη Πλάκα Μόνιμου Μαγνήτη

Διανυσματικό Δυναμικό Α

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 50

 Παράδειγμα: Άπειρη Πλάκα Μόνιμου Μαγνήτη

Οριακές Συνθήκες
Διανυσματικό Δυναμικό Α

Παρόμοια με το προηγούμενο πρόβλημα και αυτό μπορεί να επιλυθεί

Με την χρήση των σημειακών σχέσεων και την εξίσωση Poisson για το διανυσματικό δυναμικό

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 51

Παράδειγμα: Κυλινδρικός Μόνιμος Μαγνήτης

Να υπολογιστούν , μαγνητικό πεδίο, η μαγνητική

επαγωγή, σε όλο τον χώρο.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 52

Παράδειγμα: Κυλινδρικός Μόνιμος Μαγνήτης

Χρήση Biot-Savart για την εύρεση της Μαγνητικής Επαγωγής B

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 53

Παράδειγμα: Κυλινδρικός Μόνιμος Μαγνήτης

Μαγνητική Επαγωγή B πάνω στον άξονα z

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 54

 Παράδειγμα: Κυλινδρικός Μόνιμος Μαγνήτης

Μαγνητικό Πεδίο Σωληνοειδούς & Κυλινδρικού Μόνιμου Μαγνήτη

https://cnx.org/contents/[email protected]:_FueUvPK@8/Magnetism-in-Matter

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 55

 18/01/2021

Επίλυση Εξισώσεων Laplace (ή Poisson)

με την μέθοδο Χωρισμού Μεταβλητών

Ηλεκτρομαγνητικά Πεδία B
Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης

Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών

Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
 Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών

Η μέθοδος χωρισμού μεταβλητών χρησιμοποιείται για την επίλυση διαφορικών

εξισώσεων με μερικές παραγώγους. Παράδειγματα στον ηλεκτρομαγνητισμό (για
στατικά πεδία) είναι οι εξισώσεις Laplace & Poisson.

Οι συντελεστές Aj μπορούν να βρεθούν ώστε το δυναμικό να ικανοποιεί όλες τις οριακές

συνθήκες. Ο αριθμός των όρων του αθροίσματος μπορεί να είναι πεπερασμένος ή και
άπειρος. Φυσικά η μέθοδος χωρισμού μεταβλητών ΔΕΝ είναι πάντα εφαρμόσιμη!

Στο μάθημα των Η/Μ ΠΕΔΙΩΝ Β θα ασχοληθούμε με διδιάστατα προβλήματα είτε σε

καρτεσιανές συντεταγμένες [(x,y), ή (x,z), ή (y,z)] είτε σε πολικές συντεταγμένες (rΤ, φ).

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 2

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Εξίσωση Laplace

Περίπτωση 1

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 3

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Εξίσωση Laplace
Περίπτωση 2

Περίπτωση 3

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 4

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Εξίσωση Laplace

Σύνοψη Αποτελεσμάτων

kx X(x) ky Y(y)

0 {1,x} 0 {1,y}
{ejkx , e-jkx } {eky , e-ky}
-k2 +k2
{cos(kx), sin(kx) } {cosh(ky), sinh(ky) }
{ekx , e-kx} {ejky , e-jky }
+k2 -k2
{cosh(kx), sinh(kx) } {cos(ky), sin(ky) }

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 5

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Παράδειγμα 1

Οριακές συνθήκες συνεχείς στα άκρα

Δοκιμάζουμε την γραμμική λύση

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 6

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Παράδειγμα 1

Εύρεση σταθερών από τις οριακές συνθήκες

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 7

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Παράδειγμα 1

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 8

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Παράδειγμα 2

Οριακές συνθήκες συνεχείς στα άκρα

Δοκιμάζουμε την ημιτονοειδή λύση (ως προς y)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 9

 Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Παράδειγμα 2

Εύρεση σταθερών από τις οριακές συνθήκες

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 10

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Παράδειγμα 2

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 11

 Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Παράδειγμα 3

Δοκιμάζουμε την ημιτονοειδή λύση (ως προς x) αφού έχουμε ομογενείς συνθήκες στην
διεύθυνση x.

Εύρεση σταθερών από τις οριακές συνθήκες

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 12

 Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Παράδειγμα 3

Αν η συνάρτηση f(x) δεν είναι της μορφής sin(kn x) τότε μια λύση για ένα n δεν είναι εφικτή!
Πιθανή λύση μπορεί να είναι ένα άθροισμα ( πεπερασμένο ή άπειρο) των παραπάνω λύσεων.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 13

Διανυσματικοί Χώροι, Ορθογωνιότητα, Πληρότητα (completeness)
Σύντομη Παρουσίαση Βασικών Εννοιών

Έστω διανυσματικός χώρος Ν διαστάσεων

με ορθοκανονική βάση

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 14

 Χώροι Hilbert, Ορθογωνιότητα, Πληρότητα (completeness)
Σύντομη Παρουσίαση Βασικών Εννοιών

Χώρος Hilbert

1. Γραμμικός χώρος με εσωτερικό γινόμενο

2. Πλήρης (complete) χώρος με μέτρο (metric)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 15

 Γραμμικοί, Ερμιτιανοί Τελεστές
Σύντομη Παρουσίαση Βασικών Εννοιών

Οι ερμιτιανοί τελεστές έχουν ορθογώνιες ιδιο-συναρτήσεις και πραγματικές ιδιοτιμές

Τελεστές Sturm-Liouville

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 16

 Τελεστές Sturm-Liouville

Για ορθοκανονική βάση:

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 17

 Τελεστές Sturm-Liouville

Παράδειγμα

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 18

 Γραμμικοί, Ερμιτιανοί Τελεστές
Σύντομη Παρουσίαση Βασικών Εννοιών

Παράδειγμα

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 19

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Παράδειγμα 3 (συνέχεια)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 20

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Παράδειγμα 3 (με f(x) = U, και Ν = 50 όρους, n =1,2,…,50)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 21

 Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Παράδειγμα 4

Δοκιμάζουμε την ημιτονοειδή λύση (ως προς x) αφού έχουμε ομογενείς συνθήκες στην
διεύθυνση x.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 22

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Παράδειγμα 4

Εύρεση σταθερών από τις οριακές συνθήκες

Αν η συνάρτηση f(x) δεν είναι της μορφής cos(kn x) τότε μια λύση για ένα n δεν είναι εφικτή!
Πιθανή λύση μπορεί να είναι ένα άθροισμα ( πεπερασμένο ή άπειρο) των παραπάνω λύσεων.
Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 23
Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Παράδειγμα 4

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 24

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Παράδειγμα 4
Οριακή Συνθήκη για y=d

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 25

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Παράδειγμα 4 (αριθμητική εφαρμογή)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 26

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Παράδειγμα 4 (αριθμητική εφαρμογή, Ν = 50 όρους, n =1,2,…,50)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 27

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Παράδειγμα 4 (αριθμητική εφαρμογή, Ν = 50 όρους, n =1,2,…,50)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 28

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Παράδειγμα 5

Δοκιμάζουμε την ημιτονοειδή λύση (ως προς x) αφού έχουμε

ομογενείς συνθήκες στην διεύθυνση x.

Εύρεση σταθερών από τις οριακές συνθήκες

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 29

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Παράδειγμα 5

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 30

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Παράδειγμα 5 (Ν = 50 όρους, n =1,2,…,50 )

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 31

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Παράδειγμα 5 (Ν = 50 όρους, n =1,2,…,50 )

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 32

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Παράδειγμα 6

Ορθογωνική περιοχή με συνθήκες Dirichlet

(μη ομογενείς). Θα μπορούσε να είχαμε και
συνθήκες Neumann ή και μεικτές.

Το πρόβλημα μπορεί να χωριστεί στα κάτωθι

υποπροβλήματα 1 και 2 με τουλάχιστον 2 απέναντι
ομογενείς συνθήκες.

Υποπρόβλημα 1 Υποπρόβλημα 2

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 33

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Παράδειγμα 6

Υποπρόβλημα 1 Δοκιμάζουμε την ημιτονοειδή λύση (ως προς x) αφού έχουμε

ομογενείς συνθήκες στην διεύθυνση x.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 34

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Παράδειγμα 6

Υποπρόβλημα 1

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 35

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Παράδειγμα 6

Υποπρόβλημα 2 Δοκιμάζουμε την ημιτονοειδή λύση (ως προς y) αφού έχουμε

ομογενείς συνθήκες στην διεύθυνση y.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 36

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Παράδειγμα 6

Υποπρόβλημα 2

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 37

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Παράδειγμα 6 (Ν = 50 όρους, n =1,2,…,50 )

U=V0

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 38

 Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Παράδειγμα 7 (Ι. Ρουμελιώτης & Ι. Τσαλαμέγκας σελ. 580) – Εξίσωση Poisson

Λύση Μερικής

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 39

 Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Παράδειγμα 7 (Ι. Ρουμελιώτης & Ι. Τσαλαμέγκας σελ. 580) – Εξίσωση Poisson

Λύση Ομογενούς
Δοκιμάζουμε την ημιτονοειδή λύση (ως προς x)
αφού έχουμε ομογενείς συνθήκες στην διεύθυνση x.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 40

 Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Παράδειγμα 7 (Ι. Ρουμελιώτης & Ι. Τσαλαμέγκας σελ. 580) – Εξίσωση Poisson

Συνοψίζοντας έχουμε τις εξής επιλογές:

Επιλογή 1

Επιλογή 2

Μόνο η επιλογή 2 ταιριάζει με την οριακή συνθήκη για y = b:

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 41

 Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Παράδειγμα 7 (Ι. Ρουμελιώτης & Ι. Τσαλαμέγκας σελ. 580) – Εξίσωση Poisson

Επομένως:

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 42

 Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Παράδειγμα 7 (Ι. Ρουμελιώτης & Ι. Τσαλαμέγκας σελ. 580) – Εξίσωση Poisson

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 43

 Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Καρτεσιανές Συντεταγμένες (x,y)
Παράδειγμα 7 (Ι. Ρουμελιώτης & Ι. Τσαλαμέγκας σελ. 580) – Εξίσωση Poisson

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 44

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Πολικές Συντεταγμένες (rΤ ,φ)
Εξίσωση Laplace

Περίπτωση 1

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 45

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Πολικές Συντεταγμένες (rΤ ,φ)
Εξίσωση Laplace
Περίπτωση 2

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 46

 Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Πολικές Συντεταγμένες (rΤ ,φ)
Εξίσωση Laplace
Περίπτωση 3

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 47

 Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Πολικές Συντεταγμένες (rΤ ,φ)
Εξίσωση Laplace

Σύνοψη Αποτελεσμάτων

kφ F(φ) krT R(rT)

0 {1,φ} 0 {1,ln(rT)}
{ejmφ , e-jmφ } {rTm , rT-m}
-m2 +m2
{cos(mφ), sin(mφ) } { (rT /rT0)m, (rT /rT0)-m}
{emφ , e-mφ } {exp[jm ln(rT /rT0)], exp[-jm ln(rT /rT0)] }
+m2 -m2
{cosh(mφ), sinh(mφ) } {cos[m ln(rT /rT0)], sin[m ln(rT /rT0)]}

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 48

 Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Πολικές Συντεταγμένες (rΤ ,φ)
Παράδειγμα 1
Δοκιμάζουμε την ημιτονοειδή λύση (ως προς φ) αφού έχουμε
ομογενείς συνθήκες στην διεύθυνση φ.

Περιοχή 3

Περιοχή 1

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 49

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Πολικές Συντεταγμένες (rΤ ,φ)
Παράδειγμα 1

Περιοχή 2

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 50

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Πολικές Συντεταγμένες (rΤ ,φ)
Παράδειγμα 1

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 51

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Πολικές Συντεταγμένες (rΤ ,φ)
Παράδειγμα 1

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 52

 Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Πολικές Συντεταγμένες (rΤ ,φ)
Παράδειγμα 2

Δοκιμάζουμε την ημιτονοειδή λύση (ως προς φ) αφού έχουμε

ομογενείς συνθήκες στην διεύθυνση φ.

Περιοχή 3

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 53

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Πολικές Συντεταγμένες (rΤ ,φ)
Παράδειγμα 2
Περιοχή 1

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 54

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Πολικές Συντεταγμένες (rΤ ,φ)
Παράδειγμα 2
Περιοχή 2

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 55

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Πολικές Συντεταγμένες (rΤ ,φ)
Παράδειγμα 2

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 56

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Πολικές Συντεταγμένες (rΤ ,φ)
Παράδειγμα 2

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 57

 Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Πολικές Συντεταγμένες (rΤ ,φ)
Παράδειγμα 3

Συνθήκες Neumann

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 58

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Πολικές Συντεταγμένες (rΤ ,φ)
Παράδειγμα 3
Δοκιμάζουμε την ημιτονοειδή λύση
(ως προς φ, με m=1) αφού έχουμε
συνθήκες Neumann που εξαρτώνται
από cosφ ή sinφ.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 59

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Πολικές Συντεταγμένες (rΤ ,φ)
Παράδειγμα 3

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 60

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Πολικές Συντεταγμένες (rΤ ,φ)
Παράδειγμα 3

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 61

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Πολικές Συντεταγμένες (rΤ ,φ)
Παράδειγμα 3

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 62

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Πολικές Συντεταγμένες (rΤ ,φ)
Παράδειγμα 4

Δοκιμάζουμε την ημιτονοειδή λύση (ως προς rT) αφού έχουμε

ομογενείς συνθήκες στην διεύθυνση rT.

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 63

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Πολικές Συντεταγμένες (rΤ ,φ)
Παράδειγμα 4

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 64

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Πολικές Συντεταγμένες (rΤ ,φ)
Παράδειγμα 4 (φ0 = 60 deg)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 65

Μέθοδος Χωρισμού Μεταβλητών – Πολικές Συντεταγμένες (rΤ ,φ)
Παράδειγμα 4 (φ0 = 60 deg)

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 66

Αριθμητική Επίλυση Διαφορικών Εξισώσεων με την
Μέθοδο των Πεπερασμένων Διαφορών
Έστω συνάρτηση f(x)
Προσέγγιση πρώτης παραγώγου:

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 67

Αριθμητική Επίλυση Διαφορικών Εξισώσεων με την
Μέθοδο των Πεπερασμένων Διαφορών

Έστω συνάρτηση f(x)

Χρήση σειράς Taylor:

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 68

Αριθμητική Επίλυση Εξίσωσης Laplace
Μέθοδος Πεπερασμένων Διαφορών

Προσέγγιση Παραγώγων με
Πεπερασμένες Διαφορές

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 69

Αριθμητική Επίλυση Εξίσωσης Laplace
Μέθοδος Πεπερασμένων Διαφορών

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 70

Αριθμητική Επίλυση Εξίσωσης Laplace
Μέθοδος Πεπερασμένων Διαφορών
Παράδειγμα

f1(x) = 1V, f2(x) = 2V, g1(x) = -1V, g2(x) = -2V

Nx = 201, Ny = 121

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 71

Αριθμητική Επίλυση Εξίσωσης Laplace
Μέθοδος Πεπερασμένων Διαφορών
Παράδειγμα

f1(x) = 1V, f2(x) = 2V, g1(x) = -1V, g2(x) = -2V

Καθ. Ηλίας Ν. Γλύτσης, Σχολή ΗΜΜΥ, ΕΜΠ 72

 ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ & ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ

ΤΟΜΕΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ, ΗΛΕΚΤΡΟΟΠΤΙΚΗΣ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ
Καθ. Η. Ν. Γλύτσης, Tηλ.: 210-7722479 - e-mail: [email protected] - www: http://users.ntua.gr/eglytsis/

ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ B --Τμήμα Μ-Π (Καθ. Η. Ν. Γλύτσης)

30η Αυγούστου 2018

Ονοματεπώνυμο:_____________________________________________________

Θέμα 1 [25%]:
Κυκλικό τμήμα τόξου ακτίνας d (μη αγώγιμο), μήκους 2L, και αμελητέας διατομής φέρει σταθερή γραμμική
πυκνότητα ηλεκτρικού φορτίου λ. Το τόξο τοποθετείται σε απόσταση d από το κέντρο αγώγιμης γειωμένης σφαίρας
ακτίνας a όπως φαίνεται στο κάτωθι σχήμα (d > a) πάνω στο επίπεδο xz και συμμετρικά ως προς τον άξονα z.
Θεωρήστε ότι σημείο αναφοράς του δυναμικού είναι στο άπειρο και η επιτρεπτότητα είναι παντού ε0.
(α) [10%] Να βρεθεί το ηλεκτροστατικό δυναμικό για το τυχαίο σημείο του χώρου υπό την μορφή ολοκληρώματος
με όλους τους όρους ορισμένους όσο πληρέστερα μπορείτε.
(β) [5%] Να βρεθεί το ηλεκτρικό πεδίο για το τυχαίο σημείο του χώρου υπό την μορφή ολοκληρώματος με όλους
τους όρους ορισμένους όσο πληρέστερα μπορείτε.
(γ) [5%] Να γραφεί το δυναμικό κατά μήκος του άξονος z με την βοήθεια του μη-πλήρους ελλειπτικού
ολοκληρώματος α' είδους όπως ορίζεται δίπλα από το κάτωθι σχήμα.
(δ) [5%] Τι θα άλλαζε στις εκφράσεις του δυναμικού και του ηλεκτρικού πεδίου των ερωτημάτων (α) και (β) αν η
σφαίρα αντί να είναι γειωμένη έφερε συνολικό φορτίο Q;

Θέμα 2 [25%]:
Κυκλικός βρόχος ακτίνας a διαρρέεται από σταθερό ρεύμα Ι1. Σε κατακόρυφη απόσταση h >> a υπάρχει ένας
δεύτερος κυκλικός βρόχος ακτίνας b, που διαρρέεται από σταθερό ρεύμα Ι2. Ο δεύτερος κυκλικός βρόχος έχει το
κέντρο του πάνω στον άξονα z και μπορεί να περιστραφεί γύρω από τον άξονα x1 (που είναι παράλληλος του x
όπως φαίνεται και στο σχήμα). Για κάποια δεδομένη κατάσταση ο ορθογώνιος βρόχος σχηματίζει γωνία Θ με τον
άξονα y όπως φαίνεται στο σχήμα (β). Υποθέσετε ότι ο βρόχος ακτίνας a πληροί τις προσεγγίσεις του μαγνητικού
δίπολου για όλους τους υπολογισμούς που ζητούνται. Ο χώρος έχει παντού διαπερατότητα μ0.
(α) [5%] Να υπολογιστεί ο συντελεστής αμοιβαίας επαγωγής μεταξύ των δύο βρόχων όταν η γωνία Θ = 0. Είναι
θετικός ή αρνητικός και γιατί;
(β) [20%] Να υπολογιστεί ο συντελεστής αμοιβαίας επαγωγής μεταξύ των δύο βρόχων όταν η γωνία≠Θ0. Να
γραφεί ο συντελεστής αμοιβαίας επαγωγής υπό την μορφή ενός ολοκληρώματος με όλους τους όρους ορισμένους
όσο πληρέστερα μπορείτε.
Θέμα 3 [25%]:
Κυκλικός βρόχος ακτίνας a, διαρρέεται από σταθερό ρεύμα Ι όπως φαίνεται και στο κάτωθι σχήμα. Το κέντρο του
βρόχου βρίσκεται πάνω στο επίπεδο xy σε αποστάσεις d και h από τέλειο αγωγό (απείρου ειδικής αγωγιμότητας) και
σχήματος ορθής γωνίας όπως φαίνεται στο σχήμα. Η διαπερατότητα του αέρα είναι μ0. Όλες οι αποστάσεις που μας
ενδιαφέρουν είναι πολύ μεγαλύτερες από την ακτίνα του βρόχου ώστε να ισχύουν πάντα οι προϋποθέσεις της
θεωρίας του μαγνητικού δίπολου.
(α) [15%] Να βρεθεί το διανυσματικό δυναμικό στο τυχαίο σημείο στον αέρα (x > 0, y > 0, z) με σημείο αναφοράς
του δυναμικού το κέντρο των αξόνων. Να γίνει χρήση του συστήματος συντεταγμένων x,y,z.
(β) [5%] Να βρεθεί το μαγνητικό πεδίο στο τυχαίο σημείο στον αέρα. Να γίνει χρήση του συστήματος
συντεταγμένων x,y,z.
(γ) [5%] Να βρεθεί η επιφανειακή πυκνότητα ρεύματος πάνω στην επιφάνεια x = 0 του τέλειου αγωγού.

Θέμα 4 [25%]:
Κύλινδρος ακτίνας a και απείρου μήκους είναι κατασκευασμένος από μαγνητικό υλικό διαπερατότητας μ2, και
τοποθετείται με τον άξονά του κατά μήκος του άξονα z του συστήματος συντεταγμένων του σχήματος. Ο
υπόλοιπος χώρος έχει παντού διαπερατότητα μ1. Πριν την τοποθέτηση του κυλίνδρου στο χώρο υπάρχει
ομοιόμορφο μαγνητικό πεδίο Η0 κατά την διεύθυνση που σχηματίζει γωνία φ0 με τον άξονα x. Μετά την τοποθέτηση
του κυλίνδρου ζητούνται τα ακόλουθα:
(α) [5%] Δείξτε ότι ένα διανυσματικό δυναμικό της μορφής ⃗ =  (, )̂ , μπορεί να περιγράψει το μαγνητικό
πεδίο παντού στον χώρο.
(α) [15%] Αν το διανυσματικό μαγνητικό δυναμικό είναι της μορφής ⃗ =  (, )̂ =  ( , ) ̂ , να βρεθεί με
την μέθοδο χωριζόμενων μεταβλητών παντού στο χώρο.
(β) [5%] Να βρεθεί το μαγνητικό πεδίο στο εσωτερικό του κυλίνδρου και να συγκριθεί με το ομοιόμορφο
μαγνητικό πεδίο Η0.
 ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ & ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ

ΤΟΜΕΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ, ΗΛΕΚΤΡΟΟΠΤΙΚΗΣ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ
Καθ. Η. Ν. Γλύτσης, Tηλ.: 210-7722479 - e-mail: [email protected] - www: http://users.ntua.gr/eglytsis/

ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ B –Τμήμα Ρ-Ω (Καθ. Η. Ν. Γλύτσης)

12 Φεβρουαρίου, 2019

Ονοματεπώνυμο:_____________________________________________________

Θέμα 1 [25%]:
Αγώγιμη σφαίρα ακτίνας a φέρει ηλεκτρικό φορτίο +4q και βρίσκεται στην αρχή των αξόνων. Τέσσερα
σημειακά φορτία -q έκαστο είναι τοποθετημένα πάνω στους άξονες x και z στις θέσεις x = ±na και z = ±na (με
n >1) όπως φαίνεται στο σχήμα. Το σημείο αναφοράς το ηλεκτροστατικού δυναμικού είναι στο άπειρο. Η
επιτρεπτότητα παντού στο χώρο είναι ε0.
(α) [15%] Να βρεθεί το ηλεκτροστατικό δυναμικό για το τυχαίο σημείο Σ (x, y, z) του χώρου. Να εκφρασθεί το
δυναμικό στο καρτεσιανό σύστημα συντεταγμένων.
(β) [5%] Να βρεθεί το ηλεκτρικό πεδίο για το τυχαίο σημείο Σ (x, y, z) του χώρου. Να εκφρασθεί το δυναμικό
στο καρτεσιανό σύστημα συντεταγμένων.
(γ) [5%] Να βρεθεί η επιφανειακή πυκνότητα φορτίου πάνω στην επιφάνεια της σφαίρας σαν συνάρτηση της
πολικής γωνίας θ (ως προς τον άξονα z) και της αζιμουθιακής γωνίας φ (ως προς τον άξονα x στο επίπεδο xy).

Θέμα 2 [25%]:
Τρεις όμοιες αγώγιμες σφαίρες S1, S2, και S3, ακτίνας a έκαστη, βρίσκονται με τα κέντρα τους σε ευθεία και
αποστάσεις r1 και r2 όπως φαίνεται στο σχήμα. Ο χώρος έχει παντού επιτρεπτότητα ε0. Θεωρείστε ότι η
ακτίνα a είναι πολύ μικρότερη από τις αποστάσεις r1 και r2 και ότι τo φορτίο κάθε σφαίρας κατανέμεται κατά
προσέγγιση ομοιόμορφα πάνω στην επιφάνειά της.
(α) [10 %] Να βρεθούν οι συντελεστές δυναμικού του συστήματος των τριών σφαιρών.
(β) [15%] Αρχικά οι σφαίρες S1 και S3 είναι αφόρτιστες και η σφαίρα S2 έχει φορτίο Q. Κατόπιν οι σφαίρες
S2 και S1 συνδέονται με λεπτό αγώγιμο καλώδιο και όταν δεν υπάρχει πλέον κίνηση φορτίου αποσυνδέονται.
Μετά η σφαίρα S2 συνδέεται με λεπτό αγώγιμο καλώδιο με την σφαίρα S3. Αφού επέλθει και πάλι ανακα-
τανομή των φορτίων αποσυνδέονται. Ποια θα είναι τα τελικά φορτία των τριών σφαιρών μετά από αυτή την
διαδικασία σαν συνάρτηση του Q και των παραμέτρων του προβλήματος.
Θέμα 3 [25%]:
Ένα μαγνητικό δίπολο με μαγνητική ροπή  ��⃗ =  ̂ , βρίσκεται σε απόσταση h από την διαχωριστική
επιφάνεια δύο γραμμικών μαγνητικών υλικών με διαπερατότητες μ1 και μ2 αντίστοιχα όπως φαίνεται στο
σχήμα. Η απόσταση h είναι πολύ μεγαλύτερη από τις διαστάσεις του μαγνητικού δίπολου έτσι ώστε να ισχύει
η προσέγγιση του μαγνητικού διπολικού πεδίου.
(α) [15%] Να αποδείξετε, παρουσιάζοντας όλα τα αναγκαία βήματα, ότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε
κατοπτρισμό με κατάλληλα επιλεγμένα μαγνητικά δίπολα. Κάνετε χρήση των οριακών συνθηκών για τα
πεδιακά μεγέθη αντί για το διανυσματικό δυναμικό. Η χρήση τύπων κατοπτρισμού χωρίς απόδειξη για αυτό
το ερώτημα, θα σας αποφέρει μηδενικό βαθμολογικό κέρδος.
(β) [5%] Να βρεθεί το μαγνητικό πεδίο στο τυχαίο σημείο του χώρου (x, y, z) (θεωρώντας ότι για το τυχαίο
σημείο ισχύει η προσέγγιση του πεδίου του δίπολου). Να εκφραστεί το μαγνητικό πεδίο στο καρτεσιανό
σύστημα συντεταγμένων.
(γ) [5%] Να βρεθεί η δέσμια πυκνότητα επιφανειακού ρεύματος πάνω στο επίπεδο z=0.

Θέμα 4 [25%]:
Μια σειρά από αγώγιμες λωρίδες πλάτους Λ και απείρου μήκους (ως προς την διεύθυνση z που είναι κάθετη
στην σελίδα) βρίσκονται σε δυναμικά –V0 και +V0 όπως φαίνεται στο σχήμα. Η σειρά συνεχίζεται επ’ άπειρο
πάνω στο επίπεδο xz. Μεταξύ των αγώγιμων λωρίδων υπάρχουν αμελητέα κενά. Επίσης το πάχος των
λωρίδων είναι αμελητέο. Οι αγώγιμες λωρίδες βρίσκονται σε απόσταση b από γειωμένο επίπεδο που
βρίσκεται στο επίπεδο y=0.
(α) [20%] Να βρεθεί το ηλεκτροστατικό δυναμικό για το τυχαίο σημείο του χώρου. Δείξτε κατά προσέγγιση
τις δυναμικές γραμμές του ηλεκτρικού πεδίου.
(β) [5%] Να βρεθεί η επιφανειακή πυκνότητα ηλεκτρικού φορτίου πάνω στις αγώγιμες λωρίδες και πάνω στο
γειωμένο επίπεδο.
 ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ & ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ

ΤΟΜΕΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ, ΗΛΕΚΤΡΟΟΠΤΙΚΗΣ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ
Καθ. Η. Ν. Γλύτσης, Tηλ.: 210-7722479 - e-mail: [email protected] - www: http://users.ntua.gr/eglytsis/

ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ B – Τμήμα Ρ-Ω (Καθ. Η. Ν. Γλύτσης)

29 Αυγούστου, 2019

Ονοματεπώνυμο:_____________________________________________________

Θέμα 1 [25%]:
Κυκλικός βρόχος (μη αγώγιμος), ακτίνας a, φέρει γραμμικό φορτίο με σταθερή γραμμική πυκνότητα λ και
βρίσκεται σε αποστάσεις d και h από γειωμένα αγώγιμα άπειρα επίπεδα που σχηματίζουν ορθή γωνία όπως
φαίνεται στο σχήμα (το επίπεδο του βρόχου είναι παράλληλο προς το επίπεδο xz και το κέντρο του είναι στο
επίπεδο z=0). Ο χώρος έχει παντού επιτρεπτότητα ε0.
(α) [12%] Να βρεθεί το ηλεκτροστατικό δυναμικό στο τυχαίο σημείο του χώρου (x,y,z) υπό μορφή ενός
ολοκληρώματος με όλους τους όρους πλήρως ορισμένους. Να εκφραστεί στο καρτεσιανό σύστημα αναφο-
ράς του σχήματος. Να σχεδιαστούν προσεγγιστικά οι ισοδυναμικές επιφάνειες (γραμμές).
(β) [8%] Να βρεθεί το ηλεκτρικό πεδίο στο τυχαίο σημείο του χώρου (x,y,z) υπό μορφή ενός ολοκληρώματος
με όλους τους όρους πλήρως ορισμένους. Να εκφραστεί στο καρτεσιανό σύστημα αναφοράς του σχήματος.
Να σχεδιαστούν προσεγγιστικά οι δυναμικές γραμμές του ηλεκτρικού πεδίου.
(γ) [5%] Να βρεθεί η επαγόμενη επιφανειακή πυκνότητα φορτίου πάνω στο γειωμένο επίπεδο y = 0.

Θέμα 2 [25%]:
Τρεις όμοιες αγώγιμες σφαίρες S1, S2, και S3, ακτίνας a έκαστη, βρίσκονται με τα κέντρα τους σε ευθεία και
αποστάσεις r1 και r2 όπως φαίνεται στο σχήμα. Οι σφαίρες βρίσκονται σε απόσταση h από απέραντο
γειωμένο επίπεδο. Ο χώρος έχει παντού επιτρεπτότητα ε0. Θεωρείστε ότι η ακτίνα a είναι πολύ μικρότερη
από τις αποστάσεις r1, r2, και h, και ότι τo φορτίο κάθε σφαίρας κατανέμεται κατά προσέγγιση ομοιόμορφα
πάνω στην επιφάνειά της.
(α) [12 %] Να βρεθούν οι συντελεστές δυναμικού του συστήματος των τριών σφαιρών.
(β) [13%] Αρχικά οι σφαίρες S2 και S3 είναι αφόρτιστες κα η σφαίρα S1 έχει φορτίο Q. Κατόπιν οι σφαίρες
S1 και S3 συνδέονται με λεπτό αγώγιμο καλώδιο. Να βρεθεί το δυναμικό έκαστης σφαίρας όταν δεν υπάρ-
χει πλέον μετακίνηση φορτίων.
Θέμα 3 [25%]:
���⃗ =  ̂  , με Μ0 γνωστή στα-
Κυλινδρικός μαγνήτης απείρου μήκους και ακτίνας a έχει μόνιμη μαγνήτιση 
θερά. Ο άξονας του κυλινδρικού μαγνήτη συμπίπτει με τον άξονα z του συστήματος συντεταγμένων που
φαίνεται στο κάτωθι σχήμα. Ο χώρος εξωτερικά του κυλινδρικού μαγνήτη είναι αέρας με διαπερατότητα ίση
με την διαπερατότητα του κενού μ0.
(α) [10%] Να βρεθεί το διανυσματικό μαγνητικό δυναμικό στο τυχαίο σημείο Σ (rT, φ, z) του χώρου. Να
εκφραστεί το δυναμικό υπό την μορφή ενός ολοκληρώματος με πλήρως ορισμένους όλους τους όρους.
Εφόσον ο μαγνήτης είναι άπειρος στην διεύθυνση z η έκφραση του διανυσματικού δυναμικού θα πρέπει να
είναι ανεξάρτητη του z. Θεωρείστε ότι το δυναμικό αναφοράς είναι πάνω στον άξονα z του συστήματος
συντεταγμένων.
(β) [15%] Να βρεθεί το μαγνητικό πεδίο στο τυχαίο σημείο Σ (rT, φ, z) του χώρου. Να εκφραστεί το
μαγνητικό πεδίο υπό την μορφή ενός ολοκληρώματος με πλήρως ορισμένους όλους τους όρους. Εφόσον ο
μαγνήτης είναι άπειρος στην διεύθυνση z η έκφραση του μαγνητικού πεδίου θα πρέπει να είναι ανεξάρτητη
του z. Σε αυτό το ερώτημα το μαγνητικό πεδίο ζητείται να εκφραστεί στο καρτεσιανό σύστημα συντε-
ταγμένων xyz.

Χρήσιμα Ολοκληρώματα

Θέμα 4 [25%]:
Η διατομή ενός αγώγιμου υλικού με ειδική αγωγιμότητα σ υπό την μορφή τμήματος σφαιρικού κελύφους
εσωτερικής ακτίνας a και εξωτερικής ακτίνας b, και απείρου μήκους στην διεύθυνση z, φαίνεται στο κάτωθι
σχήμα. Το αγώγιμο κέλυφος έχει γωνιακό εύρος 2φ0. Ο περιβάλλον χώρος αποτελείται από αέρα και φυσικά
δεν είναι αγώγιμος. Άπειρα (στην διεύθυνση z) τοξοειδή ηλεκτρόδια (από τέλειο αγωγό) βρίσκονται σε
επαφή με την εξωτερική επιφάνεια του αγώγιμου κελύφους. Το τοξοειδές ηλεκτρόδιο που καλύπτει την
περιοχή 0<φ<φ0 έχει δυναμικό +V0/2 και το αντίστοιχο που καλύπτει την περιοχή φ0<φ<2φ0 έχει δυναμικό –
V0/2 (όπως φαίνεται και στο σχήμα). Υπάρχει ένα αμελητέο γωνιακό κενό μεταξύ των δύο τοξοειδών
ηλεκτροδίων ώστε να μην έρχονται σε επαφή μεταξύ τους.
(α) [15%] Να βρεθεί το ηλεκτροστατικό δυναμικό μέσα στο αγώγιμο κυλινδρικό κέλυφος.
(β) [5%] Σχεδιάστε προσεγγιστικά τις δυναμικές γραμμές και τις ισοδυναμικές επιφάνειες (γραμμές στο xy
επίπεδο) μέσα στο κυλινδρικό κέλυφος.
(γ) [5%] Να βρεθεί η πυκνότητα ρεύματος μέσα στο κυλινδρικό κέλυφος και η αντίσταση ανά μονάδα
μήκους.
 ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ & ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ

ΤΟΜΕΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ, ΗΛΕΚΤΡΟΟΠΤΙΚΗΣ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ
Καθ. Η. Ν. Γλύτσης, Tηλ.: 210-7722479 - e-mail: [email protected] - www: http://users.ntua.gr/eglytsis/

ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ B –Τμήμα Ε-Λ (Καθ. Η. Ν. Γλύτσης)

11 Φεβρουαρίου, 2020

Ονοματεπώνυμο:_____________________________________________________

Θέμα 1 [25%]:
Κυκλικό τμήμα τόξου ακτίνας d (μη αγώγιμο), μήκους 2L, και αμελητέας διατομής φέρει σταθερή γραμμική
πυκνότητα ηλεκτρικού φορτίου λ. Το τόξο τοποθετείται σε απόσταση d από το κέντρο σφαιρικής κοιλότητας
ακτίνας b (κοιλότητα με αέρα) στο εσωτερικό αγώγιμης σφαίρας ακτίνας a που διατηρείται σε δυναμικό U,
όπως φαίνεται στο κάτωθι σχήμα (με d < b+D) πάνω στο επίπεδο yz και συμμετρικά ως προς τον άξονα z. Η
απόσταση των κέντρων της σφαίρας και της κοιλότητας είναι D. Θεωρήστε ότι σημείο αναφοράς του
δυναμικού είναι στο άπειρο και η επιτρεπτότητα είναι παντού ε0.
(α) [12%] Να βρεθεί το ηλεκτροστατικό δυναμικό για το τυχαίο σημείο του χώρου υπό την μορφή
ολοκληρώματος με όλους τους όρους ορισμένους όσο πληρέστερα μπορείτε. Το δυναμικό πρέπει να εκφραστεί
στο καρτεσιανό σύστημα xyz.
(β) [5%] Να βρεθεί το ηλεκτρικό πεδίο για το τυχαίο σημείο του χώρου υπό την μορφή ολοκληρώματος με
όλους τους όρους ορισμένους όσο πληρέστερα μπορείτε. Το ηλεκτρικό πεδίο πρέπει να εκφραστεί στο
καρτεσιανό σύστημα xyz.
(γ) [8%] Να βρεθεί η επαγόμενη επιφανειακή πυκνότητα φορτίου πάνω στο επίπεδο yz στο σύνορο της
σφαιρικής κοιλότητας με την αγώγιμη σφαίρα.

