0% found this document useful (0 votes)
1K views18 pages

Common Pangasinan Words Explained

Here are samples of the common Pangasinan words used in conversation arranged alphabetically as a subject requirement in post-graduate studies

Uploaded by

Sherilyn Nuesca
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as DOCX, PDF, TXT or read online on Scribd
0% found this document useful (0 votes)
1K views18 pages

Common Pangasinan Words Explained

Here are samples of the common Pangasinan words used in conversation arranged alphabetically as a subject requirement in post-graduate studies

Uploaded by

Sherilyn Nuesca
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as DOCX, PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 18

LYCEUM NORTWESTERN UNIVERSITY

INSTITUTE OF GRADUATE AND PROFESSIONAL STUDIES


DAGUPAN CITY

Name: SHERILYN E. NUESCA Professor: DR. MARIA MARTHA MANETTE A. MADRID


Subject: Philippine Lexicography Course: Doctor of Philosophy in Language Teaching

Common Pangasinan Words used in Conversation

A
abóng n. /a bóng/
3

Definition:
(1) Pangasinan: pásen na panáayaman na totóo o sanpamílya parad
proteksyon insan seguridad
(2) Tagalog: bahay; lugar kung saan naninirahan o namamahay ang mga tao
o miyembro ng pamilya para sa proteksyon at siguridad
(3) English: home; house; dwelling; a place where people stay for safety and
protection

Sample Sentences:
(1) Pangasinan: Ámay abóng so daitán nen Pedro ed aysíng.
(2) Tagalog: Sa bahay ang lugar kung saan tinatahi ni Pedro ang mga damit.
(3) English: The house is where Pedro sews the clothes.

agí n. /a3gí2/

Definition:
(1) Pangasinan: táwag ed anak na atáteng mo o sakey man ed sikara
(2) Tagalog: kapatid; tawag sa anak o mga anak ng iyong mga magulang o ng
iyong tatay o ng iyong nanay
(3) English: each of two or more children having one or both parents in
common; younger sibling; a brother or sister

Sample Sentences:
(1) Makuli may aguik ya bii.
(2) Masipag ang kapatid kong babai.
(3) My younger sister is industrious.

ak pr. /a k/
3

Definition:
(1) Pangasinan: salitan gagámiten no say pantútungtungan et sarilim
(2) Tagalog: salitang panghalip panao; salita na tumutukoy sa sarili
(3) English: a word referring to the pronoun I as subject or me as objective
pronoun; a word that refers to yourself

Sample Sentences:
(1) Pangasinan: Ónla ak dimád tindáan.
(2) Tagalog: Pupunta ako doon sa tindahan.
(3) English: I am going to the store.

añggapó adj. /a ñgga po /


3 1 3

Definition:
(1) Pangasinan: naupot la, anggapo lay akera; kabaligtaran na wala ni
(2) Tagalog: wala na, naubos na
(3) English: none; out of stock; not available; not existing

Sample Sentences:
(1) Pangasinan: Ay, anggapó lay cactus a láko mi.
(2) Tagalog: Ay, wala na kaming tindang cactus.
(3) English: Oh, we’re out of cactus at present.

asiñggér adv. /a si ñggér/


3 2

Definition:
(1) Pangasinan: aliwán arawí; panaón na nasásabi la; walá ed ábay;
(2) Tagalog: hindi malayo, malapit lang; papalapit; lumapit; pumarito
(3) English: not far but near; come near to; approach

Sample Sentences:
(1) Pangasinan: Asiñggér la lamét so panagtaném.
(2) Tagalog: Papalapit na naman ang pagtatanim.
(3) English: Planting time is already near again.

bái n. /bái /
3

-sometimes spelled as bae

Definition:
(1) Pangasinan: salitan itatáwag ed nánay nen tátay o nánay mo
(2) Tagalog: tawag sa nanay ng tatay o nanay mo
(3) English: the mother of one’s father or mother

Sample Sentences:
(1) Pangasinan: Manbabasa na libro si bai mi.
(2) Tagalog: Si lola namin ay nagbabasa ng libro.
(3) English: Our grandmother is reading a book.

báley n. /bá lǝy/


3

Definition:
(1) Pangasinan: munisipyo
(2) Tagalog: munisipalidad; bayan
(3) English: municipality; town

Sample Sentences:
(1) Pangasinan: Inér so báley yo?
(2) Tagalog: Saan ang inyong bayan?
(3) English: Where is your town?

