0% found this document useful (0 votes)
57 views10 pages

M Lecture - 1

Uploaded by

bensonkhan21
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
0% found this document useful (0 votes)
57 views10 pages

M Lecture - 1

Uploaded by

bensonkhan21
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd

wcÖwjwgbvwi MvwYwZK hyw³ †jKPvi wkU 01

†jKPvi
1

1
†jKPvi wkU 01 wcÖwjwgbvwi MvwYwZK hyw³

†jKPvi
1 PSC Syllabus
MwYZ c~Y©gvb : 15

cvwUMwYZ 03
ev¯Íe msL¨v, j.mv.¸ I M.mv.¸, kZKiv, jvf-ÿwZ, my`Klv I AbycvZ-mgvbycvZ|

exRMwYZ 09
exRMvwYwZK m~Îvejx I gvb wbY©q, eûc`x Drcv`K, mij I wØc`x mgxKiY, mij I wØc`x AmgZv,
mgvšÍi I ¸‡YvËi Abyµg I aviv, m~PK, jMvwi`g, †mU, web¨vm, mgv‡ek, cwimsL¨vb, m¤¢ve¨Zv|

R¨vwgwZ 03
†iLv, †KvY, wÎfzR I PZzfz©R msµvšÍ Dccv`¨, wc_v‡Mviv‡mi Dccv`¨ I e„Ë msµvšÍ Dccv`¨, cwiwgwZ-
mij †ÿÎ, cwiwgwZ-Nbe¯‘|

Your Success 2
Benchmark
wcÖwjwgbvwi MvwYwZK hyw³ †jKPvi wkU 01

m~wPcÎ
wewmGm MwYZ Ges gvbwmK `ÿZv
cvwUMwYZ
†jKPvi
†jKPvi-01 : ev¯Íe msL¨v (c~Y©msL¨v, †gŠwjK msL¨v, g~j`, Ag~j`, eM©g~j wbY©q, fMœvsk) -------- 4-10 1
†jKPvi-02 : fMœvsk, j.mv.¸. I M.mv.¸.----------------------------------------------------- 11-28
†jKPvi-03 : AbycvZ-mgvbycvZ, Mo I eqm msµvšÍ----------------------------------- ------- 29-40
†jKPvi-04 : kZKiv------------------------------------------------------------------------ 41-52
†jKPvi-05 : jvf-ÿwZ---------------------------------------------------------------------- 53-60
†jKPvi-06 : gybvdv (mij I †hŠwMK gybvdv)-------------------------------------------------- 61-68

exRMwYZ
†jKPvi-07 : exRMvwYwZK m~Îvejx, gvb wbY©q------------------------------------------------- 69-80
†jKPvi-08 : Drcv`K we‡kølY I j.mv.¸-M.mv.¸-------------------------------------------- - 81-90
†jKPvi-09 : mij I wØc`x mgxKiY Ges mij I wØc`x AmgZv, wØNvZ mgxKiY--------------- 91-102
†jKPvi-10 : m~PK, jMvwi`g----------------------------------------------------------------- 103-114
†jKPvi-11 : mgvšÍi I ¸‡YvËi aviv--------------------------------------------------------- 115-124
†jKPvi-12 : †mU, dvskb I †fbwPÎ--------------------------------------------------------- 125-132
†jKPvi-13 : Mo, ga¨K, cÖPziK, m¤¢ve¨Zv---------------------------------------------------- 133-140
†jKPvi-14 : web¨vm------------------------------------------------------------------------- 141-147
†jKPvi-15 : mgv‡ek------------------------------------------------------------------------ 148-153

R¨vwgwZ
†jKPvi-16 : †iLv, †KvY, eûfzR------------------------------------------------------------- 154-160
†jKPvi-17 : wÎfzR------------------------------------------------------------------------- 161-170
†jKPvi-18 : PZz©fR
z ------------------------------------------------------------------------- 171-180
†jKPvi-19 : e„Ë---------------------------------------------------------------------------- 181-188
†jKPvi-20 : Nbe¯‘------------------------------------------------------------------------- 189-196

gvbwmK `ÿZv
†jKPvi-01 : m¤úK© I we‡klZ¡ wbY©q, mvs‡KwZK web¨vm I c~Y© web¨vm-------------------------- 197-208
†jKPvi-02 : w`K wb‡`©kbv, `~iZ¡ I MwZwelqK mgm¨v (†eM, Mo‡eM, †Uªb, †bŠKv)-------------- 209-214
†jKPvi-03 : mgq I KvR welqK mgm¨v, bj I †PŠev”Pv welqK mgm¨v, HwKK wbqg------------ 215-228
†jKPvi-04 : mgq (w`b, ZvwiL, gvm, eQi) welqK mgm¨v, Nwo welqK Afxÿv----------------- 229-236
†jKPvi-05 : Numerical Ability, eY© msµvšÍ mvg_©¨ (Alphabetical Ability)----------- 237-244
†jKPvi-06 : `c©Y wPÎ, mij I RwUj hš¿ m¤úwK©Z, wPÎ welqK (Am¤ú~Y© ev Av‡M c‡i)-------- 245-260

