lale Devri

Turgut Cansever'in küçük küçük şehirler planladığını ama bu uygulamaları hayata geçiremediğini söyleyen Mustafa Kutlu, MMG'nin tüm dünyaya örnek olacak bu projeyi hayata geçirmesi gerektiğini belirterek her yıl binlerce şehir plancısı ve mimarın bu uygulamayı görmek için geleceği örnek bir küçük şehir inşa edilmesinin önemine değindi.

718 yılında Sadrazam Nevşehirli Damad İbrâhim Paşa'nın (ö. 1730) sadârete geçmesiyle Avusturya ile Osmanlılar arasında uzun zamandan beri devam eden savaşı sona erdiren Pasarofça Antlaşması imzalandı. Osmanlılar, bu antlaşma ile kısa bir süre de olsa barış dönemine girdiler. Lâle Devri (1718-1730) olarak adlandırılan bu dönem, daha çok zevk ve eğlence hayatı yönünden şöhret bulmuş olmakla beraber, birçok ilmî ve kültürel faâliyetin gerçekleştirildiği ve özellikle İbrâhim Paşa'nın şahsiyetinin öne çıktığı Osmanlı tarihinin önemli bir dönüm noktasıdır. İslâm dünyasında Pehlevi, Sanskritçe ve özellikle Eski Yunancadan Arapçaya sistemli bir tercüme faaliyetinin yaşandığı hicrî III. ilâ V. asırlardan sonra, daha çok eser telifine yönelinmiştir. Bu arada bazı hükümdarların arzusu üzerine birtakım eserlerin Arapça veya Türkçe'ye tercüme edilmesi zaman zaman söz konusu ise de bunun hiçbir zaman bir sistem dahilinde yürütülmediği bilinmektedir. Osmanlılar'da da Lâle Devri'ne kadar sistemli ve devlet eliyle yürütülen bir tercüme hareketine rastlanılmamaktadır. Bununla beraber Osmanlılarda her zaman Arapça'dan Türkçe ve Farsça'ya, Farsça'dan Türkçe ve Arapça'ya, Türkçe'den Farsça ve Arapça'ya çeşitli ilim sahalarında tercümeler yapılmıştır. Ancak bu tercümeler ortak bir kültürün İslam dünyasının kendi içinde mevcut olan farklı dillere aktarımından başka bir şey değildir. Ayrıca Osmanlı döneminde Rumca (Eski Yunanca), Latince ve diğer Batı dillerinden de birçok eser bu ortak kültürün dillerine tercüme edilmiştir. Kuruluş döneminde başlayan ve daha sonraki dönemlerde devam eden tıp, astronomi ve matematik gibi uygulamalı bilimlerdeki eserlerin Türkçe'ye tercümesi faaliyetinin en canlı dönemi Fatih zamanıdır. Bu dönemde yapılan yoğun tercüme faaliyetleri Fatih Sultan Mehmed'in teşviki ile yürütülmekteydi. 1 Lâle Devri önemli tercüme faaliyetlerine sahne olmanın yanında, ileride Batılılaşma olarak adlandırılacak bir hareketin ilk adımlarının atıldığı ve Batı ile yavaş yavaş fakat ciddî sosyal ve kültürel temasların başladığı bir dönem olması itibariyle de dikkat çekmektedir.

Bu çalışma, literatürde “Lâle Devri” olarak geçen dönemin büyük ölçüde
Batılılaşma/gelişme, sefahat ve yozlaşma ekseninde ele alındığını tespit etmekte; bu tek boyutlu yaklaşımların sınırlarını tartışarak, dönemin çok boyutlu ve bütüncül bir perspektiften nasıl değerlendirilebileceğine dair bir analiz sunmayı amaçlamaktadır. Dönemin öne çıkan birincil kaynakları olan Nedim’in Divânı, Vehbi’nin Surnâmesi, Lady Mary Montagu'nun Türkiye Mektupları, Fındıklılı Süleyman Efendi’nin Mür'i't-tevârih'i, Çelebizâde İsmail Âsım Efendi'nin Tarihi ve Abdi’nin Tarihi, dönemin sosyal, kültürel ve siyasi konjonktürüne ilişkin zengin bilgiler sunmaktadır. Ayrıca Selim Karahasanoğlu’nun Osmanlı elitlerinin tüketim alışkanlıkları üzerine yaptığı arşiv çalışmaları, döneme dair yeni bakış açıları kazandırmaktadır. Çalışmada, dönemin çok yönlü ve karmaşık yapısı analiz edilerek kaynakların tarihi değerine dikkat çekilecektir. Bu kapsamda, tarih yazımının ve kaynakların teyit yanlılığına karşı dikkatli bir analiz süzgecinden geçirilmesi gerektiği ileri sürülmektedir. Aynı zamanda, bu çalışma, Lâle Devri’ni araştırmak isteyen yeni araştırmacılara dönemin öne çıkan birincil kaynaklarını tanıtarak ve bunların nasıl incelenmesi gerektiğine dair yöntem önerileri sunarak bir kılavuz niteliğinde olmayı da amaçlamaktadır.


