1397/11/06 :‫درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻘﺎﻟﻪ‬

1398/04/11 :‫ﭘﺬﻳﺮش ﻣﻘﺎﻟﻪ‬

1

‫ﺗﺎﺛﻴﺮات ﺗﻨﺶﻫﺎي ﮔﺮاﻧﺸﻲ و ﺗﺸﻌﺸﻌﻲ ﺑﺮ ﮔﻴﺎﻫﺎن در‬

‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻓﻀﺎﻳﻲ‬
‫ﺗﻼش ﺑﺸﺮ ﺑﺮاي دﺳﺖﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻓﻀﺎ و ﺳﻔﺮﻫﺎي ﻓﻀﺎﻳﻲ روز ﺑﻪ روز ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ ﺷﺪه و ﻣﻮرد‬ ‫ ﭘﮋوﻫﺸـﮕﺎه‬،‫ اﺳـﺘﺎدﻳﺎر‬،*1‫اﻳﻤﺎن ﺷـﻔﻴﻌﻲ ﻧـﮋاد‬
‫ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻏﺬا ﺑﻪ ﺷﻴﻮه‬،‫ ﺑﺸﺮ ﺑﺮاي ﺑﻘﺎ‬.‫ﺗﻮﺟﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪان و آﻳﻨﺪهﭘﮋوﻫﺎن ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‬ ‫ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و ﻓﻨﺎوري‬،‫ وزارت ﻋﻠﻮم‬،‫ﻫﻮاﻓﻀﺎ‬
‫ ﻋﺪم رﺷﺪ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﮔﻴﺎﻫﺎن‬.‫ﭘﺮورش ﮔﻴﺎﻫﺎن در ﺳﻔﺮﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت ﻓﻀﺎﻳﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‬ ‫ داﻧﺸـﮕﺎه‬،‫ داﻧﺸﺠﻮي دﻛﺘـﺮي‬، 2‫ﺷﺮاره ﻗﺎﺳﻤﻲ‬
‫ از اﻳﻦرو ﺗﻨﺶﻫﺎي‬.‫ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ زﻧﺪه و ﻏﻴﺮزﻧﺪه ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﻮاع ﺗﻨﺶﻫﺎ دارد‬ ‫ﭘﻠﻲﺗﻜﻨﻴﻚ ﻣﺎدرﻳﺪ‬

‫ﻏﻴﺮزﻧﺪه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺮاﻧﺶ و ﺗﺸﻌﺸﻊ ﻛﻪ در ﺳﻔﺮﻫﺎي ﻓﻀﺎﻳﻲ ﺑﺸﺮ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري‬
1465774111 :‫ ﻛﺪﭘﺴﺘﻲ‬،‫* ﺗﻬﺮان‬
‫ ﮔﻴﺎه ﻣﺪﻟﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬،‫ در ﺑﻴﺸﺘﺮ آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎ‬.‫و رﺷﺪ ﮔﻴﺎﻫﺎن در ﻓﻀﺎ ﻣﻮرد ﭘﮋوﻫﺶ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‬
[email protected]
‫آراﺑﻴﺪوﺑﺴﻴﺲ ﺑﺮاي اﻋﻤﺎل ﺗﻨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻬﺖ ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﺎﺳﺦ رﺷﺪ ﮔﻴﺎﻫﺎن در ﻓﻀﺎ ﻣﻮرد‬
‫ ﻟﺬا در ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺗﻨﺶﻫﺎي ﮔﺮاﻧﺸﻲ و ﺗﺸﻌﺸﻌﻲ ﻓﻮق ﺑﺮاي ﮔﻴﺎه‬.‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‬
.‫آراﺑﻴﺪوﺑﺴﻴﺲ در ﺳﻔﺮﻫﺎي ﻓﻀﺎﻳﻲ ﻣﻮرد ﭘﮋوﻫﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‬

‫ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻓﻀﺎﻳﻲ‬،‫ ﮔﻴﺎﻫﺎن‬،‫ ﺗﻨﺶ ﻏﻴﺮزﻧﺪه‬،‫ ﺗﺸﻌﺸﻊ‬،‫ﮔﺮاﻧﺶ‬:‫واژهﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي‬

Effects of Gravitational and Radiation

Stresses on Plants Growth for Space Research

Efforts to reach space is becoming widespread and of great interest to I. Shafieenejad1*, Assistant
scientists and futurologists. in long time travels human beings are Professor, Aerospace Research
required to supply food in the form of growing plants. Growth of plants is Institute, Ministry of Science,
dependent on abiotic environmental factors, such as various stresses. Research, and Technology
Therefore, abiotic stresses such as gravity and radiation should be S. Ghasemi2, PhD Candidate,
investigated for the growth and maintenanceof plants in space. A plant Polytechnic University of Madrid
model such as Arabidopsis is used to investigate the response of plants (UPM)
regarding different stresses in space. Therefore, in this paper,
gravitational and radiation stresses have been studied on Arabidopsis
plant for space travels. *Corresponding Author, Postal
Code: 1465774111, Tehran, IRAN
Keywords: Gravity, Radiation, Abiotic stress, Plants, Space research
[email protected]
 ‫اﻳﻤﺎن ﺷﻔﻴﻌﻲﻧﮋاد و ﺷﺮاره ﻗﺎﺳﻤﻲ‬