3
†jKPvi wkU 01 wcÖwjwgbvwi MvwYwZK hyw³

Lecture Contents
†jKPvi
1

 ev¯Íe msL¨v (c~Y©msL¨v, ¯^vfvweK msL¨v, †gŠwjK msL¨v,


g~j`, Ag~j`)

Basic Discussion

ev¯Íe msL¨v
ev¯Íe msL¨v Kx: A_©vr †Kv‡bv msL¨v Zvi c~e©eZ©x `yB msL¨vi †hvMd‡ji mgvb n‡j MwVZ
†h mKj msL¨v‡K msL¨v †iLvi gva¨‡g cÖKvk Kiv hvq Zv‡`i‡K ev¯Íe Abyµg †K wd‡evbvw° msL¨v e‡j|
msL¨v e‡j| mKj abvZ¥K msL¨v, FYvZ¥K msL¨v I k~b¨-meB ev¯Íe msL¨vi mKj †Rvo msL¨v = 2n
m`m¨| ev¯Íe msL¨vi †mU‡K R Øviv cÖKvk Kiv nq| mKj we‡Rvo msL¨v = 2n – 1, †hLv‡b n ¯^vfvweK msL¨v|
cÖv_wgK Z_¨ : 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 GB cÖZxK wPý ¸‡jv‡K mKj we‡Rvo msL¨v = 2n + 1, †hLv‡b n c~Y©msL¨v|
MwY‡Zi msL¨v ejv nq| cÖ_g n msL¨K we‡Rvo ¯^vfvweK msL¨vi mgwó n2
k~b¨ Avwe®‹vi nqÑ fviZxq Dcgnv‡`‡k| cÖ_g n msL¨K †Rvo ¯^vfvweK msL¨vi mgwó n(n+1)

†gŠwjK msL¨v
†gŠwjK msL¨v Kv‡K e‡j?
†h msL¨v‡K ïay 1 Ges H msL¨v Qvov Ab¨ †Kvb msL¨v Øviv fvM Kiv
hvq bv Zv‡K †gŠwjK msL¨v e‡j| †hgbÑ
2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19, ......
†gŠwjK msL¨vi ˆewkó¨:
* †gŠwjK msL¨vi cÖK…Z Drcv`K †bB|
* 0 I 1 †gŠwjK msL¨v bq|
ev¯Íe msL¨vi †kÖwYwefvM * 2 GK gvÎ †Rvo I ÿz`ªZg †gŠwjK msL¨v|
* †Kvb FYvZ¥K msL¨v KL‡bv †gŠwjK msL¨v n‡Z cv‡i bv|
Aev¯Íe msL¨v : – 2, – 7, 3i, – 5i, 2 + 3i, 5 – 2i
* `yB As‡Ki ÿz`ªZg †gŠwjK msL¨v 11 Ges e„nËg †gŠwjK msL¨v 97.
MwY‡Z A¼ †gvU 10wU (0, 1,2,3,4,5,6,7,8,9)
* wZb As‡Ki ÿz`ªZg †gŠwjK msL¨v 101 Ges e„nËg †gŠwjK msL¨v 997.
wd‡evbvw° msL¨v (0,1,1,2,3,5,8,13, .......)