This article aims to present an analysis of how the period called the "Tulip Era" in the literature can be evaluated as a multidimensional and integrative perspective by establishing that the period is mostly discussed within the context of Westernization/development, dissipation and degeneration, and discussing the limits of these one-dimensional approaches. The prominent primary sources of the era Nedim’s Divân, Vehbi’s Surnâme, Lady Mary Montagu's Turkish Embassy Letters, Fındıklılı Süleyman Efendi's Mür'i't-tevârih, Çelebizâde İsmail Âsım Efendi's Tarih and Abdi's Tarih provide rich information about the social, cultural and political conjuncture of the period. Additionally, Selim Karahasanoğlu's archival studies on the consumption habits of the Ottoman elite
bring new perspectives to the period. This study will analyze the multifaceted and complex nature of the period and point to the historical value of the sources. In this context, it is asserted that historiography and sources should be carefully analyzed against confirmation bias. This study also aims to guide new researchers who wish to study the Tulip Period by introducing the most important primary sources of the period and providing methodological suggestions on how they are supposed to exeminated.

Bu çalışma, literatürde “Lâle Devri” olarak geçen dönemin büyük ölçüde Batılılaşma/gelişme, sefahat ve yozlaşma ekseninde ele alındığını tespit etmekte; bu tek boyutlu yaklaşımların sınırlarını tartışarak, dönemin çok boyutlu ve bütüncül bir perspektiften nasıl değerlendirilebileceğine dair bir analiz sunmayı amaçlamaktadır. Dönemin öne çıkan birincil kaynakları olan Nedim’in Divânı, Vehbi’nin Surnâmesi, Lady Mary Montagu'nun Türkiye Mektupları, Fındıklılı Süleyman Efendi’nin Mür'i't-tevârih'i, Çelebizâde İsmail Âsım Efendi'nin Tarihi ve Abdi’nin Tarihi, dönemin sosyal, kültürel ve siyasi konjonktürüne ilişkin zengin bilgiler sunmaktadır. Ayrıca Selim Karahasanoğlu’nun Osmanlı elitlerinin tüketim alışkanlıkları üzerine yaptığı arşiv çalışmaları, döneme dair yeni bakış açıları kazandırmaktadır. Çalışmada, dönemin çok yönlü ve karmaşık yapısı analiz edilerek kaynakların tarihi değerine dikkat çekilecektir. Bu kapsamda, tarih yazımının ve kaynakların teyit yanlılığına karşı dikkatli bir analiz süzgecinden geçirilmesi gerektiği ileri sürülmektedir. Aynı zamanda, bu çalışma, Lâle Devri’ni araştırmak isteyen yeni araştırmacılara dönemin öne çıkan birincil kaynaklarını tanıtarak ve bunların nasıl incelenmesi gerektiğine dair yöntem önerileri sunarak bir kılavuz niteliğinde olmayı da amaçlamaktadır.

Damarların içinde dolaşan kırmızı renkli sıvı, insan için hayati önem taşımaktadır; bu nedenle insanlar, zaman içerisinde hayatın farklı alanlarında kana çeşitli anlamlar yüklemişlerdir. Kanın sağaltıcı, koruyucu ve arındırıcı özellikleri vardır. Buna bağlantılı olarak kanın güç ve canlılık verici, kötülüklerden arındırıcı olduğuna inanılmıştır. Kana verilen önem ve kanla ilgili birtakım inançlar ışığında ortaya çıkan anlamlar, klasik Türk şiirinde de yer edinmiştir. Dinî inançlar ve halk kültüründe kana atfedilen anlamlar, kan ile ilgili deyimler ve tabirler klasik Türk şairlerinin şiirlerinde karşımıza çıkar. Klasik Türk şiirinde sevgilinin kanla ilgisi "hûn, dem, kan" kelimeleri ile farklı teşbih ve mecazlarla ifade edilir. Kan ve sevgili çeşitli unsurlar vasıtasıyla birbiriyle ilişkilendirilir. Metin merkezli bu çalışmada 15 ve 16. yüzyıl klasik Türk şiirinden seçilen örnek beyitlerde sevgilinin güzellik unsurları ile kan arasındaki ilişki irdelenmiştir. Bu ilgi inançlarda, halk kültüründe, dönemin gelenek ve görenek anlayışında kanın güzellik unsurlarına yansıyan kısımlarında araştırılmıştır. Çalışmada, klasik Türk şiirinde sevgilinin güzellik unsurları çerçevesinde kan ve kanla aynı anlama gelen kelimeler, teşbih, mecazlar incelenmiş, şairlerin hayal dünyasında yer edinmiş sevgilinin güzellik unsurları kanla bağlantılı diğer unsurlarla birlikte değerlendirilmiştir.