‫‪2‬‬
‫اﺛﺮات ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﻣﺤﻴﻂ ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﻓﻀﺎ ﺑﺮ رﺷﺪ ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺑﺮاي‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﻲآرالاساس‪ 9‬ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﺎﻻ ﺟﻬﺖ اﻛﺘﺸﺎﻓﺎت‬
‫ﻓﻀﺎﻳﻲ در ﺧﺎرج از ﻣﺪارﻫﺎي ارﺗﻔﺎع ﭘﺎﻳﻴﻦ زﻣﻴﻦ‪ 10‬ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت آﻳﻨﺪه ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﻣﺎه و ﻣﺮﻳﺦ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ وﺿﻌﻴﺖ ﻓﻌﻠﻲ اﻳﻦ داﻧﺶ ﺑﻪواﺳﻄﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ‬ ‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﺣﻴﺎت ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﻲ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎزﺳﺎزي ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ﻣﺤﻴﻂ ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﻓﻀﺎ ﺑﺮ ﮔﻴﺎﻫﺎن‪ ،‬ﺗﻤﺮﻛﺰ در ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻣﺎه و‬ ‫ﺣﻴﺎﺗﻲ ﻣﺘﻜﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺣﻴﺎت ﻣﻴﻜﺮو اﻛﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ‬
‫ﻣﺮﻳﺦ و اﻳﺠﺎد ﻣﺤﻴﻂ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﺘﻔﺎوت از زﻣﻴﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺮاﻧﺶ و‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻠﻴﺴﺎ‪ 1‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد از اﻳﻦ دﺳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه‬
‫ﺗﺸﻌﺸﻊ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬در ﻫﻤﻴﻦ راﺳﺘﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﭘﺮوژه‬ ‫ﺑﺮاي آﻳﻨﺪه ﺑﺸﺮ در ﻓﻀﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ‬
‫‪ LiRHiPLiSME‬و در ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ آژاﻧﺲ ﻓﻀﺎﻳﻲ اروﭘﺎ‪ ،‬ﻳﻚ‬ ‫ﺑﻪواﺳﻄﻪ ﻳﻚ ﭼﺮﺧﻪ ﺑﺴﺘﻪ )ﺳﻲ آر ال اس اس(‪ 2‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ‬
‫‪11‬‬
‫ﻧﻘﺸﻪ راه ﺟﻬﺖ ﻫﺪاﻳﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ آﻳﻨﺪه در ﭘﺮوژه ﻣﻠﻴﺴﺎ‬ ‫ﮔﻠﺨﺎﻧﻪ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲرود ]‪ .[3-1‬ﭼﺮﺧﻪ اﻳﺠﺎد‬
‫و ﻛﺸﺖ ﮔﻴﺎه در ﻓﻀﺎ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ]‪ .[10‬ﻟﺬا ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﻮزه‬ ‫ﮔﻠﺨﺎﻧﻪ ﺑﺮاي رﺷﺪ ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺑﻪواﺳﻄﻪ ﺟﺬب و اﻧﺘﺸﺎر دي اﻛﺴﻴﺪ‬
‫ﺑﺮاي ﻛﺸﻮر ﺑﺮ اﺳﺎس اﺳﻨﺎد ﺑﺎﻻدﺳﺘﻲ و ﭼﺸﻢاﻧﺪازﻫﺎي ﺻﻨﻌﺖ‬ ‫ﻛﺮﺑﻦ و اﻛﺴﻴﮋن‪ ،‬ﺗﺼﻔﻴﻪ آب و ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻣﻮاد زاﺋﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻮاد‬
‫ﻓﻀﺎﻳﻲ ﻛﺸﻮر ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ارﺳﺎل ﻣﻮﺟﻮد زﻧﺪه ﺑﻪ ﻓﻀﺎ اﻣﺮي ﺣﺘﻤﻲ‬ ‫ﻣﻌﺪﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﻏﺬاﻳﻲ ﺑﺮاي رﺷﺪ ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻣﺪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺗﻨﺶﻫﺎي وارده از ﻣﺤﻴﻂ‬ ‫اﺳﺖ ]‪ 4‬و ‪ .[5‬ﻣﻮارد ﻓﻮق ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﭘﮋوﻫﺶ در‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﻓﻀﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﮔﺮاﻧﺶ و ﺗﺸﻌﺸﻊ ﺑﺮ روي ﮔﻴﺎه‬ ‫ﺣﻮزه ﺑﻴﻦ رﺷﺘﻪاي ﺑﻴﻮﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي و ﻓﻀﺎ از اوﻟﻮﻳﺖﻫﺎي ﭘﺮوژهﻫﺎي‬
‫آراﺑﻴﺪوﭘﺴﻴﺲ ﻣﻲﭘﺮدازد‪.‬‬ ‫ﻓﻀﺎﻳﻲ در ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻓﻀﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺎﺳﺎ‪ 3‬و اﻳﺴﺎ‪ 4‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻴﺎﻫﺎن آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﻓﻀﺎﻳﻲ ﻧﺸﺎن دادهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ رﺷﺪ و‬
‫ﺗﻨﺶﻫﺎي ﮔﺮاﻧﺸﻲ وارد ﺑﺮ ﮔﻴﺎﻫﺎن در‬
‫ﺗﻜﺜﻴﺮ در ﻣﻴﻜﺮو ﮔﺮاﻧﺸﻲ‪ 5‬ﻫﺴﺘﻨﺪ ]‪ 6‬و ‪ .[7‬اوﻟﻴﻦ ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺳﻔﺮﻫﺎي ﻓﻀﺎﻳﻲ‬ ‫داﻧﻪﻫﺎي ﮔﻨﺪم‪ ،‬ﻧﺨﻮد‪ ،‬ذرت و ﭘﻴﺎز در ﺳﺎل ‪ 1960‬ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻀﺎﭘﻴﻤﺎ‬
‫اﺳﭙﻮﺗﻨﻴﻚ ﺑﻪ ﻓﻀﺎ ارﺳﺎل ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﻴﺮوي ﮔﺮاﻧﺸﻲ ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ رﺷﺪ‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻓﻌﺎلﺳﺎزي واﺣﺪﻫﺎي ﭘﺎﺳﺦ دﻓﺎﻋﻲ ﮔﻴﺎه در ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻲﮔﺬارد‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﻧﻴﺮوي ﮔﺮاﻧﺸﻲ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ‬
‫ﭘﺮواز ﻓﻀﺎﻳﻲ دﭼﺎر اﺧﺘﻼل اﺷﺎره ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻳﻦ رﻓﺘﺎر از ﺑﻴﺎن ژن‬
‫ﻣﻴﻜﺮو ﮔﺮاﻧﺶ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻨﺶﻫﺎي ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ وارد ﺷﺪه ﺑﺮ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮﻳﺎﻓﺘﻪ ﮔﻴﺎه ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﻛﻤﺒﻮد اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد‬
‫ﮔﻴﺎﻫﺎن در ﺳﻔﺮﻫﺎي ﻓﻀﺎﻳﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻴﻜﺮو ﮔﺮاﻧﺶ ﺗﺎﺛﻴﺮات اﺟﺘﻨﺎب‬
‫در آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي اوﻟﻴﻪ زﻳﺴﺖ ﻓﻀﺎ در دﻫﻪ ﺷﺼﺖ ﻣﻴﻼدي‪،‬‬
‫ﻧﺎﭘﺬﻳﺮي ﺑﺮﮔﻴﺎﻫﺎن در ﻃﻮل ﺳﻔﺮﻫﺎي ﻓﻀﺎﻳﻲ دارد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺮ ﭼﻨﺪ ﭘﺎﺳﺦ ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژﻳﻚ ﻳﺎ راهﻫﺎي ﺑﻴﻮﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻬﻢ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺧﻄﺮات ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺳﻼﻣﺖ‬
‫ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺲ از آن رﺷﺪ ﮔﺴﺘﺮدهاي در اﻳﻦ ﻋﻠﻢ‬
‫در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﺗﻨﺶﻫﺎي ﻓﻮق اﺛﺮات ﻣﺨﺮﺑﻲ‬ ‫ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮ ﺑﺬرﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﺎﻧﻲ دارد ﻛﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ ﺟﻬﺖ اداﻣﻪ ﺣﻴﺎت ﺑﻪ ﻓﻀﺎ‬ ‫در اداﻣﻪ اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺟﻬﺖ ﭘﮋوﻫﺶ در دو زﻣﻴﻨﻪ ﻓﻮق‪،‬‬
‫ﺑﺮده ﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻮرد ﭘﮋوﻫﺶ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي‬ ‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮيﻫﺎي ﻓﺘﻮﺳﻨﺘﺰي ﻛﻠﺮﻻ‪ 6‬ﺑﺎ ﮔﻴﺎﻫﭽﻪﻫﺎي ﮔﻨﺪم و ﮔﻴﺎه‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ آن ﺳﺎزﮔﺎر ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﻨﺶ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ‬ ‫ﻓﻠﻔﻞ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﺎﻫﻮاره ﺑﺎﻳﻮ‪ 72-‬ﺑﻪ ﻓﻀﺎ ارﺳﺎل ﺷﺪﻧﺪ ]‪ .[15‬از آن‬
‫ﻧﺎﻫﻨﺠﺎريﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ‬ ‫زﻣﺎن‪ ،‬ﺗﻌﺪادي از آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ در ﻓﻀﺎﭘﻴﻤﺎ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ و‬
‫ﻛﺮوﻣﻮزوﻣﻲ‪ ،‬ﻧﺎﻫﻨﺠﺎريﻫﺎي ﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ و ﻳﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﺑﻴﺎن ژن‬ ‫داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺷﺎﻫﺪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت اوﻟﻴﻪ‬
‫را ﻣﻲﺗﻮان اﺷﺎره ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪه‬ ‫ﻳﻚ دوره ﻛﺎﻣﻞ زﻧﺪﮔﻲ آراﺑﻴﺪوﭘﺴﻴﺲ ﺗﺎﻟﻴﺎﻧﺎ‪ 8‬در ﻓﻀﺎﭘﻴﻤﺎي‬
‫از اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﺮ رﺷﺪ ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻴﻜﺮو ﮔﺮاﻧﺶ در‬ ‫ﺳﺎﻟﻴﻮت‪ 7-‬ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺷﺪه و ﻣﻮرد ﭘﮋوﻫﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ]‪.[9‬‬
‫ﺳﻔﺮﻫﺎي ﻓﻀﺎﻳﻲ اﺷﺎره ﺷﻮد‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﺳﻔﺮﻫﺎي ﻓﻀﺎﻳﻲ‬ ‫ﺗﻼشﻫﺎي ﮔﺴﺘﺮده و ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺧﺘﺼﺎصﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺮاي ﻛﺎﺷﺖ و رﺷﺪ‬
‫ﺑﺎ ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ ﺑﺮرﺳﻲ ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻋﻤﻠﻜﺮد ﮔﻴﺎﻫﺎن در ﻓﻀﺎ ﺑﻪوﺿﻮح‬ ‫ﮔﻴﺎﻫﺎن در ﻓﻀﺎ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري را ﻧﺸﺎن داده و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫زﻣﺴﺘﺎن ‪ /1397‬ﺳﺎل اول ‪ /‬ﺷﻤﺎره ‪) 1‬ﭘﻴﺎﭘﻲ ‪(7‬‬

‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﺶﻫﺎي ﻣﺤﻴﻄﻲ وارده ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻴﻜﺮوﮔﺮاﻧﺶ‪،‬‬ ‫ﺳﺆاﻻت ﻋﻠﻤﻲ ﺟﺪﻳﺪي را ﻣﻄﺮح ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬داﻧﺴﺘﻦ در ﻣﻮرد‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﺮ رﺷﺪ و ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژي ﮔﻴﺎﻫﺎن و در ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﺑﻴﺎن ژن دارد‪ .‬ﻟﺬا ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺑﺎﻟﻘﻮه رﺷﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﮔﻴﺎﻫﺎن‬
‫‪1. MELLiSSA‬‬
‫در ﻣﻴﻜﺮو ﮔﺮاﻧﺶ زﻳﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﻋﻤﺪه ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ‬ ‫‪2. CRLSS‬‬
‫‪3. NASA‬‬
‫‪4. ESSA‬‬
‫‪5. Micro-gravity‬‬
‫‪9. CRLSS‬‬ ‫‪6. Chlorella‬‬
‫‪10. LEO‬‬ ‫‪7. Bio-satelliteII‬‬
‫‪11. MELiSSA‬‬ ‫‪8. Arabidopsis thaliana‬‬
 ‫ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺗﻨﺶﻫﺎي ﮔﺮاﻧﺸﻲ و ﺗﺸﻌﺸﻌﻲ ﺑﺮ ﮔﻴﺎﻫﺎن در ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻓﻀﺎﻳﻲ‬
‫‪3‬‬

‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻴﻜﺮوﮔﺮاﻧﺸﻲ ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي ﺷﺪه‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﻪﻋﻠﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎﻓﺖ ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژي‪ ،‬ﻧﮕﺮاﻧﻲ دﻳﮕﺮي‬
‫ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﮔﻴﺎﻫﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻣﻴﻜﺮو ﮔﺮاﻧﺶ رﺷﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪان اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از اﻣﻜﺎﻧﺎت و ﺗﺠﻬﻴﺰات زﻣﻴﻨﻲ را ﺑﺮاي‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻴﻜﺮو ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢﻫﺎ ﺣﺴﺎس اﻧﺪ‪ ،‬وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت‬
‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻫﺪف ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻴﻜﺮوﮔﺮاﻧﺸﻲ در ﻓﻀﺎ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻴﻜﺮوبﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﮔﻴﺎﻫﺎن را ﺗﺤﺖ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻲ وزن ﺑﻮدن ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﺗﻮﺳﻌﻪ دادهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪،‬‬
‫ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ اﻏﻠﺐ از ﺳﺨﺖ اﻓﺰارﻫﺎي اﻳﺴﺘﮕﺎه ﻓﻀﺎﻳﻲ ﺟﺪا‬
‫ﺷﻨﺎوري ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﮔﺮاﻧﺶ را ﺟﺒﺮان ﻛﻨﺪ و ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻴﻜﺮوﮔﺮاﻧﺸﻲ‬
‫ﺷﺪه و ﺷﻮاﻫﺪي از آﻟﻮدﮔﻲﻫﺎي ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﮔﻴﺎﻫﺎن در ﻣﺤﻴﻂ‬
‫ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزيﺷﺪه را در ﻳﻚ اﺳﺘﺨﺮ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ‬
‫ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﻓﻀﺎﻳﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در‬
‫ﻓﻀﺎﻧﻮردان ﺑﺮاي ﺣﻀﻮر در ﻓﻀﺎ‪ ،‬زﻳﺮ آب آﻣﻮزش ﻣﻲﺑﻴﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻠﻴﻨﻮاﺳﺘﺎت‪13‬دﺳﺘﮕﺎﻫﻲ ﺗﺠﺮﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮدار ﺟﺎذﺑﻪ را‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت اوﻟﻴﻪ در اﻳﻦ ﺣﻮزه ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﻋﺪم آﮔﺎﻫﻲ از اﻳﺠﺎد‬
‫ﺣﻮل ﻳﻚ ﻳﺎ دو ﺑﺮدار در ﺣﺎل ﮔﺮدش ﻳﻜﺴﺎن ﻧﻤﺎﻳﺪ )ﺷﻜﻞ ﺷﻤﺎره‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ آﻧﺘﻲ ﻣﻴﻜﺮو ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢﻫﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﮔﻴﺎﻫﺎﻧﻲ‬
‫)‪ .((1‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻖ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻴﻜﺮوﮔﺮاﻧﺸﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻴﻜﺮو ﮔﺮاﻧﺶ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦﻫﺎي ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزيﺷﺪه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺗﺤﻘﻴﻖ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻴﻜﺮوﮔﺮاﻧﺸﻲ واﻗﻌﻲ‬ ‫اﻧﺘﻈﺎري ﺑﻪ ﻣﻴﻜﺮوبﻫﺎ ﻧﻴﺰ دادهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﺎﺳﺦ آﻧﻬﺎ در ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫ﻣﻮرد ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﻛﺎوﺷﮕﺮ ﻳﻜﻲ از‬ ‫ﮔﺮاﻧﺶ زﻣﻴﻦ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ ]‪.[11‬‬
‫ﺳﺎﻣﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ را ﺑﻪوﺟﻮد آورد‪.‬‬
‫ﻣﻴﻜﺮوﮔﺮاﻧﺶ‬
‫ﻣﻴﻜﺮوﮔﺮاﻧﺶ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﮔﺮاﻧﺶ روي ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﭼﻚ‬
‫اﺳﺖ و در ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻓﻀﺎﻳﻲ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﻪﻃﻮرﻛﻠﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺘﺎب ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 1g‬از ﻟﻔﻆ ﻣﻴﻜﺮوﮔﺮاﻧﺶ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻴﻜﺮوﮔﺮاﻧﺶ ﺑﻪواﺳﻄﻪ ﺳﻘﻮط آزاد در ﻳﻚ ﺟﺴﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺪﻳﺪ آﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -1‬دﺳﺘﮕﺎه ﻛﻠﻴﻨﻮاﺳﺘﺎت ‪ 2‬ﺑﻌﺪي‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪،‬در داﺧﻞ ﻣﺎﻫﻮارهاي ﻛﻪ در ﻣﺪار زﻣﻴﻦ ﻗﺮار دارد‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫ﭘﺪﻳﺪه ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﻲ رﻓﺘﺎر اﺛﺮ ﻣﻴﻜﺮوﮔﺮاﻧﺶ و‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻳﻚ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﺑﻪواﺳﻄﻪ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﺨﺖ و ﮔﺮان ﻗﻴﻤﺖ آزﻣﺎﻳﺶ در ﻓﻀﺎ‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻴﻜﺮوﮔﺮاﻧﺶ در‬
‫ﻣﻴﻜﺮوﮔﺮاﻧﺶ‬ ‫زﻣﻴﻦ در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎي اﺧﻴﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎي‬
‫ﮔﻴﺎهﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﺮ روي ﺗﺄﺛﻴﺮ ﮔﺮاﻧﺶ ﺑﺮ روي ﺑﺬرﻫﺎي ﮔﻴﺎه ﻣﺪل‪،‬‬
‫ﻣﺎﻓﻮق ﮔﺮاﻧﺶ‬
‫آراﺑﻴﺪوﭘﺴﻴﺲ ﺗﺎﻟﻴﺎﻧﺎ‪ ،‬و ﺑﺮ روي ﮔﻮﻧﻪ وﺣﺸﻲ‪ 14‬آن ﺑﻪﻋﻨﻮان ﮔﻴﺎه‬ ‫ﺷﺘﺎب ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪ 1‬واﺣﺪ ﻳﺎ ‪ 1g‬ﻣﺎﻓﻮق ﮔﺮاﻧﺶ‪ 12‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﺎﻫﺪ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ ]‪12‬و ‪ .[13‬ﺑﺬرﻫﺎ در ﻣﺤﻴﻂ ﻣﻮاﺷﻴﮓ و‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﺷﺘﺎب را ﻣﻲﺗﻮان در ﻳﻚ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ‬
‫اﺳﻜﻮگ ﻛﺸﺖ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﮔﻴﺎه آراﺑﻴﺪوﭘﺴﻴﺲ ﻳﻜﻲ از ﮔﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ‬ ‫دﺳﺘﮕﺎه ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻴﻮژ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺷﺘﺎبﻫﺎي‬
‫ﻛﻪ ﺗﻮاﻟﻲ ژﻧﻲ آن ﺑﻪﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه و از ﮔﻮﻧﺔ وﺣﺸﻲ‬ ‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪ 1g‬را ﺑﻪواﺳﻄﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺑﺮدار ﺳﺮﻋﺖ وﺳﻴﻠﻪ‬
‫آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺬرﻫﺎي ﺑﻪدﺳﺖآﻣﺪه‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﺪود ‪ 1‬ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ‬ ‫ﻓﻀﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺮﺗﺎب و ﻳﺎ ﻓﺮود ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻃﻮل از ﮔﻴﺎه آراﺑﻴﺪوﭘﺴﻴﺲ در ﻳﻚ ﮔﻠﺨﺎﻧﻪ آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﻛﺎﺷﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ در دورهﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ ‪ 3‬و ‪ 6‬و ‪12‬‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻴﻜﺮو ﮔﺮاﻧﺸﻲ واﻗﻌﻲ‬
‫ﺳﺎﻋﺖ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﺑﻴﺎن ژنﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﻣﻴﻜﺮوﮔﺮاﻧﺶ ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت را ﻣﻲﺗﻮان در ﺑﺮج ﺳﻘﻮط )ﺑﺮاي ‪10-2‬‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ﭘﻲ ﺳﻲ آر‪ 15‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ژن ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ‬
‫ﺛﺎﻧﻴﻪ(‪ ،‬ﺑﺎﻟﻦ )‪ 60-30‬ﺛﺎﻧﻴﻪ(‪ ،‬ﭘﺮواز ﻣﺪاري ﻫﺬﻟﻮﻟﻲ ﻳﻚ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﭘﺲ از ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻴﻜﺮوﮔﺮاﻧﺸﻲ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزيﺷﺪه‪ ،‬ﺳﻄﻮح‬
‫)‪ 25-20‬ﺛﺎﻧﻴﻪ( ﻳﺎ ﻳﻚ ﻛﺎوﺷﮕﺮ )ﺗﺎ ‪ 15‬دﻗﻴﻘﻪ( اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺷﺎﻳﺎن‬
‫روﻧﻮﻳﺴﻲ را اﻓﺰاﻳﺶ دادﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻃﻮر ﺧﺎص‪ ،‬ژنﻫﺎي ‪ CAT3‬و‬
‫زﻣﺴﺘﺎن ‪ /1397‬ﺳﺎل اول ‪ /‬ﺷﻤﺎره ‪) 1‬ﭘﻴﺎﭘﻲ ‪(7‬‬