Θέμα 2 [25%]:
Τέσσερις όμοιες αγώγιμες σφαίρες ακτίνας a βρίσκονται στις κορυφές ενός τετραγώνου πλευράς d (όπου d
>> a). Ο χώρος έχει παντού επιτρεπτότητα ε0.
(α) [10%] Να βρεθούν οι συντελεστές δυναμικού του συστήματος των τεσσάρων σφαιρών.
(β) [15%] Αρχικά οι σφαίρες S1 και S2 έχουν φορτία Q και -Q, αντίστοιχα. Κατόπιν η σφαίρα S1 συνδέεται με
ένα λεπτό αγώγιμο σύρμα με την σφαίρα S3 και μετά τα όποια μεταβατικά φαινόμενα αποσυνδέεται. Η ίδια
διαδικασία με την σφαίρα S1 επαναλαμβάνεται και με την σφαίρα S4. Να βρεθούν τα τελικά φορτία των
τεσσάρων σφαιρών.
Θέμα 3 [25%]:
Κυκλικός βρόχος ακτίνας a, διαρρέεται από σταθερό ρεύμα, I, όπως φαίνεται και στο κάτωθι σχήμα. Η ροπή
μαγνητικού δίπολου του βρόχου είναι 
���⃗ και σχηματίζει γωνία φ1 με τον κατακόρυφο άξονα y όπως φαίνεται
στο σχήμα. Το κέντρο του βρόχου βρίσκεται πάνω στο επίπεδο xy σε αποστάσεις d και h από τέλειο αγωγό
(απείρου ειδικής αγωγιμότητας) και σχήματος ορθής γωνίας όπως φαίνεται στο σχήμα. Η διαπερατότητα του
αέρα είναι μ0. Όλες οι αποστάσεις που μας ενδιαφέρουν είναι πολύ μεγαλύτερες από την ακτίνα του βρόχου
ώστε να ισχύουν πάντα οι προϋποθέσεις της θεωρίας του μαγνητικού δίπολου.
(α) [15%] Να αποδείξετε ότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε κατοπτρισμό με κατάλληλα επιλεγμένα
μαγνητικά δίπολα.
(β) [10%] Να βρεθεί το μαγνητικό πεδίο στο τυχαίο σημείο του χώρου (x,y,z) στο καρτεσιανό σύστημα
συντεταγμένων.

Θέμα 4 [25%]:
Ένα αγώγιμο υλικό ειδικής αγωγιμότητας σ έχει σχήμα ορθογωνίου όπως στο σχήμα με άπειρη διάσταση κατά
μήκος του άξονα z. Στις τρείς πλευρές του περικλείεται από τέλειους αγωγούς με δυναμικά, Φ(x = 0,y) = -V0,
Φ(x,y = b) = Φ(x,y = 0) = V0, όπως υποδεικνύεται και στο σχήμα. Το αγώγιμο υλικό συνορεύει με ένα
διηλεκτρικό υλικό (αέρα) μηδενικής ειδικής αγωγιμότητας στο επίπεδο x = a.
(α) [15%] Να υπολογισθεί το ηλεκτροστατικό δυναμικό μέσα στο αγώγιμο υλικό.
(β) [5%] Να υπολογισθεί το ηλεκτροστατικό δυναμικό, Φ(x = a,y), στην διαχωριστική επιφάνεια μεταξύ του
αγώγιμου υλικού και του αέρα.
(γ) [5%] Σχεδιάστε προσεγγιστικά τις δυναμικές γραμμές και τις ισοδυναμικές επιφάνειες (γραμμές στο xy
επίπεδο) στο αγώγιμο υλικό.
 ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ & ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ

ΤΟΜΕΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ, ΗΛΕΚΤΡΟΟΠΤΙΚΗΣ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ
Καθ. Η. Ν. Γλύτσης, Tηλ.: 210-7722479 - e-mail: [email protected] - www: http://users.ntua.gr/eglytsis/

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ
ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ B --Τμήμα Ε-Λ (Καθ. Η. Ν. Γλύτσης)
31 Αυγούστου, 2020

ΟΛΙΚΟΣ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΣ ΧΡΟΝΟΣ: 40 λεπτά

(συμπεριλαμβάνει και τον χρόνο σάρωσης, μετονομασίας και αποστολής αρχείου
που συνίσταται να είναι < 6 λεπτών)

Θέμα 1a – (Έκδοση Problem_1a) [33%]:

Γραμμική κατανομή ηλεκτρικού φορτίου λ και μήκους 2L (σε σχήμα "L" με πλευρές L εκάστη) βρίσκεται σε
ύψος h (στο επίπεδο xz) πάνω από γειωμένο αγώγιμο επίπεδο όπως φαίνεται στο κάτωθι σχήμα. Η
επιτρεπτότητα είναι παντού ε0.
(α) [12%] Να βρεθεί το ηλεκτροστατικό δυναμικό στο τυχαίο σημείο (x, y, z) του χώρου αν λ = λ0 (σταθερό).
Το κάτωθι ολοκλήρωμα ίσως σας φανεί χρήσιμο:

(β) [8%] Να βρεθεί το ηλεκτρικό πεδίο στο τυχαίο σημείο (x,y,z) του χώρου. Και πάλι να υποθέσετε ότι λ = λ0
(σταθερό). Να ΜΗΝ γίνει παραγώγιση του αποτελέσματος το ερωτήματος (α) αλλά να γραφεί η κάθε
συνιστώσα του ηλεκτρικού πεδίου υπό την μορφή ολοκληρωμάτων επαλληλίας με πλήρως ορισμένους όρους.
(γ) [13%] Τώρα υποθέσετε ότι η γραμμική κατανομή φορτίου λ βρίσκεται πάνω σε λεπτό αγωγό (ακτίνας a <<
L) όπου είναι μόνο γνωστό ότι διατηρείται σε δυναμικό U0. Χρησιμοποιώντας την μέθοδο των ροπών,
περιγράψετε όσο πιο λεπτομερώς μπορείτε, πως μπορεί να βρεθεί η κατανομή φορτίου λ. Τι μορφή περιμένετε
να έχει η λ(x ή z); Θεωρείστε ότι κάθε κομμάτι της L-σχήματος αγώγιμου ράβδου χωρίζεται σε 3 ίσα τμήματα
τα οποία ονομάζονται 1,2,3 (στο οριζόντιο τμήμα από αριστερά προς τα δεξιά) και 4,5,6 (στο κάθετο τμήμα
από κάτω προς τα πάνω). Να βρείτε τα στοιχεία Α11, Α66, Α15 του πίνακα της μεθόδου των ροπών για αυτά τα
έξι τμήματα.
 ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ & ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ

ΤΟΜΕΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ, ΗΛΕΚΤΡΟΟΠΤΙΚΗΣ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ
Καθ. Η. Ν. Γλύτσης, Tηλ.: 210-7722479 - e-mail: [email protected] - www: http://users.ntua.gr/eglytsis/

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ
ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ B --Τμήμα Ε-Λ (Καθ. Η. Ν. Γλύτσης)
31 Αυγούστου, 2020

ΟΛΙΚΟΣ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΣ ΧΡΟΝΟΣ: 40 λεπτά

(συμπεριλαμβάνει και τον χρόνο σάρωσης, μετονομασίας και αποστολής αρχείου
που συνίσταται να είναι < 6 λεπτών)

Θέμα 1b – (Έκδοση Problem_1b) [33%]:

Γραμμική κατανομή ηλεκτρικού φορτίου λ και μήκους 2L (σε σχήμα "L" με πλευρές L εκάστη) βρίσκεται σε
ύψος h (στο επίπεδο xz) πάνω από γειωμένο αγώγιμο επίπεδο όπως φαίνεται στο κάτωθι σχήμα. Η
επιτρεπτότητα είναι παντού ε0.
(α) [12%] Να βρεθεί το ηλεκτροστατικό δυναμικό στο τυχαίο σημείο (x, y, z) του χώρου αν λ = λ0 (σταθερό).
Το κάτωθι ολοκλήρωμα ίσως σας φανεί χρήσιμο:

(β) [8%] Να βρεθεί το ηλεκτρικό πεδίο στο τυχαίο σημείο (x,y,z) του χώρου. Και πάλι να υποθέσετε ότι λ = λ0
(σταθερό). Να ΜΗΝ γίνει παραγώγιση του αποτελέσματος το ερωτήματος (α) αλλά να γραφεί η κάθε
συνιστώσα του ηλεκτρικού πεδίου υπό την μορφή ολοκληρωμάτων επαλληλίας με πλήρως ορισμένους όρους.
(γ) [13%] Τώρα υποθέσετε ότι η γραμμική κατανομή φορτίου λ βρίσκεται πάνω σε λεπτό αγωγό (ακτίνας a <<
L) όπου είναι μόνο γνωστό ότι διατηρείται σε δυναμικό U0. Χρησιμοποιώντας την μέθοδο των ροπών,
περιγράψετε όσο πιο λεπτομερώς μπορείτε, πως μπορεί να βρεθεί η κατανομή φορτίου λ. Τι μορφή περιμένετε
να έχει η λ(x ή z); Θεωρείστε ότι κάθε κομμάτι της L-σχήματος αγώγιμου ράβδου χωρίζεται σε 3 ίσα τμήματα
τα οποία ονομάζονται 1,2,3 (στο οριζόντιο τμήμα από αριστερά προς τα δεξιά) και 4,5,6 (στο κάθετο τμήμα
από κάτω προς τα πάνω). Να βρείτε τα στοιχεία Α22, Α55, Α36 του πίνακα της μεθόδου των ροπών για αυτά τα
έξι τμήματα.
 ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ & ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ

ΤΟΜΕΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ, ΗΛΕΚΤΡΟΟΠΤΙΚΗΣ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ
Καθ. Η. Ν. Γλύτσης, Tηλ.: 210-7722479 - e-mail: [email protected] - www: http://users.ntua.gr/eglytsis/

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ
ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ B --Τμήμα Ε-Λ (Καθ. Η. Ν. Γλύτσης)
31 Αυγούστου, 2020

ΟΛΙΚΟΣ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΣ ΧΡΟΝΟΣ: 40 λεπτά

(συμπεριλαμβάνει και τον χρόνο σάρωσης, μετονομασίας και αποστολής αρχείου
που συνίσταται να είναι < 6 λεπτών)

Θέμα 1c – (Έκδοση Problem_1c) [33%]:

Γραμμική κατανομή ηλεκτρικού φορτίου λ και μήκους 2L (σε σχήμα ανεστραμμένου "L" με πλευρές L εκάστη)
βρίσκεται σε ύψος h (στο επίπεδο xz) πάνω από γειωμένο αγώγιμο επίπεδο όπως φαίνεται στο κάτωθι σχήμα.
Η επιτρεπτότητα είναι παντού ε0.
(α) [12%] Να βρεθεί το ηλεκτροστατικό δυναμικό στο τυχαίο σημείο (x, y, z) του χώρου αν λ = λ0 (σταθερό).
Το κάτωθι ολοκλήρωμα ίσως σας φανεί χρήσιμο:

(β) [8%] Να βρεθεί το ηλεκτρικό πεδίο στο τυχαίο σημείο (x,y,z) του χώρου. Και πάλι να υποθέσετε ότι λ = λ0
(σταθερό). Να ΜΗΝ γίνει παραγώγιση του αποτελέσματος το ερωτήματος (α) αλλά να γραφεί η κάθε
συνιστώσα του ηλεκτρικού πεδίου υπό την μορφή ολοκληρωμάτων επαλληλίας με πλήρως ορισμένους όρους.
(γ) [13%] Τώρα υποθέσετε ότι η γραμμική κατανομή φορτίου λ βρίσκεται πάνω σε λεπτό αγωγό (ακτίνας a <<
L) όπου είναι μόνο γνωστό ότι διατηρείται σε δυναμικό U0. Χρησιμοποιώντας την μέθοδο των ροπών,
περιγράψετε όσο πιο λεπτομερώς μπορείτε, πως μπορεί να βρεθεί η κατανομή φορτίου λ. Τι μορφή περιμένετε
να έχει η λ(x ή z); Θεωρείστε ότι κάθε κομμάτι της L-σχήματος αγώγιμου ράβδου χωρίζεται σε 3 ίσα τμήματα
τα οποία ονομάζονται 1,2,3 (στο οριζόντιο τμήμα από αριστερά προς τα δεξιά) και 4,5,6 (στο κάθετο τμήμα
από κάτω προς τα πάνω). Να βρείτε τα στοιχεία Α33, Α44, Α24 του πίνακα της μεθόδου των ροπών για αυτά τα
έξι τμήματα.
 ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ & ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ

ΤΟΜΕΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ, ΗΛΕΚΤΡΟΟΠΤΙΚΗΣ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ
Καθ. Η. Ν. Γλύτσης, Tηλ.: 210-7722479 - e-mail: [email protected] - www: http://users.ntua.gr/eglytsis/

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ
ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ B --Τμήμα Ε-Λ (Καθ. Η. Ν. Γλύτσης)
31 Αυγούστου, 2020

ΟΛΙΚΟΣ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΣ ΧΡΟΝΟΣ: 40 λεπτά

(συμπεριλαμβάνει και τον χρόνο σάρωσης, μετονομασίας και αποστολής αρχείου
που συνίσταται να είναι < 6 λεπτών)

Θέμα 2a – (Έκδοση Problem_2a) [33%]:

Δύο ευθύγραμμοι αγωγοί απείρου μήκους (σχηματίζουν το κύκλωμα #1 που κλείνει στο άπειρο) μεταφέρουν
ίσα και αντίθετα σταθερά ηλεκτρικά ρεύματα Ι1 και –Ι1 κατά μήκος του άξονος z όπως φαίνεται στο κάτωθι
σχήμα. Κλειστός βρόχος σχήματος ισοσκελούς ορθογωνίου τριγώνου (σχηματίζει το κύκλωμα #2) είναι στο
επίπεδο xz όπως φαίνεται στο σχήμα (συμμετρικά ως προς τον άξονα x και με την κορυφή της ορθής γωνίας
πάνω στον άξονα x). Η διαπερατότητα είναι παντού μ0.
(α) [14%] Να υπολογισθεί η αλληλεπαγωγή L21 με χρήση του μαγνητικού πεδίου.
(β) [14%] Να υπολογισθεί η αλληλεπαγωγή L21 με χρήση του διανυσματικού μαγνητικού δυναμικού.
(γ) [5%] Να βρεθεί το όριο της αλληλεπαγωγής L21 όταν η απόσταση L τείνει στο άπειρο.
 ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ & ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ

ΤΟΜΕΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ, ΗΛΕΚΤΡΟΟΠΤΙΚΗΣ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ
Καθ. Η. Ν. Γλύτσης, Tηλ.: 210-7722479 - e-mail: [email protected] - www: http://users.ntua.gr/eglytsis/

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ
ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ B --Τμήμα Ε-Λ (Καθ. Η. Ν. Γλύτσης)
31 Αυγούστου, 2020

ΟΛΙΚΟΣ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΣ ΧΡΟΝΟΣ: 40 λεπτά

(συμπεριλαμβάνει και τον χρόνο σάρωσης, μετονομασίας και αποστολής αρχείου
που συνίσταται να είναι < 6 λεπτών)

Θέμα 2b – (Έκδοση Problem_2b) [33%]:

Δύο ευθύγραμμοι αγωγοί απείρου μήκους (σχηματίζουν το κύκλωμα #1 που κλείνει στο άπειρο) μεταφέρουν
ίσα και αντίθετα σταθερά ηλεκτρικά ρεύματα Ι1 και –Ι1 κατά μήκος του άξονος z όπως φαίνεται στο κάτωθι
σχήμα. Κλειστός βρόχος σχήματος ισοσκελούς ορθογωνίου τριγώνου (σχηματίζει το κύκλωμα #2) είναι στο
επίπεδο xz όπως φαίνεται στο σχήμα (συμμετρικά ως προς τον άξονα x και με την κορυφή της ορθής γωνίας
πάνω στον άξονα x). Η διαπερατότητα είναι παντού μ0.
(α) [14%] Να υπολογισθεί η αλληλεπαγωγή L21 με χρήση του μαγνητικού πεδίου.
(β) [14%] Να υπολογισθεί η αλληλεπαγωγή L21 με χρήση του διανυσματικού μαγνητικού δυναμικού.
(γ) [5%] Να βρεθεί το όριο της αλληλεπαγωγής L21 όταν η απόσταση L τείνει στο άπειρο.
 ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ & ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ

ΤΟΜΕΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ, ΗΛΕΚΤΡΟΟΠΤΙΚΗΣ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ
Καθ. Η. Ν. Γλύτσης, Tηλ.: 210-7722479 - e-mail: [email protected] - www: http://users.ntua.gr/eglytsis/

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ
ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ B --Τμήμα Ε-Λ (Καθ. Η. Ν. Γλύτσης)
31 Αυγούστου, 2020

ΟΛΙΚΟΣ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΣ ΧΡΟΝΟΣ: 40 λεπτά

(συμπεριλαμβάνει και τον χρόνο σάρωσης, μετονομασίας και αποστολής αρχείου
που συνίσταται να είναι < 6 λεπτών)

Θέμα 2c – (Έκδοση Problem_2c) [33%]:

Δύο ευθύγραμμοι αγωγοί απείρου μήκους (σχηματίζουν το κύκλωμα #1 που κλείνει στο άπειρο) μεταφέρουν
ίσα και αντίθετα σταθερά ηλεκτρικά ρεύματα Ι1 και –Ι1 κατά μήκος του άξονος z όπως φαίνεται στο κάτωθι
σχήμα (σε απόσταση a από τον άξονα z). Κλειστός βρόχος σχήματος ισοσκελούς ορθογωνίου τριγώνου
(σχηματίζει το κύκλωμα #2) είναι στο επίπεδο xz όπως φαίνεται στο σχήμα (με την υποτείνουσα πάνω στον
άξονα x). Η διαπερατότητα είναι παντού μ0.
(α) [14%] Να υπολογισθεί η αλληλεπαγωγή L21 με χρήση του μαγνητικού πεδίου.
(β) [14%] Να υπολογισθεί η αλληλεπαγωγή L21 με χρήση του διανυσματικού μαγνητικού δυναμικού.
(γ) [5%] Να βρεθεί το όριο της αλληλεπαγωγής L21 όταν η απόσταση L τείνει στο άπειρο.
 ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ & ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ

ΤΟΜΕΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ, ΗΛΕΚΤΡΟΟΠΤΙΚΗΣ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ
Καθ. Η. Ν. Γλύτσης, Tηλ.: 210-7722479 - e-mail: [email protected] - www: http://users.ntua.gr/eglytsis/

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ
ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ B --Τμήμα Ε-Λ (Καθ. Η. Ν. Γλύτσης)
31 Αυγούστου, 2020

ΟΛΙΚΟΣ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΣ ΧΡΟΝΟΣ: 40 λεπτά

(συμπεριλαμβάνει και τον χρόνο σάρωσης, μετονομασίας και αποστολής αρχείου
που συνίσταται να είναι < 6 λεπτών)

Θέμα 3a – (Έκδοση Problem_3a) [34%]:

Το ένα τέταρτο από κυλινδρικό κέλυφος εσωτερικής ακτίνας a και εξωτερικής ακτίνας b πληρώνεται με
αγώγιμο υλικό πεπερασμένης ειδικής αγωγιμότητας σ όπως φαίνεται στο σχήμα. Το κέλυφος μπορεί να
θεωρηθεί απείρου μήκους ως προς την z διεύθυνση. Η επίπεδη επιφάνεια σε φ=π/2 επικαλύπτεται από τέλειο
αγωγό και γειώνεται ενώ η εσωτερική και η εξωτερική κυλινδρική επιφάνεια βρίσκονται σε δυναμικά Φ =
F1(φ) = U0 sin(3φ) και Φ = F2(φ) = U0 sin(7φ). Η επίπεδη επιφάνεια σε φ=0 παραμένει ακάλυπτη. Ο χώρος έξω
από το κυλινδρικό κέλυφος δεν είναι αγώγιμος. (φ είναι η αζιμουθιακή γωνία στο κυλινδρικό σύστημα
συντεταγμένων, και U0 είναι γνωστή σταθερά).
(α) [25%] Να βρεθεί το δυναμικό στο εσωτερικό το κυλινδρικού κελύφους όπου υπάρχει το αγώγιμο υλικό.
(β) [3%] Να βρεθεί η πυκνότητα ρεύματος στο εσωτερικό του κυλινδρικού κελύφους στο καρτεσιανό σύστημα
συντεταγμένων.
(γ) [6%] Να βρεθεί το συνολικό ρεύμα ανά μονάδα μήκους (στην διεύθυνση z) που εισέρχεται στην γειωμένη
επιφάνεια.
 ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ & ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ

ΤΟΜΕΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ, ΗΛΕΚΤΡΟΟΠΤΙΚΗΣ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ
Καθ. Η. Ν. Γλύτσης, Tηλ.: 210-7722479 - e-mail: [email protected] - www: http://users.ntua.gr/eglytsis/

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ
ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ B --Τμήμα Ε-Λ (Καθ. Η. Ν. Γλύτσης)
31 Αυγούστου, 2020

ΟΛΙΚΟΣ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΣ ΧΡΟΝΟΣ: 40 λεπτά

(συμπεριλαμβάνει και τον χρόνο σάρωσης, μετονομασίας και αποστολής αρχείου
που συνίσταται να είναι < 6 λεπτών)

Θέμα 3b – (Έκδοση Problem_3b) [34%]:

Το ένα τέταρτο από κυλινδρικό κέλυφος εσωτερικής ακτίνας a και εξωτερικής ακτίνας b πληρώνεται με
αγώγιμο υλικό πεπερασμένης ειδικής αγωγιμότητας σ όπως φαίνεται στο σχήμα. Το κέλυφος μπορεί να
θεωρηθεί απείρου μήκους ως προς την z διεύθυνση. Η επίπεδη επιφάνεια σε φ = 0 επικαλύπτεται από τέλειο
αγωγό και γειώνεται ενώ η εσωτερική και η εξωτερική κυλινδρική επιφάνεια βρίσκονται σε δυναμικά Φ =
F1(φ) = U0 cos(3φ) και Φ = F2(φ) = U0 cos(5φ). Η επίπεδη επιφάνεια σε φ=π/2 παραμένει ακάλυπτη. Ο χώρος
έξω από το κυλινδρικό κέλυφος δεν είναι αγώγιμος. (φ είναι η αζιμουθιακή γωνία στο κυλινδρικό σύστημα
συντεταγμένων, και U0 είναι γνωστή σταθερά).
(α) [25%] Να βρεθεί το δυναμικό στο εσωτερικό το κυλινδρικού κελύφους όπου υπάρχει το αγώγιμο υλικό.
(β) [3%] Να βρεθεί η πυκνότητα ρεύματος στο εσωτερικό του κυλινδρικού κελύφους στο καρτεσιανό σύστημα
συντεταγμένων.
(γ) [6%] Να βρεθεί το συνολικό ρεύμα ανά μονάδα μήκους (στην διεύθυνση z) που εισέρχεται στην γειωμένη
επιφάνεια.
 ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ & ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ

ΤΟΜΕΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ, ΗΛΕΚΤΡΟΟΠΤΙΚΗΣ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ
Καθ. Η. Ν. Γλύτσης, Tηλ.: 210-7722479 - e-mail: [email protected] - www: http://users.ntua.gr/eglytsis/

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ
ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ B --Τμήμα Ε-Λ (Καθ. Η. Ν. Γλύτσης)
31 Αυγούστου, 2020

ΟΛΙΚΟΣ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΣ ΧΡΟΝΟΣ: 40 λεπτά

(συμπεριλαμβάνει και τον χρόνο σάρωσης, μετονομασίας και αποστολής αρχείου
που συνίσταται να είναι < 6 λεπτών)

Θέμα 3c – (Έκδοση Problem_3c) [34%]:

Το ένα τέταρτο από κυλινδρικό κέλυφος εσωτερικής ακτίνας a και εξωτερικής ακτίνας b πληρώνεται με
αγώγιμο υλικό πεπερασμένης ειδικής αγωγιμότητας σ όπως φαίνεται στο σχήμα. Το κέλυφος μπορεί να
θεωρηθεί απείρου μήκους ως προς την z διεύθυνση. Η επίπεδες επιφάνειες σε φ = 0 και φ = π/2 παραμένουν
ακάλυπτες ενώ η εσωτερική και η εξωτερική κυλινδρική επιφάνεια βρίσκονται σε δυναμικά Φ = F1(φ) = U0
sin(2φ) και Φ = F2(φ) = U0 sin(5φ). Ο χώρος έξω από το κυλινδρικό κέλυφος δεν είναι αγώγιμος. (φ είναι η
αζιμουθιακή γωνία στο κυλινδρικό σύστημα συντεταγμένων, και U0 είναι γνωστή σταθερά).
(α) [25%] Να βρεθεί το δυναμικό στο εσωτερικό το κυλινδρικού κελύφους όπου υπάρχει το αγώγιμο υλικό.
(β) [3%] Να βρεθεί η πυκνότητα ρεύματος στο εσωτερικό του κυλινδρικού κελύφους στο καρτεσιανό σύστημα
συντεταγμένων.
(γ) [6%] Να βρεθεί το συνολικό ρεύμα ανά μονάδα μήκους (στην διεύθυνση z) που εισέρχεται στην επιφάνεια
rT=a.
 ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ
ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ & ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ
ΤΟΜΕΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ, ΗΛΕΚΤΡΟΟΠΤΙΚΗΣ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ
Καθ. Η. Ν. Γλύτσης, Tηλ.: 210-7722479 - e-mail: [email protected] - www: http://users.ntua.gr/eglytsis/

ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ Β (2019-2020)

ΣΕΙΡΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ Νο. 1
Ασκήσεις για εξάσκηση: No. 1,2,3,4,5
Ασκήσεις για παράδοση: No. 6, 7
Ημερομηνία Παράδοσης: 5 Νοεμβρίου 2020

Άσκηση 1:
Δίδονται δύο γραμμικές κατανομές ηλεκτρικού φορτίου μήκους L1 (a ≤ z ≤ b) και L2 (-b ≤ z ≤ -a) με
ομοιόμορφη γραμμική πυκνότητα φορτίου ίση με λ όπως φαίνεται στο σχήμα. Η επιτρεπτότητα
παντού στο χώρο είναι ε0.
z
b
L1
a

y
-a
L2
-b
(α) Να βρεθεί το ηλεκτρικό δυναμικό και η ένταση του ηλεκτρικού πεδίου για τα σημεία του άξονα
των y όταν οι δύο πυκνότητες φορτίου είναι ομόσημες (π.χ. θετικές).
(β) Να βρεθεί το ηλεκτρικό δυναμικό και η ένταση του ηλεκτρικού πεδίου για τα σημεία του άξονα
των y όταν οι δύο πυκνότητες φορτίου είναι ετερόσημες [+λ για το L1 (a ≤ z ≤ b) και –λ για το L2 ( -
b≤ z ≤-a)].

Άσκηση 2:
Να βρεθεί το δυναμικό, και η ένταση του ηλεκτρικού πεδίου στα σημεία του άξονα z, καθώς και η
ροπή του ηλεκτρικού δίπολου από την φορτισμένη σφαίρα ακτίνας a του σχήματος. Το ηλεκτρικό
φορτίο είναι ομοιόμορφα κατανεμημένο στην επιφάνεια της σφαίρας με θετική πυκνότητα φορτίου
σ στο άνω ημισφαίριο και αρνητική πυκνότητα φορτίου -σ στο κάτω.
 z

σ
+
+ +
+
+ + +
- - - -
- - -
-σ

Άσκηση 3:
Επιφανειακή κατανομή ηλεκτρικού φορτίου βρίσκεται πάνω σε μια διάταξη ενός κυκλικού δίσκου
ακτίνας a (ομοιόμορφης επιφανειακής πυκνότητας σ1) και κυκλικού δακτυλίου εσωτερικής ακτίνας
b και εξωτερικής c (ομοιόμορφης επιφανειακής πυκνότητας σ2). Το σύστημα του δίσκου και του
δακτυλίου είναι αμελητέου πάχους και βρίσκε-ται πάνω στο επίπεδο xy (σχήματα (α) και (β)). Η
επιτρεπτότητα είναι παντού ε0.
(α) Να εκφρασθεί το δυναμικό στο τυχαίο σημείο (x0,y0,z0) του χώρου (με σημείο αναφοράς το
άπειρο) υπό μορφή ολοκληρώματος. Να ορισθούν όσο καλύτερα γίνεται οι όροι του
ολοκληρώματος.
(β) Να υπολογισθεί το δυναμικό για το τυχαίο σημείο (0,0,z0) του άξονος z.
(γ) Να βρεθεί ο λόγος μεταξύ των ολικών φορτίων του δίσκου και του δακτυλίου ώστε το δυναμικό
στο κέντρο του συστήματος συντεταγμένων να είναι μηδενικό.
(δ) Εάν ο δίσκος μετακινηθεί κατά μήκος του άξονος των x κατά απόσταση s και οι πυκνότητες
φορτίου σ1 και σ2 είναι τέτοιες ώστε τα ολικά φορτία του δίσκου και του δακτυλίου να είναι ίσα και
αντίθετα να προσδιορισθεί (δείχνοντας σαφώς όλα τα επιμέρους βήματα) η διπολική ροπή του
συστήματος των δύο αυτών ηλεκτρικών κατανομών (σχήμα (γ)).
z

σ2
σ1 σ1
y y
a s
y b
σ2 c
(β) (γ)
x (α) x x
Άσκηση 4:
Ένα ηλεκτρικό δίπολο με διπολική ροπή ⃗ τοποθετείται σε απόσταση h πάνω από γειωμένο
απέραντο αγώγιμο επίπεδο όπως φαίνεται στο κάτωθι σχήμα. Το ηλεκτρικό δίπολο σχηματίζει
γωνία θ με τον άξονα των z. Η επιτρεπτότητα του χώρου είναι ε0. Όλες οι αποστάσεις θεωρούνται
μεγάλες σε σύγκριση με το μέγεθος του δίπολου.
(α) Να βρεθεί το ηλεκτροστατικό δυναμικό στο τυχαίο σημείο (x0, z0) του επιπέδου xz όπου z0>0.
Να προσδιορίσετε το δυναμικό σαν συνάρτηση των συντεταγμένων του τυχαίου σημείου, των
συντεταγμένων του δίπολου, του μέτρου της διπολικής ροπής, και της γωνίας θ.
(β) Να βρεθεί η επαγόμενη επιφανειακή πυκνότητα φορτίου σ πάνω στο γειωμένο επίπεδο.
(γ) Να βρεθεί η στρεπτική ροπή που ασκείται πάνω στο ηλεκτρικό δίπολο από το γειωμένο επίπεδο.
z

Φ=0 x
σ=∞
Άσκηση 5:
Γραμμική κατανομή ηλεκτρικού φορτίου λ(x) και μήκους 2L βρίσκεται σε ύψος h (στο επίπεδο xz)
πάνω από γειωμένο επίπεδο που συμπίπτει με το επίπεδο xy όπως φαίνεται στο κάτωθι σχήμα. Ο
χώρος έχει παντού επιτρεπτότητα ε0.
(α) Να βρεθεί το ηλεκτροστατικό δυναμικό στο τυχαίο σημείο (x, y, z) του χώρου αν λ(x) = λ0
(σταθερό).
(β) Να βρεθεί το ηλεκτρικό πεδίο στο τυχαίο σημείο του άξονα z (εξαιρουμένου του z = h όπου
απειρίζεται λόγω του γραμμικού φορτίου. Και πάλι να υποθέσετε ότι λ(x) = λ0 (σταθερό).
(γ) Τώρα υποθέσετε ότι η γραμμική κατανομή φορτίου λ(x) βρίσκεται πάνω σε νηματοειδή αγωγό
όπου είναι μόνο γνωστό ότι το συνολικό φορτίο του είναι Q. Χρησιμοποιώντας την μέθοδο των
ροπών περιγράψετε όσο πιο λεπτομερώς μπορείτε πως μπορεί να βρεθεί η κατανομή φορτίου λ(x)
και μετά πως μπορεί να βρεθεί το δυναμικό στο τυχαίο σημείο (x, y, z) του χώρου. Τι μορφή
περιμένετε να έχει η λ(x);
Άσκηση 6: (Aυτή η άσκηση είναι προς παράδοση) [60%]
Κυκλικό τμήμα τόξου ακτίνας d (μη αγώγιμο), μήκους 2L, και αμελητέας διατομής φέρει σταθερή
γραμμική πυκνότητα ηλεκτρικού φορτίου λ. Το τόξο τοποθετείται σε απόσταση d από το κέντρο
σφαιρικής κοιλότητας ακτίνας b (κοιλότητα με αέρα) στο εσωτερικό αγώγιμης σφαίρας ακτίνας a
που διατηρείται σε δυναμικό U, όπως φαίνεται στο κάτωθι σχήμα (με d < b+D) πάνω στο επίπεδο yz
και συμμετρικά ως προς τον άξονα z. Η απόσταση των κέντρων της σφαίρας και της κοιλότητας είναι
D. Θεωρήστε ότι σημείο αναφοράς του δυναμικού είναι στο άπειρο και η επιτρεπτότητα είναι παντού
ε0.
(α) [10%] Να βρεθεί το ηλεκτροστατικό δυναμικό για το τυχαίο σημείο του χώρου υπό την μορφή
ολοκληρώματος με όλους τους όρους ορισμένους όσο πληρέστερα μπορείτε. Το δυναμικό πρέπει να
εκφραστεί στο καρτεσιανό σύστημα xyz.
(β) [5%] Να βρεθεί το ηλεκτρικό πεδίο για το τυχαίο σημείο του χώρου υπό την μορφή
ολοκληρώματος με όλους τους όρους ορισμένους όσο πληρέστερα μπορείτε. Το ηλεκτρικό πεδίο
πρέπει να εκφραστεί στο καρτεσιανό σύστημα xyz.
Τα επόμενα ερωτήματα απαιτούν την χρήση υπολογιστού (MatLab, Python, Mathematica, C++, ή
άλλο): Θεωρήστε a = 10m (όλες οι αποστάσεις σε m), b = 5m, d = 3m, L = 3m, και D = 2.5m, και U = 1
volt.
(γ) [15%] Να γίνει (με την βοήθεια της MatLab ή ισοδυνάμου υπολογιστικού πακέτου) γραφική απεικόνιση
του ηλεκτροστατικού δυναμικού στον καρτεσιανό χώρο -15m ≤ y,z ≤ 15m (στο επίπεδο yz). Να
χρησιμοποιήσετε την συνάρτηση surface(x,y,Φ), shading interp (ή ισοδύναμη) για την χρωματική
απεικόνιση του ηλεκτροστατικού δυναμικού στο επίπεδο yz. Επίσης να βρεθούν οι ισοδυναμικές επιφάνειες
(γραμμές) στο επίπεδο yz με την βοήθεια της συνάρτησης contour. Να κανονικοποιήσετε το δυναμικό
θεωρώντας ότι V0 = λ/(4πε0) = 1 (σε V). Οι ισoδυναμικές γραμμές να βρεθούν για κανονικοποιημένα
δυναμικά 0.5, 0.55, 0.6, 0.65, 0.7, 0.75, 0.8, 0.85, 0.9, 0.95, 1.0, 1.05, 1.10, 1.25, 2, 3, και 5.
(δ) [15%] Να γίνει μια γραφική απεικόνιση του ηλεκτρικού πεδίου στο επίπεδο yz (για x = 0) στον
καρτεσιανό χώρο -15m ≤ y,z ≤ 15m (στο επίπεδο yz). Προτείνω την χρήση των quiver και streamslice ή
ισοδυνάμων (Matlab). ). Προαιρετικά όσοι ενδιαφέρονται μπορούν να υπολογίσουν τις δυναμικές γραμμές
του ηλεκτρικού πεδίου στο επίπεδο yz κάνοντας χρήση της συνάρτησης streamline. Μια 2D βελτιωμένη
έκδοση της stream2 (που χρησιμοποιεί η streamline) βρίσκεται στο αποθηκευτήριο MatLab Exchange (με
το όνομα mmstream2) στην ηλεκτρονική διεύθυνση:
https://www.mathworks.com/matlabcentral/fileexchange/38860-improved-2-d-streamlines. Επειδή το
ηλεκτρικό πεδίο απειρίζεται πάνω στον τόξο (όπως και το δυναμικό) κανονικοποιείστε το ηλεκτρικό πεδίο
ώστε όλα τα διανύσματα να έχουν το ίδιο μήκος και να αναπαριστάται μόνο η διεύθυνση του ηλεκτρικού
πεδίου (αυτό ισχύει μόνο για την χρήση της quiver).
(ε) [15%] Να βρεθεί η επαγόμενη επιφανειακή πυκνότητα φορτίου πάνω στο επίπεδο yz στο σύνορο
της σφαιρικής κοιλότητας με την αγώγιμη σφαίρα για x=0. Να γίνει η γραφική παράσταση της
επαγόμενης επιφανειακής πυκνότητας φορτίου σαν συνάρτηση της πολικής γωνίας θ για θ = 0-2π.
Άσκηση 7: (Aυτή η άσκηση είναι προς παράδοση) [40%]
Κυκλικός βρόχος (μη αγώγιμος), ακτίνας a, φέρει γραμμικό φορτίο με σταθερή γραμμική πυκνότητα λ και
βρίσκεται σε αποστάσεις d και h από γειωμένα αγώγιμα άπειρα επίπεδα που σχηματίζουν ορθή γωνία όπως
φαίνεται στο σχήμα (το επίπεδο του βρόχου είναι παράλληλο προς το επίπεδο xz και το κέντρο του είναι στο
επίπεδο z=0). Ο χώρος έχει παντού επιτρεπτότητα ε0.
(α) [5%] Να βρεθεί το ηλεκτροστατικό δυναμικό στο τυχαίο σημείο του χώρου (x,y,z) υπό μορφή ενός
ολοκληρώματος με όλους τους όρους πλήρως ορισμένους. Να εκφραστεί στο καρτεσιανό σύστημα αναφο-
ράς του σχήματος.
(β) [5%] Να βρεθεί το ηλεκτρικό πεδίο στο τυχαίο σημείο του χώρου (x,y,z) υπό μορφή ενός
ολοκληρώματος με όλους τους όρους πλήρως ορισμένους. Να εκφραστεί στο καρτεσιανό σύστημα
αναφοράς του σχήματος. Να σχεδιαστούν οι δυναμικές γραμμές του ηλεκτρικού πεδίου.
(γ) [5%] Να βρεθεί η επαγόμενη επιφανειακή πυκνότητα φορτίου πάνω στο γειωμένο επίπεδο y = 0.