Osmanzade Ahmed Taib's Reinterpretation of Gelibolulu Mustafa Ali's Work Öz Mehâsinü'l-Âdâb, devlet adamlarına yönelik ahlaki öğütler içeren önemli bir eserdir. Gelibolulu Mustafa Âlî, bu eseri Câhiz'in Minhâcü's-sülûk ilâ Âdâbı Sohbeti'l-mülûk isimli eserini Türkçeye tercüme edip, Osmanlı İmparatorluğu'yla ilgili bazı eklemeler yapmak suretiyle hazırlamıştır. Mehâsinü'l-Âdâb 17. yüzyılda Osman-zâde Ahmed Tâib tarafından özetlenerek Telhîs-i Mehâsinü'l-Edeb olarak adlandırılmış ve dönemin önemli devlet adamlarından Damat İbrahim Paşa'ya sunulmuştur. Osman-zâde Ahmed Tâib, Telhîs'i hazırlarken Mustafa Âlî'nin edebî üslubunu ve tarihçiliğini eleştirerek, daha sade ve anlaşılır bir dil kullanmayı tercih etmiştir. Ayrıca Mustafa Âlî'nin ilmiye sınıfına yönelik eleştirilerini âlimlere saygısızlık olarak gördüğünden telhîste bu eleştirilere yer vermemiştir. Telhîs-i Mehâsinü'l-Edeb'de dikkat çeken bir diğer husus ise Osman-zâde Ahmed Tâib'in dönemin sosyal ve siyasî atmosferini eleştirmekten çekinmesi ve bu konulara yer vermemesidir. Bu açıdan bakıldığında eser, Tâib'in düşünce dünyası ve edebî anlayışı hakkında önemli ipuçları sunmaktadır. Çalışmanın amacı, Gelibolulu Mustafa Âlî'nin Mehâsinü'l-Âdâb adlı eserinin özeti olan Telhîs-i Mehâsinü'l-Edeb üzerinde detaylı bir inceleme yaparak, eserin ortaya çıkış sürecini ve içeriğini ortaya koymaktır. Üç bölümden oluşan çalışmamızın birinci bölümde Osman-zâde Ahmed Tâib'in hayatı ve eserleri üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde Telhîs-i Mehâsinü'l-Edeb'e ait tespit edebildiğimiz nüshalar tanıtılmış, isimlendirilmesi ve muhtevası hakkında bilgi verilmiş, Osman-zâde Ahmed Tâib'in Mustafa Âlî'ye yönelik eleştirileri ve esere yapmış olduğu müdahaleler örneklendirilerek okuyucuya sunulmuştur. Çalışmanın üçüncü bölümü ise Telhîs-i Mehâsinü'l-Edeb'in günümüz Türkçesine sadeleştirilmesinden ibarettir. Sadeleştirme yapılırken Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesinde, Bağdatlı Vehbi Koleksiyonunda 1510 no ile kayıtlı bulunan nüsha esas alınmıştır. Sadeleştirme kısmında, metinde yer alan şiirler düz yazı olarak aktarılmış ve hikâyelere yer verilmemiştir.

Din değiştirerek Osmanlı uyruğuna geçmiş olan yabancıların Osmanlı devleti hizmetinde bilim, kültür ve teknik sahalarında gerçekleştirdikleri faaliyetleri, bunların Osmanlı kültür ve bilim hayatına katkıları konusundaki araştırmalar yok denecek kadar azdır. Konuşmamızın ana hedefi, bu bahsedilen problematik çerçevesinde 18. yüzyıl sonları ve 19. yüzyıl başlarında Osmanlı hizmetinde bulunan bir Avrupalı örneğinden yola çıkarak, meselenin küçük bir kesitini sunmaktır. Zira mühtediler meselesi gerçekten Osmanlı tarihinin belki de en az bilinen yönünü oluşturur. Dolayısıyla bu konuda söyleyeceklerimiz bir durum tespiti yapmaktan ibaret olacaktır. Ancak araştırmalarımız bir mühtedinin biyografisinin ötesinde, dönemin bilim ve kültür muhitinde Avrupalılar, mühtediler ve Müslüman zevat arasındaki ilişkiler, bilim ve sanayi konusundaki yaklaşımlar, dönemin eğilimleri, gelişme konusundaki hamlelerin karşısındaki engeller ve idarecilerin tutumlarını irdeleyerek Osmanlının (olumlu-olumsuz) tavırlarının geçmişteki yansımalarını da gözlemleme imkanını vermektedir. Burada ele alacağımız şahsiyet hakkında Osmanlıdaki bütün diğer Avrupalı mühtediler gibi çok az şey bilinmektedir. Konumuza girmeden önce Osmanlılarda ihtida geleneği hakkında kısa bilgiler vermek, seçmiş olduğumuz örneğin niçin özel bir öneme sahip olduğunu açıklamamıza yardımcı olacaktır kanaatindeyim.

The phenomenon of urbanization over the last few hundred years has put people into certain patterns. The integrity of the soul, body, heart and mind of the person who moves from one closed place (home) to another closed place (workplace, school, hospital, shopping mall, etc.) every day and lives monotonously has begun to deteriorate in a way that prioritizes the body. This situation has revealed an insatiable type of person who tries to fulfill the desires of his soul and pursues pleasure. The most distinctive characteristic of this type of person is indifference. As a result of discontent, negativities such as envy, grudge, consumerism and waste may become widespread in society. The article first explains the meaning of opinion; The semantic framework of this concept is tried to be drawn by examining the relationship of contentment with Sufism terms such as faith, obedience, consent, patience, poverty, istiğna, gratitude, trust, solitude, asceticism. After giving information about the place of opinion in religion, Sufism and our culture, the main metaphors related to opinion created in classical Turkish literature are briefly explained. Subsequently, in Ali Şîr Nevâyî's divans named Garâ'ibü's-Sıgar, Nevâdirü'ş-Şebâb, Bedâyi'ü'l-Vasat, Fevâyidü'l-Kiber, which were selected as examples, the similes, dreams and imaginations created about opinion are classified; The data obtained is interpreted with the help of tables and graphs, and the results are evaluated. The aim of the study is to explain the dreams and imaginations created by Ali Şîr Nevâyî about the concept of opinion, thus to indirectly reveal the artist's perception of opinion in the social mentality of that age, and to contribute to the awareness of today's people and societies on this subject.