‫‪ LEC1‬ﺑﻪﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻬﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺴﺒﻲ ﺑﻴﺎن ژن را ﻧﺸﺎن‬ ‫ذﻛﺮ اﺳﺖ اﻳﻦ روشﻫﺎ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﺳﺮﻳﻊ اﺳﺖ‪.‬‬
‫دادﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﻛﻲ از آن ﺑﻮده ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﺳﻄﻮح ﺑﻴﺎن روي‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﺪت اﺛﺮات ﻣﻴﻜﺮوﮔﺮاﻧﺶ‪،‬‬
‫آراﺑﻴﺪوﭘﺴﻴﺲ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻧﻮع ژنﻫﺎ و ﻋﻤﺪﺗﺎً زﻣﺎن ﺗﺄﺛﻴﺮ‬ ‫ﻣﺎﻫﻮارهﻫﺎ ﻳﺎ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎي ﻓﻀﺎﻳﻲ زﻳﺴﺘﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻴﻜﺮوﮔﺮاﻧﺸﻲ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزيﺷﺪه داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻳﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻓﻀﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ ISS‬از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﻬﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪13. Clinostat‬‬
‫)‪14. Colombia (Colo_0‬‬
‫‪15. PCR‬‬ ‫‪12. Hyper-gravity‬‬
 ‫اﻳﻤﺎن ﺷﻔﻴﻌﻲﻧﮋاد و ﺷﺮاره ﻗﺎﺳﻤﻲ‬