Τα επόμενα ερωτήματα απαιτούν την χρήση υπολογιστού (MatLab, Python, Mathematica, C++, ή άλλο):

(δ) [25%] Αυτό το ερώτημα αποτελεί αριθμητική εφαρμογή των ανωτέρω ερωτημάτων. Στις γραφικές
σας παραστάσεις να κανονικοποιήσετε το δυναμικό, Φ/V0, θεωρώντας ότι V0 = λ/(4πε0) = 1 (σε V). Οι
ισoδυναμικές γραμμές να βρεθούν για κανονικοποιημένα δυναμικά 0.01, 0.1, 0.2, 0.4, 0.8, 1.0, 1.5, 2, 2.5, 3,
3.5, 4, 5, 6, και 7.5. Να κανονικοποιήσετε το ηλεκτρικό πεδίο, Ew/E0 (w=x,y,z), θεωρώντας ότι E0 =
λa/(4πε0) = 1 (σε Vm). Θεωρήστε a = 0.1m (όλες οι αποστάσεις σε m) και d = h = 1m. Να σχεδιαστούν
επακριβώς οι ισοδυναμικές επιφάνειες (γραμμές στο επίπεδο xy) και οι δυναμικές γραμμές του ηλεκτρικού
πεδίου. Οι ισοδυναμικές επιφάνειες (γραμμές στο επίπεδο xy) και οι δυναμικές γραμμές να σχεδιαστούν
στο επίπεδο xy με 0< x < 2d = 2m και 0 < y < 2h = 2m. Σχηματίσετε αντίστοιχα πλέγματα (grids) για την
απεικόνηση τόσο του δυναμικού όσο και του πεδίου.
Επίσης να σχεδιαστούν οι καμπύλες (contours) της επιφανειακής πυκνότητας φορτίου στο επίπεδο y = 0
στην επιφάνεια διάστασης 0< x < 2m και -2m < z < 2m.
Προτείνω την χρήση των quiver και streamslice ή ισοδυνάμων (Matlab). Προαιρετικά όσοι
ενδιαφέρονται μπορούν να υπολογίσουν τις δυναμικές γραμμές του ηλεκτρικού πεδίου στο επίπεδο xy
κάνοντας χρήση της συνάρτησης streamline. Μια 2D βελτιωμένη έκδοση της stream2 (που χρησιμοποιεί
η streamline) βρίσκεται στο αποθηκευτήριο MatLab Exchange (με το όνομα mmstream2) στην
ηλεκτρονική διεύθυνση: https://www.mathworks.com/matlabcentral/fileexchange/38860-improved-2-d-
streamlines.

Σημείωση: Σε όσες από τις ασκήσεις για παράδοση χρησιμοποιήσετε προγράμματα (σε matlab ή σε
άλλα υπολογιστικά πακέτα) θα πρέπει υποχρεωτικά (για να πάρετε τον βαθμό του αντιστοίχου
ερωτήματος της άσκησης) στις απαντήσεις σας να συμπεριλάβετε και ένα αντίγραφο (printout) του
κώδικα που έχετε χρησιμοποιήσει.
ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ Β ΣΕΙΡΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ Νο. 1

ΑΣΚΗΣΗ 1:

1
2
3
4
5
ΑΣΚΗΣΗ 2:

6
7
8
9
ΑΣΚΗΣΗ 3:

10
11
ΑΣΚΗΣΗ 4:

12
13
14
ΑΣΚΗΣΗ 5:

15
16
17
18
Αγώγιμη Ράβδος Πάνω Από Αγώγιμο Επίπεδο

h= 0.25 meters

h= 2 meters

19
 Αριθμητικό Μέρος (Matlab)

Ασκηση 6:

Δυναμικό:

Δυναμικές Γραμμές:
Ηλεκτρικό Πεδίο:

Επιφανειακή Πυκνότητα Φορτίου:

Άσκηση 7:

Δυναμικό:

Δυναμικές Γραμμές:
Ηλεκτρικό Πεδίο:

Καμπύλες Επιφανειακής Πυκνότητας Φορτίου:

Πηγαίος Κώδικας:

Άσκηση 6:

α) ως δ)

function [Y,Z] = askisi6ol

% ------------------------------------------------
% Define custom colors for plotting options
% ------------------------------------------------

white = [1 1 1];
black = [0 0 0];
red = [192 0 0]/255;
green = [119 172 48]/255;
darker_green = [ 26 108 28]/255;
purple = [125 46 143]/255;
magenta_light = [255 102 255]/255;

% ------------------------------------------------
% Define computational parameters
% ------------------------------------------------

a=10;
b=5;
L=3;
d=3;
D=2.5;
U=1;

nfig=1;
Npoints=133;
thita_max = L./d;
d2=(b.^2)./d;

ymin = -15;
ymax = +15;
zmin = -15;
zmax = +15;
yy = ymin:(ymax-ymin)/Npoints:ymax;
zz = zmin:(zmax-zmin)/Npoints:zmax;
Dy = (ymax-ymin)/Npoints;
Dz = (zmax-zmin)/Npoints;

[Y, Z] = meshgrid(yy,zz);

% ----------------------------------------------------
% array calculation for electric field
% (faster) numerical integration
% ----------------------------------------------------

tic
for iy = 1:length(yy)
for iz = 1:length(zz)
y0 = Y(iy,iz);
z0 = Z(iy,iz);
EyA(iy,iz) = integral(@(thita)Ey_comp(thita,y0,z0),-
thita_max,thita_max,'ArrayValued',true,'RelTol',1e-
12,'AbsTol',1e-12);
end
end
disp('Electric field array_Y numerical integration time:')
toc

tic
for iy = 1:length(yy)
for iz = 1:length(zz)
y0 = Y(iy,iz);
z0 = Z(iy,iz);
EzA(iy,iz) = integral(@(thita)Ez_comp(thita,y0,z0),-
thita_max,thita_max,'ArrayValued',true,'RelTol',1e-
12,'AbsTol',1e-12);
end
end
disp('Electric field array_Z numerical integration time:')
toc

EyB=0;
EzB=0;
R=sqrt((Y.^2+Z.^2));
EyC=(U*a./R.^3).*Y;
EzC=(U*a./R.^3).*Z;

% -----------------------------------------------------
% point by point calculation numerical integration
% -----------------------------------------------------

tic
for iy = 1:length(yy)
for iz = 1:length(zz)
y0 = Y(iy,iz);
z0 = Z(iy,iz);
FA(iy,iz) = integral(@(thita)potential(thita,y0,z0),-
thita_max,thita_max,'RelTol',1e-12,'AbsTol',1e-12)+U;
end
end
disp('Point-by-point numerical integration time:')
toc

FB=U;
R=sqrt((Y.^2+Z.^2));
FC=U*a./R;

% -----------------------------
% Logical Variables
% -----------------------------

Rs=sqrt((Y.^2+(Z-D).^2));
R=sqrt((Y.^2+Z.^2));
CircleA=(Rs<=5);
CircleB=(Rs>=5) & (R<=10);
CircleC=(R>=10);

FD=FA.*CircleA;
FE=FB.*CircleB;
FF=FC.*CircleC;
F=FD+FF+FE;

EyD=EyA.*CircleA;
EzD=EzA.*CircleA;
EyE=EyB.*CircleB;
EzE=EzB.*CircleB;
EyF=EyC.*CircleC;
EzF=EzC.*CircleC;
Ey=EyD+EyE+EyF;
Ez=EzD+EzE+EzF;

% -----------------------------
% Plot Potential
% -----------------------------
yr(1) = -2;
yr(1) = 3;
zr(2) = +2;
zr(2) = 5;

Phi_max = max(max(F));
Phi_min = min(min(F));
Pm = 0.8*Phi_max;

figure(nfig);
hold off
surface(Y,Z,F), shading interp
hold on

pr = plot(yr,zr,'Linewidth',2);
set(pr, 'Color', red);

set(pr,'ZData',Phi_max+1+zeros(size(yr))) % Move the

line charge to Z = Phi_max + 1

set(gca,'Fontsize',12,'Fontweight','bold')
xlabel('y','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
ylabel('z','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
title('Normalized
Potential','Fontsize',10,'FontWeight','bold','Color','b')
axis equal
caxis([0 Pm])
colorbar

% -----------------------------
% Plot Lines
% -----------------------------

cont =
[0.5,0.55,0.6,0.65,0.7,0.75,0.8,0.85,0.9,0.95,1.0,1.05,1.10,1.2
5,2,3, 5 ];

nfig = nfig + 1;
figure(nfig);
hold off

[CS,H] = contour(Y,Z,F,cont,'Linewidth',1,'Color','b');
clabel(CS,H,cont);
hold on
%pr = plot(yr,zr,'Linewidth',2);
%set(pr, 'Color', red);

set(gca,'Fontsize',12,'Fontweight','bold')
xlabel('y','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
ylabel('z','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
title('Normalized Lines',
'Fontsize',10,'FontWeight','bold','Color','b')
axis equal
grid on

% --------------------------------------------------
% Plot Electric Field (streamslice)
% --------------------------------------------------

nfig = nfig + 1;
figure(nfig)
hold off
LL = sqrt(((Ey).^2 + (Ez).^2));
quiver(Y,Z,Ey./LL,Ez./LL,0.5)
hold on

hs = streamslice(Y,Z,Ey,Ez,2);
set(hs,'Color','m','Linewidth',1.0);

cont =
[0.5,0.55,0.6,0.65,0.7,0.75,0.8,0.85,0.9,0.95,1.0,1.05,1.10,1.2
5,2,3, 5 ];
contour(Y,Z,F,cont,'Linewidth',1,'Color','b');

%pr = plot(yr,zr,'Linewidth',2);
%set(pr, 'Color', red);

set(gca,'Fontsize',12,'Fontweight','bold')
xlabel('y','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
ylabel('z','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
title('Normalized Electric
Field','Fontsize',10,'FontWeight','bold','Color','b')
axis equal
grid on

% ============================================
% Functions
% ============================================

function Phi = potential(thita,y0,z0)

b=5;
d=3;
D=2.5;
d2=b.^2/d;

PhiA = d./sqrt(((y0-d.*sin(thita)).^2+(z0-d.*cos(thita)-
D).^2));
PhiB= -b./sqrt(((y0-d2.*sin(thita)).^2+(z0-d2.*cos(thita)-
D).^2));
Phi=PhiA+PhiB;

function dEy = Ey_comp (thita,y0,z0)

b=5;
d=3;
D=2.5;
d2=b.^2/d;

dEyA = d.*(y0-d.*sin(thita))./sqrt(((y0-d.*sin(thita)).^2+(z0-
d.*cos(thita)-D).^2)).^3;
dEyB = -b.*(y0-d2.*sin(thita))./sqrt(((y0-d2.*sin(thita)).^2+
(z0-d2.*cos(thita)-D).^2)).^3;
dEy = dEyA+dEyB;

%
===============================================================
======
function dEz = Ez_comp (thita,y0,z0)

b=5;
d=3;
D=2.5;
d2=b.^2/d;

dEzA = d.*(z0-d.*cos(thita)-D)./sqrt(((y0-d.*sin(thita)).^2+
(z0-d.*cos(thita)-D).^2)).^3;
dEzB = -b.*(z0-d2.*cos(thita)-D)./sqrt(((y0-d2.*sin(thita)).^2+
(z0-d2.*cos(thita)-D).^2)).^3;
dEz = dEzA+dEzB;

%
===============================================================
======
ε)

function [Y,Z] = askisi6G

% ------------------------------------------------
% Define custom colors for plotting options
% ------------------------------------------------

white = [1 1 1];
black = [0 0 0];
red = [192 0 0]/255;
green = [119 172 48]/255;
darker_green = [ 26 108 28]/255;
purple = [125 46 143]/255;
magenta_light = [255 102 255]/255;

% ------------------------------------------------
% Define computational parameters
% ------------------------------------------------

e0 = 8.85418782e-12;

a=10;
b=5;
L=3;
d=3;
D=2.5;
U=1;

nfig=1;
Npoints=133;
thita_max = L./d;
d2=(b.^2)./d;

% ----------------------------------------------------
% array calculation for electric field
% (faster) numerical integration
% ----------------------------------------------------

thita=linspace(0,2*pi,200);
y=b*sin(thita);
z=b*cos(thita)+D;
tic
Ey = integral(@(thita)Ey_comp(thita,y,z),-
thita_max,thita_max,'ArrayValued',true,'RelTol',0,'AbsTol',1e-
12);
Ez = integral(@(thita)Ez_comp(thita,y,z),-
thita_max,thita_max,'ArrayValued',true,'RelTol',0,'AbsTol',1e-
12);
disp('Electric field array numerical integration time:')
toc

% ==========================
% Plot Load
% ==========================

nfig = nfig + 1;
figure(nfig)
hold off

s=-Ey.*sin(thita)-Ez.*cos(thita);
plot(thita,s)

set(gca,'Fontsize',12,'Fontweight','bold')
xlabel('Angle theta','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
ylabel('sigma/lamda','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
title('Normalized Surface
Charge','Fontsize',10,'FontWeight','bold','Color','b')
axis equal
grid on

% ============================================
% Functions
% ============================================

function dEy = Ey_comp (thita,y0,z0)

b=5;
d=3;
D=2.5;
d2=b.^2/d;

dEyA = d.*(y0-d.*sin(thita))./sqrt(((y0-d.*sin(thita)).^2+(z0-
d.*cos(thita)-D).^2)).^3;
dEyB = -b.*(y0-d2.*sin(thita))./sqrt(((y0-d2.*sin(thita)).^2+
(z0-d2.*cos(thita)-D).^2)).^3;
dEy =(dEyA+dEyB);
%
===============================================================
======
function dEz = Ez_comp (thita,y0,z0)

b=5;
d=3;
D=2.5;
d2=b.^2/d;

dEzA = d.*(z0-d.*cos(thita)-D)./sqrt(((y0-d.*sin(thita)).^2+
(z0-d.*cos(thita)-D).^2)).^3;
dEzB = -b.*(z0-d2.*cos(thita)-D)./sqrt(((y0-d2.*sin(thita)).^2+
(z0-d2.*cos(thita)-D).^2)).^3;
dEz = (dEzA+dEzB);

%
===============================================================
======

Άσκηση 7:

Δυναμικό-Δυναμικές Γραμμές-Ηλεκτρικό Πεδίο:

function [X,Y] = askisi7Fol

% ------------------------------------------------
% Define computational parameters
% ------------------------------------------------

a=0.1;
d=1;
h=1;

white = [1 1 1];
black = [0 0 0];
red = [192 0 0]/255;
green = [119 172 48]/255;
darker_green = [ 26 108 28]/255;
purple = [125 46 143]/255;
magenta_light = [255 102 255]/255;
nfig=1;
Npoints=133;

xmin = 0;
xmax = +2;
ymin = 0;
ymax = 2;

xx = xmin:(xmax-xmin)/Npoints:xmax;
yy = ymin:(ymax-ymin)/Npoints:ymax;

[X, Y] = meshgrid(xx,yy);

% -----------------------------------------------------
% point by point calculation numerical integration
% -----------------------------------------------------

tic
for ix = 1:length(xx)
for iy = 1:length(yy)
x0 = X(ix,iy);
y0 = Y(ix,iy);
FA(ix,iy) =
integral(@(thita)potential(thita,x0,y0),0,2*pi,'RelTol',1e-
12,'AbsTol',1e-12);
end
end
disp('Point-by-point numerical integration time:')
toc

FB=0;

% -----------------------------------------------------
% point by point calculation numerical integration
% -----------------------------------------------------

tic
for ix = 1:length(xx)
for iy = 1:length(yy)
x0 = X(ix,iy);
y0 = Y(ix,iy);
ExA(ix,iy) =
integral(@(thita)Ex_comp(thita,x0,y0),0,2*pi,'RelTol',1e-
12,'AbsTol',1e-12);
end
end
disp('Point-by-point array_X numerical integration time:')
toc

tic
for ix = 1:length(xx)
for iy = 1:length(yy)
x0 = X(ix,iy);
y0 = Y(ix,iy);
EyA(ix,iy) =
integral(@(thita)Ey_comp(thita,x0,y0),0,2*pi,'RelTol',1e-
12,'AbsTol',1e-12);
end
end
disp('Point-by-point array_Y numerical integration time:')
toc

EyB=0;
ExB=0;

% -----------------------------
% Logical Variables
% -----------------------------

CircleA=(X>=0) & (Y>=0);

CircleB=(X<0)|(Y<0);

FC=FA.*CircleA;
FD=FB.*CircleB;
F=FC+FD;

ExC=ExA.*CircleA;
EyC=EyA.*CircleA;
ExD=ExB.*CircleB;
EyD=EyB.*CircleB;
Ex=ExC+ExD;
Ey=EyC+EyD;

% -----------------------------
% Plot Potential
% -----------------------------

xr(1) = 0.9;
yr(1) = 1;
xr(2) = 1.1;
yr(2) = 1;
Phi_max = max(max(F));
Phi_min = min(min(F));
Pm = 0.8*Phi_max;

figure(nfig);
hold off
surface(X,Y,F), shading interp
hold on

pr = plot(xr,yr,'Linewidth',2);
set(pr, 'Color', red);

set(pr,'ZData',Phi_max+1+zeros(size(xr))) % Move the

line charge to Z = Phi_max + 1

set(gca,'Fontsize',12,'Fontweight','bold')
xlabel('x','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
ylabel('y','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
title('Normalized
Potential','Fontsize',10,'FontWeight','bold','Color','b')
axis equal
caxis([0 Pm])
colorbar

% -----------------------------
% Plot Lines
% -----------------------------

xr(1) = 0.9;
yr(1) = 1;
xr(2) = 1.1;
yr(2) = 1;

nfig = nfig + 1;
figure(nfig);
hold off

cont = [ 0.01, 0.1, 0.2, 0.4, 0.8, 1.0, 1.5, 2, 2.5, 3,3.5, 4,
5, 6,7.5];

[CS,H] = contour(X,Y,F,cont,'Linewidth',1,'Color','b');
clabel(CS,H,cont);
hold on
pr = plot(xr,yr,'Linewidth',2);
set(pr, 'Color', red);

set(gca,'Fontsize',12,'Fontweight','bold')
xlabel('x','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
ylabel('y','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
title('Normalized Lines',
'Fontsize',10,'FontWeight','bold','Color','b')
axis equal
grid on

% --------------------------------------------------
% Plot Electric Field (streamslice)
% --------------------------------------------------

xr(1) = 0.9;
yr(1) = 1;
xr(2) = 1.1;
yr(2) = 1;

nfig = nfig + 1;
figure(nfig)
hold off
LL = sqrt(((Ex).^2 + (Ey).^2));
quiver(X,Y,Ex./LL,Ey./LL,0.5)
hold on

hs = streamslice(X,Y,Ex,Ey,2);
set(hs,'Color','m','Linewidth',1.0);

cont = [ 0.01, 0.1, 0.2, 0.4, 0.8, 1.0, 1.5, 2, 2.5, 3,3.5, 4,
5, 6, 7.5];
contour(X,Y,F,cont,'Linewidth',1,'Color','b');

pr = plot(xr,yr,'Linewidth',2);
set(pr, 'Color', red);

set(gca,'Fontsize',12,'Fontweight','bold')
xlabel('x','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
ylabel('y','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
title('Normalized Electric
Field','Fontsize',10,'FontWeight','bold','Color','b')
axis equal
grid on

% ============================================
% Functions
% ============================================
function Phi = potential(thita,x0,y0)

a=0.1;
d=1;
h=1;

PhiA= a./sqrt((x0-d).^2+(y0-h).^2+a.^2-2*a.*(x0-
d).*cos(thita));
PhiB=(-a)./sqrt((x0-d).^2+(y0+h).^2+a.^2-2*a.*(x0-
d).*cos(thita));
PhiC= a./sqrt((x0+d).^2+(y0+h).^2+a.^2-
2*a.*(x0+d).*cos(thita));
PhiD= (-a)./sqrt((x0+d).^2+(y0-h).^2+a.^2-
2*a.*(x0+d).*cos(thita));

Phi=PhiA+PhiB+PhiC+PhiD;
%
===============================================================
======
function dEx = Ex_comp (thita,x0,y0)

a=0.1;
d=1;
h=1;

R1=sqrt((x0-d).^2+(y0-h).^2+a.^2-(2*a).*(x0-d).*cos(thita));
R2=sqrt((x0-d).^2+(y0+h).^2+a.^2-(2*a).*(x0-d).*cos(thita));
R3=sqrt((x0+d).^2+(y0+h).^2+a.^2-(2*a).*(x0+d).*cos(thita));
R4=sqrt((x0+d).^2+(y0-h).^2+a.^2-(2*a).*(x0+d).*cos(thita));

dEx_compA=(a*d).*(x0-d-a.*cos(thita))./R1.^3;
dEx_compB=((-a)*d).*(x0-d-a.*cos(thita))./R2.^3;
dEx_compC=(a*d).*(x0+d-a.*cos(thita))./R3.^3;
dEx_compD=((-a)*d).*(x0+d-a.*cos(thita))./R4.^3;

dEx=dEx_compA+dEx_compB+dEx_compC+dEx_compD;
%
===============================================================
======
function dEy = Ey_comp (thita,x0,y0)

a=0.1;
d=1;
h=1;
R1=sqrt((x0-d).^2+(y0-h).^2+a.^2-(2*a).*(x0-d).*cos(thita));
R2=sqrt((x0-d).^2+(y0+h).^2+a.^2-(2*a).*(x0-d).*cos(thita));
R3=sqrt((x0+d).^2+(y0+h).^2+a.^2-(2*a).*(x0+d).*cos(thita));
R4=sqrt((x0+d).^2+(y0-h).^2+a.^2-(2*a).*(x0+d).*cos(thita));

dEy_compA=(a*d).*(y0-h)./R1.^3;
dEy_compB=((-a)*d).*(y0+h)./R2.^3;
dEy_compC=(a*d).*(y0+h)./R3.^3;
dEy_compD=((-a)*d).*(y0-h)./R4.^3;

dEy=dEy_compA+dEy_compB+dEy_compC+dEy_compD;
%
===============================================================
======

Καμπύλες Επιφανειακής Πυκνότητας Φορτίου

function [X,Z] = askisi7G

% ------------------------------------------------
% Define computational parameters
% ------------------------------------------------

nfig=1;
Npoints=133;

xmin = 0;
xmax = +2;
zmin = -2;
zmax = 2;

xx = xmin:(xmax-xmin)/Npoints:xmax;
zz = zmin:(zmax-zmin)/Npoints:zmax;

[X, Z] = meshgrid(xx,zz);

% -----------------------------------------------------
% point by point calculation numerical integration
% -----------------------------------------------------

tic
for ix = 1:length(xx)
for iz = 1:length(zz)
x0 = X(ix,iz);
 z0 = Z(ix,iz);
SA(ix,iz) =
integral(@(thita)charge(thita,x0,z0),0,2*pi,'RelTol',1e-
12,'AbsTol',1e-12);
end
end
disp('Point-by-point numerical integration time:')
toc

SB=0;

% -----------------------------
% Logical Variables
% -----------------------------

CircleA=(X>=0)&(Z>=-2)&(X<=2)&(Z<=2);
CircleB=(X<0)|(Z<-2)|(X>2)|(Z>2);

SC=SA.*CircleA;
SD=SB.*CircleB;
S=SC+SD;

% -----------------------------
% Plot Lines Of Charge
% -----------------------------

%xr(1) = 0.9;
%yr(1) = 1;
%zr(2) = 1.1;
%zr(2) = 1;

nfig = nfig + 1;
figure(nfig);
hold off

%cont = [ 0.1, 0.25, 0.5, 1, 2, 3, 4, 5, 7.5, 10];

[CS,H] = contour(X,Z,S,'Linewidth',1,'Color','b');
clabel(CS,H)
hold on

set(gca,'Fontsize',12,'Fontweight','bold')
xlabel('x','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
ylabel('z','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
title('Normalized Charge',
'Fontsize',10,'FontWeight','bold','Color','b')
axis equal
grid on

% ============================================
% Functions
% ============================================
function S = charge(thita,x0,z0)

a=0.1;
d=1;
h=1;
e0=8.85418782e-12;

R1=sqrt((x0-d).^2+ h.^2+z0.^2+a.^2-(2*a).*((x0-d).*cos(thita)
+z0.*sin(thita)));
R2=sqrt((x0-d).^2+ h.^2+z0.^2+a.^2-(2*a).*((x0-d).*cos(thita)
+z0.*sin(thita)));
R3=sqrt((x0+d).^2+ h.^2+z0.^2+a.^2-(2*a).*((x0+d).*cos(thita)
+z0.*sin(thita)));
R4=sqrt((x0+d).^2+ h.^2+z0.^2+a.^2-(2*a).*((x0+d).*cos(thita)
+z0.*sin(thita)));

SA= ((-h))./R1.^3;
SB= ((-h))./R2.^3;
SC= ((h))./R3.^3;
SD= ((h))./R4.^3;

S=SA+SB+SC+SD;
 ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ
ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ & ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ
ΤΟΜΕΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ, ΗΛΕΚΤΡΟΟΠΤΙΚΗΣ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ
Καθ. Η. Ν. Γλύτσης, Tηλ.: 210-7722479 - e-mail: [email protected] - www: http://users.ntua.gr/eglytsis/

ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ Β (2020-2021)

ΣΕΙΡΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ Νο. 2
Ασκήσεις για εξάσκηση: No. 1,2,3,4,5,6
Άσκησεις για παράδοση: No. 7, 8
Ημερομηνία Παράδοσης: 10 Δεκεμβρίου 2020

Άσκηση 1:
Να υπολογισθούν η διηλεκτρική μετατόπιση ( �⃗), η ένταση του ηλεκτρικού πεδίου (�⃗ ), η πόλωση
(�⃗), οι επιφανειακές και οι χωρικές πυκνότητες των ελευθέρων, των δεσμευμένων και των
συνολικών φορτίων καθώς και η χωρητικότητα ενός σφαιρικού πυκνωτή εξωτερικής ακτίνας a και
εσωτερικής ακτίνας b, όταν η σχετική επιτρεπτότητα του μονωτικού μεταξύ των δύο σφαιρικών
αγωγών είναι: (α) εr = γνωστή σταθερά και (β) εr = k a2/r2, όπου k είναι μια γνωστή σταθερά και r
είναι η ακτινική απόσταση από το κέντρο των δύο αγωγών του πυκνωτή. Θεωρήστε ότι η εσωτερική
σφαίρα ακτίνας b είναι σε δυναμικό U ενώ η εξωτερική ακτίνας a είναι γειωμένη.

Άσκηση 2:
Η αγώγιμη σφαίρα ακτίνας a είναι ομόκεντρη με το αγώγιμο σφαιρικό κέλυφος εσωτερικής ακτίνας
b και εξωτερικής ακτίνας c, όπως φαίνεται στο σχήμα. Να υπολογισθούν οι συντελεστές
δυναμικού, οι συντελεστές χωρητικότητας, και οι μερικές χωρητικότητες του συστήματος.

c
Άσκηση 3:
Για το ομοαξονικό καλώδιο (από τέλειους αγωγούς) απείρου μήκους του κάτωθι σχήματος να
προσδιορισθούν τα εξής: (α) η πυκνότητα ηλεκτρικού ρεύματος, (β) η ένταση του ηλεκτρικού πεδίου,
(γ) το δυναμικό, (δ) η διηλεκτρική μετατόπιση, (ε) οι πυκνότητες ηλεκτρικών φορτίων (τόσο οι
χωρικές όσο και οι επιφανειακές πυκνότητες), καθώς και (στ) η χωρητικότητα και η αντίσταση
μόνωσης ανά μονάδα μήκους για τις εξής δύο περιπτώσεις:
1. Όταν το μονωτικό υλικό αποτελείται από δύο στρώματα με επιτρεπτότητα και ειδική αγωγιμότητα
ε1, σ1 όταν a < rT < c και ε2, σ2 όταν c < rT < b.
2. Όταν το μονωτικό υλικό έχει παντού επιτρεπτότητα ε = ε0 (rT / a) ενώ η ειδική αγωγιμότητα του
είναι σ = σ0 (rT / a)2 (όταν a < rT < b). Σ’ αυτή την περίπτωση να υπολογισθούν όλα τα μεγέθη πλην
της χωρητικότητας.

Φ=0

1
Φ=U

b
a
c

Άσκηση 4:
Αγώγιμη σφαίρα ακτίνας a βρίσκεται σε βάθος h (h >> a) μέσα σε αγώγιμο υλικό με ειδική αγωγιμότητα σ0.
Ο χώρος για z > 0 δεν είναι αγώγιμος (σ = 0). Σταθερό ρεύμα I διαχέεται από την σφαίρα μέσα στο αγώγιμο
υλικό. Συνίσταται η χρήση κάποιου είδους κατοπτρισμού σε αυτό το πρόβλημα ώστε να ισχύει η κατάλληλη
οριακή συνθήκη στο z = 0. Να υποθέσετε ότι το ρεύμα τόσο από την σφαίρα όσο και από το τυχόν είδωλό της
διαχέεται ομοιόμορφα στο χώρο.
(α) Να βρεθεί η πυκνότητα ρεύματος μέσα στο αγώγιμο υλικό.
(β) Να βρεθεί το ηλεκτρικό δυναμικό της σφαίρας με δυναμικό αναφοράς στο άπειρο. Ποιά είναι αντίσταση
γείωσης της σφαίρας;
Άσκηση 5:
Ένα ζεύγος παραλλήλων ηλεκτροδίων είναι συνδεδεμένο σε πηγή σταθερής τάσης U. Τα ηλεκτρόδια
απέχουν απόσταση s, έχουν πλάτος L, και βάθος d (κάθετα στο σχήμα). Ένα ωμικό υλικό με σταθερή
επιτρεπτότητα ε και μεταβλητή ειδική αγωγιμότητα σ(x) = σ1 + (σ2 – σ1) (x / s) γεμίζει το χώρο μεταξύ των
ηλεκτροδίων. Τα φαινόμενα των άκρων θεωρούνται αμελητέα. (α) Να βρεθεί το δυναμικό στο χώρο μεταξύ
των ηλεκτροδίων. Δυναμικό αναφοράς στο x = s. (β) Να βρεθεί το ηλεκτρικό πεδίο στο χώρο μεταξύ των
ηλεκτροδίων. (γ) Να βρεθεί η πυκνότητα ρεύματος στο χώρο μεταξύ των ηλεκτροδίων. (δ) Να βρεθεί η
ηλεκτρική αντίσταση μεταξύ των ηλεκτροδίων. (ε) Να βρεθούν οι χωρικές και επιφανειακές πυκνότητες
φορτίων καθώς και το ολικό χωρικό φορτίο και το ολικό επιφανειακό φορτίο σε κάθε ηλεκτρόδιο.