biék adv. /byék/

Definition:
(1) Pangasinan: walá ed básil na direksyon
(2) Tagalog: sa kabila
(3) English: over yonder; opposite, on the other side

Sample Sentences:
(1) Pangasinan: Say abóng da et walad biék na eskwèláan .
(2) Tagalog: Ang kanilang bahay ay tapat ng paaralan.
(3) English: Their house is opposite the school.
bíi n. /bí i/
2

Definition:
(1) Pangasinan: salitan táwag ed kabalígtaran a lakí
(2) Tagalog: salita na tawag sa kabaliktaran ng lalaki
(3) English: opposite of man; woman; female

Sample Sentences:
(1) Pangasinan: Akanéngneng ak ya bíin maganggána.
(2) Tagalog: Nakakita ako ng babaeng ubod ng ganda.
(3) English: I saw a very beautiful woman.

bitúoen n. /bi túen/


2

-also spelled as bitúwen; bitéwen

Definition:
(1) Pangasinan: mankidyam ya bágay kaibay bolán insan rarúman parte
táwen
(2) Tagalog: bituin; tala; anumang lawas pangkalawakan, maliban sa
buwan, na natatanaw bilang kumikislap na mga tuldok sa madilim na
langit
(3) English: star; a part of heavenly body that shines during night time

Sample Definition:
(1) Pangasinan: Agá nabílang so mangkiíyam na bitúoen ed táwen.
(2) Tagalog: Hindi mabilang ang mga kumikinang na bituwin sa langit.
(3) English: The twinkling stars are hard to count.
D

dagém n. /da gém/


1

Definition:
(1) Pangasinan: say natúral na dagém na eengasin a totóo
(2) Tagalog: natural na paggalaw ng hangin na syang pangunahing
pangangailangan ng tao
(3) English: the pereceptible natural movement of the air needed by man to
breathe

Sample Sentences:
(1) Pangasinan: Mátsil ya dagém so dinmlán.
(2) Tagalog: Dumaan ang malakas na hangin.
(3) English: Strong wind has passed buy.

dagó v. /da gó /
1 3

Definition:
(1) Pangasinan: unloób ed eskuelaán, unúrong
(2) Tagalog: pupunta sa paaralan, pumarito
(3) English: respond, go to school

Sample Sentences:
(1) Pangasinan: Naatrasádo kala, dagó kapalá.
(2) Tagalog: Mahuhuli ka na, pumunta ka na sa eskwelahan.
(3) English: You’re getting late, you have to go to school now.
diá adv. /dyá1/

Definition:
(1) Pangasinan: aliwán dimán, diá labát
(2) Tagalog: hindi doon, dito lang
(3) English: not there but here

Sample Sentences:
(1) Pangasinan: Marabók diád barrio mi.
(2) Tagalog: Maaikabok dito sa baryo namin.
(3) English: It’s dusty here in our place.

Dóña /dó nya /


1 3

Definition:
(1) Pangasinan: tawag ed mayáman na bíin waláy asáwa o bíin lider na
tanyag a pamilya
(2) Tagalog: marangal na titulo na tawag sa may asawang babae;
tawag sa babaing pinuno ng kilalang pamilya
(3) English: honorific title preceding Christian name of married woman,
usually female head of notable family; also used to denote woman given
to asserting superiority etc.

Sample Sentences:
(1) Pangasinan: Doña, mamapautang ka pa anggano piga.
(2) Tagalog: Doña, magpautang ka nga kahit ilan lang.
(3) English: Kindly lend me any amount of money, Doña.
duég n. /do ég/ or /dwég/
3

Definition:
(1) Pangasinan: áyep na dumarálos
(2) Tagalog: kalabaw; uri ng hayop na ginagamit sa pagsasaka
(3) English: carabao

Sample Sentences:
(1) Pangasinan: Ipastol mo pa may dwég diá ed álog antís kan unalís.
(2) Tagalog: Pakipastol mo nga yung kalabaw sa bukid bago ka umalis.
(3) English: Kindly shepherd the buffalo in the field before you leave.