‫‪4‬‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﺑﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ آزﻣﺎﻳﺸﻲ در‬ ‫ﻋﻼوه ﺑﺮ آن روﻳﺎنﻫﺎي ﺗﺎزه ﺟﻮاﻧﻪ زده در ﺑﺬر آراﺑﻴﺪوﭘﺴﻴﺲ‬
‫ﻣﻌﺮض ﻣﻴﻜﺮو ﮔﺮاﻧﺶ‪ ،‬ﺳﻄﻮح ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦﻫﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬ ‫ﺗﺎﻟﻴﺎﻧﺎ در ﻣﻌﺮض ﻣﻴﻜﺮوﮔﺮاﻧﺶ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﺷﺪه و در دﺳﺘﮕﺎه‬
‫ﻣﻴﻜﺮو ﮔﺮاﻧﺶ ﻣﺪل ﺷﺪه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮕﺎه ﻛﻠﻴﻨﻮاﺳﺘﺎت‬ ‫ﻛﻠﻴﻨﻮاﺳﺘﺎت ﺳﻪﺑﻌﺪي ﺑﺮاي ‪ 96 ،48‬و ‪ 168‬ﺳﺎﻋﺖ در دﻣﺎي اﺗﺎق ﻗﺮار‬
‫ﺳﻪﺑﻌﺪي ﺑﺮﺧﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي روﻧﻮﻳﺴﻲ‪ 16‬ژن ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺸﺎﺑﻪ و ﺑﺮاي‬
‫آراﺑﻴﺪوﭘﺴﻴﺲ ﺗﺎﻟﻴﺎﻧﺎ را ﺗﻐﻴﻴﺮ داد‪ .‬از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﺛﺮ‬ ‫ﻫﻤﺎن زﻣﺎن ﺑﺪون ﺗﻨﺶﻫﺎي ﮔﺮاﻧﺸﻲ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬در‬
‫ﻣﻴﻜﺮوﮔﺮاﻧﺶ در ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻴﺰان ﺑﻴﺎن ژن ‪ TCH2/CML24‬اﺷﺎره‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻓﻮق‪ ،‬ﺑﻴﺎن ﻧﺴﺒﻲ ‪ 12‬ژن ﮔﻴﺎه ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و‬
‫ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﺑﻴﺎن ژنﻫﺎي ‪ CAT3 ،SGR2‬و‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ آﻧﺰﻳﻢﻫﺎي اﻛﺴﻴﺪاﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺤﺮك ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻣﻴﻜﺮوﮔﺮاﻧﺶ ﻣﻮرد‬
‫‪ LEC1‬ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﺑﻴﺎن ژن در ﺳﺎﻳﺮ ژنﻫﺎ ﻧﻴﺰ‬ ‫آزﻣﺎﻳﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬در اداﻣﻪ روﻳﺎنﻫﺎي ﺗﺎزه ﺟﻮاﻧﻪ زده در ﺑﺬر ‪-‬‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه و ﺑﻴﺎن آنﻫﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‬ ‫آراﺑﻴﺪوﭘﺴﻴﺲ ﺗﺎﻟﻴﺎﻧﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮕﺎه ﻛﻠﻴﻨﻮاﺳﺘﺎت ﺳﻪﺑﻌﺪي ﺗﺤﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻴﻜﺮوﮔﺮاﻧﺶ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻳﻚ ژن ﺧﺎص اﺳﺖ‬ ‫ﺗﻨﺶﻫﺎي ﻣﻴﻜﺮوﮔﺮاﻧﺸﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ )ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺷﻤﺎره )‪ (3‬رﺟﻮع‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ زﻣﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﻣﻌﺮض ﻣﻴﻜﺮوﮔﺮاﻧﺶ ﻧﻴﺰ ﺑﺴﺘﮕﻲ‬ ‫ﺷﻮد(‪.‬‬
‫دارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ اﻧﻮاع ﺳﻔﺮﻫﺎي ﻓﻀﺎﻳﻲ از ﻣﻨﻈﺮ اﻧﺪازه و‬
‫زﻣﺎن ﺷﺘﺎبﻫﺎي وارده ﺑﺮ ﻣﺴﻴﺮ ﻣﻬﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﻨﺶﻫﺎي ﺗﺸﻌﺸﻌﻲ‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮات ﺗﺎﺑﺶ در ﻓﻀﺎ از دﻳﮕﺮ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﻓﻀﺎﻳﻲ اﺳﺖ ]‪14‬و ‪ .[15‬ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻧﻈﻴﺮ ﺳﺎﻳﺮ‬
‫ﻣﻮﺟﻮدات زﻧﺪه در ﻓﻀﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت ﻛﻴﻬﺎﻧﻲ‪ GCR17‬و‬
‫ذرات ﺑﺎردار ﺧﻮرﺷﻴﺪي‪ SPE 18‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻳﺎد ﺷﺪه ﺑﺴﻴﺎر‬ ‫ﺷﻜﻞ ‪ -2‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺸﺖ ﺑﺮاي ﮔﻴﺎﻫﺎن‬