Άσκηση 6:
Μεταξύ δύο μεγάλων αγώγιμων παραλλήλων πλακών σε απόσταση ℓ (που βρίσκονται σε διαφορά δυναμικού
V0 όπως φαίνεται στο σχήμα) βρίσκεται μια μεγάλη πλάκα ηλεκτρίτου με χωρικά μεταβαλλόμενη πόλωση
2
�⃗ = 0 ( 2 ) ̂ , όπου P0 γνωστή σταθερά. Οι διαστάσεις των μεγάλων πλακών και του ηλεκτρίτου στις

διευθύνσεις x,y είναι L και w, αντίστοιχα, και είναι πολύ μεγαλύτερες από τις ℓ και d ώστε το ηλεκτροστατικό
πρόβλημα να μπορεί να θεωρηθεί σαν μονοδιάστατο ως προς την διεύθυνση z.
(α) Να βρεθεί το δυναμικό για το τυχαίο σημείο του χώρου μεταξύ των αγώγιμων πλακών.
(β) Να βρεθεί το ηλεκτρικό πεδίο και η διηλεκτρική μετατόπιση για το τυχαίο σημείο του χώρου μεταξύ των
αγώγιμων πλακών.
(γ) Να βρεθούν όλα τα επιφανειακά και χωρικά φορτία όπου υπάρχουν.
(δ) Να βρεθεί η χωρητικότητα μεταξύ των δύο αγώγιμων πλακών και να γίνει η γραφική της παράσταση. Για
ποια τιμή του δυναμικού μηδενίζεται η χωρητικότητα?
(ε) Αν 0 = 10-4 C/m2, ℓ =1mm, d = 100μm, V0 = 10V, να γίνει η γραφική παράσταση του δυναμικού, και του
ηλεκτρικού πεδίου μεταξύ των δύο αγώγιμων παραλλήλων πλακών. Να γίνει και η γραφική παράσταση της
χωρητικότητας αν η απόσταση ℓ μεταβάλλεται μεταξύ 0.85ℓ και 1.15ℓ με όλες τις άλλες παραμέτρους
σταθερές.
Άσκηση 7: (Aυτή η άσκηση είναι προς παράδοση) [60%]
Γραμμική κατανομή ηλεκτρικού φορτίου λ(x) και μήκους 2L βρίσκεται σε ύψος h (στο επίπεδο xz) πάνω από
την επίπεδη διαχωριστική επιφάνεια μεταξύ δύο διηλεκτρικών περιοχών με επιτρεπτότητες ε1 και ε2 όπως
φαίνεται στο κάτωθι σχήμα.
(α) [10%] Να βρεθεί το ηλεκτροστατικό δυναμικό στο τυχαίο σημείο (x, y, z) του χώρου αν λ(x) = λ0
(σταθερό).
(β) [10%] Να βρεθεί το ηλεκτρικό πεδίο στο τυχαίο σημείο (x,y,z) του χώρου. Σαν ειδική περίπτωση
υπολογίστε το ηλεκτρικό πεδίο πάνω στον άξονα z (εξαιρουμένου του z = h όπου απειρίζεται λόγω του
γραμμικού φορτίου). Και πάλι να υποθέσετε ότι λ(x) = λ0 (σταθερό).
(γ) [5%] Τώρα υποθέσετε ότι η γραμμική κατανομή φορτίου λ(x) βρίσκεται πάνω σε λεπτό αγωγό (ακτίνας a
<< L) όπου είναι μόνο γνωστό ότι το συνολικό φορτίο του είναι Q. Χρησιμοποιώντας την μέθοδο των ροπών,
περιγράψετε όσο πιο λεπτομερώς μπορείτε, πως μπορεί να βρεθεί η κατανομή φορτίου λ(x) και μετά πως
μπορεί να βρεθεί το δυναμικό στο τυχαίο σημείο (x, y, z) του χώρου. Τι μορφή περιμένετε να έχει η λ(x);
Τα επόμενα ερωτήματα απαιτούν την χρήση υπολογιστού (MatLab, Python, Mathematica, C++, ή
άλλο):
(δ) [20%] Αρχικά θεωρείστε ότι L = 0.5m, h = 0.5m, και λ(x) = λ0, με λ0/ε0 = 1Volt. Επίσης ε1 = ε0 και ε2 = 5ε0.
Να γίνει γραφική παράσταση του ηλεκτροστατικού δυναμικού στο επίπεδο xz. Επειδή σε αυτό το ερώτημα η
ράβδος έχει μηδενική διατομή αποφύγετε να υπολογίσετε το δυναμικό πάνω στην ράβδο. Να χρησιμοποιήσετε
την συνάρτηση surface(x,y,Φ), shading interp (ή την imagesc ή ισοδύναμη) για την χρωματική απεικόνιση
του ηλεκτροστατικού δυναμικού στο επίπεδο xz. Επίσης να βρεθούν οι ισοδυναμικές επιφάνειες (γραμμές)
στο επίπεδο xz με την βοήθεια της συνάρτησης contour. Να κανονικοποιήσετε το δυναμικό θεωρώντας ότι
λ/ε0 = 1 (σε V). Οι ισoδυναμικές γραμμές να βρεθούν για κανονικοποιημένα δυναμικά 0.01, 0.02, 0.03, 0.04,
0.05, 0.075, 0.1, 0.2, 0.3, 0.4, και 0.5.
Να γίνει και μια γραφική απεικόνιση του ηλεκτρικού πεδίου στο επίπεδο xz για y=0 στον χώρο -2m ≤ x,z ≤ 2m
Εάν κάνετε χρήση του λογισμικού MatLab προτείνω την χρήση της συνάρτησης quiver. Επειδή το
ηλεκτρικό πεδίο απειρίζεται πάνω στο γραμμικό φορτίο κανονικοποιείστε το ηλεκτρικό πεδίο ώστε όλα τα
διανύσματα να έχουν το ίδιο μήκος και να αναπαριστάται μόνο η διεύθυνση του ηλεκτρικού πεδίου.
Αποφύγετε και εδώ υπολογισμό του πεδίου πάνω στο γραμμικό φορτίο.
Επαναλάβετε τις γραφικές παραστάσεις για ε1 = 5ε0 και ε2 = ε0.
(ε) [15%] Θεωρείστε ότι L = 0.5m, h = 0.5m, και Q/ε0 = 1Vm. Υλοποιήσετε την μέθοδο των ροπών του
ερωτήματος (γ). Να βρεθεί η γραμμική κατανομή φορτίου λ(x)/ε0. Να γίνει η γραφική παράσταση της
κατανομής λ(x)/ε0 κατά μήκος του γραμμικού φορτίου. Υποθέσετε ότι η ακτίνα του κυλινδρικού τώρα αγωγού
είναι a = 0.0025m. Να υπολογιστεί το δυναμικό πάνω στην διαχωριστική επιφάνεια (z = 0) για y = 0 και -2m
≤ x ≤ 2m και να γίνει η γραφική του παράσταση.
Άσκηση 8: (Aυτή η άσκηση είναι προς παράδοση) [40%]
Δίδεται ένας τέλειος αγώγιμος κυλινδρικός αγωγός σε σχήμα π με οριζόντιο μήκος D και κάθετες πλευρές
μήκους L όπως φαίνεται στο κάτωθι σχήμα. Ο αγωγός έχει διατομή ακτίνας a. Ο π-σχήματος αγωγός
βρίσκεται θαμμένος στην γη η οποία θεωρείται σαν ομογενές υλικό με ειδική αγωγιμότητα σ0. Το κέντρο του
οριζόντιου κομματιού του αγωγού βρίσκεται σε απόσταση h αντίστοιχα από την επιφάνεια του εδάφους (z =
0). Ο π-σχήματος αγωγός είναι τοποθετημένος στο επίπεδο y = 0 όπως φαίνεται στο σχήμα. Ο χώρος πάνω
από το έδαφος (z > 0) είναι αέρας με μηδενική ειδική αγωγιμότητα (σ = 0). Ο π-σχήματος αγωγός είναι
ηλεκτρικά συνδεδεμένος (με μονωμένο καλώδιο) και χρησιμοποιείται σαν σύστημα γείωσης μεταλλικών
διατάξεων-συσκευών και μέσω αυτού συνεχές ρεύμα Ι διαχέεται μέσα στο έδαφος όπως φαίνεται στο σχήμα.
(α) [10%] Χωρίσετε τα τρία επιμέρους τμήματα του π-σχήματος αγωγού (οριζόντιο και δύο κάθετα) σε Ν ίσα
τμήματα έκαστο (μήκους Li/Ν με i=1,2,3 για τα τρία τμήματα του αγωγού) υποθέτοντας ότι από κάθε τμήμα
διαχέεται σταθερή πυκνότητα ρεύματος (όπως αναπτύχθηκε στο μάθημα). Χρησιμοποιείστε την μέθοδο των
ροπών για να βρείτε την κατανομή του ρεύματος που διαχέεται από τον π-σχήματος αγωγό στο έδαφος
χρησιμοποιώντας την παραπάνω μέθοδο. Να βρεθεί αρχικά ο πίνακας των αμοιβαίων αντιστάσεων (VDF
παράγοντες) μεταξύ των τμημάτων των δύο ράβδων. Μετά βρείτε την κατανομή του ρεύματος.
Χρησιμοποιήσετε αριθμητικές τιμές όπου Ν = 3, a = 0.005m, L = 0.99m, h = 1.00m, D = 1.5m, σ0 = 1/160
(1/Ωm), και Ι = 500Α. Μην κάνετε τις πράξεις χωρίς την βοήθεια ηλεκτρονικού υπολογιστή.
Τα επόμενα ερωτήματα απαιτούν την χρήση υπολογιστού (MatLab, Python, Mathematica, C++, ή
άλλο):
(β) [10%] Να βρεθεί το δυναμικό του π-σχήματος αγωγού όπως και η αντίσταση γείωσης της διάταξης για τις
παραμέτρους του ερωτήματος (α). Επίσης να βρεθεί και το δυναμικό πάνω στο έδαφος στο σημείο O (αρχή
των αξόνων, x = 0, y = 0, z = 0). Να γίνει γραφική παράσταση του δυναμικού του εδάφους (θεωρώντας z = y
= 0) με x στο διάστημα [-5m, 5m].
(γ) [20%] Επαναλάβατε το ερώτημα (β) για αριθμό ίσων τμημάτων για κάθε ράβδο Li/N, όπου Ν = 5-75 με
διαστήματα 5 τμημάτων (5, 10, 15, …,75). Παρουσιάσετε τα αποτελέσματά σας σε ένα πίνακα και κάνετε και
τις αντίστοιχες γραφικές παραστάσεις.
ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ Β ΣΕΙΡΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ Νο. 2

ΑΣΚΗΣΗ 1:

1
2
3
ΑΣΚΗΣΗ 2:

4
5
6
ΑΣΚΗΣΗ 3:

7
8
9
10
11
ΑΣΚΗΣΗ 4:

12
 +

13
14
ΑΣΚΗΣΗ 5:

15
16
ΑΣΚΗΣΗ 6:

z
" V0

L
0

P d

"0 x

Σχήµα 1: Πυκνωτής παραλλήλων πλακών µε στρώµα ηλεκτρίτη µεταβλητής πόλωσης.

(α) Εφόσον δεν υπάρχουν ελεύθερα χωρικά ϕορτία στην πλάκα του ηλεκτρίτη ισχύουν τα

ακόλουθα :

 
~ ·D
∇ ~ = 0 =⇒ ∇
~ · 0 E
~ + P~ =⇒
~ ~
~ ·E
∇ ~ = − ∇ · P =⇒
0
~ · P~
∇ 1 2P0 z
∇2 Φ1 = = =⇒
0 0 d 2
P0 z 3
Φ1 (z) = + C1 z + C2 ,
0 d 2 3

όπου Φ1 (z) είναι το δυναµικό στην περιοχή του ηλεκτρίτου (0 ≤ z ≤ d). Το δυναµικό στον

αέρα, Φ2 (z), (d ≤ z ≤ `) δίδεται από την εξίσωση :

Φ2 (z) = C3 z + C4 

Για να ϐρεθούν οι άγνωστοι συντελεστές πρέπει να ικανοποιούνται όλες οι οριακές συνθήκες.

Αυτές είναι οι ακόλουθες :

Φ1 (z = 0) = 0 =⇒ C2 = 0,

17
 Φ2 (z = `) = V0 =⇒ C3 ` + C4 = V0 ,
P0 d2
Φ1 (z = d) = Φ2 (z = d) =⇒ + C1 d = C3 d + C4 ,
0 3
P0
D2z − D1z = 0 =⇒ 0 (−C3 ) − [0 (− − C1 ) + P0 ]
0

Επιλύοντας το σύστηµα των ανωτέρω εξισώσεων ϐρίσουµε τις ακόλουθες τιµές των αγνώστων

συντελεστών :
( )
1 P0 d
C1 = V0 − ,
` 0 3
C2 = 0,
( )
1 P0 d
C3 = V0 − ,
` 0 3
P0 d
C4 = 
0 3

Συνοψίζοντας το ηλεκτρικό δυναµικό δίδεται από τις ακόλουθες εξισώσεις :

( )
P0 z 3 1 P0 d
Φ1 (z) = + V0 − z,
0 3d2 ` 0 3
( )
1 P0 d P0 d
Φ2 (z) = V0 − z+ 
` 0 3 0 3

~ = −(dΦdz)ı̂z και εποµένως στις περιοχές 1

(ϐ) Το ηλεκτρικό πεδίο είναι της µορφής E

(ηλεκτρίτης) και 2 (αέρας) δίδεται από τις ακόλουθες σχέσεις :

[ 2
( )]
~ 1 (z) = − P 0 z 1 P 0 d
E + V0 − ı̂z ,
0 d 2 ` 0 3
[ ( )]
~ 1 P0 d
E2 (z) = − V0 − ı̂z 
` 0 3

(γ) Τα δέσµια ϕορτία δίδονται από τις ακόλουθες σχέσεις :

~ · P~ = −P0 2z
ρb (z) = −∇ ,
d2
σb (z = 0+ ) = (−~ız ) · P~ (z = 0+ ) = 0,

σb (z = d− ) = (+~ız ) · P~ (z = d− ) = P0 

18
Τα ελεύθερα ϕορτία δίδονται από τις ακόλουθες σχέσεις :
( )
~ 1 P0 d
σ(z = 0) = (+~ız ) · D1 (z = 0) = −0 V0 − ,
` 0 3
( )
~ 1 P0 d
σ(z = `) = (−~ız ) · D2 (z = `) = 0 V0 − 
` 0 3

(δ) Η χωρητικότητα C (ανά µονάδα επιφάνειας) δίδεται από την ακόλουθη σχέση :
∣ ∣
|σ(z = `)|LW LW ∣ ∣
C= = 0 ∣1 − P 0 d 1 ∣ 
V0 ` ∣ 0 3 V 0 ∣

Παρατηρούµε ότι η χωρητικότητα είναι µη γραµµική και µηδενίζεται για V0 = VF = P0 d30 .

-8 V F = 376.4697V, d = 0.0001m, L = 0.001m, P = 0.0001 C/m 2

10 0
8

6
Capacitance, C (F/m )
2

0
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8 2
Normalized Voltage, V /V
0 F

Σχήµα 2: Η χωρητικότητα C (ανά µονάδα επιφάνειας) του πυκνωτή παραλλήλων πλακών µε στρώµα
ηλεκτρίτη (µεταβλητής πόλωσης) σαν συνάρτηση της κανονικοποιηµένης διαφοράς δυναµικού V0 /VF .
Οι παράµετροι που χρησιµοποιήθηκαν είναι P0 = 10−4 C/m2 , d = 100 µm, και ` = 1 mm.

(ε) Οι παράµετροι που χρησιµοποιήθηκαν σε αυτό το ερώτηµα είναι P0 = 10−4 Cm2 ,

d = 100 µm, ` = 1 mm, και V0 = 10 V .

19
 V 0 = 10 V, d = 0.0001m, L = 0.001m, P 0
= 0.0001 C/m 2
350

300

250
(z) (in V)

200

150
Potential,

100

50

-50
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
z (in m) 10
-3

Σχήµα 3: Το ηλεκτροστατικό δυναµικό Φ(z) του πυκνωτή παραλλήλων πλακών µε στρώµα ηλεκτρίτη
(µεταβλητής πόλωσης) σαν συνάρτηση της απόστασης z . Οι παράµετροι που χρησιµοποιήθηκαν είναι
P0 = 10−4 C/m2 , d = 100 µm, ` = 1 mm, και V0 = 10 V ..

6 V 0 = 10 V, d = 0.0001m, L = 0.001m, P = 0.0001 C/m 2

10 0
2

0
Electric Field, E(z) (V/m)

-2

-4

-6

-8

-10

-12
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
z (in m) 10
-3

~
Σχήµα 4: Το ηλεκτρικό πεδίο E(z) του πυκνωτή παραλλήλων πλακών µε στρώµα ηλεκτρίτη (µε-
ταβλητής πόλωσης) σαν συνάρτηση της απόστασης z . Οι παράµετροι που χρησιµοποιήθηκαν είναι
P0 = 10−4 C/m2 , d = 100 µm, ` = 1 mm, και V0 = 10 V ..

20
 -7 V 0 = 10 V, d = 0.0001m, L = 0.001m, P = 0.0001 C/m 2
10 0
4

3.8
Capacitance, C (F/m )
2

3.6

3.4

3.2

2.8
0.85 0.9 0.95 1 1.05 1.1 1.15
Normalized Height, l/l (l = 1mm)
0 0

Σχήµα 5: Η χωρητικότητα C (ανά µονάδα επιφάνειας) του πυκνωτή παραλλήλων πλακών µε στρώµα
ηλεκτρίτη (µεταβλητής πόλωσης) σαν συνάρτηση της κανονικοποιηµένης απόστασης `/`0 . Οι παρά-
µετροι που χρησιµοποιήθηκαν είναι P0 = 10−4 C/m2 , d = 100 µm, `0 = 1 mm, και V0 = 10 V ..

21
 Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών &
Μηχανικών Υπολογιστών ΕΜΠ

Ηλεκτρομαγνητικά Πεδία Β’
2η Σειρά Ασκήσεων

1)Όνομα: Σερλής Εμμανουήλ Αναστάσιος

2)Αριθμός Μητρώου: el18125
3) Εξάμηνο: 5ο
4) Ακαδημαϊκό έτος: 2020-2021
 Αριθμητικοί Υπολογισμοί (Matlab)

Άσκηση 7:

ε1=ε0 και ε2=5*ε0:

Δυναμικό:

Ισοδυναμικές επιφάνειες:

Ηλεκτρικό Πεδίο:
ε1=5ε0 και ε2=ε0:

Δυναμικό:

Ισοδυναμικές επιφάνειες:
Ηλεκτρικό Πεδίο:

Γραμμική Κατανομή Φορτίου (για ε1=ε0):

Δυναμικό στην διαχωριστική επιφάνεια:

Άσκηση 8:

Δυναμικό του εδάφους(Ν=3, z=y=0):

Κατανομή ρεύματος(Ν=3):

I(i)=[162.682, 146.3558, 147.8894, 88.5536, 122.4047, 143.6376, 147.8894,

146.3558, 162.6829], με i={1,2,…,9}

Τα υπόλοιπα ζητούμενα της άσκησης 8 παρουσιάζονται στον κάτωθι

συνοπτικό πίνακα:
 N Δυναμικό Π-Σχήματος Αντίσταση Γείωσης Δυναμικό στο O
Vπ (Volt) Rg (Ω) Vo (Volt)
3 24307 48.6146 3493.4
5 22898 45.7955 3420.8
10 21879 43.7580 3437.2
15 21534 43.0672 3498.1
20 21359 42.7179 3568.2
25 21256 42.5130 3641.6
30 21193 42.3856 3716.5
35 21153 42.3066 3792.2
40 21130 42.2609 3868.5
45 21120 42.2398 3945.1
50 21119 42.2379 4022.2
55 21126 42.2513 4099.6
60 21139 42.2776 4177.4
65 21157 42.3148 4255.5
70 21181 42.3615 4334.2
75 21208 42.4168 4413.3

Παρατηρούμε ότι η αύξηση στο πλήθος των κομματιών Ν (ανά κομμάτι

αγωγού) επιφέρει μείωση των μεγεθών Vπ και Rg, αλλά αύξηση του
μεγέθους Vo

Σημείωση: Οι γραφικές παραστάσεις του δυναμικού του εδάφους για N=5,

10, …, 75 παραλείπονται καθώς έχουν ίδια μορφή με την γραφική
παράσταση για N=3 (βλέπε παραπάνω). Η μόνη διαφορά έγκειται στην
ελαφρά αύξηση του δυναμικού από την τιμή Ni στην τιμή Ni+1
Πηγαίος Κώδικας:

Άσκηση 7:

Δυναμικό - Γραμμές – Πεδίο:

function [X,Z] = finals_1

% ------------------------------------------------
% Define computational parameters
% ------------------------------------------------

L=0.5;
h=0.5;
e1=1;
e2=(5).*e1;

A=1./(4.*pi);
B=1./(20.*pi);
C=(e1-e2)./(e1+e2);
D=2.*e2./(e1+e2);

white = [1 1 1];
black = [0 0 0];
red = [192 0 0]/255;
green = [119 172 48]/255;
darker_green = [ 26 108 28]/255;
purple = [125 46 143]/255;
magenta_light = [255 102 255]/255;

nfig=1;
Npoints=133;

xmin = -4;
xmax = +4;
zmin = -4;
zmax = 4;

xx = xmin:(xmax-xmin)/Npoints:xmax;
zz = zmin:(zmax-zmin)/Npoints:zmax;

[X, Z] = meshgrid(xx,zz);
% ---------------------------
% Compute Dynamic F
% ---------------------------

tic
for ix = 1:length(xx)
for iz = 1:length(zz)
x0 = X(ix,iz);
z0 = Z(ix,iz);
FA(ix,iz) = integral(@(dx)potentialA(dx,x0,z0),-
L,L,'RelTol',1e-12,'AbsTol',1e-12);
end
end
disp('Point-by-point numerical integration time:')
toc

tic
for ix = 1:length(xx)
for iz = 1:length(zz)
x0 = X(ix,iz);
z0 = Z(ix,iz);
FB(ix,iz) = integral(@(dx)potentialB(dx,x0,z0),-
L,L,'RelTol',1e-12,'AbsTol',1e-12);
end
end
disp('Point-by-point numerical integration time:')
toc

tic
[ExA, EzA] = gradient(FA);
ExA = - ExA;
EzA = - EzA;
disp('Electric field gradient numerical integration time:')
toc

tic
[ExB, EzB] = gradient(FB);
ExB = - ExB;
EzB = - EzB;
disp('Electric field gradient numerical integration time:')
toc

% -----------------------------
% Logical Variables
% -----------------------------
AreaA = (Z>=0);
AreaB = (Z<0);

FC=FA.*AreaA;
FD=FB.*AreaB;
F=FC+FD;

ExC=ExA.*AreaA;
EzC=EzA.*AreaA;
ExD=ExB.*AreaB;
EzD=EzB.*AreaB;
Ex=ExC+ExD;
Ez=EzC+EzD;

% -----------------------------
% Plot Potential
% -----------------------------

xr(1) = -0.5;
zr(1) = 0.5;
xr(2) = 0.5;
zr(2) = 0.5;

Phi_max = max(max(F));
Phi_min = min(min(F));
Pm = 0.8*Phi_max;

figure(nfig);
hold off
surface(X,Z,F), shading interp
hold on

pr = plot(xr,zr,'Linewidth',2);
set(pr, 'Color', red);

set(pr,'ZData',Phi_max+1+zeros(size(xr))) % Move the

line charge to Z = Phi_max + 1

set(gca,'Fontsize',12,'Fontweight','bold')
xlabel('x','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
ylabel('z','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
title('Normalized
Potential','Fontsize',10,'FontWeight','bold','Color','b')
axis equal
caxis([0 Pm])
colorbar

% -----------------------------
% Plot Lines
% -----------------------------

xr(1) = -0.5;
zr(1) = 0.5;
xr(2) = 0.5;
zr(2) = 0.5;

nfig = nfig + 1;
figure(nfig);
hold off

cont = [ 0.01, 0.02, 0.03, 0.04, 0.05, 0.075, 0.1, 0.2, 0.3,
0.4, 0.5];

[CS,H] = contour(X,Z,F,cont,'Linewidth',1,'Color','b');
clabel(CS,H,cont);
hold on

pr = plot(xr,zr,'Linewidth',2);
set(pr, 'Color', red);

set(gca,'Fontsize',12,'Fontweight','bold')
xlabel('x','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
ylabel('z','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
title('Normalized Lines',
'Fontsize',10,'FontWeight','bold','Color','b')
axis equal
grid on

% --------------------------------------------------
% Plot Electric Field (streamslice)
% --------------------------------------------------

xr(1) = -0.5;
zr(1) = 0.5;
xr(2) = 0.5;
zr(2) = 0.5;

nfig = nfig + 1;
figure(nfig)
hold off
LL = sqrt(((Ex).^2 + (Ez).^2));
quiver(X,Z,Ex./LL,Ez./LL,0.5)
hold on

hs = streamslice(X,Z,Ex,Ez,2);
set(hs,'Color','m','Linewidth',1.0);

cont = [ 0.01, 0.02, 0.03, 0.04, 0.05, 0.075, 0.1, 0.2, 0.3,
0.4, 0.5];
contour(X,Z,F,cont,'Linewidth',1,'Color','b');

pr = plot(xr,zr,'Linewidth',2);
set(pr, 'Color', red);

set(gca,'Fontsize',12,'Fontweight','bold')
xlabel('x','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
ylabel('z','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
title('Normalized Electric
Field','Fontsize',10,'FontWeight','bold','Color','b')
axis equal
grid on

% ============================================
% Functions
% ============================================
function PhiA = potentialA(dx,x0,z0)

L=0.5;
h=0.5;
e1=1;
e2=(0.2).*e1;

A=1./(20.*pi);
B=1./(4.*pi);
C=(e1-e2)./(e1+e2);
D=2.*e2./(e1+e2);

Phi1= 1./sqrt((dx-x0).^2+(z0-h).^2);
Phi2= C./sqrt((dx-x0).^2+(z0+h).^2);

PhiA= A.*(Phi1+Phi2);

%
===============================================================
======
function PhiB = potentialB(dx,x0,z0)

L=0.5;
h=0.5;
e1=1;
e2=(0.2).*e1;

A=1./(20.*pi);
B=1./(4.*pi);
C=(e1-e2)./(e1+e2);
D=2.*e2./(e1+e2);

PhiB = (B.*D)./sqrt((x0-dx).^2+(z0-h).^2);

Μέθοδος των Ροπών:

function finals_2

syms zz

L=0.5;
h=0.5;
a=0.0025;
N=100;

%e1=e0;
%e2=5*e0;

NFig=1;
V=1;
epsilonr=1;
Font = 12;
e0=8.854e-12;

Length = 2*L;
Dx = Length/N;
x = -L:Dx:L;
bvector = ones(N,1);

for i=1:N
xx(i) = 0.5*( x(i+1) + x(i) );
end

for i=1:N
for j=1:N
if i==j
R1 = (Dx/2)+sqrt((Dx/2)^2+a^2);
R2 =(-Dx/2)+sqrt((Dx/2)^2+a^2);
R3=2*h;
AA(i,j)= 2*log(Dx/a)- Dx*((2/(3*R3)));
BB(i,j) = log(R1/R2)-Dx*((2/(3*R3)));
else
R4 = abs(xx(i)-xx(j));
R5 = sqrt((xx(j)-xx(i)).^2 + (2*h)^2);
AA(i,j)= Dx*((1/R4)-(2/(3*R5)));
BB(i,j) = AA(i,j);
end
end
end

% --------------------------------------
% First (crude) approximation
% strong oscillations (unphysical)
% can be observed if Dx ~ a
% --------------------------------------

norm_charge = AA\bvector;
norm_charge = 4*pi*norm_charge;
norm_totalc = sum(norm_charge(:,1))*Dx;

% --------------------------------------
% Second (better) approximation
% mild oscillations (unphysical)
% can be observed if Dx ~< a
% --------------------------------------

norm_charge1 = BB\bvector;
norm_charge1 = 4*pi*norm_charge1;
norm_totalc1 = sum(norm_charge1(:,1))*Dx;

Potential = 1/norm_totalc;
Potential1 = 1/norm_totalc1;

charge = Potential*norm_charge;
charge1 = Potential1*norm_charge1;
disp(norm_charge);
disp(Potential);

figure(NFig)
plot(xx,charge,xx,charge1,'linewidth',2)
set(gca,'Fontsize',Font,'Fontweight','bold')
title('Method of moments Results','FontSize', Font-1,
'FontWeight', 'bold', 'Color', 'b');

xlabel('x direction (meters)','Fontsize',14)

ylabel('Line charge (C/m)','Fontsize',14)
grid on
legend('Simple Coefficients','More Accurate
Coefficients','Location','Best')
legend('boxoff')

Nx = 100;
Dx = 4*L/Nx;
x = -2:Dx:2;

z = 0;
y=0;
for ix=1:length(x)
Sum = 0;
Sum1 = 0;
for j=1:N
RR1 = ((x(ix)-xx(j))^2+ h^2)^(1/2);
Sum = Sum +
(1/(4*pi))*charge(j)*Dx*((1/RR1)-(2/(3*RR1)));
Sum1 = Sum1 +
(1/(4*pi))*charge1(j)*Dx*((1/RR1)-(2/(3*RR1)));
end
Volt(ix) = Sum;
Volt1(ix) = Sum1;
end

NFig = NFig + 1;
figure(NFig);
hold off

plot(x,Volt,'r',x,Volt1,'b', 'Linewidth',2)
set(gca,'Fontsize',12,'Fontweight','bold')
xlabel('x direction (meters)','Fontsize',12)
ylabel('Voltage*e0','Fontsize',12)

title('Method of moments Results')

legend('Rod Elevated at Height h','Rod Elevated at Height h
(more accurate)')
legend('boxoff')
grid on

Άσκηση 8:

function finals_3

D=1.5;
L=0.99;
N=3;
M=3*N;
a=0.005;
h=2;
sigma=1/160;
I=500;
Font=12;

Dx = D/N;
Dz = L/N;
x=0:Dx:D;
z1=0:Dz:L;
bvector = ones(M,1);

nfig=1;

% Define centers of segments

for i1=1:M
if (i1>0)&&(i1<=M/3)
zz(N+1-i1)=0.5*(z1(i1+1)+z1(i1));
end
if (i1>M/3) && (i1<=2*M/3)
zz(i1)=0;
end
if (i1>2*M/3) && (i1<=M)
zz(i1)=0.5*(z1(i1+1-(2*M/3))+z1(i1-(2*M/3)));
end
end

for i2=1:M
if (i2>0)&&(i2<=M/3)
 xx(i2)=0;
end
if (i2>M/3) && (i2<=2*M/3)
xx(i2)=0.5*(x(i2+1-(M/3))+x(i2-(M/3)));
end
if (i2>2*M/3) && (i2<=M)
xx(i2)=0;
end
end
%
---------------------------------------------------------------
-------------------------
% Determine VDF elements
% AA(i,j) = VDF ground rod with its image (appoximate
diagonal element)
% AA1(i,j) = VDF ground rod with its image (exact diagonal
element)
% BB(i,j) = VDF ground rod with no image contribution
(appoximate diagonal element)
%
---------------------------------------------------------------
-------------------------

for i=1:M
for j=1:M

if(((i>=1)&&(i<=M/3))&&((j>=0)&&(j<=M/3)))||(((i>2*M/3)&&(i<=M)
)&&((j>2*M/3)&&(j<=M)))
if i==j
R1=(Dz/2)+sqrt((Dz/2)^2+a^2);
R2=(-Dz/2)+sqrt((Dz/2)^2+a^2);
R3=2*zz(i)+2*a+h;
AA(i,j)=log(R1/R2)+(Dz/R3);
else
R4=abs(zz(i)-zz(j));
R5=zz(j)+zz(i)+2*a+h;
AA(i,j)=Dz*((1/R4)+(1/R5));
end
end

if(((i>=1)&&(i<=M/3))&&((j>M/3)&&(j<=2*M/3)))||(((i>2*M/3)&&(i<
=M))&&((j>M/3)&&(j<=2*M/3)))
R6=sqrt((xx(j)-a)^2 +(zz(i)+a)^2);
R7=sqrt((xx(j)-a)^2 +(zz(i)+a+h)^2);
AA(i,j)=Dz*((1/R6)+(1/R7));
end
 if(((i>=1)&&(i<=M/3))&&((j>(2*M)/3)&&(j<=M)))|| (((i>2*M/
3)&&(i<=M))&&((j>0)&&(j<=M/3)))
R8=sqrt((zz(i)-zz(j))^2 +(D-2*a)^2);
R9=sqrt((zz(i)+zz(j)+2*a+h)^2 +(D-2*a)^2);
AA(i,j)=Dz*((1/R8)+(1/R9));
end
if(((i>M/3)&&(i<=2*M/3))&&((j>=0)&&(j<=M/3)))
R10=sqrt((a+zz(j))^2 +(xx(i)-a)^2);
R11=sqrt((a+h+zz(j))^2 +(xx(i)-a)^2);
AA(i,j)=Dz*((1/R10)+(1/R11));
end
if(((i>M/3)&&(i<=2*M/3))&&((j>M/3)&&(j<=2*M/3)))
if i==j
R12=(Dx/2)+sqrt((Dx/2)^2+a^2);
R13=(-Dx/2)+sqrt((Dx/2)^2+a^2);
R14=h;
AA(i,j)=log(R12/R13)+(Dx/R14);
else
R15=abs(xx(i)-xx(j));
R16=sqrt(h^2+(abs(xx(i)-xx(j)))^2);
AA(i,j)=Dx*((1/R15)+(1/R16));
end
end
if(((i>M/3)&&(i<=2*M/3))&&((j>2*M/3)&&(j<M)))
R17=sqrt((a+zz(j))^2 +(xx(i)-a)^2);
R18=sqrt((a+h+zz(j))^2 +(xx(i)-a)^2);
AA(i,j)=Dx*((1/R17)+(1/R18));
end
end
end

norm_current = AA\bvector;
norm_current = 4*pi*sigma*norm_current;
total_norm_current=0;

for i3=1:M
if ((i3>=1)&&(i3<M/3))||((i3>2*M/3)&&(i3<=M))

total_norm_current=total_norm_current+norm_current(i3,1)*Dx;
end
if (((i3>M/3)&&(i3<=2*M/3)))

total_norm_current=total_norm_current+norm_current(i3,1)*Dz;
end
end
Potential = I/total_norm_current;

current = Potential*norm_current;
Resistance = Potential/I;
Potential_final=Resistance*I;

disp(Potential_final);
disp(Resistance);

Nx = 100;
Dx = 2*D/Nx;
x1 = -5:Dx:5;

for ix=1:length(x1)
Sum = 0;
for j4=1:M
if ((j4>=1)&&(j4<M/3))||((j4>2*M/3)&&(j4<=M))
RR1 = sqrt((zz(j4)+a+h)^2+(abs((x1(ix)-(D/2)+a)))^2);
RR2 = sqrt((zz(j4)+a+h)^2+(abs((x1(ix)-(D/2)+a)))^2);
Sum = Sum + (1/(4*pi*sigma))*current(j4)*((Dz/RR1)+
(Dz/RR2));
else
RR3 = sqrt((h)^2+(abs((x1(ix)-xx(j4))))^2);
RR4 = sqrt((h)^2+(abs((x1(ix)-xx(j4))))^2);
Sum = Sum + (1/(4*pi*sigma))*current(j4)*((Dx/RR3)+
(Dz/RR4));
end
end
Volt(ix) = Sum;
end

nfig = nfig + 1;
figure(nfig)
hold off

Vmax = Resistance*I;
disp(Volt(length(x1)/2));

plot(x1,Volt,'r','Linewidth',2)
set(gca,'Fontsize',12,'Fontweight','bold')
xlabel('x direction (meters)','Fontsize',12)
ylabel('V(Volt)','Fontsize',12)

title('Voltage along x axis')

grid on
 ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ & ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ

ΤΟΜΕΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ, ΗΛΕΚΤΡΟΟΠΤΙΚΗΣ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ
ΗΡΩΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ 9 - ΖΩΓΡΑΦΟΥ, 157 73 ΑΘΗΝΑ
TΗΛ.: 210-7722479 - FAX: 210-7722281
e-mail: [email protected]

ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ Β (2019-2020)

ΣΕΙΡΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ Νο. 3
Ασκήσεις για εξάσκηση: No. 1, 2, 3, 4, 5, 6
Ασκήσεις για παράδοση: No. 8, 9 και 10
Ημερομηνία Παράδοσης: 11 Ιανουαρίου 2021

Άσκηση 1:
Ένας νηματοειδής βρόχος σχήματος ορθογωνίου παραλληλεπιπέδου βρίσκεται τοποθετημένος στο
επίπεδο yz όπως φαίνεται στο κάτωθι σχήμα. Τα μήκη των πλευρών του βρόχου είναι a και b κατά
μήκος των αξόνων z και y αντίστοιχα. Η μαγνητική διαπερατότητα είναι μ0 παντού. (α) Να βρεθεί το
διανυσματικό δυναμικό σε ένα τυχαίο σημείο (x,y,z) του χώρου. (β) Να βρεθεί η μαγνητική επαγωγή
στο τυχαίο σημείο (x,y,z) του χώρου. (γ) Να βρεθεί η μαγνητική επαγωγή στο κέντρο του βρόχου.

Άσκηση 2:
r
Ένα σταθερό επιφανειακό ρεύμα με επιφανειακή πυκνότητα K = K 0iˆϕ ρέει πάνω στην επιφάνεια της
σφαίρας ακτίνος R.
(α) Να υπολογισθεί η ένταση του μαγνητικού πεδίου στα σημεία του άξονα των z υπό την μορφή
ενός ορισμένου ολοκληρώματος (χωρίς να υπολογίσετε το ολοκλήρωμα).
(β) Να υπολογισθεί η ένταση του μαγνητικού πεδίου στο κέντρο της σφαίρας.
(γ) Χρησιμοποιώντας το προηγούμενο αποτέλεσμα να υπολογισθεί η ένταση του μαγνητικού πεδίου
στο κέντρο σφαιρικού κελύφους εσωτερικής ακτίνας R1 και εξωτερικής ακτίνας R2 μέσα στο οποίο
r
ρέει ομοιόμορφα κατανεμημένο ρεύμα με χωρική πυκνότητα ρεύματος J = J 0iˆϕ .
Άσκηση 3:
(α) Να βρεθεί το μαγνητικό πεδίο στο κέντρο ενός τετράγωνου βρόχου που διαρρέεται από σταθερό
ρεύμα Ι. Η απόσταση του κέντρου του τετραγώνου από οποιαδήποτε πλευρά είναι R.
(β) Να βρεθεί το μαγνητικό πεδίο στο κέντρο ενός κανονικού πολυγώνου με Ν πλευρές που
διαρρέεται από σταθερό ρεύμα Ι. Το R είναι πάλι η απόσταση του κέντρου του πολυγώνου από
οποιαδήποτε πλευρά του. Να δειχθεί ότι το μαγνητικό πεδίο στο κέντρο του πολυγώνου στο όριο
Ν → ∞ , δίνει το πεδίο στο κέντρο ενός κυκλικού βρόχου ακτίνας R.