Your Success 4
Benchmark
wcÖwjwgbvwi MvwYwZK hyw³ †jKPvi wkU 01

❑ 1-100 ch©šÍ †gŠwjK msL¨v = 25 wU p


we:`ª: Z‡e q Gi †ÿ‡Î q0 n‡Z n‡e| A_©vr q Gi gvb 0 n‡Z cvi‡e
1-10 = 4wU 2, 3, 5, 7
bv| †hgbÑ
11-20 = 4 wU 11, 13, 17, 19
– 3, – 2, – 1, 0, 1, 2, 3,
21-30 = 2 wU 23, 29 1 7
31-40 = 2 wU 31, 37 , , 3.15, 0.05,
2 8
41-50 = 3wU 41, 43, 47 .
51-60 = 2 wU 53, 59 1.333 ... , 2.666 ... , 1.23
61-70 = 2wU 61, 67 Ag~j` msL¨v †jKPvi
1
71-80 = 3wU 71, 73, 79
p
81-90 = 2wU 83, 89 †h mKj msL¨v‡K ( ) AvKv‡ii fMœvskiƒ‡c cÖKvk Kiv hvq bv Ges
q
91-100 = 1 wU 97 Zv‡K c~‡e©i Ae¯’vq wdwi‡q Avbv hvq bv Zv‡K Ag~j` msL¨v e‡j|
†hgb, 2 , 3 , 5 7 ,
g‡b ivLvi †KŠkj = 44, 223, 223, 21 2 = 1.414213526........
1-100 ch©šÍ †gŠwjK msL¨vi †hvMdj = 1060 wKš‘ †jLvi mgq Avgiv `kwg‡Ki ci `yB ev wZb Ni †bIqv nq, †h
100-200 ch©šÍ †gŠwjK msL¨v Av‡Q = 21wU gvb‡K c~‡e©i Ae¯’vq wdwi‡q Avbv m¤¢e bq|
1.414231526
cixÿvq †ewk evi cÖkœ G‡m‡Q, 1.4142
= 1.4142 Bnv‡K c~‡e©i Ae¯’vq wdwi‡q Avbv m¤¢e bq KviY 10000 w`‡q
• 25 †_‡K 49 ch©šÍ KqwU †gŠwjK msL¨v Av‡Q?
• 41-53 ch©šÍ KqwU †gŠwjK msL¨v Av‡Q? fvM w`‡j c~‡e©i gv‡bi †P‡q †ewk/Kg n‡e| ZvB GwU Ag~j` msL¨v|
g‡b ivL‡Z n‡e, N:B: †h †Kvb †gŠwjK msL¨vi Dci eM©g~j () wPý _vK‡j Zv
1 †_‡K 25 ch©šÍ †gŠwjK msL¨v = 9wU Ag~j` msL¨v|
1 †_‡K 50 ch©šÍ †gŠwjK msL¨v = 15wU
Ag~j` msL¨v †Pbvi wbqg :
1 †_‡K 100 ch©šÍ †gŠwjK msL¨v = 25 wU c~Y©eM© bq Ggb msL¨vi eM©g~j|
50 †_‡K 100 ch©šÍ †gŠwjK msL¨v = 10 wU c~Y©Nb bq Ggb msL¨vi Nbg~j|
1 †_‡K 200 ch©šÍ †gŠwjK msL¨v = 46 wU
2 , 3, 5, 10, 20 , 35 , ....
100 †_‡K 200 ch©šÍ †gŠwjK msL¨v = 21 wU| 1.010010001...., 1.101101110 ....
Av`k© msL¨v : 6, 28, 496, 8128, .......
, e, h, G,  0
m~Î : (2p – 1) (2p – 1); p = Prime Number
= 2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, ..... msL¨v welqK wKQz kU©KvU m~Î/wbqg
†gŠwjK w؇RvU (3, 5), (5, 7), (11, 13), (17, 19), (29, 31), 1. cici msL¨vi (µwgK msL¨v) ¸Ydj †`qv _vK‡j ¸Ydj‡K
(41, 43), (59, 61), (71, 73) j.mv.¸ AvKv‡i †f‡½ wb‡jB, †mB msL¨v¸‡jv‡K cvIqv hv‡e|
†gŠwjK w·RvU (3, 5, 7) D`vniYÑ 24, 3 24  2, 3, 4
†Rvo I we‡Rvo msL¨v : †Rvo  we‡Rvo = †Rvo 4 8
2
23=6
2. `yBwU µwgK msL¨vi e‡M©i AšÍi = msL¨v `ywUi †hvMdj Gi mgvb|
we‡Rvo  we‡Rvo = we‡Rvo D`vniYÑ 2 + 3
33=9 Ans. 5, 32 – 22=5
c„w_ex‡Z †Rvo †gŠwjK msL¨v 1wU Ges †gŠwjK w·RvU 1wU| 3. msL¨v؇qi e‡M©i AšÍi †`qv _vK‡j †m‡ÿ‡Î eo msL¨v (µwgK
1-100 ch©šÍ †gŠwjK msL¨v 25wU Ges †gŠwjKI bq †hŠwMKI bq Giƒc e‡M©i AšÍi + 1
msL¨v 1wU| msL¨vi †ÿ‡Î) = Ges
2
g~j` msL¨v e‡M©i AšÍi - 1
†QvU msL¨v =
() p 2
†h mKj fMœvsk †K q AvKv‡i cÖKvk Kiv hvq Ges Zv‡K c~‡e©i 4. µwgK msL¨vi †ÿ‡Î : c‡ii msL¨v¸‡jvi †hvMdj
Ae¯’vq wdwi‡q Avbv hvq Zv‡K g~j` msL¨v e‡j| = cÖ_‡gi msL¨v¸‡jvi †hvMdj + n2 (n †hLv‡b Aewkó msL¨v)
12 24 12 5. `yBwU msL¨vi e¨¯ÍvbycvwZ‡Ki †hvMdj
†hgb- 5 = 2.4 = 10 = 5
msL¨v `ywUi †hvMdj
12 = msL¨v `ywUi ¸Ydj
GLv‡b, 5 †K fvM Ki‡j 2.4 nq Avevi 2.4 †K c~‡e©i Ae¯’vq wdwi‡q
†hvMdj
12
Avb‡j 5 nq| A_©vr Bnv g~j` msL¨v| 6. hZ eo .... ZZ †QvU _vK‡j msL¨vwU = 2
.