‫ﺑﺮاي ﺣﻴﺎت ﻣﻮﺟﻮدات زﻧﺪه ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻄﺮﻧﺎك اﺳﺖ و ﺑﺮاي ﮔﻴﺎﻫﺎن‬

‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺗﻨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺮب ﺗﺸﻌﺸﻌﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻃﻴﻒ‬
‫‪ GCR‬در درﺟﻪ اول از ﭘﺮوﺗﻮنﻫﺎي ﺑﺎ اﻧﺮژي ﺑﺎﻻ و ﻫﺴﺘﻪﻫﺎي‬
‫اﺗﻤﻲ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺣﺪود ‪ 87‬درﺻﺪ ﭘﺮوﺗﻮنﻫﺎي اﻧﺮژي ﺑﺎﻻ‪ 12 ،‬درﺻﺪ‬
‫ذرات آﻟﻔﺎ و ‪ 1‬درﺻﺪ ﻳﻮنﻫﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦﺗﺮ از آﻫﻦ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ SPE .‬از ﭘﺮوﺗﻮنﻫﺎي اﻧﺮژي ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﭘﺎﻳﻴﻦ و ذرات آﻟﻔﺎ‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻔﺮﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﻓﻀﺎﻳﻲ و ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﺑﺮ روي‬
‫زﻣﻴﻦ داﻧﺶ را در ﻣﻮرد اﺛﺮات ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﻨﺶﻫﺎي وارده ﺑﺮ‬
‫ﻣﻮﺟﻮدات زﻧﺪه و ﮔﻴﺎﻫﺎن اﻓﺰاﻳﺶ داده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﻤﻚ‬
‫ﺷﺎﻳﺎﻧﻲ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن و ﺣﻴﺎت ﻣﻮﺟﻮدات زﻧﺪه از ﻣﻨﻈﺮ ﺳﻔﺮﻫﺎي‬
‫ﻓﻀﺎﻳﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻴﺰان ﺗﺸﻌﺸﻌﺎت ﻓﻮق در دو ﺣﻮزه اﻃﺮف‬
‫زﻣﻴﻦ ﺗﺤﺖ ﻧﺎم ﻛﻤﺮﺑﻨﺪﻫﺎي ون آﻟﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪان‬
‫ﻓﻀﺎﻳﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا در اداﻣﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ اﺟﻤﺎﻟﻲ در ﻣﻮرد آن آورده ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ذر‪‬ات ﺑﺎرداري ﻛﻪ در ﻣﻴﺪان ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ زﻣﻴﻦ ﺑﻪ دام‬
‫زﻣﺴﺘﺎن ‪ /1397‬ﺳﺎل اول ‪ /‬ﺷﻤﺎره ‪) 1‬ﭘﻴﺎﭘﻲ ‪(7‬‬

‫ﻣﻲاﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻤﺮﺑﻨﺪﻫﺎي ﺗﺎﺑﺸﻲ ونآﻟﻦ‪ 19‬را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬

‫ﻛﻤﺮﺑﻨﺪﻫﺎ دو ﺣﻠﻘﻪ ﻣﻴﺎنﺗﻬﻲ اﻃﺮاف زﻣﻴﻦ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ون آﻟﻦ در ﺳﺎل ‪ 1958‬ﻣﻴﻼدي از دادهﻫﺎي ﮔﺮدآوري ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ‬

‫‪16. Transcriptional‬‬
‫)‪17. Galactic cosmic rays (GCR‬‬
‫‪18. Solar particle effect‬‬
‫‪19. Van Allen Belt‬‬ ‫ﺷﻜﻞ‪ -3‬دو ﻧﻤﻮﻧﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﻛﻠﻴﻨﻮاﺳﺘﺎت ﺳﻪﺑﻌﺪي‬