éd prep. /éd/

Definition:
(1) Pangasinan: salítan pan arúm piano nakumpletoy gabay moy ibagá
(2) Tagalog: salitang ginagamit na pang ugnay para makumpleto ang nais
sabihin
(3) English: Marker for unfocused referent in verbal sentences: ‘to, for, at’

Sample Sentences:
(1) Pangasinan: Angaliw ak a tinápay para ed siká tan si ina.
(2) Tagalog: Bumili ako ng tinapay para sayo at kay Nanay.
(3) English: I bought a bread for you and for mom.

eksámen n. /Eksá mi n/
1 2

Definition:
(1) Pangasinan: panag eksámin
(2) Tagalog: isang uri ng pagsusulit o pagtataya
(3) English: a test to conduct assessment

Sample Sentences:
(1) Pangasinan: Man eksámen tayó ed Inglis?
(2) Tagalog: Mag e-exam ba tayo sa English?
(3) English: Do we have an examination in English?

elék n. /elék/

Definition:
(1) Pangasinan: unimis ya walay kaiban tanol; ñgiréyet
(2) Tagalog: tawang may kasamang tunog
(3) English: laughter, chuckling, giggling

Sample Sentences:
(1) Pangasinan: Antótay elék mo singa bakés.
(2) Ano yang tawa mo parang unggoy.
(3) English: Your giggling looks like a monkey.
eskrim n. /Eskri m/
2

Definition:
(1) Pangasinan: sorbetes; pinaawét a frozen a panángan gawa ed masamít
insan mataban gátas
(2) Tagalog: sorbetes; malambot na frozen na pagkain na gawa mula sa
matamis at matabang gatas
(3) English: ice cream; soft frozen food made with sweetened and flavored
milk fat

Sample Sentences:
(1) Pangasinan: Sampigay eskrim yo?
(2) Tagalog: Magkano ang inyong sorbetes?
(3) English: How much is your ice cream?

etá adj. /etá /


3

Definition:
(1) Pangasinan: ag ani alotó
(2) Tagalog: hindi pa luto; sariwa
(3) English: raw; uncooked

Sample Sentences:
(1) Pangasinan: Maettá may inlotóm ya sirá.
(2) Tagalog: Hindi pa luto ‘yong niluto mong isda.
(3) English: The food was still uncooked.
G

gabáy v. /ga bá y/
3 2

Definition:
(1) Pangasinan: kabaliktaran na ag mo labáy
(2) Tagalog: gusto, nais; kabigtaran ng hindi mo gusto
(3) English: desire, want, like

Sample Sentences:
(1) Pangasinan: Gabáy koy únla tan manámes ed dáyat angganó lábi la.
(2) Tagalog: Gusto kong pumunta at maligo sa dagat kahit gabi na.
(3) English: I want to go to the beach and swim even if it is already dark.

gána n. /gá na /
3 1

Definition:
(1) Pangasinan: masánting o báli bálin lúpa
(2) Tagalog: ganda, kaaya ayang mukha
(3) English: beauty, loveliness, elegance

Sample Sentences:
(1) Pangasinan: Maganggána may anák mo, sínga sika nen kapanaúnan mo.
(2) Tagalog: Napakaganda ng anak mo, para ikaw lang nong panahunan mo.
(3) English: our child is very beautiful just the way you were back then.
garíta n. /ga ríta /
3 3

Definition:
(1) Pangasinan: salíwan na ambábangil a láko
(2) Tagalog: tindahan ng kung ano ano
(3) English: corner store, sari-sari store

Sample Sentences:
(1) Pangasinan: Únla ka pad garíta ta mangáliw kay ínasin.
(2) Tagalog: Pumunta ka nga sa tindahan at bumili ng bagoong.
(3) English: Will you go to the store and buy salted fish.

gáwat n. /gá wá t/3 1

Definition:
(1) Pangasinan: panaon na mairáp so manbílay ta makápoy so anápan,
panaon na éras
(2) Tagalog: panahon ng taggutom, pandemya o paghihirap
(3) English: famine, starvation, scarcity, a time of hardship

Sample Sentences:
(1) Pangasinan: Gáwat a maóng lálo la et panaon a pandémya.
(2) Tagalog: Panahon ng pandemya kaya taghirap ngayon.
(3) English: Life is hard due due to pandemic.
gigánte adj. /higá ntE/
1

Definition:
(1) Pangasinan: langkáway
(2) Tagalog: matangkad; malaki
(3) English: giant, tall

Sample Sentences:
(1) Pangasinan: Karakélan a basketbólista et gigánte.
(2) Tagalog: Karamihan sa mga basketbolista ay matatangkad.
(3) English: Most of the basketball players are tall.