5
†jKPvi wkU 01 wcÖwjwgbvwi MvwYwZK hyw³

Teacher’s Discussion
1. i–49 Gi gvb KZ? [44Zg wewmGm] 12. cici `kwU msL¨vi cÖ_g 5wUi †hvMdj 560 n‡j †kl 5wUi
K. –1 L. i †hvMdj KZ? [18Zg wewmGm]
M. 1 N. –i DËi : N K. 585 L. 580
†jKPvi 2. -8  -2 = KZ? [41Zg wewmGm]
1 M. 575 N. 570 DËi: K
K. 4 L. 41
M. -4 N. 4i DËi : M 13. wb‡Pi †KvbwU AsK bqÑ
K. 7 L. 4
3. 169 is equal to- [34Zg wewmGm]
K. 11 L. 13 M. 3wU N. 9 DËi: M
M. 15 N. 17 DËi: L 14. wb‡Pi †Kvb msL¨vwU †gŠwjK msL¨v bq? [38Zg we.wm.Gm]
4. x Ges y DfqB we‡Rvo msL¨v n‡j †Rvo msL¨v n‡eÑ [32Zg K. 263 L. 233
wewmGm]
M. 253 N. 241 DËi: M
K. x+y+1 L. xy
M. xy+4 N. x+y D: N 15. wb‡Pi †KvbwU †gŠwjK msL¨v? [30Zg wewmGm]
5. cici wZbwU msL¨vi ¸Ydj 120 n‡j Zv‡`i †hvMdj n‡eÑ K. 91 L. 87
[32Zg wewmGm] M. 63 N. 59 DËi: N
K. 9 L. 12
M. 14 N. 15 DËi: N 16. 43 †_‡K 60 ch©šÍ †gŠwjK msL¨vi msL¨v- [26Zg wewmGm]
6. hw` `y&BwU msL¨vi †hvMdj Ges ¸Ydj h_vµ‡g 20 Ges 96 nq, K. 5 wU L. 3 wU
Z‡e msL¨v `yBwUi e¨v¯ÍvbycvwZK †hvMdj KZ n‡e? M. 7 wU N. 4 wU DËi: N
[31Zg wewmGm]
17. 2 Ges 30-Gi g‡a¨ †gŠwjK msL¨v KqwU? [24Zg wewmGm]
1 1 3 5
K. L. M. N. DËi: N K. 11wU L. 9wU
8 6 4 24
M. 8wU N. 10wU DËi: L
7. GKwU msL¨v 301 n‡Z hZ eo 381 n‡Z ZZ †QvU| msL¨vwU
KZ? [30Zg wewmGm] 18. wb‡Pi †Kvb msL¨vwU †gŠwjK? [10g wewmGm]
K. 340 L. 341 K. 91 L. 143
M. 342 N. 344 DËi: L M. 47 N. 87 DËi: M
8. cuvP A‡¼i ÿz`ªZg msL¨v I Pvi A‡¼i e„nËg msL¨vi AšÍi KZ? 19. 3 †_‡K 10 ch©šÍ †gŠwjK msL¨v ¸‡jvi ¸Ydj KZ?
[29Zg wewmGm] K. 35 L. 15
K. 9 L. 10 M. 105 N. 42 DËi: M
M. 1 N. -1 DËi: M
20. hw` P GKwU †gŠwjK msL¨v nq Z‡e p- [26Zg wewmGm]
9. 60 †_‡K 80-Gi ga¨eZ©x e„nËg I ÿz`ªZg †gŠwjK msL¨vi AšÍi
K. GKwU ¯^vfvweK msL¨v L. GKwU c~Y© msL¨v
n‡e- [27Zg wewmGm]
K. 8 L. 12 M. GKwU g~j` msL¨v N. GKwU Ag~j` msL¨v DËi: N
M. 18 N. 140 D: M 21. 2 msL¨vwU wK msL¨v? [25Zg wewmGm]
10. `yBwU µwgK msL¨vi e‡M©i AšÍi 199 n‡j, eo msL¨vwU KZ? K. GKwU ¯^vfvweK msL¨v L. GKwU c~Y© msL¨v
(22Zg wewmGm) M. GKwU g~j` msL¨v N. GKwU Ag~j` msL¨v D: N
K. 70 L. 80
22. wb‡Pi †Kvb msL¨vwU 2 Ges 3 Gi ga¨eZ©x g~j` msL¨v?
M. 90 N. 100 DËi: N [11Zg wewmGm]
11. GKwU msL¨v 650 †_‡K h‡Zv eo 820 †_‡K Z‡Zv †QvU|
msL¨vwU KZ? [22Zg wewmGm] 2+ 3 2. 3
K. L.
K. 730 L. 735 2 2
M. 800 N. 780 DËi: L M. 1.5 N. 1.8 DËi: M