Άσκηση 4:
Κυκλικός δίσκος ακτίνας a φέρει ηλεκτρικό ρεύμα που ρέει κυκλικά γύρω από τον άξονά του με
επιφανειακή πυκνότητα ρεύματος � �⃗ = 0  ̂ όπου Κ0 σταθερά.
(α) Χρησιμοποιώντας το νόμο του Biot-Savart να βρεθεί η μαγνητική επαγωγή στο τυχαίο σημείο
πάνω στον άξονα z.
(β) Να βρεθεί σε ποιό σημείο του άξονος των z υπάρχει η μέγιστη τιμή της μαγνητικής επαγωγής,
Bmax, και να γίνει η γραφική παράσταση του λόγου B(z)/Bmax σαν συνάρτηση του z/a.
(γ) Να βρεθεί το διανυσματικό δυναμικό στο τυχαίο σημείο του χώρου με σφαιρικές συντεταγμένες
(r,θ,φ). Το δυναμικό να εκφραστεί σαν ολοκλήρωμα χωρίς να υπολογισθεί αλλά με όλους τους
όρους του πλήρως προσδιορισμένους βάσει των δεδομένων του προβλήματος. Σημείο αναφοράς του
διανυσματικού δυναμικού το άπειρο.
(δ) Να βρεθεί το διανυσματικό δυναμικό στο τυχαίο σημείο πάνω στον άξονα z.

Άσκηση 5:
Δύο τετράγωνοι βρόχοι πλευράς a βρίσκονται πάνω στο επίπεδο xy και σε απόσταση d μεταξύ τους
(όπου d >> a) με τα κέντρα τους σε ίση απόσταση από τον άξονα των x όπως φαίνεται και στο
κάτωθι σχήμα. Να υπολογισθεί προσεγγιστικά η αλληλεπαγωγή τους. Υπόδειξη: Θεωρήσετε ότι η
απόσταση των βρόχων είναι τόσο μεγάλη σχετικά με το μήκος των πλευρών τους ώστε το πεδίο
εκάστου να μπορεί να προσεγγισθεί από το αντίστοιχο πεδίο ενός μαγνητικού δίπολου. Μη
χρησιμοποιήσετε τον τύπο του Neumann.

y d

a a
x
Άσκηση 6:
Ένα μαγνητικό δίπολο (κυκλικός βρόχος με ακτίνα a και ρεύμα Ι) με μαγνητική ροπή  ��⃗ =  ̂ , βρίσκεται
σε απόσταση h από την διαχωριστική επιφάνεια δύο μαγνητικών υλικών με διαπερατότητες μ1 και μ2
αντίστοιχα όπως φαίνεται στο σχήμα. Η απόσταση h είναι πολύ μεγαλύτερη από τις διαστάσεις του
μαγνητικού δίπολου έτσι ώστε να ισχύει η προσέγγιση του διπολικού πεδίου.
(α) Να αποδείξετε ότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε κατοπτρισμό με κατάλληλα επιλεγμένα μαγνητικά
δίπολα.
(β) Να βρεθεί το διανυσματικό δυναμικό στο τυχαίο σημείο του χώρου (x, y, z) (θεωρώντας ότι για το τυχαίο
σημείο ισχύει η προσέγγιση του πεδίου του δίπολου). Να εκφραστεί το διανυσματικό δυναμικό στο
καρτεσιανό σύστημα συντεταγμένων.
(γ) Να γίνει γραφική παράσταση των ισοδυναμικών γραμμών του διανυσματικού δυναμικού στο επίπεδο xz
για a = 1m, h = 1m, μ1 = 1μ0, μ2 = 100μ0 έστω και αν για αυτά τα αριθμητικά δεδομένα η προσέγγιση του
δίπολου να μην είναι απολύτως δικαιολογημένη. Επαναλάβετε αυτό το ερώτημα με την ακριβή λύση για το
διανυσματικό δυναμικό.
Άσκηση 7:
Κυκλικός βρόχος ακτίνας a διαρρέεται από σταθερό ρεύμα Ι1. Σε κατακόρυφη απόσταση h >> a υπάρχει ένας
δεύτερος ορθογώνιος βρόχος πλευρών b, c που διαρρέεται από σταθερό ρεύμα Ι2. Ο ορθογώνιος βρόχος έχει
το κέντρο του πάνω στον άξονα z και μπορεί να περιστραφεί γύρω από τον άξονα x1 (που είναι παράλληλος
του x όπως φαίνεται και στο σχήμα). Για κάποια δεδομένη κατάσταση ο ορθογώνιος βρόχος σχηματίζει
γωνία Θ με τον άξονα y όπως φαίνεται στο σχήμα (β). Υποθέσετε ότι ο βρόχος ακτίνας a πληροί τις
προσεγγίσεις του μαγνητικού δίπολου για όλους τους υπολογισμούς που ζητούνται. Ο χώρος έχει παντού
διαπερατότητα μ0.
(α) Να υπολογιστεί ο συντελεστής αμοιβαίας επαγωγής L12(Θ) μεταξύ των δύο βρόχων.
Τα υπόλοιπα ερωτήματα θα πρέπει να απαντηθούν αριθμητικά. Υποθέσετε ότι οι διαστάσεις του
προβλήματος είναι a = 0.025m, b = 0.25m, c = 0.12m, και h = 0.10m.
(β) Να γίνει η γραφική παράσταση του συντελεστού αμοιβαίας επαγωγής L12(Θ) σαν συνάρτηση της γωνίας
Θ για 0≤ Θ ≤ 720 deg. Επίσης να υπολογιστεί η παράγωγος dL12(Θ)/dΘ και να γίνει η γραφική της
παράσταση σαν συνάρτηση της γωνίας Θ για το ίδιο διάστημα τιμών. Συνίσταται η αριθμητική εύρεση της
παραγώγου.
(γ) Υποθέσετε ότι το ρεύμα που διαρρέει τον κυκλικό βρόχο είναι I1 = 20A, και ότι ο ορθογώνιος βρόχος
αποτελείται από Ν = 100 σπείρες (μονωμένες, από λεπτό αγωγό ώστε να μην αλλάζει η γεωμετρία του
σχήματος). Επιπλέον ο ορθογώνιος βρόχος περιστρέφεται μα σταθερή γωνιακή ταχύτητα με συχνότητα f =
30Hz. Να υπολογιστεί η αναπτυσσόμενη ηλεκτρεγερτική δύναμη (emf), e(t), στον ορθογώνιο βρόχο σαν
συνάρτηση του χρόνου t και να γίνει η γραφική της παράσταση σε διάστημα 5 χρονικών περιόδων. Να
βρεθεί (συνίσταται η χρήση FFT της MatLab) ο μετασχηματισμός Fourier E(f) της e(t) και να γίνει η γραφική
παράσταση του |Ε(f)|2 σαν συνάρτηση της συχνότητας f. Τι παρατηρείται; Να βρεθεί προσεγγιστικά η σειρά
Fourier που προσεγγίζει την επαγόμενη e(t) (εδώ προτείνετε η χρήση της συνάρτησης fit της MatLab αν και
ίσως βρείτε καλύτερους τρόπους). Να επαναληφθούν τα (β) και (γ) όταν μεταβληθεί το ύψος h σε h =
0.20m.
Άσκηση 8: (Aυτή η άσκηση είναι προς παράδοση) (30%)
Κυκλικός βρόχος ακτίνας a, διαρρέεται από σταθερό ρεύμα Ι όπως φαίνεται και στο κάτωθι σχήμα. Το
κέντρο του βρόχου βρίσκεται πάνω στο επίπεδο xy σε αποστάσεις d και h από τέλειο αγωγό (απείρου ειδικής
αγωγιμότητας) και σχήματος ορθής γωνίας όπως φαίνεται στο σχήμα. Η διαπερατότητα του αέρα είναι μ0.
Όλες οι αποστάσεις που μας ενδιαφέρουν είναι πολύ μεγαλύτερες από την ακτίνα του βρόχου ώστε να
ισχύουν πάντα οι προϋποθέσεις της θεωρίας του μαγνητικού δίπολου.
(α) [5%] Να βρεθεί το διανυσματικό δυναμικό στο τυχαίο σημείο στον αέρα (x > 0, y > 0, z) με σημείο
αναφοράς του δυναμικού το κέντρο των αξόνων. Να γίνει χρήση του συστήματος συντεταγμένων x,y,z.
(β) [5%] Να βρεθεί το μαγνητικό πεδίο στο τυχαίο σημείο στον αέρα. Να γίνει χρήση του συστήματος
συντεταγμένων x,y,z.
(γ) [5%] Να βρεθούν οι επιφανειακές πυκνότητες ρεύματος πάνω στις επιφάνειες x = 0 και y = 0 των τέλειων
αγώγιμων επιπέδων.
Για τα επόμενα ερωτήματα θα χρειαστεί η χρήση υπολογιστή με MatLab ή κάποιου άλλου
υπολογιστικού πακέτου. Θεωρείστε ότι d = 2m, h = 1m, a = 0.1m, I = 1A.
(δ) [5%] Να γίνει μια γραφική απεικόνιση του διανυσματικού δυναμικού στο επίπεδο xz για y = 1m. Εάν
κάνετε χρήση του λογισμικού MatLab προτείνω την χρήση της συνάρτησης quiver. Επίσης δείξετε την ροή
του διανυσματικού δυναμικού πάνω στο επίπεδο. Και εδώ στην περίπτωση της MatLab προτείνω την
συνάρτηση streamslice. Επαναλάβετε την ίδια διαδικασία για την γραφική απεικόνιση του διανυσματικού
δυναμικού στο επίπεδο xy για z = 2m.
(ε) [5%] Να γίνει μια γραφική απεικόνιση του μαγνητικού πεδίου στο επίπεδο xy για z = 0. Και πάλι
προτείνω την χρήση των quiver και streamslice ή ισοδυνάμων. Προαιρετικά όσοι ενδιαφέρονται μπορούν
να υπολογίσουν τις δυναμικές γραμμές του μαγνητικού πεδίου στο επίπεδο xy κάνοντας χρήση της
συνάρτησης streamline. Μια 2D βελτιωμένη έκδοση της stream2 (που χρησιμοποιεί η streamline)
βρίσκεται στο αποθηκευτήριο MatLab Exchange (με το όνομα mmstream2) στην ηλεκτρονική διεύθυνση:
https://www.mathworks.com/matlabcentral/fileexchange/38860-improved-2-d-streamlines.
(στ) [5%] Να γίνει μια γραφική απεικόνιση των επαγομένων επιφανειακών ρευματικών κατανομών στα
επίπεδα x = 0 και y = 0. Και πάλι προτείνω την χρήση των quiver και streamslice ή ισοδυνάμων.
Άσκηση 9: (Aυτή η άσκηση είναι προς παράδοση) (35%)
Δύο κυκλικοί βρόχοι ίσων ακτινών a διαρρέονται από ίσα και σταθερά ρεύματα I1 = I2 αντίστοιχα. Τα επίπεδα
των βρόχων είναι παράλληλα στο επίπεδο xy και τα κέντρα τους είναι πάνω στον άξονα z όπως φαίνεται και
στο σχήμα. Ο χώρος έχει παντού διαπερατότητα μ0. Δεν ισχύει η προσέγγιση του μαγνητικού δίπολου.
Αυτή είναι η απλοποιημένη διάταξη ενός πηνίου Helmholtz που χρησιμοποιείται για την δημιουργία σχετικά
ομοιόμορφου μαγνητικού πεδίου στον χώρο μεταξύ των δύο βρόχων (στην πράξη πηνίων).
(α) [5%] Να βρεθεί το διανυσματικό δυναμικό στο τυχαίο σημείο (x,y,z) του χώρου στο καρτεσιανό σύστημα
αναφοράς.
(β) [5%] Να βρεθεί το μαγνητικό πεδίο στο τυχαίο σημείο (x,y,z) του χώρου στο καρτεσιανό σύστημα
αναφοράς. Εδώ θα πρέπει να γίνει χρήση των αποτελεσμάτων του προβλήματος που είναι λυμένο στην
ιστοσελίδα του μαθήματος http://users.ntua.gr/eglytsis/EM_B/Current_Loop_Magnetic_Field.pdf
[χρησιμοποιείστε κατάλληλα τις εξισώσεις (20) και (21)].
(γ) [5%] Να βρεθεί το μαγνητικό πεδίο Hz(z) κατά μήκος του άξονα z. Υπολογίστε την σειρά Taylor του
Hz(z) (στο z = 0) χρησιμοποιώντας όρους μέχρι και z4. Τι παρατηρείται?
Για τα επόμενα ερωτήματα θα χρειαστεί η χρήση υπολογιστή με MatLab ή κάποιου άλλου
υπολογιστικού πακέτου (Python, Mathematica,…).
(δ) [5%] Να γίνει η γραφική παράσταση του μαγνητικού πεδίου Hz(z) και των παραγώγων του dnHz/dzn
(n=1,2,3,4) κατά μήκος του άξονα z για -2h ≤ z ≤ 2h. Θεωρείστε ότι a = 0.1m, I1 = I2 = 1A. Χρησιμοποιήστε
τρεις διαφορετικές τιμές του 2h = 2a, a, και a/2.
(ε) [5%] Να γίνει η γραφική παράσταση του διανυσματικού δυναμικού Αφ(x,y,z) (έχει μόνο φ-συνιστώσα)
στο επίπεδο xz για -3a ≤ x ≤ 3a και –(h+2a) ≤ z ≤ +(h+2a). Θεωρείστε ότι 2h = a = 0.1m, I1 = I2 = 1A.
Χρησιμοποιήστε την συνάρτηση surface(x,z,Αφ), shading interp (ή ισοδύναμη) για την χρωματική
απεικόνιση του διανυσματικού δυναμικού στο επίπεδο xz. Επίσης να βρεθούν οι ισοδυναμικές επιφάνειες
(γραμμές) στο επίπεδο xz με την βοήθεια της συνάρτησης contour. ). Οι ισoδυναμικές γραμμές να βρεθούν
για τα δυναμικά μ0[0.01, 0.025, 0.05, 0.075, 0.1, 0.15, 0.175, 0.2, 0.25, 0.3, 0.4, 0.5, 0.6, 0.7, 0.8, 0.9, 1.0,
1.25, 1.5, 2.0, 3.0, 5.0].
(στ) [5%] Να γίνει η γραφική παράσταση των δυναμικών γραμμών του μαγνητικού πεδίου στο επίπεδο xz για
-3a ≤ z ≤ 3a και –(h+2a) ≤ z ≤ +(h+2a). Θεωρείστε ότι a = 0.1m, I1 = I2 = 1A. Χρησιμοποιήστε και πάλι τρεις
διαφορετικές τιμές του 2h = 2a, a, και a/2. Προτείνω την χρήση των quiver και streamslice ή ισοδυνάμων
(Matlab). Προαιρετικά όσοι ενδιαφέρονται μπορούν να υπολογίσουν τις δυναμικές γραμμές του ηλεκτρικού
πεδίου στο επίπεδο xz κάνοντας χρήση της συνάρτησης streamline. Μια 2D βελτιωμένη έκδοση της
stream2 (που χρησιμοποιεί η streamline) βρίσκεται στο αποθηκευτήριο MatLab Exchange (με το όνομα
mmstream2) στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://www.mathworks.com/matlabcentral/fileexchange/38860-
improved-2-d-streamlines.
(ζ) [5%] Να γίνει η γραφική παράσταση του συντελεστή αλληλεπαγωγής των δύο βρόχων (μπορείτε να
χρησιμοποιήσετε τον τύπο που αποδείχθηκε στην τάξη και υπάρχει στις σημειώσεις του μαθήματος) σαν
συνάρτηση της ακτίνας των βρόχων a (όπου 0 < a ≤ 0.25m). Χρησιμοποιήστε τρεις διαφορετικές τιμές του 2h
= 0.05m, 0.10m, και 0.20m.
Άσκηση 10: (Aυτή η άσκηση είναι προς παράδοση) (35%)
Κυλινδρικός μαγνήτης απείρου μήκους και ακτίνας a έχει μόνιμη μαγνήτιση  ���⃗ = 0 ̂, με 0 γνωστή στα-
θερά. Ο άξονας του κυλινδρικού μαγνήτη συμπίπτει με τον άξονα z του συστήματος συντεταγμένων που
φαίνεται στο κάτωθι σχήμα. Ο χώρος εξωτερικά του κυλινδρικού μαγνήτη είναι αέρας με διαπερατότητα ίση
με την διαπερατότητα του κενού μ0.
(α) [5%] Να βρεθεί το διανυσματικό μαγνητικό δυναμικό στο τυχαίο σημείο Σ (rT, φ, z) του χώρου. Να
εκφραστεί το δυναμικό υπό την μορφή ενός ολοκληρώματος με πλήρως ορισμένους όλους τους όρους.
Εφόσον ο μαγνήτης είναι άπειρος στην διεύθυνση z η έκφραση του διανυσματικού δυναμικού θα πρέπει να
είναι ανεξάρτητη του z. Θεωρείστε ότι το δυναμικό αναφοράς είναι πάνω στον άξονα z του συστήματος
συντεταγμένων.
(β) [10%] Να βρεθεί το μαγνητικό πεδίο στο τυχαίο σημείο Σ (rT, φ, z) του χώρου. Να εκφραστεί το
μαγνητικό πεδίο υπό την μορφή ενός ολοκληρώματος με πλήρως ορισμένους όλους τους όρους. Εφόσον ο
μαγνήτης είναι άπειρος στην διεύθυνση z η έκφραση του μαγνητικού πεδίου θα πρέπει να είναι ανεξάρτητη
του z. Σε αυτό το ερώτημα το μαγνητικό πεδίο ζητείται να εκφραστεί στο καρτεσιανό σύστημα συντε-
ταγμένων xyz.
Για τα επόμενα ερωτήματα θα χρειαστεί η χρήση υπολογιστή με MatLab ή κάποιου άλλου
υπολογιστικού πακέτου (Python, Mathematica,…).
(γ) [10%] Να γίνει η γραφική παράσταση του διανυσματικού δυναμικού Αz(x,y,z) (έχει μόνο z-συνιστώσα)
στο επίπεδο xy για -3a ≤ x ≤ 3a και –3a ≤ y ≤ 3a. Θεωρείστε ότι a = 1m, και 0 =1Am2. Κανονικοποιείστε
το διανυσματικό δυναμικό Αz(x,y,z)/(μ00 /2π).
Χρησιμοποιήστε την συνάρτηση surface(x,z,Αz), shading interp (ή ισοδύναμη) για την χρωματική
απεικόνιση του διανυσματικού δυναμικού στο επίπεδο xy. Επίσης να βρεθούν οι ισοδυναμικές επιφάνειες
(γραμμές) στο επίπεδο xy με την βοήθεια της συνάρτησης contour. ). Οι ισoδυναμικές γραμμές να βρεθούν
για τα δυναμικά 2.7[-0.9:0.1:0.9] (αρχίζοντας από -0.9 και καταλήγοντας στο 0.9 με διαστήματα 0.1).
(δ) [10%] Να γίνει η γραφική παράσταση των δυναμικών γραμμών του μαγνητικού πεδίου Η και της
μαγνητικής επαγωγής Β (σε ξεχωριστά διαγράμματα), στο επίπεδο xy για -3a ≤ x ≤ 3a και –3a ≤ y ≤ 3a.
Θεωρείστε τις ίδιες αριθμητικές τιμές με του ερωτήματος (γ). Προτείνω την χρήση των quiver και
streamslice ή ισοδυνάμων (Matlab). Εναλλακτικά (και προαιρετικά), όσοι ενδιαφέρονται μπορούν να
υπολογίσουν τις δυναμικές γραμμές του ηλεκτρικού πεδίου στο επίπεδο xy κάνοντας χρήση της συνάρτησης
streamline. Μια 2D βελτιωμένη έκδοση της stream2 (που χρησιμοποιεί η streamline) βρίσκεται στο
αποθηκευτήριο MatLab Exchange (με το όνομα mmstream2) στην ηλεκτρονική διεύθυνση:
https://www.mathworks.com/matlabcentral/fileexchange/38860-improved-2-d-streamlines.

Χρήσιμα Ολοκληρώματα

Σημείωση: Σε όσες από τις ασκήσεις για παράδοση χρησιμοποιήσετε προγράμματα (σε matlab ή σε άλλα
υπολογιστικά πακέτα) θα πρέπει υποχρεωτικά (για να πάρετε τον βαθμό του αντιστοίχου ερωτήματος της
άσκησης) στις απαντήσεις σας να συμπεριλάβετε και ένα αντίγραφο (printout) του κώδικα που έχετε
χρησιμοποιήσει.
ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ Β ΣΕΙΡΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ Νο. 3

ΑΣΚΗΣΗ 1:

1
2
3
ΑΣΚΗΣΗ 2:

4
5
ΑΣΚΗΣΗ 3:

6
7
8
ΑΣΚΗΣΗ 4:

9
10
11
ΑΣΚΗΣΗ 5:

12
13
14
ΑΣΚΗΣΗ 6:
Άσκηση 7: (Aυτή η άσκηση είναι προς παράδοση) (30%)
Ένα μαγνητικό δίπολο (κυκλικός βρόχος με ακτίνα a και ρεύμα Ι) με μαγνητική ροπή ��⃗ =  ̂ , βρίσκεται
σε απόσταση h από την διαχωριστική επιφάνεια δύο μαγνητικών υλικών με διαπερατότητες μ1 και μ2
αντίστοιχα όπως φαίνεται στο σχήμα. Η απόσταση h είναι πολύ μεγαλύτερη από τις διαστάσεις του
μαγνητικού δίπολου έτσι ώστε να ισχύει η προσέγγιση του διπολικού πεδίου.
(α) [5%] Να αποδείξετε ότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε κατοπτρισμό με κατάλληλα επιλεγμένα
μαγνητικά δίπολα.
(β) [10%] Να βρεθεί το διανυσματικό δυναμικό στο τυχαίο σημείο του χώρου (x, y, z) (θεωρώντας ότι για
το τυχαίο σημείο ισχύει η προσέγγιση του πεδίου του δίπολου). Να εκφραστεί το διανυσματικό δυναμικό
στο καρτεσιανό σύστημα συντεταγμένων.
(γ) [15%] Να γίνει γραφική παράσταση των ισοδυναμικών γραμμών του διανυσματικού δυναμικού στο
επίπεδο xz για a = 1m, h = 1m, μ1 = 1μ0, μ2 = 100μ0 έστω και αν για αυτά τα αριθμητικά δεδομένα η
προσέγγιση του δίπολου να μην είναι απολύτως δικαιολογημένη. Επαναλάβετε αυτό το ερώτημα με την
ακριβή λύση για το διανυσματικό δυναμικό.

15
ΑΣΚΗΣΗ 7:

16
17
18
19
20
ΑΣΚΗΣΗ 7: (γ)

Προσέγγιση Μαγνητικού Δίπολου

21
Ακριβής Λύση

22
23
Άσκηση 7:
Κυκλικός βρόχος ακτίνας a διαρρέεται από σταθερό ρεύμα Ι1. Σε κατακόρυφη απόσταση h >> a υπάρχει ένας
δεύτερος ορθογώνιος βρόχος πλευρών b, c που διαρρέεται από σταθερό ρεύμα Ι2. Ο ορθογώνιος βρόχος έχει
το κέντρο του πάνω στον άξονα z και μπορεί να περιστραφεί γύρω από τον άξονα x1 (που είναι παράλληλος
του x όπως φαίνεται και στο σχήμα). Για κάποια δεδομένη κατάσταση ο ορθογώνιος βρόχος σχηματίζει
γωνία Θ με τον άξονα y όπως φαίνεται στο σχήμα (β). Υποθέσετε ότι ο βρόχος ακτίνας a πληροί τις
προσεγγίσεις του μαγνητικού δίπολου για όλους τους υπολογισμούς που ζητούνται. Ο χώρος έχει παντού
διαπερατότητα μ0.
(α) Να υπολογιστεί ο συντελεστής αμοιβαίας επαγωγής L12(Θ) μεταξύ των δύο βρόχων.
Τα υπόλοιπα ερωτήματα θα πρέπει να απαντηθούν αριθμητικά. Υποθέσετε ότι οι διαστάσεις του
προβλήματος είναι a = 0.025m, b = 0.25m, c = 0.12m, και h = 0.10m.
(β) Να γίνει η γραφική παράσταση του συντελεστού αμοιβαίας επαγωγής L12(Θ) σαν συνάρτηση της γωνίας
Θ για 0 ≤ Θ ≤ 720deg. Επίσης να υπολογιστεί η παράγωγος dL12(Θ)/dΘ και να γίνει η γραφική της
παράσταση σαν συνάρτηση της γωνίας Θ για το ίδιο διάστημα τιμών. Συνίσταται η αριθμητική εύρεση της
παραγώγου.
(γ) Υποθέσετε ότι το ρεύμα που διαρρέει τον κυκλικό βρόχο είναι I1 = 20A, και ότι ο ορθογώνιος βρόχος
αποτελείται από Ν = 100 σπείρες (μονωμένες, από λεπτό αγωγό ώστε να μην αλλάζει η γεωμετρία του
σχήματος). Επιπλέον ο ορθογώνιος βρόχος περιστρέφεται μα σταθερή γωνιακή ταχύτητα με συχνότητα f =
30Hz. Να υπολογιστεί η αναπτυσσόμενη ηλεκτρεγερτική δύναμη (emf), e(t), στον ορθογώνιο βρόχο σαν
συνάρτηση του χρόνου t και να γίνει η γραφική της παράσταση σε διάστημα 5 χρονικών περιόδων. Να
βρεθεί (συνίσταται η χρήση FFT της MatLab) ο μετασχηματισμός Fourier E(f) της e(t) και να γίνει η γραφική
παράσταση του |Ε(f)|2 σαν συνάρτηση της συχνότητας f. Τι παρατηρείται; Να βρεθεί προσεγγιστικά η σειρά
Fourier που προσεγγίζει την επαγόμενη e(t) (εδώ προτείνετε η χρήση της συνάρτησης fit της MatLab αν και
ίσως βρείτε καλύτερους τρόπους). Να επαναληφθούν τα (β) και (γ) όταν μεταβληθεί το ύψος h σε h =
0.20m.
ΑΣΚΗΣΗ 7:
 Αµοιβαία Επαγωγή των ∆ύο Βρόχων - ΄Ασκηση 6(ϐ)
a = 0025 m, b = 025 m, c = 012 m, h = 010 m

10 -3 a = 0.025m, b = 0.25m, c = 0.12m, h = 0.1m

4

2
Mutual Inductance L 12/ 0

-1

-2

-3

-4
0 100 200 300 400 500 600 700 800
Angle , (deg)

(α)
a = 0.025m, b = 0.25m, c = 0.12m, h = 0.1m
0.015
0
and (dL12/d )/

0.01

0.005
0
Mutual Inductance L 12/

-0.005

-0.01 L12/ 0
(dL12/d )/ 0
-0.015
0 100 200 300 400 500 600 700 800
Angle , (deg)

(ϐ)

Σχήµα 1: (α) Συντελεστής αµοιβαίας επαγωγής κανονικοποιηµένος µε το µ0 , L12 (Θ)/µ0 . (ϐ) Παράγωγος ως προς
Θ του συντελεστή αµοιβαίας επαγωγής [dL12 (Θ)/dΘ]/µ0 . ( a = 0.025 m, b = 0.25 m, c = 0.12 m, h = 0.10 m)
 Επαγόµενη Ηλεκτρεγερτική ∆ύναµη - ΄Ασκηση 6(γ)
a = 0025 µ, b = 025 µ, c = 012 µ, h = 010 µ

a = 0.025m, b = 0.25m, c = 0.12m, h = 0.1m, 1I = 20A, N = 100, f = 30Hz

10 -3
8

4
Induced emf (volts)

-2

-4

-6

-8
0 0.05 0.1 0.15 0.2 0.25 0.3
Time t, (sec)
(α)
a = 0.025m, b = 0.25m, c = 0.12m, h = 0.1m, 1I = 20A, N = 100, f = 30Hz
10 -6
1
Fourier Transform of Electric Field, |E( )|2

0.8

0.6

0.4

0.2

0
-20 -15 -10 -5 0 5 10 15 20
Ferquency, ,
(ϐ)

Σχήµα 2: (α) Επαγόµενη ηλεκτρεγερτική δύναµη, e(t) σαν συνάρτηση του χρόνου για 5 χρονικές περιόδους. (ϐ)
Μετασχηµατισµός F ourier της e(t). Το |E(f )|2 παρουσιάζεται σαν συνάρτηση της συχνότητας. Παρατηρούµε µόνο
τις περιττές αρµονικές όπως και αναµένεται από την περιττή συµµετρία του e(t) που ϕαίνεται στο (α) (a = 0.025 m,
b = 0.25 m, c = 0.12 m, h = 0.10 m)

Η επαγόµενη ηλεκτρεγερτική δύναµη, emf = e(t) δίνεται από τον νόµο του Lenz
 dΛ12 dΨ12 dL12
emf = e(t) = = − = −N = −N I1
dt dt dt
dL12 dθ dL12
= −N I1 = −N I1 2πf 
dθ dt dθ

Από το Σχήµα 2α ϕαίνεται ότι η επαγόµενη emf είναι µικρή (σε mV ) και είναι περιττή περιοδική

συνάρτηση. Εποµένως ο µετασχηµατισµός Fourier E(f ) αναµένεται να έχει µόνο περιττές

αρµονικές όπως και είναι εµφανές στο Σχήµα 2β. Οι αρµονικές αυτές ϑα τείνουν σε διακριτές

συναρτήσεις δ(f ) όσο το χρονικό παράθυρο µεγαλώνει. Εδώ χρησιµοποιήθηκαν 5 χρονικές

περίοδοι ttotal = 5T = 5f . Η αντίστοιχη σειρά Fourier δίδεται κατωτέρω και ευρέθηκε µε την

χρήση της συνάρτησης f it της MatLab.

Συντελεστές FOURIER

e(t) ' 0001937 sin(ω0 t) − 0001932 sin(3ω0 t) +

0001152 sin(5ω0 t) − 00005802 sin(7ω0 t),

όπου e(t) (V olts), και ω0 = 2πf µε f = 30 Hz , N = 100 σπείρες, I1 = 20 A, και a = 0025 m,

b = 025 m, c = 012 m, h = 010 m .

 a = 0025 m, b = 025 m, c = 012 m, h = 020 m

10 -4 a = 0.025m, b = 0.25m, c = 0.12m, h = 0.2m

8

4
0
Mutual Inductance L 12/
2

-2

-4

-6

-8
0 100 200 300 400 500 600 700 800
Angle , (deg)

(α)
-3
10 a = 0.025m, b = 0.25m, c = 0.12m, h = 0.2m
1.5
Mutual Inductance L 12/ 0 and (dL12/d )/ 0

0.5

-0.5

-1 L12/ 0
(dL12/d )/ 0
-1.5
0 100 200 300 400 500 600 700 800
Angle , (deg)

(ϐ)

Σχήµα 3: (α) Συντελεστής αµοιβαίας επαγωγής κανονικοποιηµένος µε το µ0 , L12 (Θ)/µ0 . (ϐ) Παράγωγος ως προς
Θ του συντελεστή αµοιβαίας επαγωγής [dL12 (Θ)/dΘ]/µ0 . ( a = 0.025 m, b = 0.25 m, c = 0.12 m, h = 0.20 m)
 a = 0025 m, b = 025 m, c = 012 m, h = 020 m

a = 0.025m, b = 0.25m, c = 0.12m, h = 0.2m, 1I = 20A, N = 100, f = 30Hz

10 -4
6

Induced emf (volts) 4

-2

-4

-6
0 0.05 0.1 0.15 0.2 0.25 0.3
Time t, (sec)
(α)
a = 0.025m, b = 0.25m, c = 0.12m, h = 0.2m, 1I = 20A, N = 100, f = 30Hz
10 -8
4.5
Fourier Transform of Electric Field, |E( )|2

3.5

2.5

1.5

0.5

0
-20 -15 -10 -5 0 5 10 15 20
Ferquency, ,
(ϐ)

Σχήµα 4: (α) Επαγόµενη ηλεκτρεγερτική δύναµη, e(t) σαν συνάρτηση του χρόνου για 5 χρονικές περιόδους. (ϐ)
Μετασχηµατισµός F ourier της e(t). Το |E(f )|2 παρουσιάζεται σαν συνάρτηση της συχνότητας. Παρατηρούµε µόνο
τις περιττές αρµονικές όπως και αναµένεται από την περιττή συµµετρία του e(t) που ϕαίνεται στο (α) (a = 0.025 m,
b = 0.25 m, c = 0.12 m, h = 0.20 m)
Συντελεστές FOURIER

e(t) ' 00004082 sin(ω0 t) − 00001143 sin(3ω0 t) +

1759 × 10−5 sin(5ω0 t) − 2241 × 10−6 sin(7ω0 t),

όπου e(t) (V olts), και ω0 = 2πf µε f = 30 Hz , N = 100 σπείρες, I1 = 20 A, και a = 0025 m,

b = 025 m, c = 012 m, h = 020 m .

 Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών &
Μηχανικών Υπολογιστών ΕΜΠ

Ηλεκτρομαγνητικά Πεδία Β’
3η Σειρά Ασκήσεων

1)Όνομα: Σερλής Εμμανουήλ Αναστάσιος

2)Αριθμός Μητρώου: el18125
3) Εξάμηνο: 5ο
4) Ακαδημαϊκό έτος: 2020-2021
 Υπολογιστικό Κομμάτι(Matlab)

Άσκηση 8:

δ)
ε)

στ)
Άσκηση 10:

(γ)

(δ)
Άσκηση 9η:

h=a:

(δ)
(στ)
(ζ)

h=a/2:

(δ)
(ε)
(στ)

(ζ)

h=a/4:

(δ)
(στ)

h=2*a:

(ζ)
Πηγαίος Κώδικας Matlab:

Άσκηση 8:
%---------------erwtima d_partA----------
nfig = 0;
d = 2;
h = 1;
a = 0.1;
I = 1;
mu0 = 4*pi*10^-7;
m0 = I*pi*a^2;
factor = mu0*m0/(4*pi);
x_len = 2*d;
y_len = 2*h;
accuracy = 200;

z_len = x_len/2;
[x,z] = meshgrid(linspace(0,x_len,accuracy),linspace(-
z_len,z_len,accuracy));
y = 1;

R1 = sqrt((x-d).^2+(y-h).^2+z.^2);
R2 = sqrt((x-d).^2+(y+h).^2+z.^2);
R3 = sqrt((x+d).^2+(y-h).^2+z.^2);
R4 = sqrt((x+d).^2+(y+h).^2+z.^2);

A1x = z./R1.^3;
A2x = -z./R2.^3;
A3x = z./R3.^3;
A4x = -z./R4.^3;

Ax = factor*(A1x+A2x+A3x+A4x);

A1z = -(x-d)./R1.^3;
A2z = (x-d)./R2.^3;
A3z = -(x+d)./R3.^3;
A4z = (x+d)./R4.^3;

Az = factor*(A1z+A2z+A3z+A4z);

norm = sqrt(Ax.^2+Az.^2);
nfig = nfig+1; figure(nfig);
streamslice(x,z,Ax,Az);
viscircles([d 0],[a]);
xlabel("x (m)");
ylabel("z (m)");
title("Potential for y=1m");
axis equal;
xlim([0 x_len]);
ylim([-z_len z_len]);

%------Erwtima d_partB------------

[x,y] =
meshgrid(linspace(0,x_len,accuracy),linspace(0,y_len,accuracy))
;
z = 2;

R1 = sqrt((x-d).^2+(y-h).^2+z.^2);
R2 = sqrt((x-d).^2+(y+h).^2+z.^2);
R3 = sqrt((x+d).^2+(y-h).^2+z.^2);
R4 = sqrt((x+d).^2+(y+h).^2+z.^2);

A1x = z./R1.^3;
A2x = -z./R2.^3;
A3x = z./R3.^3;
A4x = -z./R4.^3;

Ax = factor*(A1x+A2x+A3x+A4x);

Ay = zeros(accuracy,accuracy);

norm = sqrt(Ax.^2+Ay.^2);

nfig = nfig+1; figure(nfig);

streamslice(x,y,Ax,Ay);
line([d-a d+a],[h h],'Color','r','LineWidth',2);
axis equal;
xlim([0 x_len]);
ylim([0 y_len]);
xlabel("x (m)");
ylabel("y (m)");
title("Potential for z=2m");
%--------erwtima e---------------

[x,y] =
meshgrid(linspace(0,x_len,accuracy),linspace(0,y_len,accuracy))
;

z = 0;

R1 = sqrt((x-d).^2+(y-h).^2+z.^2);
R2 = sqrt((x-d).^2+(y+h).^2+z.^2);
R3 = sqrt((x+d).^2+(y-h).^2+z.^2);
R4 = sqrt((x+d).^2+(y+h).^2+z.^2);

nom = 3*m0*(y-h).*(x-d);
den = 4*pi*R1.^5;
H1x = nom./den;

nom = -3*m0*(y+h).*(x-d);
den = 4*pi*R2.^5;
H2x = nom./den;

nom = 3*m0*(y-h).*(x+d);
den = 4*pi*R3.^5;
H3x = nom./den;

nom = -3*m0*(y+h).*(x+d);
den = 4*pi*R4.^5;
H4x = nom./den;

factor1 = 1./(4*pi*R1.^3);
factor2 = 3*m0*(y-h).^2./R1.^2 - m0;
H1y = factor1.*factor2;

factor1 = 1./(4*pi*R2.^3);
factor2 = -3*m0*(y+h).^2./R2.^2 + m0;
H2y = factor1.*factor2;

factor1 = 1./(4*pi*R3.^3);
factor2 = 3*m0*(y-h).^2./R3.^2 - m0;
H3y = factor1.*factor2;

factor1 = 1./(4*pi*R4.^3);
factor2 = -3*m0*(y+h).^2./R4.^2 + m0;
H4y = factor1.*factor2;
nom = 3*m0*(y-h).*z;
den = 4*pi*R1.^5;
H1z = nom./den;

nom = -3*m0*(y+h).*z;
den = 4*pi*R2.^5;
H2z = nom./den;

nom = 3*m0*(y-h).*z;
den = 4*pi*R3.^5;
H3z = nom./den;

nom = -3*m0*(y+h).*z;
den = 4*pi*R4.^5;
H4z = nom./den;

Hx = H1x + H2x + H3x + H4x;

Hy = H1y + H2y + H3y + H4y;
Hz = H1z + H2z + H3z + H4z;

nfig = nfig+1; figure(nfig);

streamslice(x,y,Hx,Hy);
line([d-a d+a],[h h],'Color','red','LineWidth',2);
axis equal;
xlim([0 x_len]);
ylim([0 y_len]);
xlabel("x (m)");
ylabel("y (m)");
title("Magnetic field for z = 0");

%--------Erwtima st_PartA--------------------

[y,z] = meshgrid(linspace(0,y_len,accuracy),linspace(-
z_len,z_len,accuracy));

x = 0;

R1 = sqrt((x-d).^2+(y-h).^2+z.^2);
R2 = sqrt((x-d).^2+(y+h).^2+z.^2);
R3 = sqrt((x+d).^2+(y-h).^2+z.^2);
R4 = sqrt((x+d).^2+(y+h).^2+z.^2);

nom = 3*m0*(y-h).*(x-d);
den = 4*pi*R1.^5;
H1x = nom./den;
nom = -3*m0*(y+h).*(x-d);
den = 4*pi*R2.^5;
H2x = nom./den;

nom = 3*m0*(y-h).*(x+d);
den = 4*pi*R3.^5;
H3x = nom./den;

nom = -3*m0*(y+h).*(x+d);
den = 4*pi*R4.^5;
H4x = nom./den;

factor1 = 1./(4*pi*R1.^3);
factor2 = 3*m0*(y-h).^2./R1.^2 - m0;
H1y = factor1.*factor2;

factor1 = 1./(4*pi*R2.^3);
factor2 = -3*m0*(y+h).^2./R2.^2 + m0;
H2y = factor1.*factor2;

factor1 = 1./(4*pi*R3.^3);
factor2 = 3*m0*(y-h).^2./R3.^2 - m0;
H3y = factor1.*factor2;

factor1 = 1./(4*pi*R4.^3);
factor2 = -3*m0*(y+h).^2./R4.^2 + m0;
H4y = factor1.*factor2;

nom = 3*m0*(y-h).*z;
den = 4*pi*R1.^5;
H1z = nom./den;

nom = -3*m0*(y+h).*z;
den = 4*pi*R2.^5;
H2z = nom./den;

nom = 3*m0*(y-h).*z;
den = 4*pi*R3.^5;
H3z = nom./den;

nom = -3*m0*(y+h).*z;
den = 4*pi*R4.^5;
H4z = nom./den;

Hx = H1x + H2x + H3x + H4x;

Hy = H1y + H2y + H3y + H4y;
Hz = H1z + H2z + H3z + H4z;

K1y = -Hz;
K1z = Hy;

nfig = nfig+1; figure(nfig);

streamslice(y,z,K1y,K1z);
line([h h],[-a a],'Color','red','LineWidth',2);
axis equal;
xlim([0 y_len]);
ylim([-z_len z_len]);
xlabel("y (m)");
ylabel("z (m)");
title("K for x = 0");

%-------Erwtima st_PartB---------------------

[x,z] = meshgrid(linspace(0,x_len,accuracy),linspace(-
z_len,z_len,accuracy));

y = 0;

R1 = sqrt((x-d).^2+(y-h).^2+z.^2);
R2 = sqrt((x-d).^2+(y+h).^2+z.^2);
R3 = sqrt((x+d).^2+(y-h).^2+z.^2);
R4 = sqrt((x+d).^2+(y+h).^2+z.^2);

nom = 3*m0*(y-h).*(x-d);
den = 4*pi*R1.^5;
H1x = nom./den;

nom = -3*m0*(y+h).*(x-d);
den = 4*pi*R2.^5;
H2x = nom./den;

nom = 3*m0*(y-h).*(x+d);
den = 4*pi*R3.^5;
H3x = nom./den;

nom = -3*m0*(y+h).*(x+d);
den = 4*pi*R4.^5;
H4x = nom./den;

factor1 = 1./(4*pi*R1.^3);
factor2 = 3*m0*(y-h).^2./R1.^2 - m0;
H1y = factor1.*factor2;

factor1 = 1./(4*pi*R2.^3);
factor2 = -3*m0*(y+h).^2./R2.^2 + m0;
H2y = factor1.*factor2;

factor1 = 1./(4*pi*R3.^3);
factor2 = 3*m0*(y-h).^2./R3.^2 - m0;
H3y = factor1.*factor2;

factor1 = 1./(4*pi*R4.^3);
factor2 = -3*m0*(y+h).^2./R4.^2 + m0;
H4y = factor1.*factor2;

nom = 3*m0*(y-h).*z;
den = 4*pi*R1.^5;
H1z = nom./den;

nom = -3*m0*(y+h).*z;
den = 4*pi*R2.^5;
H2z = nom./den;

nom = 3*m0*(y-h).*z;
den = 4*pi*R3.^5;
H3z = nom./den;

nom = -3*m0*(y+h).*z;
den = 4*pi*R4.^5;
H4z = nom./den;

Hx = H1x + H2x + H3x + H4x;

Hy = H1y + H2y + H3y + H4y;
Hz = H1z + H2z + H3z + H4z;

K2x = Hz;
K2z = -Hx;

nfig=nfig+1; figure(nfig);
streamslice(x,z,K2x,K2z);
viscircles([d 0],a);
axis equal;
xlim([0 x_len]);
ylim([-z_len z_len]);
xlabel("x (m)");
ylabel("z (m)");
title("K for y = 0");
Άσκηση 9:
% Define custom colors for plotting options
% ------------------------------------------------

white = [1 1 1];
black = [0 0 0];
red = [192 0 0]/255;
green = [119 172 48]/255;
darker_green = [ 26 108 28]/255;
purple = [125 46 143]/255;
magenta_light = [255 102 255]/255;

% ------------------------------------------------
% Define computational parameters
% ------------------------------------------------

global a
global h
global I1
a=0.1;
I1=1;
I2=1;
h=2*a;

nfig=1;
Npoints=133;

zmin = -2*h;
zmax = +2*h;

syms z

HZ=@(z)(I1.*(a.^2)/2).*((1./((a.^2+(z-h).^2).^(3/2)))+(1./
((a.^2+(z+h).^2).^(3/2))));
H1=diff(HZ,z,1);
H2=diff(HZ,z,2);
H3=diff(HZ,z,3);
H4=diff(HZ,z,4);

figure(nfig)
ezplot(HZ,[zmin zmax])
set(gca,'Fontsize',12,'Fontweight','bold')
xlabel('z-coordinates(m)','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
ylabel('ampere/m','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
title('M.Field on z-axis for
x=y=0','Fontsize',10,'FontWeight','bold','Color','b')
grid on

nfig=nfig+1
figure(nfig)
ezplot(H1,[zmin zmax])
set(gca,'Fontsize',12,'Fontweight','bold')
xlabel('z-coordinates(m)','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
ylabel('ampere/m','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
title('M.Field (1st der.) on z-axis for
x=y=0','Fontsize',10,'FontWeight','bold','Color','b')
grid on

nfig=nfig+1
figure(nfig)
ezplot(H2,[zmin zmax])
set(gca,'Fontsize',12,'Fontweight','bold')
xlabel('z-coordinates(m)','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
ylabel('ampere/m','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
title('M.Field (2nt der.) on z-axis for
x=y=0','Fontsize',10,'FontWeight','bold','Color','b')
%axis equal
grid on

nfig=nfig+1
figure(nfig)
ezplot(H3,[zmin zmax])
set(gca,'Fontsize',12,'Fontweight','bold')
xlabel('z-coordinates(m)','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
ylabel('ampere/m','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
title('M.Field (3rd der.) on z-axis for
x=y=0','Fontsize',10,'FontWeight','bold','Color','b')
grid on

nfig=nfig+1
figure(nfig)
ezplot(H4,[zmin zmax])
set(gca,'Fontsize',12,'Fontweight','bold')
xlabel('z-coordinates(m)','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
ylabel('ampere/m','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
title('M.Field (4th der.) on z-axis for
x=y=0','Fontsize',10,'FontWeight','bold','Color','b')
grid on
%Compute and Plot Potential A?

Npoints=133;

xmin = -3*a;
xmax = +3*a;
zmin1 = -(h+2*a);
zmax1 = +(h+2*a);

xx = xmin:(xmax-xmin)/Npoints:xmax;
zz = zmin1:(zmax1-zmin1)/Npoints:zmax1;

[X, Z] = meshgrid(xx,zz);

% ---------------------------
% Compute Potential A
% ---------------------------

tic
for ix = 1:length(xx)
for iz = 1:length(zz)
x0 = X(ix,iz);
z0 = Z(ix,iz);
AA(ix,iz) =
integral(@(f1)potentialA(f1,x0,0,z0),0,2*pi,'RelTol',1e-
12,'AbsTol',1e-12);
end
end
disp('Point-by-point numerical integration time:')
toc

tic
for ix = 1:length(xx)
for iz = 1:length(zz)
x0 = X(ix,iz);
z0 = Z(ix,iz);
AB(ix,iz) =
integral(@(f2)potentialB(f2,x0,0,z0),0,2*pi,'RelTol',1e-
12,'AbsTol',1e-12);
end
end
disp('Point-by-point numerical integration time:')
toc

AF=AA+AB;
% -----------------------------
% Plot Potential
% -----------------------------
Phi_max = max(max(AF));
Phi_min = min(min(AF));
Pm = 0.8*Phi_max;

nfig=nfig+1;
figure(nfig);
hold off
surface(X,Z,AF), shading interp
hold on

set(gca,'Fontsize',12,'Fontweight','bold')
xlabel('x','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
ylabel('z','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
title('Normalized Potential
A','Fontsize',10,'FontWeight','bold','Color','b')
axis equal
caxis([0 Pm])
colorbar

% -----------------------------
% Plot Lines
% -----------------------------

nfig = nfig + 1;
figure(nfig);
hold off

%cont = [0.01, 0.025, 0.05, 0.075, 0.1];

[CS,H] = contour(X,Z,AF,'Linewidth',1,'Color','b');
%clabel(CS,H,cont);
%hold on

set(gca,'Fontsize',12,'Fontweight','bold')
xlabel('x','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
ylabel('z','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
title('Normalized Lines',
'Fontsize',10,'FontWeight','bold','Color','b')
axis equal
grid on

%compute and plot magnetic field

tic
for ix = 1:length(xx)
for iz = 1:length(zz)
x0 = X(ix,iz);
z0 = Z(ix,iz);
y0 = 0;
HX1(ix,iz) = ((HR1(x0,y0,z0)).*(sin(thita1(x0,y0,z0))))+
((HT1(x0,y0,z0)).*(cos(thita1(x0,y0,z0))));
end
end
disp('Point-by-point array_X numerical integration time:')
toc

tic
for ix = 1:length(xx)
for iz = 1:length(zz)
x0 = X(ix,iz);
z0 = Z(ix,iz);
y0 = 0;
HX2(ix,iz) =
((+1).*(HR2(x0,y0,z0)).*(sin(thita2(x0,y0,z0))))+
(+1).*((HT2(x0,y0,z0)).*(cos(thita2(x0,y0,z0))));
end
end
disp('Point-by-point array_X numerical integration time:')
toc

tic
for ix = 1:length(xx)
for iz = 1:length(zz)
x0 = X(ix,iz);
z0 = Z(ix,iz);
y0 = 0;
HZ1(ix,iz) = ((HR1(x0,y0,z0)).*(cos(thita1(x0,y0,z0))))-
((HT1(x0,y0,z0)).*(sin(thita1(x0,y0,z0))));
end
end
disp('Point-by-point array_X numerical integration time:')
toc

tic
for ix = 1:length(xx)
for iz = 1:length(zz)
 x0 = X(ix,iz);
z0 = Z(ix,iz);
y0 = 0;
HZ2(ix,iz) = ((HR2(x0,y0,z0)).*(cos(thita2(x0,y0,z0))))-
((HT2(x0,y0,z0)).*(sin(thita2(x0,y0,z0))));
end
end
disp('Point-by-point array_X numerical integration time:')
toc

HX_MID=HX2+HX1;
HZ_MID=HZ2+HZ1;

% -----------------------------
% Logical Variables
% -----------------------------

AreaA = (X>=0);
AreaB = (X<0);

HX_POSITIVE=HX_MID.*(AreaA);
HX_NEGATIVE_MID=rot90((HX_MID),2);
HX_NEGATIVE=HX_NEGATIVE_MID.*(AreaB);

HZ_POSITIVE=HZ_MID.*(AreaA);
HZ_NEGATIVE_MID=rot90((HZ_MID),2);
HZ_NEGATIVE=((HZ_NEGATIVE_MID)).*(AreaB);

HX= HX_POSITIVE+HX_NEGATIVE;
HZ= HZ_POSITIVE+HZ_NEGATIVE;

% --------------------------------------------------
% Plot Electric Field (streamslice)
% --------------------------------------------------

nfig = nfig + 1;
figure(nfig)
hold off
LL = sqrt(((HX).^2 + (HZ).^2));
quiver(X,Z,HX./LL,HZ./LL,0.5)
hold on

hs = streamslice(X,Z,HX,HZ,2);
set(hs,'Color','m','Linewidth',1.0);

set(gca,'Fontsize',12,'Fontweight','bold')
xlabel('x','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
ylabel('z','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
title('Normalized Magnetic
Field','Fontsize',10,'FontWeight','bold','Color','b')
axis equal
grid on

%compute allilepagwgi

syms x
k=x./(sqrt(h.^2+x.^2));
L=(x.*((((2-(k.^2))./k).*(KS(k))) - ((2./k).*(ES(k)))));

nfig=nfig+1;
figure(nfig)
hold off
ezplot(L,[0 0.25])
set(gca,'Fontsize',12,'Fontweight','bold')
xlabel('a(m)','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
ylabel('Henry','Fontsize',12,'FontWeight','bold')
title('Allilepagwgi-aktina
vroxou','Fontsize',10,'FontWeight','bold','Color','b')
grid on

% ============================================
% Functions #afou Af mono=>
% a*[-sinf*x_monadiaio +cosf*y_monadiaio] = f_monadiaio
% ============================================
function PhiA = potentialA(fi,x0,y0,z0)

global a
I1=1;
I2=1;
global h
A=I1./4.*pi;

RA=sqrt((x0.^2 + y0.^2 + a.^2 - 2.*a.*(x0.*cos(fi)+y0.*sin(fi))

+(z0-h).^2));
PhiA=A./RA;

end
%
===============================================================
======

function PhiB = potentialB(fi,x0,y0,z0)

global a
I1=1;
I2=1;
global h
B=I1./4.*pi;

RB=sqrt((x0.^2 + y0.^2 + a.^2 - 2.*a.*(x0.*cos(fi)+y0.*sin(fi))

+(z0+h).^2));
PhiB=B./RB;

end

function resultE = E(L)

resultE = integral(@(w) (sqrt(1-(L.*((sin(w)).^2)))), 0, pi./2,

'RelTol',1e-12,'AbsTol',1e-12);

end

function resultK = K(L)

resultK = integral(@(w) (1./sqrt(1-(L.*((sin(w)).^2)))), 0,

pi./2, 'RelTol',1e-12,'AbsTol',1e-12);

end

function resultES = ES(s)

resultES = (pi./2).*(1-(s./4) - (3./64).*(s.^2));

end

function resultKS = KS(s)

resultKS = (pi./2).*(1+(s./4) + (9./64).*(s.^2));

end

function resultT1 = thita1(x0,y0,z0)

global h
resultT1 = atan((sqrt((x0.^2)+(y0.^2))./(z0-h)));

end

function resultR1 = r1(x0,y0,z0)

global h
resultR1 = sqrt((x0.^2)+(y0.^2)+((z0-h).^2));

end

function resultT2 = thita2(x0,y0,z0)

global h
resultT2 = atan((sqrt((x0.^2)+(y0.^2))./(z0+h)));

end

function resultR2 = r2(x0,y0,z0)

global h
resultR2 = sqrt((x0.^2)+(y0.^2)+((z0+h).^2));

end

function resultA1 = A1(x0,y0,z0)

global a
resultA1 = sqrt((r1(x0,y0,z0)).^2 + (a.^2) -
2.*(a).*(r1(x0,y0,z0)).*(sin(thita1(x0,y0,z0))));

end

function resultA2 = A2(x0,y0,z0)

global a
resultA2 = sqrt((r2(x0,y0,z0)).^2 + (a.^2) -
2.*(a).*(r2(x0,y0,z0)).*(sin(thita2(x0,y0,z0))));

end

function resultB1 = B1(x0,y0,z0)

global a
resultB1 = sqrt((r1(x0,y0,z0)).^2 + (a.^2) +
2.*(a).*(r1(x0,y0,z0)).*(sin(thita1(x0,y0,z0))));

end

function resultB2 = B2(x0,y0,z0)

global a
resultB2 = sqrt((r2(x0,y0,z0)).^2 + (a.^2) +
2.*(a).*(r2(x0,y0,z0)).*(sin(thita2(x0,y0,z0))));

end

function resultL1 = L1(x0,y0,z0)

resultL1= 1 - (((A1(x0,y0,z0)).^2)./((B1(x0,y0,z0)).^2));

end

function resultL2 = L2(x0,y0,z0)

resultL2= 1 - (((A2(x0,y0,z0)).^2)./((B2(x0,y0,z0)).^2));

end

function resultHR1 = HR1(x0,y0,z0)

global a
global I1
C3=(I1).*(a.^2).*(cos(thita1(x0,y0,z0))).*(E(L1(x0,y0,z0)));
D3=((pi).*((A1(x0,y0,z0)).^2).*(B1(x0,y0,z0)));
resultHR1=C3./D3;

end

function resultHR2 = HR2(x0,y0,z0)

global a
global I1
C4=(I1).*(a.^2).*(cos(thita2(x0,y0,z0))).*(E(L2(x0,y0,z0)));
D4=(pi).*((A2(x0,y0,z0)).^2).*(B2(x0,y0,z0));
resultHR2= C4./D4;

end
function resultHT1 = HT1(x0,y0,z0)

global a
global I1
C1=(I1).*((r1(x0,y0,z0)).^2 +
(a.^2).*(cos(2.*(thita1(x0,y0,z0))))).*(E(L1(x0,y0,z0))) -
(((A1(x0,y0,z0)).^2).*(K(L1(x0,y0,z0))));
D1=(2.*pi).*(((A1(x0,y0,z0)).^2).*(B1(x0,y0,z0))).*(sin(thita1(
x0,y0,z0)));
resultHT1=C1./D1;

end

function resultHT2 = HT2(x0,y0,z0)

global a
global I1
C2=(I1).*((r2(x0,y0,z0)).^2 +
(a.^2).*(cos(2.*(thita2(x0,y0,z0))))).*(E(L2(x0,y0,z0))) -
(((A2(x0,y0,z0)).^2).*(K(L2(x0,y0,z0))));
D2=(2.*pi).*((A2(x0,y0,z0)).^2).*(B2(x0,y0,z0)).*(sin(thita2(x0
,y0,z0)));
resultHT2=C2./D2;

end

Άσκηση 10:
a=1;
M0=1;
m0=4*pi*10^-7;

Dx=6*a/50;
Dy=6*a/50;
x1=-3*a:Dx:3*a;
y1=-3*a:Dy:3*a;
[X,Y]=meshgrid(x1,y1);

%Compute magnetic potential

for i=1:length(x1)
for j=1:length(y1)
x=X(i,j);
y=Y(i,j);
 [TH,R,Z]=cart2pol(x,y,1); %rectangular to cylindrical
A(i,j)=-a*integral(@(phi2) f(phi2,a,R,TH),0,2*pi);
end
end

%circle of radius 1m
th=0:2*pi/50:2*pi;
xc=a*cos(th);
yc=a*sin(th);

%plot magnetic potential

figure(1)
surface(X,Y,A); hold on
shading interp
colorbar
axis equal
title('Potential Az for z=0');
xlabel('x')
ylabel('y')

%plot surfaces(lines)
figure(2)
cont=2.7*[-0.9:0.1:0.9]
[CS,H]=contour(X,Y,A,cont,'LineWidth',1);
axis equal
hold on
plot(xc,yc,'LineWidth',2,'Color','k')
title('Potential lines of Az for z=0')
xlabel('x')
ylabel('y')
clabel(CS,H,cont);

%Compute magnetic field & induction

for i=1:length(x1)
for j=1:length(y1)
x=X(i,j);
y=Y(i,j);
[TH,R,Z]=cart2pol(x,y,1); %rectangular to cylindrical
%magnetic induction
Bx(i,j)=(m0*M0/(2*pi))*a*integral(@(phi2)
gx(phi2,a,R,TH,y),0,2*pi);
By(i,j)=-(m0*M0/(2*pi))*a*integral(@(phi2)
gy(phi2,a,R,TH,x),0,2*pi);
%magnetic field
if (R>a)
Hx(i,j)=Bx(i,j)/m0;
 Hy(i,j)=By(i,j)/m0;
else
Hx(i,j)=Bx(i,j)/m0;
Hy(i,j)=By(i,j)/m0-M0;
end
end
end

%plot magnetic induction

figure(3)
LL=sqrt(Bx.^2+By.^2);
q=quiver(X,Y,Bx./LL,By./LL,0.5);
set(q,'LineWidth',0.8)
axis equal
hold on
plot (xc,yc,'LineWidth',2,'Color','k')
hs=streamslice(X,Y,Bx,By,1);
set(hs,'color',[0.6,0,0.1],'LineWidth',0.9);
title('Magnetic Induction B for z=0')
xlabel('x')
ylabel('y')
hold off

%plot magnetic field

figure(4)
LL=sqrt(Hx.^2+Hy.^2);
q=quiver(X,Y,Hx./LL,Hy./LL,0.5);
set(q,'LineWidth',0.8)
axis equal
hold on
plot (xc,yc,'LineWidth',2,'Color','k')
hs=streamslice(X,Y,Hx,Hy,1);
set(hs,'color',[0.6,0,0.1],'LineWidth',1);
title('Magnetic field H for z=0')
xlabel('x')
ylabel('y')
hold off

function y=f(phi2,a,rt,phi)
y=cos(phi2).*log(a./(rt.^2 +a^2 -2.*rt.*a*cos(phi-
phi2)).^(1/2));
end

function y=gx(phi2,a,rt,phi,yy)
y=((yy-a.*sin(phi2)).*cos(phi2))./(rt.^2+a^2-2.*rt.*a.*cos(phi-
phi2));
end

function y=gy(phi2,a,rt,phi,xx)
y=((xx-a.*cos(phi2)).*cos(phi2))./(rt.^2+a^2-2.*rt.*a.*cos(phi-
phi2));
end
 ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ
ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ & ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ
ΤΟΜΕΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ, ΗΛΕΚΤΡΟΟΠΤΙΚΗΣ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ
Καθ. Η. Ν. Γλύτσης, Tηλ.: 210-7722479 - e-mail: [email protected] - www: http://users.ntua.gr/eglytsis/

ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ Β
ΣΕΙΡΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ Νο. 4
Ημερομηνία Παράδοσης: Για Εξάσκηση

Άσκηση 1:
Να υπολογισθεί το ηλεκτροστατικό δυναμικό στο ορθογώνιο του κάτωθι σχήματος.
y

∂Φ / ∂y = 0

b
πy
Φ = U 0 sin( )
Φ=0 2b

0 a x
6πx
Φ = U 0 sin( )
a
Άσκηση 2:
Στην επιφάνεια κυλίνδρου απείρου μήκους και ακτίνας R υπάρχει επιφανειακή πυκνότητα φορτίου
σ = σ 0 sin(5φ), όπου σ 0 σταθερά και φ η αζιμουθιανή γωνία. Να γίνει χρήση των λύσεων της
εξίσωσης του Laplace. Η επιτρεπτότητα είναι παντού ε0.
(α) Να γραφεί η γενική μορφή του δυναμικού (υπό μορφή σειράς) τόσο μέσα όσο και έξω από τον
κύλινδρο. (β) Να βρεθεί το δυναμικό τόσο μέσα στον κύλινδρο όσο και έξω από αυτόν.

z R x
Άσκηση 3:
Το άπειρο (ως προς τις διαστάσεις y και z) επίπεδο x = 0 έχει ηλεκτροστατικό δυναμικό Φ(x=0, y) =
V0 cos(ky) όπως φαίνεται στο κάτωθι σχήμα. Στο x = d υπάρχει άπειρο αγώγιμο επίπεδο που είναι
γειωμένο. Ο υπόλοιπος χώρος (x < d) είναι μη αγώγιμος (σ = 0). Όμως η περιοχή μεταξύ 0 και d
αποτελείται από μια άπειρη διηλεκτρική πλάκα με επιτρεπτότητα ε. Η περιοχή για x < 0 είναι αέρας
με επιτρεπτότητα ε0.
(α) Να βρεθεί το ηλεκτροστατικό δυναμικό παντού στο χώρο. (β) Να βρεθεί το ηλεκτρικό πεδίο
παντού στο χώρο. (γ) Να βρεθεί η επιφανειακή πυκνότητα ηλεκτρικού φορτίου στα επίπεδα x = 0 και
x = d.

Άσκηση 4:
Η διάταξη του σχήματος είναι άπειρη ως προς την z διεύθυνση. Οι αγώγιμες άπειρες λωρίδες που
σχηματίζουν την τετραγωνική διατομή πλευράς a της διάταξης έχουν δυναμικό +V0 και –V0 όπως
υποδεικνύεται στο σχήμα.
(α) Να βρεθεί το ηλεκτροστατικό δυναμικό στο εσωτερικό του τετραγώνου πλευράς a. (β) Να βρεθεί
το ηλεκτρικό πεδίο στο εσωτερικό του τετραγώνου πλευράς a και να σχεδιαστούν προσεγγιστικά οι
δυναμικές γραμμές του ηλεκτρικού πεδίου και οι ισοδυναμικές επιφάνειες.

Άσκηση 5:
Ένα αγώγιμο υλικό ειδικής αγωγιμότητας σ έχει σχήμα ορθογωνίου όπως στο σχήμα με άπειρη
διάσταση κατά μήκος του άξονα z. Στις τρείς πλευρές του περικλείεται από τέλειους αγωγούς με
δυναμικά, Φ(x = 0) = 0, Φ(y = 0) = 0, Φ(x = a) = V0, όπως υποδεικνύεται και στο σχήμα. Το αγώγιμο
υλικό συνορεύει με ένα διηλεκτρικό υλικό μηδενικής ειδικής αγωγιμότητας στο επίπεδο y = b.
(α) Να υπολογισθεί το ηλεκτροστατικό δυναμικό στην περιοχή 0 < x < a, 0 < y < b.
(β) Να υπολογισθεί η πυκνότητα ρεύματος μέσα στο αγώγιμο υλικό.
ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ Β ΣΕΙΡΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ Νο. 4

ΑΣΚΗΣΗ 1:

1
2
3
ΑΣΚΗΣΗ 2:

4
5
6
ΑΣΚΗΣΗ 3:

7
8
9
ΑΣΚΗΣΗ 4:

10
11
12
 Red=Field Lines, Blue=Equal Potential −− a = 1
1

0.9

0.8

0.7

0.6

0.5

y
0.4

0.3

0.2

0.1

0
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1
x

Figure 2: Electric field Lines (red) and Equipotential Lines (blue)

Potential Φ (x,y)
1
1

0.8
0.5

0.6
0
y

0.4

−0.5
0.2

−1
0
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1
x

Figure 3: Colormap of the Electric Potential Distribution

Equipotential Lines
1 −000.5.3 0.9 0.9
0.7 0.1.1.31
0.9
.1 0.7 00
0.1 0.7 0−. 0
−0.9
−0

0.9 −0
01
−0.9.7

−50.7

0.0. 0.5 0.5 .

011 −0
−0

.
−0
.5

0.8 0.3 0.3

−0

.3
−0
.3

0.1
0.7 0.1 01
0.
−0

1
.

−0
−0
.

01
1

.00.0 .
0.6 11 −0

0.5
−0.9

−0.9
y

−0.7

−0.7
−0.5

−0.5
−0.3
−0.3

0.4 1
0.0
1 −00
.0 0.1 .0.01
−0
.1

0.3 0 1
−0

.1

− 0. 1

0.2 0.3 0.3

01
0. 0.5 0.5
0.1 .1 −00
.9

−0
−−00.7

0.7
0..5

−00.3
3

010 .0.0−0
0..9

.3 0.7
−0

1 0.1011.
.7

0
.
5

.
0 −00−0.5 0.9 0.9
0.79 .31
0
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1
x

Figure 4: Equipotential Lines at Specific Potential Levels

4
13
ΑΣΚΗΣΗ 5:
(β)
 = 0) = îz K0 π
H(z
4

(γ)
 = 0) = îz J0 π (R2 − R1 )
H(z
4

Θµα 4

(α)
∑∞
4V0 1 1
Φ(x, y) = sinh(kn x) sin(kn y)
n=1
π 2n − 1 sinh(kn a)

π
kn = (2n − 1)
2b

(β)
[∑
∞ ]
J = − σ kn Cn cosh(kn x) sin(kn y) îx +
n=1
[∑
∞ ]
−σ kn Cn sinh(kn x) cos(kn y) îy +
n=1

π
kn = (2n − 1)
2b
4V0 1 1
Cn =
π 2n − 1 sinh(kn a)

(γ)
π
R= ∞
4σ n=1 [1/(2n − 1)]coth(kn a)
π
kn = (2n − 1)
2b
 ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ
ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ
ΤΟΜΕΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ, ΗΛΕΚΤΡΟΟΠΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ

Καθ. Ηλίας Γλύτσης, Τηλ. 210-7722479, e-mail: [email protected], Ιστοσελίδα Μαθήματος: http://users.ntua.gr/eglytsis/

ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ B --Τμήμα Μ-Π (Καθ. Η. Ν. Γλύτσης)

17 Φεβρουαρίου 2016

Ονοματεπώνυμο:_____________________________________________________

Θέμα 1 [25%]:
Γραμμικό φορτίο απείρου μήκους με σταθερή γραμμική πυκνότητα λ, βρίσκεται σε αποστάσεις a και b από
γειωμένα αγώγιμα άπειρα επίπεδα που σχηματίζουν ορθή γωνία όπως φαίνεται στο σχήμα (το γραμμικό φορτίο είναι
παράλληλο στον άξονα z). Ο χώρος έχει παντού επιτρεπτότητα ε0.
(α) [12%] Να βρεθεί το ηλεκτροστατικό δυναμικό στο τυχαίο σημείο του χώρου (x,y,z). Να εκφραστεί στο καρτε-
σιανό σύστημα αναφοράς του σχήματος. Να σχεδιαστούν προσεγγιστικά οι ισοδυναμικές επιφάνειες (γραμμές).
(β) [8%] Να βρεθεί το ηλεκτρικό πεδίο στο τυχαίο σημείο του χώρου (x,y,z). Να εκφραστεί στο καρτεσιανό
σύστημα αναφοράς του σχήματος. Να σχεδιαστούν προσεγγιστικά οι δυναμικές γραμμές του ηλεκτρικού πεδίου.
(γ) [5%] Να βρεθεί η επαγόμενη επιφανειακή πυκνότητα φορτίου πάνω στο γειωμένο επίπεδο x = 0.

Θέμα 2 [25%]:
Μεταξύ δύο μεγάλων αγώγιμων παραλλήλων πλακών σε απόσταση ℓ (που βρίσκονται σε διαφορά δυναμικού V0
όπως φαίνεται στο σχήμα) βρίσκεται μια μεγάλη πλάκα ηλεκτρίτου με χωρικά μεταβαλλόμενη πόλωση

�⃗ = 0 ( ) ̂ , όπου P0 γνωστή σταθερά. Οι διαστάσεις των μεγάλων πλακών και του ηλεκτρίτου στις διευθύνσεις

x,y είναι L και w, αντίστοιχα, και είναι πολύ μεγαλύτερες από τις ℓ και d ώστε το ηλεκτροστατικό πρόβλημα να
μπορεί να θεωρηθεί σαν μονοδιάστατο ως προς την διεύθυνση z.
(α) [10%] Να βρεθεί το δυναμικό για το τυχαίο σημείο του χώρου μεταξύ των αγώγιμων πλακών.
(β) [5%] Να βρεθεί το ηλεκτρικό πεδίο και η διηλεκτρική μετατόπιση για το τυχαίο σημείο του χώρου μεταξύ των
αγώγιμων πλακών.
(γ) [5%] Να βρεθούν όλα τα επιφανειακά και χωρικά φορτία όπου υπάρχουν.
(δ) [5%] Να βρεθεί η χωρητικότητα μεταξύ των δύο αγώγιμων πλακών και να γίνει η γραφική της παράσταση. Για
ποια τιμή του δυναμικού μηδενίζεται η χωρητικότητα?
Θέμα 3 [25%]:
Κυκλικός βρόχος ακτίνας a διαρρέεται από σταθερό ρεύμα Ι1. Σε κατακόρυφη απόσταση h >> a υπάρχει ένας
δεύτερος ορθογώνιος βρόχος πλευρών b, c που διαρρέεται από σταθερό ρεύμα Ι2. Ο ορθογώνιος βρόχος έχει το
κέντρο του πάνω στον άξονα z και μπορεί να περιστραφεί γύρω από τον άξονα x1 (που είναι παράλληλος του x
όπως φαίνεται και στο σχήμα). Για κάποια δεδομένη κατάσταση ο ορθογώνιος βρόχος σχηματίζει γωνία Θ με τον
άξονα y όπως φαίνεται στο σχήμα (β). Υποθέσετε ότι ο βρόχος ακτίνας a πληροί τις προσεγγίσεις του μαγνητικού
δίπολου για όλους τους υπολογισμούς που ζητούνται. Ο χώρος έχει παντού διαπερατότητα μ0.
Να υπολογιστεί ο συντελεστής αμοιβαίας επαγωγής μεταξύ των δύο βρόχων. Είναι θετικός ή αρνητικός και γιατί;

Θέμα 4 [25%]:
Μία επιφανειακή κατανομή ηλεκτρικού φορτίου βρίσκεται στο επίπεδο x = 0 που διαχωρίζει δύο διηλεκ-
τρικά υλικά με επιτρεπτότητες ε1 και ε2 όπως φαίνεται στο σχήμα. Η επιφανειακή κατανομή φορτίου έχει
περιοδική πυκνότητα σ(y) = σ(y+Λ), όπως φαίνεται στο σχήμα, όπου +σα και -σα γνωστές σταθερές (η
κατανομή συνεχίζεται περιοδικά ως το ±∞). Το δυναμικό πρέπει να είναι παντού πεπερασμένο.
(α) [17%] Να βρεθεί το δυναμικό παντού στο χώρο. Χρησιμοποιήσετε την μέθοδο χωρισμού μεταβλητών.
(β) [3%] Να βρεθεί το ηλεκτρικό πεδίο παντού στο χώρο.
(γ) [5%] Να βρεθεί το δυναμικό πάνω στον άξονα y. Να γίνει μια προσεγγιστική σχεδίαση των
ισοδυναμικών επιφανειών και των δυναμικών γραμμών του ηλεκτρικού πεδίου.
 ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ
ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ
ΤΟΜΕΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ, ΗΛΕΚΤΡΟΟΠΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ

Καθ. Ηλίας Γλύτσης, Τηλ. 210-7722479, e-mail: [email protected], Ιστοσελίδα Μαθήματος: http://users.ntua.gr/eglytsis/

ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ B --Τμήμα Μ-Π (Καθ. Η. Ν. Γλύτσης)

30 Σεπτεμβρίου 2016

Ονοματεπώνυμο:_____________________________________________________

Θέμα 1 [25%]:
Ένα απέραντο αγώγιμο γειωμένο επίπεδο φέρει ένα ημισφαιρικό αγώγιμο εξόγκωμα ακτίνας a όπως φαίνεται στο
κάτωθι σχήμα. Ένα σημειακό φορτίο q βρίσκεται στην θέση (x0, 0, z0) (όπου x0, z0 συντεταγμένες ώστε το φορτίο να
βρίσκεται έξω από το ημισφαίριο). Πάνω από το γειωμένο επίπεδο η επιτρεπτότητα είναι ε0.
(α) [15%] Να βρεθεί το ηλεκτροστατικό δυναμικό Φ στο τυχαίο σημείο (x, y, z) του χώρου σαν συνάρτηση των x,
y, z, x0, z0, a και ε0.
(β) [3%] Να βρεθεί το ηλεκτρικό πεδίο στο τυχαίο σημείο του άξονα z στο καρτεσιανό σύστημα συντεταγμένων.
(γ) [3%] Να βρεθεί η επιφανειακή πυκνότητα φορτίου στο σημείο (0, 0, z = a).
(δ) [4%] Να βρεθεί η δύναμη που ασκείται πάνω στο φορτίο q στο καρτεσιανό σύστημα συντεταγμένων.