The phenomenon of urbanization over the last few hundred years has put
people into certain patterns. The integrity of the soul, body, heart and mind of the person who moves from one closed place (home) to another closed place (workplace, school, hospital, shopping mall, etc.) every day and lives
monotonously has begun to deteriorate in a way that prioritizes the body. This situation has revealed an insatiable type of person who tries to fulfill the desires of his soul and pursues pleasure. The most distinctive characteristic of this type of person is indifference. As a result of discontent, negativities such as envy, grudge, consumerism and waste may become widespread in society.
The article first explains the meaning of opinion; The semantic framework of this concept is tried to be drawn by examining the relationship of contentment with Sufism terms such as faith, obedience, consent, patience, poverty, istiğna, gratitude, trust, solitude, asceticism. After giving information about the place of opinion in religion, Sufism and our culture, the main metaphors related to opinion created in classical Turkish literature are briefly explained. Subsequently, in Ali Şîr Nevâyî's divans named Garâ'ibü's-Sıgar, Nevâdirü'şŞebâb, Bedâyi'ü'l-Vasat, Fevâyidü'l-Kiber, which were selected as examples, the similes, dreams and imaginations created about opinion are classified; The data obtained is interpreted with the help of tables and graphs, and the results are evaluated.
The aim of the study is to explain the dreams and imaginations created by Ali Şîr Nevâyî about the concept of opinion, thus to indirectly reveal the artist's perception of opinion in the social mentality of that age, and to contribute to the awareness of today's people and societies on this subject.

The Tulip Period corresponds to the years between 1718 and 1730 and is a period ingrained in the minds, often forming opinions based on hearsay and partial information during the Ottoman era. The prevalent perception is that it was a time of indulgence and pleasure, where state affairs took a back seat, characterized by a lack of progress and transformation in governance. Especially considering the foundation of the Patrona Halil Rebellion, this period can be directly interpreted as such, but contrary to this view, there were significant changes and developments during this period. These changes and developments would serve as a foundation for future rulers and grand viziers, paving the way for more permanent and decisive actions in subsequent eras.

The Tulip Era refers to a period in the Ottoman Empire that began with the signing of the Treaty of Passarowitz with Austria in 1718 and ended with the Patrona Halil Rebellion in 1730. During this period, Sultan Ahmed III was the monarch, with Nevşehirli Damat Ibrahim Pasha serving as the Grand Vizier. The Tulip Era is considered a time in Ottoman architecture when significant changes were not made, however, the influences of the West began to be seen.

Ibrahim Pasha (1662-1730) was a significant statesman in the Ottoman Empire during the early 18th century. Born in Nevşehir, Ibrahim Pasha moved to Istanbul where he first joined the Guild of Confectioners and then the Guild of Janissaries. After serving in various administrative and financial positions within the government, he became a close associate of Prince Ahmed. This period was filled with intrigues that led to his exile, orchestrated by his political rivals. His return from exile paved the way for his rise in his career and subsequently participation in major military campaigns alongside Grand Vizier Damat Ali Pasha.

The war fought with the Holy League between 1683 and 1699, followed by the signing of the Treaty of Karlowitz, not only possessed many characteristics but also paved the way for advancements in the Ottoman bureaucracy including the office of the reisülküttap, and marked the beginning of a new era where dialogue and observations with Europe could be constructed through diplomatic channels. The subject of this article, Ahmed Resmî Efendi (1700-1783), was one of the bureaucrats and statesmen nurtured in this conducive environment. Climbing the career ladder, where merit and appointment still held the utmost importance in assigning roles, Ahmed Resmî Efendi's first stop was gaining the patronage of the reisülküttap Tavukçubaşı Damadı Mustafa Efendi. Under his mentorship, he found positions in various levels of state service over time. His initial roles included overseeing the arsenals of Thessaloniki, Gallipoli, and Istanbul, as well as accounting for small charitable foundations.

Değişen ve Modernleşen Dünya içerisinde bulunan, dönemin önemli Devletlerinin sefirlik mücadelelerine Osmanlı Devleti'nin dahil olması sonucu Paris'e gönderilen ve Osmanlı Devleti'nin modernleşmesine, gelişmesine katkıda bulunan Yirmisekiz Mehmet Çelebi hakkında yazılmıştır. Sefaretnamesi, eserleri ve bibliyografisinden bahsedilmiştir.

Çalışmamın giriş kısmında yazının ve kitabın önemi hakkında çeşitli bilgiler verdikten sonra matbaanın insanlık için önemi değerlendirilmiş, matbaa ile ilgili görüşlerini bildiren değerli bilim adamlarından bazılarının görüşleri bu bölüme taşınmıştır. Osmanlıların matbaaya karşı tavırları değerlendirilmiş, Lale Devri hakkında genel bilgiler verilmiştir.
Birinci bölümde matbaanın Johann Gutenberg’e kadar gelişimi hakkında bilgi verildikten sonra, modern matbaanın gelişmesi hakkında genel bilgiler verilmiştir.
İkinci bölümde ise İbrahim Müteferrika’nın hayatı, şahsiyeti ve eserleri hakkında bilgi verildikten sonra devlet tarafından desteklenen ilk Türk matbaasının kuruluş aşamalarına ve bu matbaada basılan eserlere değinilmiş ve haklarında toplanılan bilgilere geniş çapta yer verilmiştir.
v