Your Success 6
Benchmark
wcÖwjwgbvwi MvwYwZK hyw³ †jKPvi wkU 01

• 32. hw` n GKwU †Rvo msL¨v nq Z‡e wb‡Pi †KvbwU †Rvo msL¨v n‡Z
23. 28. 0. 2 Gi mvgvb¨ fMœvsk KZ? cvi‡e bv?
47 2 43 47 K. n2 L. 5(n + 2)
K. L. M. N. DËi: L M. 2n + 2 N. 7n + 3 DËi: N
90 9 99 99
33. 1 n‡Z 30 ch©šÍ KqwU †gŠwjK msL¨v Av‡Q? [10 Zg wmwmGm]
24. `yBwU µwgK c~Y© msL¨v wbY©q Kiæb, hv‡`i e‡M©i AšÍi 47|
K. 11 L. 8
K. 21 Ges 22 L. 22 Ges 23
M. 10 N. 9 DËi: M
M. 23 Ges 24 N. 12wU DËi: M 34. 40 msL¨vwU n‡Z 11 Kg| MvwYwZK AvKv‡i cÖKvk Ki‡j wK n‡e? †jKPvi
25. `ywU msL¨vi AšÍi 12, eowUi m‡½ 1 †hvM Ki‡j †QvUwUi wظY [29 Zg wewmGm] 1
nq| msL¨v `ywU KZ? K. n + 11 = 40 L. n + 4= 11
K. 35, 23 L. 20, 8 M. n = 40 + 11 N. n = 40 + 1 DËi: M
M. 30, 18 N. 25, 13 DËi: N 35. 90 I 100 Gi g‡a¨ KqwU †gŠwjK msL¨v Av‡Q?
26. 1.1, 0.01 I 0.0011-Gi mgwó KZ? K. `yBwU L. GKwU
M. wZbwU N. GKwUI bq DËi: L
K. 0.01111 L. 1.1111
36. e wK ai‡bi msL¨v?
M. 11.1101 N. 1.10111 DËi: L K. ¯^vfvweK msL¨v L. †gŠwjK msL¨v
27. 1008 msL¨vwUi KZ¸‡jv fvRK Av‡Q? M. g~j` msL¨v N. Ag~j` msL¨v DËi: N
K. 20 L. 24 37. GKwU ¯^vfvweK msL¨vi e‡M©i mv‡_ msL¨vwU †hvM Ki‡j Zv cieZ©x
M. 28 N. 30 DËi: N ¯^vfvweK msL¨vi bq¸‡Yi mgvb nq| msL¨vwU KZ?
28. 5320 msL¨vwUi fvR‡Ki msL¨v †ei Kiæb| K. 13 L. 11
K. fvR‡Ki msL¨v = 25 L. fvR‡Ki msL¨v = 30 M. 9 N. 7 DËi: M
M. fvR‡Ki msL¨v = 32 N. fvR‡Ki msL¨v = 35 DËi: M 38. wb‡Pi †KvbwU µg‡RvowU mn‡gŠwjK?
K. (4,6) L. (6,9)
29. 540 msL¨vwUi KqwU fvRK Av‡Q? M. (9,12) N. (12,17) DËi: N
K. 20wU L. 24wU 39. 72 msL¨vwUi †gvU fvRK Av‡Q- [26 Zg wewmGm]
M. 27wU N. 30wU DËi: L K. 9 L. 10
30. hw` n Ges p `ywU AhyM¥ msL¨v nq, Z‡e wb‡¤œi †KvbwU Aek¨B M. 11 N. 12 DËi: N
hyM¥ msL¨v nq? 40. 36 msL¨vwUi †gvU fvRK i‡q‡Q?
K. n + p L. np K. 6 L. 8
M. np + 2 N. n + p + 1 DËi: K M. 9 N. 10 DËi: M
31. hw` n GKwU †Rvo msL¨v nq Z‡e wb‡Pi †KvbwU †Rvo msL¨v n‡Z 41. GKwU msL¨v‡K 567 w`‡q fvM Ki‡j fvM‡kl 10 _v‡K| hw` H
cvi‡e bv? msL¨v‡K 7 w`‡q fvM Kiv nq Z‡e fvM‡kl KZ n‡e?
K. n2 L. 3(n–1) + 3 K. 3 L. 4
M. 2n + n N. 2n + 3 DËi: N M. 5 N. †Kv‡bvwUB bq DËi: K

1. †Kv‡bv GKwU msL¨vi A‡a©‡Ki m‡½ 6 †hvM Ki‡j †h DËi cvIqv 3. 169 is equal to- (34Zg wewmGm)
hvq, msL¨vwUi wظY †_‡K 21 we‡qvM Ki‡j GKB dj cvIqv hvq| K. 11 L. 13
msL¨vwU KZ? [cÖv_wgK we`¨vjq cÖavb wkÿK (kvcjv) : 09] M. 15 N. 17 DËi: L
K. 18 L. 20 4. x Ges y DfqB we‡Rvo msL¨v n‡j †Rvo msL¨v n‡eÑ
M. 22 N. 24 DËi: K (32Zg wewmGm)
2. †Kv‡bv msL¨vi m‡½ 7 †hvM K‡i, †hvMdj‡K 5 w`‡q ¸Y K‡i, K. x+y+1 L. xy
¸Ydj‡K 9 w`‡q fvM K‡i, fvMdj †_‡K 3 we‡qvM Kiv‡Z M. xy+4 N. x+y D: N
we‡qvMdj 12 nq| msL¨vwU KZ? 5. cici wZbwU msL¨vi ¸Ydj 120 n‡j Zv‡`i †hvMdj n‡eÑ
(32Zg wewmGm)
[cÖv_wgK we`¨vjq mnKvix wkÿK (Lyjbv wefvM): 05]
K. 9 L. 12
K. 20 L. 18
M. 14 N. 15 DËi: N
M. 22 N. 25 DËi: K