Θέμα 2 [25%]:
Ορθογωνικός αγώγιμος βρόχος διαστάσεων 2a × 2b διαρρέεται από συνεχές ρεύμα Ι. Ο χώρος έχει παντού
διαπερατότητα μ0.
(α) [10%] Να βρεθεί το μαγνητικό διανυσματικό δυναμικό στο τυχαίο σημείο του χώρου (x, y, z). Να μην
υπολογιστούν τα τυχόν ολοκληρώματα αλλά να οριστούν πλήρως όλοι οι όροι. Χρησιμοποιήστε το καρτεσιανό
σύστημα συντεταγμένων.
(β) [10%] Να βρεθεί το μαγνητικό πεδίο στο τυχαίο σημείο του άξονα z. Χρησιμοποιείστε τον τύπο των Biot-
Savart. Ποιό είναι το μαγνητικό πεδίο στο κέντρο του βρόχου;
(γ) [5%] Αν ένας δεύτερος τετραγωνικός βρόχος πλευράς c << a, b με Ν σπείρες τοποθετηθεί με το επίπεδό του
παράλληλο με το ορθογωνικό βρόχο σε απόσταση z0 > 0 με το κέντρο του πάνω στον άξονα z, να βρεθεί ο
συντελεστής αλληλεπαγωγής μεταξύ των δύο βρόχων. Χρησιμοποιήσετε προσεγγίσεις ώστε ο υπολογισμός να είναι
όσο το δυνατόν απλούστερος.
Θέμα 3 [25%]:
Ένας ευθύγραμμος αγωγός απείρου μήκους (κατά μήκος του άξονα z), βρίσκεται στην θέση (x = a, y = b) και
μεταφέρει σταθερό ηλεκτρικό ρεύμα Ι0 (όπως φαίνεται στο σχήμα με φορά προς την θετική διεύθυνση του z). Ο
χώρος για x > 0 και y > 0 έχει διαπερατότητα μ0 ενώ ο υπόλοιπος χώρος αποτελείται από μαγνητικό υλικό υψηλής
σχετικής διαπερατότητας που μπορεί να θεωρηθεί άπειρη όπως υποδεικνύεται και στο σχήμα.
(α) [10%] Να βρεθεί το διανυσματικό δυναμικό στο χώρο διαπερατότητας μ0 (x > 0 και y > 0). Να θεωρηθεί σαν
σημείο αναφοράς του διανυσματικού δυναμικού η αρχή των αξόνων (x = y = 0).
(β) [10%] Να βρεθεί το μαγνητικό πεδίο στο τυχαίο σημείο του χώρου διαπερατότητας μ0 (x > 0 και y > 0).
(γ) [5%] Να βρεθεί η δύναμη που ασκείται πάνω στον αγωγό ανά μονάδα μήκους.

Θέμα 4 [25%]:
Ένα σύστημα δύο παραλλήλων πλακών βρίσκεται σε διαφορά δυναμικού U. Συγκεκριμένα, η πάνω πλάκα
βρίσκεται σε δυναμικό U ενώ η κάτω είναι γειωμένη. Η αριστερή πλευρά του συστήματος (x = 0) γειώνεται μέσω
μιας αγώγιμης λωρίδος πλάτους b (η οποία όμως είναι δεν ακουμπά την πάνω πλάκα – βρίσκεται απειροστά κοντά).
Ο χώρος μεταξύ a < x < a + L πληρώνεται με αγώγιμο υλικό ειδικής αγωγιμότητας σ. Στο χώρο μεταξύ 0 < x < a
υπάρχει αέρας (επιτρεπτότητα ε0). Ο γύρω από τις πλάκες χώρος είναι αέρας με επιτρεπτότητα ε0.
(α) [5%] Να βρεθεί το ηλεκτροστατικό δυναμικό μέσα στο αγώγιμο υλικό (a < x < a + L, και 0 < y < b).
(β) [15%] Να βρεθεί το ηλεκτροστατικό δυναμικό μέσα στην περιοχή 0 < x < a, και 0 < y < b.
(γ) [5%] Να βρεθεί η αντίσταση μεταξύ των ηλεκτροδίων (πλακών) με δυναμικό U και 0 και να γίνει μια
προσεγγιστική απεικόνιση των δυναμικών γραμμών και των ισοδυναμικών επιφανειών στο χώρο μεταξύ των
πλακών 0 < x < a + L, και 0 < y < b.
 ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ & ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ

ΤΟΜΕΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ, ΗΛΕΚΤΡΟΟΠΤΙΚΗΣ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ
Καθ. Η. Ν. Γλύτσης, Tηλ.: 210-7722479 - e-mail: [email protected] - www: http://users.ntua.gr/eglytsis/

ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ B --Τμήμα Ρ-Ω (Καθ. Η. Ν. Γλύτσης)

21η Φεβρουαρίου 2017

Ονοματεπώνυμο:_____________________________________________________

Θέμα 1 [25%]:
Δίδεται κλειστό αγώγιμο γειωμένο τμήμα σφαιρικού κελύφους. Το τμήμα αποτελεί το 1/4 σφαιρικού κελύφους
ακτίνας a. Οι πλευρές του τμήματος που είναι παράλληλες στα επίπεδα yz και xz "κλείνουν" το σφαιρικό αυτό
αγώγιμο τμήμα. Η xy διατομή του φαίνεται στο σχήμα. Στο εσωτερικό του κελύφους βρίσκεται σημειακό ηλεκτρικό
φορτίο q. Το φορτίο βρίσκεται στο επίπεδο z = 0 και έχει συντεταγμένες (σε σφαιρικό σύστημα συντεταγμένων με
κέντρο το κέντρο Ο του σφαιρικού κελύφους) (r0,θ0 = π/2,φ0) με r0 < a και 0 < φ0 < π/2. Η επιτρεπτότητα είναι
παντού ε0.
(α) [15%] Να βρεθεί το ηλεκτροστατικό δυναμικό παντού στο χώρο στο καρτεσιανό σύστημα συντεταγμένων xyz.
(β) [5%] Να βρεθεί το ηλεκτρικό πεδίο στο τυχαίο σημείο στο εσωτερικό του κλειστού αγώγιμου κελύφους στο
καρτεσιανό σύστημα συντεταγμένων xyz.
(γ) [5%] Να βρεθεί η επαγόμενη επιφανειακή πυκνότητα φορτίου στο σφαιρικό κομμάτι του κλειστού κελύφους.

Θέμα 2 [25%]:
Κυκλικός βρόχος ακτίνας a, διαρρέεται από σταθερό ρεύμα Ι όπως φαίνεται και στο κάτωθι σχήμα. Το κέντρο του
βρόχου βρίσκεται πάνω στον άξονα y σε απόσταση h από τέλειο αγωγό (απείρου ειδικής αγωγιμότητας) και ο
άξονάς του σχηματίζει γωνία φ ως προς τον άξονα y. Η διαχωριστική επιφάνεια μεταξύ του αέρα και του τέλειου
αγωγού είναι το επίπεδο y = 0. Η διαπερατότητα του αέρα είναι μ0. Όλες οι αποστάσεις που μας ενδιαφέρουν είναι
πολύ μεγαλύτερες από την ακτίνα του βρόχου ώστε να ισχύουν πάντα οι προϋποθέσεις της θεωρίας του μαγνητικού
δίπολου.
(α) [15%] Να βρεθεί το διανυσματικό δυναμικό στο τυχαίο σημείο στον αέρα (y>0) με σημείο αναφοράς του
δυναμικού το κέντρο των αξόνων (πάνω στην διαχωριστική επιφάνεια με τον τέλειο αγωγό).
(β) [5%] Να βρεθεί το μαγνητικό πεδίο στο τυχαίο σημείο στον αέρα.
(γ) [5%] Να βρεθεί η επιφανειακή πυκνότητα ρεύματος πάνω στην επιφάνεια του τέλειου αγωγού.
Θέμα 3 [25%]:
Ευθύγραμμος αγωγός απείρου μήκους διαρρέεται από σταθερό ηλεκτρικό ρεύμα Ι1 κατά μήκος του άξονα z όπως
φαίνεται και στο κάτωθι σχήμα. Κλειστός αγώγιμος βρόχος ΑΒΓ σχήματος ισόπλευρου τριγώνου πλευράς a βρί-
σκεται στο επίπεδο xz και σε απόσταση d από την αρχή των αξόνων όπως φαίνεται και στο σχήμα. Ο βρόχος ΑΒΓ
διαρρέεται από σταθερό ηλεκτρικό ρεύμα Ι2 με την θετική φορά όπως φαίνεται στο σχήμα. Η διαπερατότητα είναι
παντού στο χώρο μ0.
(α) [10%] Να βρεθεί ο συντελεστής αλληλεπαγωγής L21 = L12 κάνοντας χρήση της μαγνητικής ροής.
(β) [10%] Να βρεθεί ο συντελεστής αλληλεπαγωγής L21 = L12 κάνοντας χρήση του διανυσματικού δυναμικού.
(γ) [5%] Να βρεθεί ο συντελεστής αλληλεπαγωγής L21 = L12 κάνοντας χρήση του τύπου του Neumann. Στην
περίπτωση αυτή να γραφεί ο συντελεστής αλληλεπαγωγής υπό την μορφή ολοκληρώματος προσδιορίζοντας όσο
πληρέστερα μπορείτε όλους τους όρους του ολοκληρώματος.

Θέμα 4 [25%]:
Αγώγιμος κύλινδρος ακτίνας a από υλικό ειδικής αγωγιμότητας σ2, τοποθετείται με τον άξονά του κατά μήκος του
άξονα z του συστήματος συντεταγμένων του σχήματος. Πριν την τοποθέτηση του κυλίνδρου στο χώρο υπάρχει
παντού ειδική αγωγιμότητα σ1, και σταθερή χωρική πυκνότητα ρεύματος J0 κατά την διεύθυνση y. Μετά την
τοποθέτηση του κυλίνδρου ζητούνται τα ακόλουθα:
(α) [18%] Το ηλεκτροστατικό δυναμικό παντού στο χώρο.
(β) [7%] Η χωρική πυκνότητα ρεύματος στο εσωτερικό του κυλίνδρου.
 ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ & ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ

ΤΟΜΕΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ, ΗΛΕΚΤΡΟΟΠΤΙΚΗΣ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ
Καθ. Η. Ν. Γλύτσης, Tηλ.: 210-7722479 - e-mail: [email protected] - www: http://users.ntua.gr/eglytsis/

ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ B --Τμήμα Ρ-Ω (Καθ. Η. Ν. Γλύτσης)

29 Σεπτεμβρίου 2017

Ονοματεπώνυμο:_____________________________________________________

Θέμα 1 [25%]:
Ένα ηλεκτρικό δίπολο με διπολική ροπή ⃗ = ̂  + ̂ �, βρίσκεται σε περιοχή με επιτρεπτότητα ε0 στο
επίπεδο z = 0, σε αποστάσεις a και b από τα απέραντα γειωμένα ημιεπίπεδα που τέμνονται κάθετα όπως φαίνεται
στο κάτωθι σχήμα. Το ηλεκτρικό δίπολο σχηματίζει γωνία θ με τον άξονα των x. Όλες οι αποστάσεις θεωρούνται
μεγάλες σε σύγκριση με το μέγεθος του δίπολου ώστε να ισχύει η προσέγγιση του ηλεκτρικού δίπολου.
(α) [10%] Να βρεθεί το ηλεκτροστατικό δυναμικό στο τυχαίο σημείο (x0, y0, z0) του χώρου. Να προσδιορίσετε το
δυναμικό σαν συνάρτηση των συντεταγμένων του τυχαίου σημείου, των συντεταγμένων του δίπολου, του μέτρου
της διπολικής ροπής, της γωνίας θ, και της επιτρεπτοτήτας ε0.
(β) [10%] Να βρεθεί το ηλεκτρικό πεδίο στο τυχαίο σημείο (x0, y0, z0) του χώρου σαν συνάρτηση των
συντεταγμένων του τυχαίου σημείου, των συντεταγμένων του δίπολου, του μέτρου της διπολικής ροπής, της γωνίας
θ, και της επιτρεπτοτήτας ε0.
(γ) [5%] Να βρεθεί η στρεπτική ροπή που ασκείται πάνω στο ηλεκτρικό δίπολο.

Θέμα 2 [25%]:
Δύο ευθύγραμμοι αγωγοί (παράλληλοι προς τον άξονα z) απείρου μήκους και αμελητέας διατομής, διαρρέονται από
σταθερά ρεύματα Ι (προς την διεύθυνση των θετικών z) και –Ι (προς την διεύθυνση των αρνητικών z) όπως
φαίνεται και στο κάτωθι σχήμα. Οι δύο ευθύγραμμοι αγωγοί βρίσκονται στον αέρα σε απόσταση L μεταξύ τους, και
ο διαρρεόμενος από το –Ι σε απόσταση h από τέλειο αγωγό (απείρου ειδικής αγωγιμότητας). Η διαχωριστική
επιφάνεια μεταξύ του αέρα και του τέλειου αγωγού είναι το επίπεδο y = 0. Η διαπερατότητα του αέρα είναι μ0.
(α) [10%] Να βρεθεί το διανυσματικό δυναμικό στο τυχαίο σημείο στον αέρα (y>0) με σημείο αναφοράς του
δυναμικού το κέντρο των αξόνων (πάνω στην διαχωριστική επιφάνεια με τον τέλειο αγωγό).
(β) [10%] Να βρεθεί το μαγνητικό πεδίο στο τυχαίο σημείο στον αέρα.
(γ) [5%] Να βρεθεί η επιφανειακή πυκνότητα ρεύματος πάνω στην επιφάνεια του τέλειου αγωγού.
Θέμα 3 [25%]:
Δύο κυκλικοί βρόχοι ακτινών a και b διαρρέονται από σταθερά ρεύματα I1 και I2 αντίστοιχα Τα επίπεδα των βρό-
χων είναι παράλληλα στο επίπεδο xy και τα κέντρα τους είναι πάνω στον άξονα z όπως φαίνεται και στο σχήμα. Ο
χώρος έχει παντού διαπερατότητα μ0. Δεν ισχύει η προσέγγιση του μαγνητικού δίπολου.
(α) [7%] Να βρεθεί το διανυσματικό δυναμικό στο τυχαίο σημείο (x,y,z) του χώρου στο καρτεσιανό σύστημα
αναφοράς. Να γραφεί υπό την μορφή ολοκληρώματος με όλους τους όρους του πλήρως προσδιορισμένους.
(β) [7%] Να βρεθεί το μαγνητικό πεδίο στο τυχαίο σημείο (x,y,z) του χώρου στο καρτεσιανό σύστημα αναφοράς.
Να γραφεί υπό την μορφή ολοκληρώματος με όλους τους όρους του πλήρως προσδιορισμένους.
(γ) [6%] Να γραφεί ο συντελεστής αυτεπαγωγής του βρόχου ακτίνας a υπό μορφή ολοκληρώματος χρησιμο-
ποιώντας τον τύπο του Neumann με όλους τους όρους του πλήρως προσδιορισμένους. Μπορείτε να παρατηρήσετε
ότι το ολοκλήρωμα δεν συγκλίνει. Για ποιό λόγο συμβαίνει αυτό και τι χρειάζεται να γίνει για να μπορεί να
υπολογιστεί ο συντελεστής αυτεπαγωγής (χωρίς βέβαια να τον υπολογίσετε - απλώς σχολιάστε).
(δ) [5%] Να υπολογιστεί το επικαμπύλιο ολοκλήρωμα του μαγνητικού πεδίου κατά μήκος του άξονα z από το –∞ ως
το +∞. Επαληθεύεται ο νόμος του Ampere; Εξηγήστε για ποιό λόγο επαληθεύεται ή όχι.

Θέμα 4 [25%]:
Δύο αγώγιμα υλικά με ειδικές αγωγιμότητες σ1 και σ2 σχηματίζουν ορθογώνια αγώγιμη περιοχή όπως στο σχήμα με
άπειρη διάσταση κατά μήκος του άξονα z. Στις τρείς πλευρές του περικλείεται από τέλειους αγωγούς με δυναμικά,
Φ(x = 0,y) = 0, Φ(x,y = 0) = 0, Φ(x = a,y) = U, όπως υποδεικνύεται και στο σχήμα. Τα αγώγιμα υλικά συνορεύουν
με ένα διηλεκτρικό υλικό μηδενικής ειδικής αγωγιμότητας στο επίπεδο y = b.
(α) [15%] Να υπολογισθεί το ηλεκτροστατικό δυναμικό στην αγώγιμη περιοχή 0 < x < a, 0 < y < b.
(β) [3%] Να υπολογισθεί η πυκνότητα ρεύματος μέσα στο αγώγιμο υλικό.
(γ) [4%] Να υπολογισθεί η αντίσταση ανά μονάδα μήκους (στη διεύθυνση z) μεταξύ των τελείων αγωγών με
δυναμικά Φ = U και Φ = 0.
(δ) [3%] Αν σ1 > σ2 να δείξετε ποιοτικά τις δυναμικές γραμμές του ηλεκτρικού πεδίου μέσα στην αγώγιμη περιοχή.
 ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ & ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ

ΤΟΜΕΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ, ΗΛΕΚΤΡΟΟΠΤΙΚΗΣ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ
Καθ. Η. Ν. Γλύτσης, Tηλ.: 210-7722479 - e-mail: [email protected] - www: http://users.ntua.gr/eglytsis/

ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ B --Τμήμα Μ-Π (Καθ. Η. Ν. Γλύτσης)

13η Φεβρουαρίου 2018

Ονοματεπώνυμο:_____________________________________________________

Θέμα 1 [30%]:
Γραμμική κατανομή ηλεκτρικού φορτίου λ(x) και μήκους 2L βρίσκεται σε ύψος h (στο επίπεδο xz) πάνω από την
επίπεδη διαχωριστική επιφάνεια μεταξύ δύο διηλεκτρικών περιοχών με επιτρεπτότητες ε1 και ε2 όπως φαίνεται στο
κάτωθι σχήμα.
(α) [10%] Να βρεθεί το ηλεκτροστατικό δυναμικό στο τυχαίο σημείο (x, y, z) του χώρου αν λ(x) = λ0 (σταθερό).
(β) [10%] Να βρεθεί το ηλεκτρικό πεδίο στο τυχαίο σημείο του άξονα z (εξαιρουμένου του z = h όπου απειρίζεται
λόγω του γραμμικού φορτίου. Και πάλι να υποθέσετε ότι λ(x) = λ0 (σταθερό).
(γ) [10%] Τώρα υποθέσετε ότι η γραμμική κατανομή φορτίου λ(x) βρίσκεται πάνω σε λεπτό αγωγό (ακτίνας a << L)
όπου είναι μόνο γνωστό ότι το συνολικό φορτίο του είναι Q. Χρησιμοποιώντας την μέθοδο των ροπών, περιγρά-
ψετε όσο πιο λεπτομερώς μπορείτε, πως μπορεί να βρεθεί η κατανομή φορτίου λ(x) και μετά πως μπορεί να βρεθεί
το δυναμικό στο τυχαίο σημείο (x, y, z) του χώρου. Τι μορφή περιμένετε να έχει η λ(x);

Θέμα 2 [20%]:
Δύο αγωγοί απείρου μήκους (ως προς τον άξονα z) και ακτίνας a, βρίσκονται σε απόσταση h από τέλειο επίπεδο
γειωμένο αγωγό όπως φαίνεται στο σχήμα. Οι αγωγοί απέχουν στην οριζόντια διεύθυνση (κατά μήκος του x άξονα)
απόσταση 2d. Η επιτρεπτότητα πάνω από τον τέλειο αγωγό είναι παντού ε0. Υποθέσετε για απλοποίηση όλων των
υπολογισμών ότι d, h  a.
(α) [15%] Να βρεθούν οι συντελεστές δυναμικού μεταξύ της διάταξης των δύο ευθυγράμμων αγωγών.
(β) [5%] Να βρεθεί η χωρητικότητα ανά μονάδα μήκους του συστήματος.
Θέμα 3 [25%]:
Σφαίρα ακτίνας a είναι φορτισμένη με σταθερή χωρική πυκνότητα ηλεκτρικού φορτίου ρ0. Η σφαίρα περιστρέφεται
γύρω από τον άξονα z με σταθερή γωνιακή ταχύτητα ω. Η διαπερατότητα παντού είναι μ0.
(α) [5%] Να βρεθεί η χωρική πυκνότητα ρεύματος που δημιουργείται με την περιστροφή της σφαίρας.
(β) [5%] Να βρεθεί το διανυσματικό δυναμικό στο τυχαίο σημείο του χώρου (r, θ, φ). Να γραφεί υπό την μορφή
ενός ολοκληρώματος με όλους τους όρους προσδιορισμένους όσο το δυνατόν πληρέστερα. Αν δεν έχετε βρει την
πυκνότητα ρεύματος υποθέσετε ότι είναι της μορφής ⃗ = 0  ̂ . Το διανυσματικό δυναμικό σε άπειρη
απόσταση από την επιφανειακή πυκνότητα ρεύματος θεωρείται σαν δυναμικό αναφοράς.
(γ) [8%] Να βρεθεί το μαγνητικό πεδίο στο τυχαίο σημείο του χώρου (r, θ, φ). Να γραφεί υπό την μορφή ενός
ολοκληρώματος με όλους τους όρους προσδιορισμένους όσο το δυνατόν πληρέστερα. Αν δεν έχετε βρει την
πυκνότητα ρεύματος υποθέσετε ότι είναι της μορφής ⃗ = 0  ̂ .
(δ) [7%] Να βρεθεί η μαγνητική διπολική ροπή της περιστρεφόμενης σφαίρας και μετά να υπολογιστεί το δια-
νυσματικό δυναμικό και το μαγνητικό πεδίο σε τυχαίο σημείο του άξονα των x (υποθέτοντας ότι η απόσταση του
σημείου από την σφαίρα είναι μεγάλη ώστε να ισχύει η προσέγγιση του πεδίου του δίπολου). Το ακόλουθο
3 1
ολοκλήρωμα ίσως σας χρησιμεύσει: ∫ 3 () = −  � cos() +  � cos (3)
4 12

Θέμα 4 [25%]:
Αγώγιμο υλικό με ειδική αγωγιμότητα σ σχηματίζει ορθογώνια αγώγιμη περιοχή όπως στο σχήμα με άπειρη
διάσταση κατά μήκος του άξονα z. Στις τρείς πλευρές του περικλείεται από τέλειους αγωγούς με δυναμικά, Φ(x =
0,y) = –V1 , Φ(x,y = 0) = V0, Φ(x = a,y) = –V1, όπως υποδεικνύεται και στο σχήμα. Τo αγώγιμo υλικό συνορεύει με
διηλεκτρικό υλικό μηδενικής ειδικής αγωγιμότητας στο επίπεδο y = b.
(α) [15%] Να υπολογισθεί το ηλεκτροστατικό δυναμικό στην αγώγιμη περιοχή 0 < x < a, 0 < y < b.
(β) [5%] Να υπολογισθεί η πυκνότητα ρεύματος μέσα στο αγώγιμο υλικό.
(γ) [5%] Να δείξετε ποιοτικά τις ισοδυναμικές γραμμές του δυναμικού και τις δυναμικές γραμμές του ηλεκτρικού
πεδίου μέσα στην αγώγιμη περιοχή.
 ΠE∆IA B 17/02/2016

Θµα 1

(α)
{ }
(x + a)2 + (y − b)2 (x − a)2 + (y + b)2

λ
Φ(x, y, z) = ln x, y ≥ 0.
4π0 [(x − a)2 + (y − b)2 ] [(x + a)2 + (y + b)2 ]

Potential Φ (x,y)
4

3.5

2.5

2
y

1.5

0.5

0
0 1 2 3 4
x

Figure 1: Potential distribution for a = b = 1 m and λ/0 = 1 V.

(β)

 = λ (x − a)îx + (y − b)îy λ (x + a)îx + (y − b)îy

E 2 2
− +
2π0 (x − a) + (y − b) 2π0 (x + a)2 + (y − b)2
λ (x + a)îx + (y + b)îy λ (x − a)îx + (y + b)îy
−
2π0 (x + a)2 + (y + b)2 2π0 (x − a)2 + (y + b)2

(γ)
λa 1
 
−1
σ(x = 0, y ≥ 0) = +
π a2 + (y − b)2 a2 + (y + b)2

1
 Red=Field Lines, Blue=Equal Potential −− λ = 1, a = 1, b = 1
4

3.5

2.5

2
y

1.5

0.5

0
0 1 2 3 4
x

Figure 2: Electric field lines (red) and equipotential lines (blue) for a = b = 1 m and λ/0 = 1 V.

−0.05

−0.1
Charge Density, σ(y)

−0.15

−0.2

−0.25

−0.3

−0.35
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4
y

Figure 3: Surface charge density at x = 0 grounded plane, for a = b = 1 m and λ/0 = 1 V.

2
Θµα 2

(α)

P0 2 1 P0
( )
Φ1 (z) = z + V0 − d z, 0 ≤ z ≤ d,
20 d  20
1 P0 P0
( )
Φ2 (z) = V0 − d z+ d, d ≤ z ≤ .
 20 20

(β)

 1 = − P0 z + 1 V0 − P0 d îz ,
 ( )
E 0 ≤ z ≤ d,
 d  2
 0( ) 0
 2 = − 1 V0 − P0 d îz ,
E d ≤ z ≤ ,
 20
 1 = − 0 V0 − P0 d îz ,
( )
D 0 ≤ z ≤ d,
 20
 2 = − 0 V0 − P0 d îz ,
( )
D d ≤ z ≤ .
 20

(γ)

P0
ρb = − ,
d
σb (z = 0+ ) = 0,

σb (z = d− ) = P0 ,
0 P0
( )
σ(z = 0− ) = − V0 − d ,
 20
0 P0
( )
σ(z = + ) = + V0 − d .
 20

(δ)

Lw P0 d 1
 
C = C(V0 ) = 0 1− ,
 20 V0

3
 1.5
0
Normalized Capacitance, C/C

0.5

0
0 0.5 1 1.5 2 2.5
Normalized Voltage, V /V
0 F

Figure 4: Normalized capacitance C/C0 (C0 = 0 Lw/) as a function of the normalized voltage
V0 /VF (VF = P0 d/20 ).

4
Θµα 3

{
µ0 a2
L12 (Θ) = L21 (Θ) =
4
[ ]
b cos Θ h sin Θ + (c/2) h sin Θ − (c/2)
2 2 2
−
h cos Θ + (b/2) [h + (c/2) + (b/2) + hc sin Θ]
2 2 2 1/2
[h + (c/2)2 + (b/2)2 − hc sin Θ]1/2
2

(c b/2) cos Θ
+
[h2 + (c/2)2 + hc sin Θ] [h2 + (b/2)2 + (c/2)2 + hc sin Θ]1/2
}
(c b/2) cos Θ
+
[h2 + (c/2)2 − hc sin Θ] [h2 + (b/2)2 + (c/2)2 − hc sin Θ]1/2

5
Θµα 4

(α)
∞
An ekn x cos(kn y),
∑
Φ(x, y) = (x < 0),
n=1
∞
An e−kn x cos(kn y),
∑
Φ(x, y) = (x > 0),
n=1
1 2σaΛ π
( )
An = sin n ,
1 + 2 n2 π 2 2
2π
kn = n .
Λ

(β)
{ ∞
} { ∞
}
 = kn x kn x
∑ ∑
E − An k n e cos(kn y) îx + An k n e sin(kn y) îy (x < 0),
n=1 n=1
{∞ } {∞ }
 = −kn x −kn x
∑ ∑
E An k n e cos(kny) îx + An k n e sin(kn y) îy (x < 0).
n=1 n=1

(γ)
∞
∑
Φ(x = 0, y) = An cos(kny).
n=1

Potential Φ (x,y)
0.5

0.4

0.3

0.2

0.1

0
y

−0.1

−0.2

−0.3

−0.4

−0.5
−0.6 −0.4 −0.2 0 0.2 0.4 0.6
x

Figure 5: Sample electric potential visualization for one period for Λ = 1,m, σa Λ/0 = 1.

6
 Red=Field Lines, Blue=Equal Potential −− L = 1, σ /ε = 1 Equipotential Lines
a 0
0.5 0.5
25

2
39
−0

13
09

−0 61
0.4 0.4 −0 .

30
07

10
.0 03

6
10 .

50

.0
0

.0
13 39 −0

−0
.0
2 6

−0
0.3 0.3
−0.0010132 −0.0 10132
−0.0010132
0.0010132 −0 .0010132
0.0010132 0.0101
0.0 32 0.0010132
0.2 0.2 30
39 0.
1 32 6 01
10 0.070925 01

0.05
0.1 0.1 0.0 32

066
0 0

y
y

1
0.
96

0.
−0.1 −0.1

05
03
03

06
03
03 32
0.

96
61
−0.2 −0.2 0. 0 101
0.0101
0.0010132 32
0.0010132
−0.0010132 0.0010132
−0
−0.0010132 −0 .010132 .0010132
−0.3 −0.3
32 6

−0
01 39−

−0 61

−0
30 0.07

.0
.01

50
.0

.
.0
−0

01
−0.4 −0.4 −0 09

30
6

01
25

39

32
6
−0.5 −0.5
−0.5 0 0.5 −0.6 −0.4 −0.2 0 0.2 0.4 0.6
x x

Figure 6: Equipotential lines (blue) and electric field lines (red) for one period Λ = 1,m, σa Λ/0 = 1.

L = 1, σ /ε = 1
a 0
0.1

0.08
0
Normalized Potential at x=0, Φ(y)/Φ

0.06

0.04

0.02

−0.02

−0.04

−0.06

−0.08

−0.1
−2 −1.5 −1 −0.5 0 0.5 1 1.5 2
x coordinate

Figure 7: Normalized electric potential Φ/Φ0 (Φ0 = σaΛ/0 ) at x = 0 for four periods for Λ = 1,m,
σa Λ/0 = 1.

7
 ΠE∆IA B 30/09/2016

Θµα 1

(α)

1 [q q′ −q −q ′ ]
Φ(x, y, z) = + ′+ + ′
4π0 R R R1 R1
a a2
q ′ = −q  , d′ =  ,
x20 + z02 x20 + z02
√

′
( a2 x 0 ) 2 ( a2 z0 )2
R= (x − x0 )2 + y2 + (z − z0 )2 , R = x− + y 2+ z− ,
x20 + z02 x20 + z02
√

′
( a2 x 0 ) 2 ( a2 z0 )2
R1 = (x − x0 )2 + y2 + (z + z0 )2 , R = x− + y 2+ z+ ,
x20 + z02 x20 + z02

for x2 + y 2 + z 2 > a and z > 0.

Φ(x, y, z) = 0,

for x2 + y 2 + z 2 < a or z < 0.

(β)

 1 [ q q′ −q −q ′ ]
E(0, 0, z) = 2
îR + ′2 îR′ + 2 îR1 + ′ 2 îR′1
4π0 R R R1 R1
−x0 îx + (z − z0 )îz 
îR = , R = x20 + (z − z0 )2 ,
R
2x a2 z0
−( xa2 +z 2 )îx + (z − x2 +z2 )îz
0
√
( a2 x ) 2 ( a2 z0 )2
0 0 0 0 ′ 0
îR′ = , R = 2 2 + z − ,
R′ x0 + z0 x0 + z02
2

−x0 îx + (z + z0 )îz 

îR1 = , R1 = x20 + (z + z0 )2 ,
R1
2 a2 z0
−( xa2 +z
x0
2 )îx + (z + )î
√
x20 +z02 z
( a2 x ) 2 ( a2 z0 )2
0
îR′1 = 0 0
, R′1 = + z+ ,
R′ x20 + z02 x20+ z02
a
q ′ = −q  .
x20 + z02

(γ)
a z0 2 a z0 2
1 [ q a − z0 q ′ a − x20 +z02 −q a + z0 −q ′ a + x20 +z02 ]
σ(0, 0, a) = + ′2 + 2 + ′2 ′
4π R2 R R R′ R1 R1 R1 R12
√
 ( a2 x )2 ( a2 z0 )2
′ 0
R= x20 + (a − z0 )2 , R = + a− ,
x20 + z02 x20 + z02
√
 ( a2 x ) 2 ( a2 z0 )2
0
R1 = x20 + (a + z0 )2 , R′1 = + a+ ,
x20 + z02 x20 + z02

1
 a
q ′ = −q  .
x20 + z02

(δ)
{ }
 1 qq ′ −q 2 −qq ′
F = î qq ′ + î z + î−q′ q ,
4π0 R2qq′ (2z0 )2 R2−q′ q
a 2 x0 a2 z0
(x0 − )î + (z0 − )î
√
x20 +z02 x x20 +z02 z
( a2 x 0 ) 2 ( a2 z0 )
îqq′ = , Rqq′ = x0 − + z0 − ,
Rqq′ x20 + z02 x20 + z02
a 2 x0 a2 z0
(x0 − )î + (z0 + )î
√
x20 +z02 x x20 +z02 z
( a2 x 0 ) 2 ( a2 z0 )
î−q′ q = , R−q′ q = x0 − + z0 + 2 ,
R−q′ q x20 + z0 2 x0 + z02

Θµα 2

(α)
{
µ0 I
∫ a dy ′
∫ −b dx′
 =
A îy  + îx  +
4π −a (x − b)2 + (y − y ′ )2 + z 2 b (x − x′ )2 + (y − a)2 + z 2
}
∫ −a dy ′ ∫ b dx′
îy  + îx 
a (x + b)2 + (y − y ′ )2 + z 2 −b (x − x′ )2 + (y + a)2 + z 2

(β)
 I ab [ 1 1 ]
H(0, 0, z) = îz √ 2 2
+ 2
π a2 + b 2 + z 2 a + z b + z2

0.8
Normalized Magnetic Field, H/I

0.7

0.6

0.5

0.4

0.3

0.2

0.1

0
−6 −4 −2 0 2 4 6
Distance z

Figure 1: Normalized magnetic field, H/I, along the z-axis as function of z.