vi
Üçüncü bölümde Osmanlı Devleti’nde azınlıkların kurdukları matbaalar hakkında bilgi verildikten sonra ilk Türk matbaasının kuruluşu, Müteferrika matbaasında basılan eserler, matbaanın gecikme sebepleri ve Müteferrika’nın ölümünden sonra Osmanlı matbaasının durumu hakkında ayrıntılı bilgiler verilmiştir.
Dördüncü bölümde geleneksel Osmanlı bilim anlayışı ve Osmanlı eğitim hayatında matbaanın yeri ve önemi hakkında bilgiler verilmiştir.
Sonuç bölümünde çalışmam hakkında genel bir değerlendirme yapıldıktan sonra, tarihte soru işaretleriyle dolu olan bu alanda daha geniş çapta araştırmaların yapılması gerektiği belirtilmiş ve çalışma sonlandırılmıştır.

ÖZ Klasik şiirde şuh söylemin başlangıçtan itibaren pek çok şair tarafından kullanıldığı görülmektedir. Dehhânî ile başlayan bu kullanım, güçlü şairler elinde geliştirilse de Nedîmşuhâne tarzı bir ekol hâline getirmiştir. Nedîm ise bu tarzı en güzel şekilde terennüm edip takipçilerine ulaştırmıştır. Şuhane tarzda şiirler yazan Seyyid Vehbî debu üslubu, Nedîm'i aratmayacak bir söylemle kullanarak bu tarzın önemli takipçisi olmuştur. Vehbî; sevgiliyi gümüş göğüslü, âşığına nazik davranan ve sınırsızca buse veren, naz yapmayan, kucaklanan, âşığının hanesine gelerek onu mutlu eden, balık etli, kiraz gibi yanakları ile gayet cazibeli, hamamda tenini görünür kılacak derecedepervasız tavırlı olarak resmeder. Bu betimlemelerde ifade edilen sevgilive ona yönlendirilen ifadeler şuhtur. Bu sevgili ayrıca; yürüyüşü, tavrı, tabiatı yanında, mahremiyetini ifade eden fiziksel cazibesi, şarap gibi mest eden dudakları ve kıyametler koparan tıfıl niteliği ile Nedîm'in meşrebine uygun bulduğu sevgililerine de benzemektedir. Vehbî, Nedîm'den miras aldığı bu söylemi ilerletmede gayet başarılı olmuştur. O, bu nedenle Nedîm takipçiliğinde bir eşik konumundadır. Çalışmada şairin bu konumu şuh sevgili, vuslatın şuh terennümü, şarap-sevgili birlikteliği ile şaraba atfedilen şuhluk ve hamam imajı çerçevesinde sevgilinin şuh terennümügibidört başlık altında şuhâne tarzın ilkeleri bağlamında incelenmiştir. Bu açıklamalar, klasik şiirin şuh söylemini Vehbî özelinde aydınlatmayı da amaçlamaktadır.

Osmanlı ülkesinde ilk Türk matbaasını kurmak isteyen İbrahim Müteferrika, bu matbaayı kurabilecek maddi ve manevi güce sahip değildi. Fakat Yirmi Sekiz Mehmet Çelebi ile birlikte Paris’e giden ve burada matbaa ziyaretleri gerçekleştiren Mehmet Said Efendi ile tanışması, İbrahim Müteferrika’nın hayatında önemli bir dönüm noktası oldu. Nitekim Fransa seyahatinden dönen Mehmet Said Efendi, Osmanlı topraklarında Türkler tarafından yönetilen ve işletilen ilk Türk matbaasını kurmayı planlıyordu. Aynı arzuyu duyan Mehmet Said Efendi ve İbrahim Müteferrika’nın fikir birliği ve ortak çabaları, Osmanlı İmparatorluğu’nda ilk matbaanın kurulmasına öncülük etti.

Öz Türk edebiyatında edebî bir tür olarak karşımıza çıkan rûznâmelerin Osmanlı döneminde ilk defa ne zaman ortaya çıktığına dair kesin bir bilgi yoktur. Ancak 18. yüzyıl ile birlikte özellikle Sultan Mahmud döneminde (1730-1754) birden fazla sır kâtibinin görev yaptığı ve ceride, ruznamçe olarak adlandırdıkları özel veya genel muhtevaya sahip günlükler tuttukları bilinmektedir. Eser, 18. yüzyıl için önemli bir eser mahiyetinde olup atış günlüklerini ihtiva ediyor gibi olsa da bu yüzyıl için ve genel Osmanlı tarihi için kayda değer bilgiler içermektedir. Şair/hami ilişkisi, inam ve inayetlerin nasıl verildiği, şairlerin şiirlerini nasıl sundukları, Osmanlı'nın bu döneminde var olan mesire alanları, yalı, köşk ve saraylar; padişahın günlük yaşamı, sportif etkinlikleri, silah teknolojisine duyduğu merak vb. bilgilere ulaşmak için birinci elden kaynak mahiyetindedir. Bu çalışmada 18. yüzyıl sır kâtiplerinden Ahmed Bin Hasan I. Mahmud'un tahta çıkışıyla beraber başlayan ve devam eden 4 yılı kapsayan atış günlükleri, kâtibin bizzat kendinin ve diğer şairlerin bu atışlar için kayıt düştükleri tarih manzumeleri ve nesir olarak ele alınan günlükler irdelenecektir." Tārīḫ-i Tüfeng-endāzī-i Sulṭān Maḥmūd Ḫān-ı Evvel" adlı eser tanıtılarak klâsik Türk edebiyatına ve diğer disiplinlere ne gibi katkılar sunabileceği üzerinde durulacaktır. Kâtibin yeni bir usûl gözeterek tertip ettiğini belirttiği bu eserin şekil ve muhteva özellikleri irdelenerek bir yazma eser olarak tanıtımı yapılacak, içerisinde geçen şairlerin kimlikleri hakkında bilgi verilecektir.