H.

háyskul n. /há ysko l/


2 3

Definition:
(1) Pangasinan: táwag ed unsublay a lebel kasúmpal na elemetarya
(2) Tagalog: kasunod na lebel pagkatapos ng elementarya; mataas na
paaralan
(3) English: the next level after elementary is high school

Sample Sentences:
(1) Pangasinan: Amayámay so aga akapan háyskul nen sáman a panaón.
(2) Tagalog: Madaming hindi nakapaghayskul noong unang panahon.
(3) English: Too many are not able to go high school way back then.
hólin n. /hó l in/
1 2

Definition:
(1) Pangasinan: bulintik
(2) Tagalog: laruan na bilugan gawa sa marbel
(3) English: the game of marbles

Sample Sentences:
(1) Pangasinan: Awít mo may hólin mo? Gá, ta mangálaw tayó.
(2) Tagalog: Dala mo ung holin mo? Tara, maglaro tayo.
(3) English: Did you bring your marble? Come on, let’s play.

hústo adj. /hústo / 3

Definition:
(1) Pangasinan: dúga, dugarúga, sákto,
(2) Tagalog: tama, sapat, sakto
(3) English: sufficient, enough, right, correct

Sample Sentences:
(1) Pangasinan: Husto so templa’y tinapay nen baim.
(2) Tagalog: Sakto sa templa ang tinapay ni lola mo.
(3) English: The bread by your grandmom has enough ingredients.
huéteng n. /huÉtEng/

Definition:
(1) Pangasinan: juéeng; kláse a sugal a tambálan a número
(2) Tagalog: sugal gamit ang kombinasyon ng mga numero
(3) English: jueteng; notorious number gambling game

Sample Sentences:
(1) Pangasinan: Antó kasí pawáy ed huéteng nátan?
(2) Tagalog: Ano kayang lumabas sa hueteng ngayon?
(3) English: What could be the number winners in jueteng today?

hukóm n. /hukó m/
1

Definition:
(1) Pangasinan: toon akapan aral na law
(2) Tagalog: hukom; taong nakapag aral ng law
(3) English: judge; law

Sample Sentences:
(1) Pangasinan: Nítan may hukóm a nan imbéstiga ed káso nen Pédro.
(2) Tagalog: ‘Yan ung hukom na nag imbestiga sa kaso ni Pedro.
(3) English: He is the judge who investigated on Pedro’s case.

I.
íba n. [i ba ]
1 1

Definition:
(1) Pangasinan: tóo ya kaíba
(2) Tagalog: kasama
(3) English: companion

Sample Sentences:
(1) Pangasinan: Ùnla kamin mibirthday, kaíba mi ka awà?
(2) Tagalog: Pupunta kaming makibirthday, kasama ka naming di ba?
(3) English: We will attend a birthday, you are coming with us right?

ibagá v. /i ba gá /
1 1 3

Definition:
(1) Pangasinan: isalíta, ibalíta
(2) Tagalog: sabihin, sabihan, i-report
(3) English: tell, inform, report

Sample Sentences:
(1) Pangasinan: Ímbaga nen Kapitan a waláy rasyon a nanlapó diman diá ed
abóng da.
(2) Tagalog: Sinabi ni Kapitan na merong rasyon na nagmula doon sa bahay
nila.
(3) English: Barangay Captain said that there is a relief good coming from
their house.
ibáñgat v. /i báñga t/
1 3

Definition:
(1) Pangasinan: itdáy áral, bángatan
(2) Tagalog: turuan, bigyang aral, gabayan
(3) English: teach, coach, impact, instruct

Sample Sentences:
(1) Pangasinan: Ibángat mo itay ugáw a maóng a áral insan panag ugáli.
(2) Tagalog: Turuan mo ang bata ng magagandang aral at magagandang
asal.
(3) English: Teach the child good things and good manners.

iknól n. /i knó l/
2 2

Definition:
(1) Pangasinan: iknól a manók
(2) Tagalog: itlog
(3) English: egg

Sample Sentences:
(1) Pangasinan: Bai Marsya, walay lako yo ya iknol?
(2) Tagalog: Lola Marsya, mau benta kayong itlog?
(3) English: Grandmom Marsha, do you sell egg?

inér adv. /i ner/


2
Definition:
(1) Pangasinan: pásen o direksyon a pantútung túngan
(2) Tagalog: lugar o direksyon na pinag uusapan
(3) English: place or where the place is being talked about

Sample Sentences:
(1) Pangasinan: Inér so láen mo?
(2) Tagalog: Saan ka pupunta?
(3) English: Where are you going?

References:

Benton, Richard A. (2019). Pangasinan Reference Grammar. University of Hawaii Press


Benton, Richard A. (2019). Pangasinan Dictionary. University of Hawaii Press
Jovellano, Mel V. (2018). Language Dictionary. 6th Edition

You might also like