 I ab [1 1]
H(0, 0, 0) = îz √ +
π a2 + b 2 a2 b2

2
 (γ)
µ0 ab [ 1 1 ] 2
L12 = L21 = 2 + 2 c N
b + z02

2
π a2 + b2 + z 2 a + z0
0

Θµα 3

(α)

4
 = îz µ0 I0 ln r00
[ ]
A ,
2π rT 0 rT 1 rT 2 rT 3

r00 = a2 + b 2 ,
 
rT 0 = (x − a)2 + (y − b)2 , rT 1 = (x − a)2 + (y + b)2 ,
 
rT 2 = (x + a)2 + (y − b)2 , rT 3 = (x + a)2 + (y + b)2 .

(β)
{ }
 I0 y − b y + b y − b y + b
H = − + 2 + 2 + 2 îx +
2π rT2 0 rT 1 rT 2 rT 3
{ }
I0 x − a x − a x + a x + a
+ + 2 + 2 + 2 îy .
2π rT2 0 rT 1 rT 2 rT 3

(γ)
{ }
µ0 I0 2 ( a 1) ( b 1)
f = − + î x + + îy
4π a2 + b 2 a a2 + b 2 b

Θµα 4

(α) (α)
y
Φ(a < x < a + L, y) = U
b

(β)
∞
∑
Φ(0 < x < a, y) = A2+1 sin(k2+1 x) sinh(k2+1 y) +
=0
∑∞
Bn sinh(kn′ x) sin(kn′ y) +
n=1

4U 1 π
A2+1 = , k2+1 = (2 + 1) , ( = 0, 1, · · ·)
π(2 + 1) sinh(k2+1 b) a

3
 2U (−1)n π
Bn = − , kn′ = n (n = 1, 2, · · ·)
πn sinh(kn′ a) b

(γ)
1 b
Rdz =
σL

Equipotential Lines
Potential Φ (x,y)
0.6
0.6
1 0.5 0. 0.95

0001
7 0.95 0.95
0.5 0.9

0. 0
0.9

.2 0.10.05
0.8 0.9

6 .50. 0
0.4 0.8 0.8
0.4 0.7
0.8

4 .3
0.6 0.7 0.7
0.3 0.3 0.5 0.6 0.6

0 01

0.2
0.6 0.4 0.5
y

y 0.5
0.2 0.2 0.3 0.4

0.1
0.4

0.05
0.4 0.3 0.3
0.1 0.2
0.1 0.2 0.2
0.1
0.01

0 0.05 0.1 0.1

0.2 0.05 0.05
0 0.01 0.01
−0.1
0 −0.1
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1
x
0.2 0.4 0.6 0.8 1
x

Figure 2: Sample electric potential visualization and equipotential lines for a = 0.75 cm, b = 0.5 cm,
L = 0.25 cm.

1.4

a = 0.75, L = 0.25, b = 0.5

1.2

1 0.4

0.8 0.3
Φ

0.6 0.2

0.4 0.1

0
0.2 0 0.2 0.4 0.6 0.8 1
x
0
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5
y

Figure 3: Comparison of electric potential across the boundary between the dielectric and conduc-
tive region. Observe the Gibb’s phenomenon near the edge of the linear potential boundary due
to the Fourier series expansion. The number of terms in the Fourier series in the case shown is
100. Sample electric field lines and equipotential lines visualization for a = 0.75 cm, b = 0.5 cm,
L = 0.25 cm.

4
 ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕ∆ΙΑ Β – 21/02/2017

Θέµα 1

(α)
 
1 q q q q q′ q′ q′ q′
Φ(x, y, z) = − − + + ′ − ′ − ′ + ′ ,
4π0 R1 R2 R3 R4 R1 R2 R3 R4
 1/2
R1 = (x − r0 cos φ0 )2 + (y − r0 sin φ0 )2 + z 2 ,
 1/2
R2 = (x − r0 cos φ0 )2 + (y + r0 sin φ0 )2 + z 2 ,
 
2 1/2
R3 = (x + r0 cos φ0 )2 + (y − r0 sin φ0 )2 + z ,
 
2 1/2
R4 = (x + r0 cos φ0 )2 + (y + r0 sin φ0 )2 + z ,
 
2 1/2
R1′ = (x − r0′ cos φ0 )2 + (y − r0′ sin φ0 )2 + z ,
 
2 1/2
R2′ = (x − r0′ cos φ0 )2 + (y + r0′ sin φ0 )2 + z ,
 1/2
R3′ = (x + r0′ cos φ0 )2 + (y − r0′ sin φ0 )2 + z 2 ,
 1/2
R4′ = (x + r0′ cos φ0 )2 + (y + r0′ sin φ0 )2 + z 2 ,
a a2
q′ = − q r0′ =
r0 r0

(ϐ)
 
~ 1 q q q q q′ q′ q′ q′
E(x, y, z) = îR − îR − îR + îR + î ′ − î ′ − î ′ + î ′ ,
4π0 R12 1 R22 2 R32 3 R42 4 R1′ 2 R1 R2′ 2 R2 R3′ 2 R3 R4′ 2 R4
1 [ ]
îR1 = (x − r0 cos φ0 )îx + (y − r0 sin φ0 )îy + z îz ,
R1
1 [ ]
îR2 = (x − r0 cos φ0 )îx + (y + r0 sin φ0 )îy + z îz ,
R2
1 [ ]
îR3 = (x + r0 cos φ0 )îx + (y − r0 sin φ0 )îy + z îz ,
R3
1 [ ]
îR4 = (x + r0 cos φ0 )îx + (y + r0 sin φ0 )îy + z îz ,
R4
1 [ ]
îR1′ = ′ (x − r0′ cos φ0 )îx + (y − r0′ sin φ0 )îy + z îz ,
R1
1 [ ′ ′
]
îR2′ = (x − r 0 cos φ )
0 x î + (y + r 0 sin φ )
0 y î + z î z ,
R2′
1 [ ′ ′
]
îR3′ = (x + r 0 cos φ 0 ) î x + (y − r 0 sin φ 0 ) î y + z î z ,
R3′
1 [ ]
îR4′ = ′ (x + r0′ cos φ0 )îx + (y + r0′ sin φ0 )îy + z îz ,
R4

1
(γ)

σ(φ, θ) = −0 [cos φ sin θEx |r=a + sin φ sin θEy |r=a + cos θEz |r=a ]

2
 Potential Φ (x,y), r 0 /a = 0.5, φ 0 = 30°
1 25

0.8 20

0.6 15
y

0.4 10

0.2 5

0 0
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1
x

Equipotential Lines, r0 /a = 0.5, φ 0 = 30°

1 0 1
0.0
0.0050.0.010
1
0.0

0.1 1

0.8 0. 2
0.4
0.05

0.5 0.30.2 0
3 .1
0. 0.6
0.7 0.
0.8 05
0.6
10.9
00.
0.01

9 1.5
0.
01
1
0.4
y

0.01 0.0010.

00..8

2
0.7
1

0.6
50
.4

0.4 5
0.6 0.5

0.3
0.2

0.2
2
3
1.5

0.1
0.7 0

0.2 10
0.05
0.3

1.5
.8

5
0.05

1
3 10.9
0.01

0 1.5 2
1

0.3 0.007.6.50 00.080

.07..4
0.00

.9 6.5
.2 .4
0500.1
0.0.001 0.3
0.2
0 0.01 0.050.1
0.01
0.001
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1
x
Normalized Electric Field, r0 /a = 0.5, φ 0 = 30°
1

0.8

0.6
y

0.4

0.2

0
3
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1
x

Σχήµα 1: [Θέµα 1(α) και (ϐ) ] Ισοδυναµικές επιφάνειες µέσα στο σφαιρικό κέλυφος. Το ηλεκτρικό πεδίο είναι
κανονικοποιηµένο ώστε όλα τα διανύσµατα να έχουν το ίδιο µήκος.
 Induced σ/ǫ 0 , r 0 /a = 0.5, φ 0 = 30°, θ = 90
0
0
Normalized Surface Charge, σ /ǫ

-1

-2

-3

-4

-5
0 20 40 60 80 100
Azimuthal Angle, φ

Σχήµα 2: [Θέµα 1 (γ) ]) Επαγόµενη επιφανειακή πυκνότητα ηλεκτρικού ϕορτίου πάνω στο σφαιρικό κέλυφος
για ϑ = 90◦ .

4
Θέµα 2

(α)

~ = µ0 { }
A m y z î x − m x z î y + [m x (y − h) − m y x] î z +
4πR13
µ0 { }
3 − my z îx − mx z îy + [mx (y − h) − my x]îz
4πR2
 2 1/2
R1 = x + (y − h)2 + z 2 ,
 1/2
R2 = x2 + (y + h)2 + z 2 ,

mx = m0 sin φ

my = m0 cos φ

m0 = Iπa2 

(ϐ)
    
~ 1 x y−h x y−h z
H(x, y, z) = 3 mx + my îx + îy + îz − mx îx − my îy +
4πR13 R1 R1 R1 R1 R1
    
1 x y+h x y+h z
3 3 m x − m y îx + îy + îz − mx îx − my îy ,
4πR2 R2 R2 R2 R2 R2
 1/2
R1 = x2 + (y − h)2 + z 2 ,
 1/2
R2 = x2 + (y + h)2 + z 2 ,

mx = m0 sin φ

my = m0 cos φ

m0 = Iπa2 

(γ)

~ = Hz (x, y = 0, z)îx − Hx (x, y = 0, z)îz

K

5
 Vector Potential A z (x,y)/(µ 0 m 0 ), h = 0.5,m φ = 30°
1 10

0.8
5

y-coordinate
0.6
0
0.4

-5
0.2

0 -10
-1 -0.5 0 0.5 1
x-coordinate

Magnetic Field H(x,y)/m 0 , h = 0.5,m φ = 30°

0.8
y-coordinate

0.6

0.4

0.2

0
-1 -0.8 -0.6 -0.4 -0.2 0 0.2 0.4 0.6 0.8 1
x-coordinate

Induced Surface Current, h = 0.5,m φ = 30°, z = 0m

1.5
Kz
Kx

1
0
Normalized K /m and K /m
x

0.5
0
z

-0.5

-1
-1 -0.8 -0.6 -0.4 -0.2 0 0.2 0.4 0.6 0.8 1
x-coordinate

Σχήµα 3: [Θέµα 2 (α), (ϐ), και (γ)] Μαγνητικό δίπολο πάνω από τέλειο αγώγιµο επίπεδο. φ = 30◦ , h = 05m.
~ = Hx (x, y, z = 0)ı̂x + Hy (x, y, z = 0)ı̂y , και
Το διανυσµατικό δυναµικό Az (x, y, z = 0), το µαγνητικό πεδίο H
~ = Kx (x, y = 0, z = 0)ı̂x + Kz (x, y = 0, z = 0)ı̂z .
η επαγόµενη επιφανειακή πυκνότητα ηλεκτρικού ϱεύµατος K

6
Θέµα 3

(α)
√  ( ) ( )
3µ0 d+a d + (a2)
L12 = L21 = (a + d) ln − d ln
2π d + (a2) d

(ϐ)
√  ( ) ( )
3µ0 d+a d + (a2)
L12 = L21 = (a + d) ln − d ln
2π d + (a2) d

(γ)
 
√ ∫ ∫
+∞ d+(a/2)
3µ0 
 dxdz 
−
L12 = L21 = √
4π  [x2 + (z − 3(x − d)) ] 
2 1/2
−∞ d
 
√ ∫
+∞ ∫
d+a
3µ0 
 dxdz 

4π  [  √ √ 2 ]1/2 
−∞ d+(a/2)
x2 + z − (a 32) + 3 (x − d − (a2))

7
Θέµα 4

(α)
) ( 
J0 a rT a σ1 − σ2
Φ1 = − sin φ + , rT ≥ a
σ1 a rT σ 1 + σ 2
( )
J0 a 2σ1 rT
Φ2 = − sin φ , rT ≤ a
σ1 σ1 + σ2 a

(ϐ)
( )
σ2
J~2 = 2J0 îy
σ1 + σ2

Potential Φ (x,y), a = 0.5m, σ = 1, σ = 5 Equipotential Lines, a = 0.5m, σ = 1, σ = 5

1 2 1 2
1 1 -0.8 -0.85
-0.858 -0.75
0.8 -0. -0.7
-0.75 -0.65
-0.7 -0.6
-0.65 -0.5
-0.55
-0.6 -0.45
0.6 -0.55 -0.4
-0.3 -0.35 -0.5
-0.45 -0.25
0.5 0.5 -0.2 -0.4
0.4 -0.35 -0.15
-0.3
-0.25 -0.1 -0.2
y-coordinate

y-coordinate

0.2 -0.15
-0.05 -0.1
-0.05
0 0 0 0 0 0
0.05
0.1 0.05 0.1
-0.2 0.2 0.15
0.1 0.2
0.3 0.253
0.
-0.4 0.4 0.15 0.354
-0.5 -0.5 0.2
0.25
0.
0.3 0.455
0.35 0.
-0.6 0.55 0.4
0.45
0.5 0.55 0.6
0.65
0.6 0.65 0.7
-0.8 0.75 0.7
0.75 0.8
0.85 0.8
-1 -1 0.85
-1 -0.5 0 0.5 1 -1 -0.5 0 0.5 1
x-coordinate x-coordinate

Σχήµα 4: [Θέµα 4 (α) ]) Ηλεκτροστατικό δυναµικό αγώγιµου κυλίνδρου ακτίνας a = 05m, σ1 = 1Sm και
σ2 = 5Sm µέσα σε οµοιόµορφη ϱοή ϱεύµατος.

8
 Electric Field E (x,y), a = 0.5m, σ = 1, σ = 5
1 2
1

0.5
y-coordinate

-0.5

-1
-1 -0.5 0 0.5 1
x-coordinate

Σχήµα 5: [Θέµα 4 (ϐ) ]) Ηλεκτροστατικό ηλεκτρικό πεδίο µέσα σε αγώγιµο κυλίνδρο ακτίνας a = 05m,
σ1 = 1Sm και σ2 = 5Sm µέσα σε οµοιόµορφη ϱοή ϱεύµατος.

9
 ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕ∆ΙΑ Β – 29/09/2017

Θέµα 1

(α)
{
p (x − a) cos θ + (y − b) sin θ −(x − a) cos θ + (y + b) sin θ
Φ(x, y, z) = 3/2
+ +
4π0 2 2
[(x − a) + (y − b) + z ] 2 [(x − a)2 + (y + b)2 + z 2 ]3/2
}
−(x + a) cos θ − (y + b) sin θ (x + a) cos θ − (y − b) sin θ
+ x, y ≥ 0,
[(x + a)2 + (y + b)2 + z 2 ]3/2 [(x + a)2 + (y − b)2 + z 2 ]3/2
Φ(x, y, z) = 0 x < 0 or y < 0

(ϐ)

~
E(x, ~1 + E
y, z) = E ~2 + E ~3 + E
~ 4, x, y ≥ 0,
{ }
p 3[(x − a) cos θ + (y − b) sin θ] [ ] [ ]
~ 1 (x, y, z) =
E (x − a)îx + (y − b)îy + z îz − cos θ îx + sin θîy ,
4π0 R13 (x − a)2 + (y − b)2 + z 2
{ }
p 3[−(x − a) cos θ + (y + b) sin θ] [ ] [ ]
~ 2 (x, y, z) =
E (x − a)îx + (y + b)îy + z îz + cos θ îx − sin θîy ,
4π0 R23 (x − a)2 + (y + b)2 + z 2
{ }
p 3[−(x + a) cos θ − (y + b) sin θ] [ ] [ ]
~ 3 (x, y, z) =
E (x + a)îx + (y + b)îy + z îz + cos θ îx + sin θîy ,
4π0 R33 (x + a)2 + (y + b)2 + z 2
{ }
p 3[(x + a) cos θ − (y − b) sin θ] [ ] [ ]
~ 4 (x, y, z) =
E (x + a)îx + (y − b)îy + z îz − cos θ îx − sin θîy ,
4π0 R43 (x + a)2 + (y − b)2 + z 2
~
E(x, y, z) = 0 x < 0 or y < 0,
 1/2
R1 = (x − a)2 + (y − b)2 + z 2 ,
 1/2
R2 = (x − a)2 + (y + b)2 + z 2 ,
 1/2
R3 = (x + a)2 + (y + b)2 + z 2 ,
 1/2
R4 = (x + a)2 + (y − b)2 + z 2 

(γ)

[ ]
T~e = p(cos θîx +sin θîy )× E~ 2 (x = a, y = b, z = 0) + E
~ 3 (x = a, y = b, z = 0) + E
~ 4 (x = a, y = b, z = 0)

1
 °
Normalized Potential Φ (x,y), a = 2m, b = 1m, θ = 30
2 10

1.5 5

y-coordinate
1 0

0.5 -5

0 -10
0 1 2 3 4
x-coordinate

°
Equipotential Lines, a = 2m, b = 1m, θ = 30
2

1.5

1
y

0.5

0
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4
x

°
Equipotential Lines, a = 2m, b = 1m, θ = 30
2 5
-0.0
.1
0.25
01

-0
-0.0

1.5
--00--0.00.0.5-
5
-0.2

20.-20
.5
1025
13
2--.5-3
414

1
2
-0.05
y

-0.5

0.5

4
3
0-.50-1
-0.1

-4

5
-1
-0.01

1
.1-0.25

0.2
0

0.02-0
-3

0.5 -2
0.0
5-0.
.0
..0

-0 0.1
15105

.2 5
-0.
1

5
-0.05 0.05
0

0 0 -0.01 -0.1 0.01

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4
x

2 περίπτωση όπου a = 2m και b = 1m και θ = 30◦ .

Σχήµα 1: [Θέµα 1 (α)] Το ηλεκτροστατικό δυναµικό στην
 °
Electric Field (z=0), a = 2m, b = 1m, θ = 30
2

1.5
y-coordinate

0.5

0
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4
x-coordinate

Σχήµα 2: [Θέµα 1 (ϐ)] Το ηλεκτρικό πεδίο στην περίπτωση όπου a = 2m και b = 1m και θ = 30◦ . Τα
διανύσµατα του ηλεκτρικού πεδίου έχουν κανονικοποιηθεί ώστε να έχουν όλα το ίδιο µήκος. Οι πάρινες
γραµµές αντιπροσωπεύουν τα γειωµένα, κάθετα µεταξύ τους, επίπεδα.

3
Θέµα 2

Λόγω της οµοιοµορφίας ως προς z όλα τα πεδιακά µεγέθη εξαρτώνται µόνο από τα x, y . (α)
 2 
~ µ0 I [x + (y − h)2 ][x2 + (y + h + L)2 ]
A(x, y) = îz ln , y ≥ 0,
4π [x2 + (y − h − L)2 ][x2 + (y + h)2 ]
~ y) = 0
A(x, y < 0

(ϐ)

~ I y−h−L y−h
H(x, y) = − 2 2
+ 2
2π x + (y − h − L) x + (y − h)2

y+h y+h+L
− 2 + îx +
x + (y + h)2 x2 + (y + h + L)2

I x x
2 2
− 2
2π x + (y − h − L) x + (y − h)2

x x
+ 2 − îy , y ≥ 0,
x + (y + h)2 x2 + (y + h + L)2
~
H(x, y) = 0, y < 0

(γ)
 
~ = −Hx (x, y = 0)îz = I
K
h+L
−
h
îz
π x2 + (h + L)2 x2 + h2

4
 Vector Potential A z (x,y)/(µ 0 I), h = 2m, L = 1m
5
0.4
4
0.2
y-coordinate

3
0
2

-0.2
1

-0.4
0
-4 -2 0 2 4
x-coordinate

Equipotential Lines, h = 2m, L = 1m

5

3
y

0
-4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4
x

Σχήµα 3: [Θέµα 2 (α)] Το διανυσµατικό δυναµικό στην περίπτωση όπου h = 2m και L = 1m.

5
 Magnetic Field H(x,y)/I, h = 2m, L = 1m
5

4
y-coordinate

0
-4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4
x-coordinate

Induced Surface Current, h = 2m, L = 1m

0.06
Kz

0.05

0.04
Normalized K /I
z

0.03

0.02

0.01

-0.01
-4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4
x-coordinate

Σχήµα 4: [Θέµα 2 (ϐ), (γ)] Το µαγνητικό πεδίο και η επαγόµενη επιφανειακή πυκνότητα ϱεύµατος πάνω στον
τέλειο αγωγό στην περίπτωση όπου h = 2m και L = 1m.

6
Θέµα 3

(α)

∫2π
~ y, z) = µ0 I1 adφ1 (− sin φ1 îx + cos φ1 îy )
A(x, +
4π [x2 + y2 + − 2a(x cos φ1 + y sin φ1 ) + (z + h)2 ]1/2
a2
φ1 =0
∫2π
µ0 I2 bdφ2 (− sin φ2 îx + cos φ2 îy )

4π [x2 + y2 + − 2b(x cos φ2 + y sin φ2 ) + (z − h)2 ]1/2
b2
φ2 =0

(ϐ)

∫2π
~ I1 [(z + h) cos φ1 îx + (z + h) sin φ1 îy − (x cos φ1 + y sin φ1 − a)îz ]adφ1
H(x, y, z) = +
4π [x2 + y 2 + a2 − 2a(x cos φ1 + y sin φ1 ) + (z + h)2 ]3/2
φ1 =0
∫2π
I2 [(z − h) cos φ2 îx + (z − h) sin φ2 îy − (x cos φ2 + y sin φ2 − b)îz ]bdφ2

4π [x2 + y 2 + b2 − 2b(x cos φ2 + y sin φ2 ) + (z − h)2 ]3/2
φ2 =0

(γ)
∫2π ∫2π
µ0 a cos(φ1 − φ2 )dφ1 dφ2
L11 = √
4 2π [1 − cos(φ1 − φ2 )]1/2
φ1 =0 φ2 =0

Παρατηρούµε ότι ο συντελεστής αυτεπαγωγής απειρίζεται και το ανωτέρω ολοκλήρωµα δεν συγκλίνει.

Αυτό συµβαίνει λόγω της µηδενική διατοµής του αγωγού του ϐρόχου. Αυτό έχει σαν επακόλουθο

τον απειρισµό τόσο του διανυσµατικού δυναµικού όσο και του µαγνητικού πεδίου πάνω στα σηµεία

του ϐρόχου. Για να υπολογιστεί ο συντελεστής αυτεπαγωγής χρειάζεται να ϑεωρήσουµε πεπερασµένη

µη-µηδενική διατοµή για τον αγωγό του κυκλικού ϐρόχου.

(δ)
∫ +∞
~ · d~z = I1 + I2
H
−∞

Ο νόµος του Ampere ισχύει.

7
Θέµα 4

(α)

+∞
∑
Φ1 (x, y) = An sinh(kn x) sin(kn y), for 0 < x ≤ d,
n=0
+∞ [
∑ ]
Φ2 (x, y) = Bn sinh[kn (x − a)] + Cn cosh [kn (x − a)] sin(kn y), for d ≤ x < a,
n=0
sinh[kn (a − d)] cosh[kn (a − d)]
An = −Bn + Cn ,
sinh(kn d) sinh(kn d)
1 + (σ2 σ1 ) tanh(kn d) tanh[kn (a − d)]
Bn = Cn ,
(σ2 σ1 ) tanh(kn d) + tanh[kn (a − d)]
4U
Cn = , n = 0, 1, 2, · · ·
(2n + 1)π
π
kn = (2n + 1) 
2b

(ϐ)
 +∞   +∞ 
∑ ∑
J~1 = −σ1 An kn cosh(kn x) sin(kn y) îx − σ1 An kn sinh(kn x) cos(kn y) îy ,
n=0 n=0
{ +∞ }
∑
J~2 = −σ2 kn [Bn cosh[(kn (x − a)] + Cn sinh[kn (x − a)]] sin(kn y) îx +
n=0
{ +∞ }
∑
−σ2 kn [Bn sinh[(kn (x − a)] + Cn cosh[kn (x − a)]] cos(kn y) îy ,
n=0

(γ)
1
R= 
Lz σ2 n (Bn U )

(δ) Κοιτάξτε τα επόµενα σχήµατα.

8
 Red=Field Lines, Blue=Equal Potential, a = 2, b = 1, d = 1, σ 1 = 1, σ 2 = 3, N = 40
1

y-coordinate 0.8

0.6

0.4

0.2

0
0 0.5 1 1.5 2
x-coordinate

Equipotential Lines, a = 2, b = 1, d = 1, σ 1 = 1, σ 2 = 3, N = 40
1
0.3

0.8
0.2
0.01

0.9
0.8
y-coordinate

0.7
0. 6

0.6
0.1

0.5
0.4

0.
0.4 3
0.2

0.2 0.1
0.0

0.
0.8
0
1

0..65
0 .4
0
.7

0
9

0.01 0.10.2.3
0 0.01
0 0.5 1 1.5 2
x-coordinate

Potential Φ (x,y), a = 2, b = 1, d = 1, σ 1 = 1, σ 2 = 3, N = 40
1

0.8
y-coordinate

0.6

0.4

0.2
9
0
0 0.5 1 1.5 2
x-coordinate
Σχήµα 5: (Θέµα 4) Το δυναµικό στην περίπτωση όπου σ1 < σ2
 Red=Field Lines, Blue=Equal Potential, a = 2, b = 1, d = 1, σ 1 = 3, σ 2 = 1, N = 40
1

y-coordinate 0.8

0.6

0.4

0.2

0
0 0.5 1 1.5 2
x-coordinate

Equipotential Lines, a = 2, b = 1, d = 1, σ 1 = 3, σ 2 = 1, N = 40
1
0.01

0.1

0.8
0.9
0.8
y-coordinate

0.7
0.6
0.5

0.6
0.4
0.3
0. 2

0.4
0.0

0.1
1

0.2
0.20.3
0.9
0
00..76
0..54
.8
0

0.01 0.1
0 0.01
0 0.5 1 1.5 2
x-coordinate

Potential Φ (x,y), a = 2, b = 1, d = 1, σ 1 = 3, σ 2 = 1, N = 40
1
y-coordinate

0.5

10
0
0 0.5 1 1.5 2
x-coordinate
Σχήµα 6: (Θέµα 4) Το δυναµικό στην περίπτωση όπου σ1 > σ2
 ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΑ ΠΕ∆ΙΑ Β – 13/02/2018

Θέµα 1

-./-.!%()*+, 0 -./-.!%()*+, 2
!"#$% '!%()*+, z " z# "
z z z

2L 2L 2L
!x) !x)
!!"x)
h 1 h 1 h 2
= +
x x x
2
h 1 2
!"x)

Σχήµα 1: (Θέµα 1) Η χρήση του κατοπτρισµού στο αρχικό πρόβληµα.

(α)
{   1/2 
λ0 L − x + (L − x)2 + y 2 + (z − h)2
Φ(x, y, z ≥ 0) = ln
4π1 −L − x + [(L + x)2 + y 2 + (z − h)2 ]1/2
  1/2  }
1 − 2 L − x + (L − x)2 + y 2 + (z + h)2
+ ln
1 + 2 −L − x + [(L + x)2 + y 2 + (z + h)2 ]1/2
 
λ0 22 L − x + [(L − x)2 + y 2 + (z − h)2 ]1/2
Φ(x, y, z ≤ 0) = ln
4π2 1 + 2 −L − x + [(L + x)2 + y 2 + (z − h)2 ]1/2

(ϐ)
{ }
λ0 2L 1 − 2 2L
Ez (z) = + (z > 0)
4π1 (z − h) [L2 + (z − h)2 ]1/2 1 + 2 (z + h) [L2 + (z + h)2 ]1/2
λ0 22 2L
Ez (z) = (z < 0)
4π2 1 + 2 (z − h) [L2 + (z − h)2 ]1/2

(γ)

Q
[λj ] =  [Aij ]−1 [1] ,
j λ̂j ∆x

1
 Potential (x,z)/ 0
, h = 1m, 1
/ 0
= 1, 2
/ 0
=2 Equipotential Lines, h = 1m, 1
/ 0
= 1, 2
/ 0
=2
4 0.7 4
0.0
4

0.
0.0

03
5

3
3 3

0
0.6

0.
05 0.075
0.
2 2 0.1
0.5

0.04
0.3
0.4
0.5
1 1 0.5
z-coordinate

z-coordinate
0.2 0.4
0.3 .2
0.4 0

0.
75

1
0.0
0 0 7 5 0.0
05

04
0.

0.
0.3

3
0.05

0.0
-1 -1

0.
03
0.04
0.2
-2 -2
0.03
-3 0.1 -3 2
0. 0
0.0
2
-4 -4
-4 -2 0 2 4 -4 -2 0 2 4
x-coordinate x-coordinate

Σχήµα 2: (Θέµα 1) Το ηλεκτροστατικό δυναµικό στο επίπεδο xz για h = 1m, L = 1m, 1 0 = 1 και 2 0 = 2.

E z(z)-Field, h = 1m, 1
/ 0
= 1, 2
/ 0
=2 D z(z)-Field, h = 1m, 1
/ 0
= 1, 2
/ 0
=2
4 4

3 3

2 0 2
Displacement Field D (z)/
0
Electric Field E (z)/

1 1
z

0 0

-1 -1

-2 -2

-3 -3

-4 -4
-4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4
z-coordinate z-coordinate

Σχήµα 3: (Θέµα 1) Το ηλεκτρικό πεδίο κατά µήκος του άξονα z για h = 1m, L = 1m, 1 0 = 1 και 2 0 = 2.
Το διάνυσµα µετατόπισης κατά µήκος του άξονα z Ξ για τις ίδιες τιµές των παραµέτρων.

[λj ] = [λ(x1 ), · · · , λ(xN )]T ,

 
∆x 1 1 − 2 1
Aij = +
4π1 Rji 1 + 2 Rj ′ i
Rji = |xj − xi |,

Rj ′ i = [(xj − xi )2 + 4h2 ]1/2 ,

(  √  )
1 ∆x2 + a2 + (∆x2)2 1 − 2 ∆x
Aii = ln √ +
4π1 −∆x2 + a2 + (∆x2)2  1 +  2 R i′ i
Ri′ i = 2h

[1] = [1, 1, · · · , 1]T

∑N  
λj ∆x 1 1 − 2 1
Φ(x, y, z ≥ 0) = + ,
4π1 Rj 1 + 2 Rj ′
j=1

2
 N
∑ λj ∆x 22 1
Φ(x, y, z ≤ 0) = ,
4π2 1 + 2 Rj
j=1

Rj = [(x − xj )2 + y 2 + (z − h)2 ]1/2 ,

Rj ′ = [(x − xj )2 + y 2 + (z + h)2 ]1/2

(x)/ 0 (C/m)

(x)/ 0 , h = 1m, 1 / 0 = 1, 2 / 0 = 2, Nseg = 50, Q/ 0 = 1

0.7
Approximate Diagonal Term
Exact Diagonal term

0.65
Normalized Line Charge Density,

0.6

0.55

0.5

0.45
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1
Normalized Length of Conductive wire (from left-to-right)

Σχήµα 4: (Θέµα 1) Η γραµµική κατανοµή ηλεκτρικού ϕορτίου πάνω στον αγωγό για h = 1m, L = 1m,
1 0 = 1 και 2 0 = 2.

3
Θέµα 2

!"#$% '!%()*+, -./012,+/ '!%()*+, 3z>0)

0 y 0 y
2a d 2a 2a d 2a
1 2

d h d h

x x
"# 2a 2a
h !0

– 1 – 2

Σχήµα 5: (Θέµα 2) Το αρχικό και το ισοδύναµο πρόβληµα (z > 0) των δύο απείρου µήκους ευθύγραµµων
αγωγών πάνω από τέλειο αγωγό.

(α)  (√ ) 
 
2h d2 + h2
 ln ln 
 a d 
1  


[p] =
2π0 

(√ )   

 d2 + h2 2h 
ln ln
d a

(ϐ)
π0
C=  
2h d
ln √
a d2 + h2

4
Θέµα 3

a
y
!0
x

Σχήµα 6: (Θέµα 3) Περιστρεφόµενη ϕορτισµένη σφαίρα.

(α)

J~ = (ρ0 ω r) sin θ ı̂φ

(ϐ)
∫ ∫ ∫
~ = µ 0 ρ0 ω
a 2π π
r′ 3 sin2 θ′ (−ı̂x sin φ′ + ı̂y cos φ′ )dr′ dφ′ dθ ′
A
4π r ′ =0 φ′ =0 θ ′ =0 [r 2 + r′ 2 − 2rr′ (cos θ cos θ′ + sin θ sin θ′ cos(φ − φ′ ))]1/2

(γ)
∫ ∫ 2π ∫ π
~ = µ 0 ρ0 ω a 1   3
B 3
az cos φ′ ı̂x + az sin φ′ ı̂y − (ay sin φ′ + ax cos φ′ )ı̂z r′ sin2 θ′ dr ′ dφ′ dθ ′
4π r ′ =0 φ′ =0 θ ′ =0 R
[ ]1/2
2
R = r2 + r′ − 2rr′ (cos θ cos θ′ + sin θ sin θ′ cos(φ − φ′ ))

ax = r cos φ sin θ − r′ cos φ′ sin θ′

ay = r sin φ sin θ − r′ sin φ′ sin θ′

az = r cos θ − r′ cos θ ′

(δ)
4ρ0 ωπa5 ~ = µ0 m0 ı̂y , ~ = − m0 ı̂z
m
~ = ı̂z m0 = ı̂z , A H
15 4π x2 4πx3

5
Θέµα 4

(α) Υποπρόβληµα Νο. 1: V1 = V2 = 0,

Υποπρόβληµα Νο. 2: V0 = 0.

Φ(x, y) = Φ1 (x, y) + Φ2 (x, y)

+∞
∑
Φ1 (x, y) = Cn sin(k1n x) cosh[k1n (y − b)], Subproblem 1
n=1
+∞
∑  
sinh (k2n (x − a)) sinh(k2n x)
Φ2 (x, y) = sin(k2n y) V1n − V2n , Subproblem 2
sinh(k2n a) sinh(k2n a)
n=1
2V0
Cn = [1 − (−1)n ] , n = 1, 2, · · ·
nπ cosh(k1n b)
4V1
V1n = , n = 1, 2, · · ·
(2n − 1)π
4V2
V2n = , n = 1, 2, · · ·
(2n − 1)π
nπ
k1n = , n = 1, 2, · · ·
a
π
k2n = (2n − 1) , n = 1, 2, · · · 
2b

(ϐ)

~ y) = J~1 (x, y) + J~2 (x, y),

J(x,
 +∞   +∞ 
∑ ∑
~
J1 (x, y) = −σ Cn k1n cos(k1n x) cosh(k1n (y − b) îx − σ Cn k1n sin(kn x) sinh(k1n (y − b) îy ,
n=1 n=1
+∞
∑  
V1n cosh(k2n (x − a)) − V2n cosh(k2n x)
J~2 (x, y) = −σ k2n sin(k2n y) îx +
sinh(k2n a)
n=0
+∞
∑  
V1n sinh(k2n (x − a)) − V2n sinh(k2n x)
−σ k2n cos(k2n y) îy ,
sinh(k2n a)
n=0

(γ) Κοιτάξτε τα επόµενα σχήµατα.

6
 Potential Φ (x,y), a = 2, b = 1, σ = 1 S/m, N = 70
1
1

0.5
y-coordinate
0.5 0

-0.5

-1
0
0 0.5 1 1.5 2
x-coordinate

Equipotential Lines, a = 2, b = 1, σ = 1 S/m, N = 70

1

-0.9
-0.7
-0.5
-0.3
-0.1

0.8
0.0
1
-0.9
-0.7
-0.5
y-coordinate

-0.3

0.6
-0.
1 1
0. 0.0

0.

0.2
1

0.3
0.4 0.4
-0..01
0

-0.3
-0.5
-0.9
0.

-0.7
0.5 0.
2

0.6 3
0.2 0.7 0.
40
-0.9 .7
0.5

.50
0-.000..13

0.8
0. 1

.43
0.1
2
0.1---0

.0
6 .7
00.6.5 0.9
0 000..7 0.8
0. 9
0 0.5 1 1.5 2
x-coordinate

Red=Field Lines, Blue=Equal Potential, a = 2, b = 1, σ = 1 S/m, N = 70

1

0.8
y-coordinate

0.6

0.4

0.2

0
0 0.5 1 1.5 2
x-coordinate
Σχήµα 7: (Θέµα 4) Το δυναµικό και οι δυναµικές γραµµές του πεδίου στην περίπτωση όπου σ = 1 Sm,
a = 2 m, b = 1 m, N = 70.