In the prologue in rimed prose of al-Yânyawî's translation of Ioannis Cottunius’ commentary on the Organon, al-Yânyawî provides us with important information regarding not only the reasons behind the redaction of his book but also, on a larger scale, concerning an ambitious project of translating anew Aristotle’s Logic, Physics, and Metaphysics. In his prologue, a good deal of al-Yânyawî’s depiction of Islamic philosophy reflects some critiques formulated both by al-Ghazâlî and Ibn Rushd.

Amasya II. Bayezid Il Halk Kutuphanesinde bulunan 15. ve 16. yuzyil ciltleri, sehrin her bakimdan gelisme gosterdigi sehzade sehri oldugu donemi kapsamaktadir. 15. yuzyilda bir taraftan Anadolu Selcuklu ve Beylikler doneminin cilt anlayisi surdurulmus , bir taraftan da yuzyilin ozelliklerini yansitan ornekler yapilmistir. Ayrica 15. yuzyila tarihli olmasina karsin sonraki donemlerde yenilenmis oldugu dusunulen ciltlerle bu yuzyil genis bir yelpaze sunmaktadir. 16. yuzyila gelindiginde ise 15. yuzyildaki karisik donemin aksine Osmanli cilt anlayisi dogrultusunda yapilmis zengin ve gelismis cilt orneklerinin varligi bilinmektedir. Amasya II. Bayezid Il Halk Kutuphanesi'nde bulunan ciltler, Turk cilt sanatinin baskentten uzak bir tasra sehrindeki akislerini gostermesi acisindan onem tasir.

Mevlânâ’nın Mesnevi’sinden başlayarak klasik Türk şiirinin mana ve hayal dünyasına giren “ney” imgesi şairlerce çok kez kullanılmıştır. Genellikle aşk ve ayrılık derdiyle gönlü yanık, bağrı delik deşik, yüzü sararmış âşığın sembolü olan ney, pek çok şiirde ayrılık ve hasret ile inleyişe işaret edecek şekilde yer almıştır. Lale Devri’nin şen ve şuh üslubuyla öne çıkan şairi Nedîm de bazı beyitlerinde ney imgesine yer vermiştir. Nedîm, bu beyitlerin ikisinde klasik Türk şiirinde yaygın olan dertli, gönlü yanan, feryat eden “ney” imgesini devam ettirmiştir.  Ancak onun bazı şiirlerinde “ney”i şevk ile, gönül coşkunluğu ile ilişkilendirdiği görülür. Bu, Nedîm’in kendi üslubu ile de örtüşen, klasik Türk şiirinde ney imgesine getirilmiş özgün bir yorumdur. Nedîm Dîvânı’nda şairin “ney”i kalem ile ve şiirinin sesi ile örtüştürdüğü beyitlere de rastlanır.  Bu çalışma; hüzün ve inleyiş ile özdeşleşmiş ney imgesinin Nedîm gibi şen ve şuh karakteri öne çıkan bir şairde nasıl işlendiğini göstermeyi amaçlamıştır. Neticede Nedîm, ney imgesini zaman zaman alışılmış tarzda kullansa da çoğu kez ona kendi şen ve coşkulu üslubunun damgasını vurmayı bilmiş, “ney”e özgün bir yorum ve duyuş getirmiştir.

Osmanlı düşünce tarihinin gerek İslam düşüncesiyle olan organik sürekliliği
gerekse de Batı dünyasında ortaya çıkan “yeni” düşünce akımlarıyla ilişkisi henüz sağlam bir zeminde ele alınıp incelenememiştir. Özellikle Batıda meydana gelen gelişmelerle Osmanlı âliminin kurduğu ya da kuramadığı irtibat çeşitli ön yargılı ve yüzeysel değerlendirmelerle ele alınmaktadır. Bu hususun anlamlı bir zeminde tartışılmasına katkı sağlayacak kritik noktalardan biri de Lale Devrinde kurulan tercüme heyetinin bir üyesi olarak Yanyalı Esad Efendi‟nin Ioannis Kuttinius‟un Aristoteles‟in Fizika‟sını kısmen şerh ve kısmen de özetlediği eserini et-Taʿlîmü‟s-sâlis adıyla Arapçaya tercüme ve şerh etmesidir. Bu çalışmada, Batıda yeni fizik anlayışının yaygınlaşmaya başladığı düşünülen bir dönemde çevirmek için neden Aristoteles fiziğine dair bu eserin seçildiği, çevirinin salt bir aktarımdan öte yeni bir yorum içerip içermediği gibi hususlar çerçevesinde, eserin İbn Rüşdcü yorumları öne çıkaran bazı tespitler paylaşılacaktır. Modern literatürdeki bazı okumaların eleştirisini de içeren bu tespitler, büyük oranda eserin mukaddimesi üzerinden yapılacaktır.
---
Both the continuity of the history of Ottoman thought with Islamic thought and its relationship with the "new" movements of thought that emerged in the Western world have not yet been analyzed on a solid ground. In particular, the connection that Ottoman scholars established or failed to establish with the developments in the Western has been handled with various biased and superficial evaluations. One of the critical points that will contribute to a meaningful discussion of this issue is the translation and commentary of Ioannes Cottunius' partial commentary and partial summarization of Aristotle's Physics into Arabic under the title al-Taʿlīm al-s̱ālis̱ by Asʿad al-Yānyawī as a member of the translation committee that established in the Tulip Period. In this study I will share some observations on why this work on Aristotle's physics was chosen for translation at a time when the new understanding of physics was thought to have become widespread in Europe, and whether the translation contains a new interpretation beyond a mere transmission. These determinations, which also include the criticism of some readings in the modern literature, will be largely based on the introduction (muqaddima) of the manuscript.