7
†jKPvi wkU 01 wcÖwjwgbvwi MvwYwZK hyw³

6. hw` `y&BwU msL¨vi †hvMdj Ges ¸Ydj h_vµ‡g 20 Ges 96 nq, 16. 30 I 90-Gi ga¨eZ©x e„nËg I ÿz`ªZg †gŠwjK msL¨vi AšÍi KZ?
Z‡e msL¨v `yBwUi e¨v¯ÍvbycvwZK †hvMdj KZ n‡e? (31Zg wewmGm) K. 58 L. 42
1 1 M. 68 N. 62 DËi: K
K. 8 L. 6
mgvavb: 30 I 90 Gi ga¨eZ©x ÿz`ªZg †gŠwjK msL¨v
3 5 = 31 Ges e„nËg †gŠwjK msL¨v = 89|
M. 4 N. 24 DËi: N
 AšÍi = 89 – 31 = 58|
†jKPvi 7. 1 †_‡K 31 ch©šÍ KqwU †gŠwjK msL¨v Av‡Q? 17. e wK ai‡bi msL¨v?
1 K. 11 L. 10 K. ¯^vfvweK msL¨v L. †gŠwjK msL¨v
M. 9 N. 8 DËi: K M. g~j` msL¨v N. Ag~j` msL¨v
mgvavb: 1 †_‡K 31 ch©šÍ †gŠwjK msL¨v (2, 3, 5, 7, 11, 13, mgvavb: , e ....... BZ¨vw` Ag~j` msL¨v | DËi: N
17, 19, 23, 29, 31) = 11wU|
18. `ywU µwgK c~Y© msL¨vi e‡M©i AšÍi 93 n‡j msL¨vØq KZ?
8. 10 †_‡K 60 ch©šÍ †h mKj †gŠwjK msL¨v¸‡jvi GKK ¯’vbxq AsK
K. 46, 47 L. 44,45
9 Zv‡`i mgwó KZ?
K. 146 L. 99 M. 43, 44 N. 50, 51 DËi: K
M. 105 N. 107 DËi: N mgvavb: msL¨vØq 46 I 47 (K)|
mgvavb: 10 †_‡K 60 ch©šÍ †h mKj †gŠwjK msL¨v¸‡jvi GKK KviY e‡M©i AšÍi Zv‡`i mgwói mgvb|
¯’vbxq AsK 9, Zviv n‡jv- 19, 29, 59| G‡`i mgwó n‡jv- 107 19. GKwU ¯^vfvweK msL¨vi e‡M©i mv‡_ msL¨vwU †hvM Ki‡j Zv cieZ©x
9. 40 n‡Z 60 ch©šÍ †gŠwjK msL¨vi msL¨v n‡”Q- ¯^vfvweK msL¨vi bq¸‡Yi mgvb nq| msL¨vwU KZ?
K. 3 L. 4 K. 13 L. 11
M. 5 N. 6 DËi: M M. 9 N. 7 DËi: M
mgvavb: 5wU (41, 43, 47, 53, 59)| mgvavb: awi, msL¨vwU x|
10. 50 †_‡K 100 ch©šÍ KZwU †gŠwjK msL¨v Av‡Q?
cÖkœg‡Z, x2 + x = 9 (x + 1) ev, x2 – 8x – 9 = 0
K. 10wU L. 9wU
M. 8wU N. 7wU DËi: K ev, (x – 9) (x + 1) = 0  x = 9
mgvavb: 50 †_‡K 100 ch©šÍ †gŠwjK msL¨v (53, 59, 61, 67, 20. `yBwU msL¨vi e‡M©i mgwó 13 Ges msL¨v `yBwUi ¸Ydj 6 n‡j
71, 73, 79, 83, 89, 97) = 10 wU| msL¨v `yBwUi e‡M©i AšÍi KZ?
11. 90 I 100 Gi g‡a¨ KqwU †gŠwjK msL¨v Av‡Q? K. 6 L. 3
K. `ywU L. GKwU M. 8 N. 5 DËi: N
M. wZbwU N. GKwUI bq DËi: L mgvavb: awi, msL¨v `yBwU x I y
mgvavb: GKwU (97)|  x2 + y2 = 13 Ges xy = 6
12. 100 I 110 Gi g‡a¨ †gŠwjK msL¨v Av‡Q?
m~Îvbymv‡i, (x + y)2 = x2 + y2 + 2xy
K. 4wU L. 2wU
M. 3wU N. 1wU ev, (x + y)2 = 13 + 2  6
mgvavb: 100 I 110 Gi g‡a¨ msL¨v = 4wU| DËi: K ev, (x + y)2 = 25 ev, x + y = 5
13. 81 †_‡K 91 ch©šÍ †gŠwjK msL¨v KZwU? Avevi, (x – y)2 = x2 + y2 – 2xy
K. 4wU L. 3wU ev, (x – y)2 = 13 – 2  6
M. 2wU N. 1wU DËi: M ev, (x – y)2 = 1 ev, x – y = 1
mgvavb: 81 †_‡K 91 ch©šÍ †gŠwjK msL¨v (83, 89) = 2wU|
 x = 3, y = 2 Ges x2 – y2 = 9 – 4 = 5
14. 22 Ges 72 Gi g‡a¨ KqwU †gŠwjK msL¨v i‡q‡Q?
21. `ywU msL¨vi we‡qvMdj 37 Ges †hvMdj we‡qvMd‡ji 11 ¸Y|
K. 12wU L. 9wU
M. 11wU N. 10wU DËi: K msL¨v `ywU KZ?
mgvavb: 22 Ges 72 Gi g‡a¨ †gŠwjK msL¨v (23, 29, 31, 37, K. 20, 578 L. 19, 56
41, 43, 47, 53, 59, 61, 67, 71) = 12wU| M. 185, 222 N. 170, 207 DËi: M
15. 10 I 30 Gi g‡a¨ KqwU †gŠwjK msL¨v Av‡Q? mgvavb: x – y = 37 Ges x + y = 11  37
K. 4wU L. 6wU ev, x + y = 407
M. 5wU N. 9wU DËi: L
 x = 222 Ges y = 185|
mgvavb: 11, 13, 17, 19, 23, 29|
Your Success 8
Benchmark
wcÖwjwgbvwi MvwYwZK hyw³ †jKPvi wkU 01

22. QqwU cici (consecutive) msL¨v †`qv Av‡Q| hw` cÖ_g wZbwU 24. 765 †_‡K 656 hZ Kg, †Kvb msL¨v 825 †_‡K ZZUzKz †ewk?
msL¨vi †hvMdj 183 nq, Z‡e †kl wZbwU msL¨vi †hvMdj KZ? K. 933 L. 932
K. 190 L. 192 M. 934 N. 935 DËi: M
M. 196 N. 202 DËi: L mgvavb: 765 – 656 = 109
mgvavb: awi,  825 + 109 = 934|
msL¨v QqwU h_vµ‡g x, x + 1, x + 2, x + 3, x + 4, x + 5 25. 1, 2, I 3 Øviv wZb As‡Ki hZ¸‡jv msL¨v †jLv hvq Zv‡`i mgwó
cÖkœg‡Z, x + x + 1 + x + 2 = 183 KZ? †jKPvi
K. 1223 L. 1233 1
ev, 3x = 180 ev, x = 60
M. 1322 N. 1332 DËi: N
Ges †kl wZbwUi †hvMdj = x + 3 + x + 4 + x + 5
mgvavb: 123 + 132 + 213 + 231 + 312 + 321= 1332|
= 3x + 12
26. -1 †_‡K KZ we‡qvM Ki‡j we‡qvMdj k~b¨ n‡e?
= 3  60 + 12 = 192
K. – 1 L. 1
23. (- 4) Ges (+3) Gi ¸Ydj‡K (-2) w`‡q fvM w`‡j KZ n‡e?
M. – 2 N. 2 DËi: K
K. -6 L. +6
mgvavb: – 1 – (–1) = 1 + 1 = 0| (–1) we‡qvM Ki‡Z n‡e|
1 7
M. N. DËi: L 27. †Kvb `ywU msL¨vi †hvMdj 10 Ges ¸Ydj 24?
2 2 K. – 4, – 6, L. – 6, – 4,
mgvavb:
(- 4) (- 3 ) - 12
= =6 M. 12, – 2 N. 4, 6 DËi: N
-2 -2 mgvavb: 4 + 6 = 10 Ges 4  6 = 24

Self-Practice

1. wb‡Pi †KvbwU g~j` msL¨v? 7.


wb‡Pi †Kvb msL¨vwU 4 Øviv wefvR¨?
K. 214133 L. 510056
K. 3 8 L. 2
M. 32259 N. 95321 DËi: L
5
M. 7 3
N. DËi: K 8. 5wU avivevwnK c~Y© msL¨vi mgwó 105| cÖ_g `ywU msL¨vi mgwó KZ?
4 K. 39 L. 21
2. 3 2 †Kvb ai‡bi msL¨v? M. 23 N. 41 DËi: K
K. g~j` msL¨v L. RwUj msL¨v 9. wb‡Pi †KvbwU e„nËg msL¨v?
M. Ag~j` msL¨v N. ev¯Íe msL¨v DËi: M K. 0.000250 L. 0.000255
3. wZbwU c~Y© msL¨vi ¸Ydj hw` we‡Rvo msL¨v nq Zvn‡j D³ wZbwU M. 0.00055 N. 0.0010 DËi: N
c~Y© msL¨vi w©VK KqwU we‡Rvo n‡e? 10. n GKwU c~Y© msL¨v, wb‡Pi †KvbwU Aek¨B GKwU we‡Rvo c~Y©
K. 2 L. 3 msL¨v n‡e?
M. 4 N. 5 DËi: L K. n-1 L. n+1
4. 2 Ag~j` msL¨vwUi Avmbœ gvb n‡eÑ M. 2n+1 N. †KvbwUB bq DËi: M
K. 2.414 L. 1.414 11. †Rvo †gŠwjK msL¨v KZwU?
M. 1.421 N. 2.412 DËi: L K. 1wU L. 2wU
5. †KvbwU †gŠwjK msL¨v bqÑ M. 3wU N. 4wU DËi: K
K. 221 L. 227 12. wb‡Pi †KvbwU g~ j ` msL¨v?
M. 223 N. 229 DËi: K K. 3 8 L. 2
6. wb‡Pi †KvbwU Perfect msL¨v?
K. 4 L. 5 5
M. 3 7 N. DËi: K
M. 6 N. 7 DËi: M 4