Öz: İslâm siyaset düşüncesi mirasının Osmanlı siyaset düşünürleri tarafından nasıl değerlendirildiği meselesi, Osmanlıların kendilerinden önceki ilmî ve fikrî birikimle nasıl irtibat kurduklarını anlamak açısından önemlidir. Osmanlı siyaset düşüncesinin kurucu unsurlarından olan tercümelere odaklanan bu çalışma, Osmanlı Devleti'nde 14-18. yy. arasında siyaset düşüncesi alanında Arapça ve Farsçadan tercüme edilen yaklaşık 170 civarında metni incelemekte olup, bu iki dilde kaleme alınan İslam siyaset düşüncesi eserlerini Osmanlı Türkçesine tercüme eden mütercimlerin hangi tercüme usullerine başvurdukları ve kaynak metni Türkçeye aktarırken ne türden tasarruflarda bulundukları meselesine odaklanmaktadır. Böylece Osmanlı Devleti'nde siyaset düşüncesini üretme yollarından biri olan tercüme eserlerin hangi ameliyelerden geçtikten sonra Osmanlı gündemine sunulduğu ve bu eserlerin Osmanlı siyaset düşüncesi özelinde ne türden katkılar içerdikleri belirlenmeye çalışılmaktadır.

Postmodernism, defined in the 20th century, has developed a perspective that questions modernity. According to this; Definitive definitions, defined genres belonging to modernism have been deconstructed, and concepts such as experimentation, interspecies, and fragmentation have come to the fore. In theater art, this point of view has led to the postdramatic theater concept after the theatrical with a new question of essence and form. Postdramatic theater, on the other hand, has created its visual language in the hands of practitioners trained in other arts such as Castellucci. The Italian artist is a director who has attracted attention with interdisciplinary performative works since the 2000s. This article centers on the semiotic examination of the Paris episode of Romeo Castellucci's performance in Tragedia Endogonidia. Castellucci defends the human species journey that created its own destruction through the use of fictional indicators. In this episode, the journey of genealogical destruction starting from the archaic ages to postmodernism is conveyed by the destruction and reconstitution of signs. This research aims to find the essence of the director's episode of "Paris" by analyzing it semiotically. Thus, thanks to the example of Tragedia Endogonidia, it aims to reveal an approach to the components and indicators of the postdramatic theater and how they are formed in a theatrical performance.

Osmanlı arşiv belgelerinde klişe hâlde kullanılmış birçok zarfa rastlanmaktadır. Bu kelimeler genellikle Arapça olup, Farsça ve Türkçe birleşik hâlde geçenleri de vardır. Çeşitli zamanlarda yazılmış milyonlarca arşiv belgesinde ortak bir dil ve klişe hâlde birçok kelime görülmektedir. Klişe kelimelerin arasında zarflar sayı bakımından büyük bir yer tutmaktadır. Bu çalışmada binlerce arşiv belgesi taranmış ve klişe hâlde kullanılan zarflar özenle ve titizlikle seçilip tanıklarıyla birlikte gösterilmiştir. Çalışmamızda öncelikle, birden fazla belgede kullanılıp klişe hâle gelşmiş zarflar seçilmiştir. Bu zarflar alfabetik sıra hâlinde ve tanıkları dipnotlarda gösterilerek verilmiştir. Gösterilecek tanıkların sayısı çok fazla olduğundan her bir zarf için bir tanık vermekle yetinilmiştir.

Lâle Devri, 1718 Pasarofça Antlaşması ile başlayıp 1730 Patrona Halil İsyanı ile son bulan uzun barış dönemidir. Bu barış ortamı, Osmanlı ilim ve kültür hayatında önemli gelişmelerin yaşanmasına fırsat vermiştir. Bu dönemde yaşanan bilimsel gelişmeleri; matbaanın açılması, resmî bir tercüme heyetinin kurulması, bilim adamlarının çalışmaları ve çeşitli alanlarda telif edilen kitaplar olmak üzere dört ana başlıkta değerlendirebiliriz. Matbaada ilk basılan 17 eserden çoğu lügat, tarih ve coğrafya alanlarındaydı. Bu sebeple matbaa, yeni bilimlerin Osmanlı’ya girişinde ve halkın kültür seviyesini artırmakta yeterli etkiyi gösteremedi. Kâğıt sıkıntısının çözülememesi, kitap fiyatlarının yüksekliği, büyük kütüphaneler kurulamaması gibi sorunlar yaşansa da matbaa, basılan eserler ve baskı sayıları göz önünde bulundurulduğunda önemli bir görev ifa etmiş oldu. Tercüme heyetinin çalışmaları ise İslâm medeniyetinin ilk yüzyıllarından sonra sistemli ve devlet eliyle yürütülen ilk çeviri faaliyetiydi. Dönemin bilim adamları arasında Yanyalı Esad, Câbîzâde Halil Fâiz, Ömer Şifâî ve Bursalı Ali Münşî gibi isimler öne çıkmaktadır. Fizik, astronomi, matematik, tıp, mühendislik, tarih, felsefe, mantık gibi alanlarda çalışmalar yapılmıştır. Tarih ve tıp alanındaki çalışmalar sayıca diğerlerinden fazladır. Yazılan eserler daha çok önceki eserlere şerh veya haşiye niteliğindedir. Eski eserler üzerindeki çalışmaların yanı sıra, modern bilimin aktarılması başlamıştır. Lâle Devri sona erse de modernleşme girişimleri sonraki yüzyıllarda da devam etmiştir.