9
†jKPvi wkU 01 wcÖwjwgbvwi MvwYwZK hyw³

13. 3 2 †Kvb ai‡bi msL¨v? 18. wb‡Pi †Kvb msL¨vwU 4 Øviv wefvR¨?
K. g~j` msL¨v L. RwUj msL¨v K. 214133 L. 510056
M. Ag~j` msL¨v N. ev¯Íe msL¨v DËi: M M. 32259 N. 95321 DËi: L
14. wZbwU c~Y© msL¨vi ¸Ydj hw` we‡Rvo msL¨v nq Zvn‡j D³ wZbwU 19. 5wU avivevwnK c~Y© msL¨vi mgwó 105| cÖ_g `ywU msL¨vi mgwó
c~Y© msL¨vi w©VK KqwU we‡Rvo n‡e? KZ?
K. 2 L. 3 K. 39 L. 21
M. 4 N. 5 DËi: L M. 23 N. 41 DËi: K
†jKPvi
1 2 Ag~j` msL¨vwUi Avmbœ gvb n‡eÑ
20. wb‡Pi †KvbwU e„nËg msL¨v?
15.
K. 0.000250 L. 0.000255
K. 2.414 L. 1.414 M. 0.00055 N. 0.0010 DËi: N
M. 1.421 N. 2.412 DËi: L •
16. †KvbwU †gŠwjK msL¨v bqÑ 21. . 2 Gi mvgvb¨ fMœvsk KZ?
K. 221 L. 227 47 2
M. 223 N. 229 DËi: K K. L.
90 9
17. wb‡Pi †KvbwU Perfect msL¨v? 43 47
K. 4 L. 5 M. N. DËi: L
99 99
M. 6 N. 7 DËi: M

Class Exam
1. x Ges y DfqB we‡Rvo msL¨v n‡j †Rvo msL¨v n‡eÑ 6. `ywU msL¨vi AšÍi 12, eowUi m‡½ 1 †hvM Ki‡j †QvUwUi wظY
K. x+y+1 L. xy nq| msL¨v `ywU KZ?
M. xy+4 N. x+y K. 35, 23 L. 20, 8
2. GKwU msL¨v 301 n‡Z hZ eo 381 n‡Z ZZ †QvU| msL¨vwU KZ? M. 30, 18 N. 25, 13
7. 40 n‡Z 60 ch©šÍ †gŠwjK msL¨vi msL¨v n‡”Q-
K. 340 L. 341
K. 3 L. 4
M. 342 N. 344
M. 5 N. 6
3. GKwU msL¨v 650 †_‡K h‡Zv eo 820 †_‡K Z‡Zv †QvU| msL¨vwU 8. 22 Ges 72 Gi g‡a¨ KqwU †gŠwjK msL¨v i‡q‡Q?
KZ? K. 12wU L. 9wU
K. 730 L. 735 M. 11wU N. 10wU
M. 800 N. 780 9. GKwU ¯^vfvweK msL¨vi e‡M©i mv‡_ msL¨vwU †hvM Ki‡j Zv cieZ©x
4. hw` P GKwU †gŠwjK msL¨v nq Z‡e p- ¯^vfvweK msL¨vi bq¸‡Yi mgvb nq| msL¨vwU KZ?
K. 13 L. 11
K. GKwU ¯^vfvweK msL¨v L. GKwU c~Y© msL¨v
M. 9 N. 7
M. GKwU g~j` msL¨v N. GKwU Ag~j` msL¨v
10. `ywU msL¨vi we‡qvMdj 37 Ges †hvMdj we‡qvMd‡ji 11 ¸Y|
5. wb‡Pi †Kvb msL¨vwU 2 Ges 3 Gi ga¨eZ©x g~j` msL¨v? msL¨v `ywU KZ?
2+ 3 2. 3 K. 20, 578 L. 19, 56
K. L. M. 185, 222 N. 170, 207
2 2
M. 1.5 N. 1.8

DËigvjv
1 N 2 L 3 L 4 N 5 M 6 N 7 M 8 K 9 M 10 M

Your Success 10
Benchmark

You might also like