The issue of how the legacy of Islamic political thought was evaluated by Ottoman political thinkers is important for understanding how the Ottomans established contact with the scholar and intellectual accumulation that preceded them. Focusing on translations as one of the constitutive elements of Ottoman political thought, this study examines around 170 texts translated from Arabic and Persian in the field of political thought in the Ottoman Empire between the 14th and 18th centuries, and focuses on the translation methods used by the translators who translated the works of Islamic political thought written in these two languages into Ottoman Turkish and what kind of changes they made while transferring the source text into Turkish. In this way, it is attempted to determine after which steps the translated works, which were one of the ways of producing political thought in the Ottoman Empire, were presented to the Ottoman agenda and what kind of contributions these works contain in terms of Ottoman political thought.
This article, which limits itself to the texts of disciplines such as âdâb (siyasatnâme-nasihatnâme), philosophy-ethics, fiqh, hadith, and Sufism, first analyzes the information provided by a limited number of translators describing the translation procedure. Subsequently, the translated texts are compared with the source texts and the translation methods of the translators are categorized under the headings of “literal translations”, “free translations”, “compilation type translations” and “partial/selected translations”. The literal translation method is a method that mostly manifests itself in early translations and involves a very limited contribution of the translator. Free translations are a more widespread type of translation that spans all periods of time. There are numerous examples that show that Ottoman translators considered it sufficient to provide the meāl-i munīf of the texts as an extension of the practical benefit they expected from the book they were translating. The compilation type of translations, on the other hand, is characterized by the selection and translation of hadiths related to certain topics (such as imâma, obedience, jihad, justice etc.). This can also be seen in the compilations of political advice works made from different political books written in Arabic and Persian. “Partial/selected translations”, on the other hand, do not deal with a work from beginning to end, but translate a certain part of it in full. This method, which was frequently used by Ottoman translators, takes shape as an extension of the idea of “extending the benefit to everyone”, which was one of the primary purposes of translating works. In this method, the translators omitted the parts that they considered useless or unnecessary, and limited themselves to translating the parts that would be of direct use to the addressee audience. Finally, some texts that present themselves as “original” without mentioning their relationship with “the source text” have been identified and these have been handled under the concept of "implicit translation".
The second part of the article focuses on how the translators take initiative in translation. In this part, the subject is examined under the following headings: “Interventions that improve or reduce and clean the text”, “writing a separate introduction and conclusion to the translation, not translating the introduction of the author of the source text”, “adding depth to the language and subject matter”, “Domesticating (Hanafization and Ottomanization) of the text”, “correction of the source text, criticism or justification of its claims”, and “giving the translation an original name that often includes a reference to the source text”. Subsequently, the subjection of translated texts to interlingual translation, is discussed.
Ottoman translators made important contributions to their translations, especially in terms of improving the text. In this respect, in addition to the practices such as opening up missing or closed issues, making the text comprehensible, transferring additional anecdotes to deepen the subject, additions are also made to criticize the practices and practitioners of the time period in which they are located, and such practices can be found in almost every translated text. Again, in order for the views expressed in the texts translated for a Turkish and Hanafi audience to appeal to this audience, it is seen that these views in the texts containing the views of different sects are subjected to an operation that we can express as a kind of “Hanafization”. In other words, the translators add the views of the Hanafi madhhab, which are not mentioned in the source text, to the translated text, and sometimes expand the subject in terms of Hanafism by referring to different Hanafi legal sources. Again, objections are raised to texts that contain statements against the Hanafi understanding, and these claims against Hanafism are answered. Thus, the translated text is adapted to the level of perception and acceptance of the Ottoman interlocutors. In addition to the way in which the source texts were brought closer to the Ottoman interlocutors in terms of fiqh content within the framework of the emphasis on Hanafism, “Ottomanization” was also carried out in various ways. As a different dimension of the interventions made in the form of adaptation and addition to the text, issues of importance in the context of the Ottomans can be added to the translation. While doing this, special attention is given to examples selected from the Ottoman milieu or deemed acceptable by the Ottomans, and Ottoman-centered ideal sultan typologies are highlighted. There may also be additions that portray the Ottoman dynasty as the legitimate representatives of Islamic history. In these respects, in some cases, there is a significant departure from the source text and the translator’s contribution becomes much more evident. Another indication of the Ottomanization process can be seen in the translations made by extracting from the source text. Thus, the focus is on what is meaningful/useful in the Ottoman context/specific to the addressee/audience, and issues that would pose a problem in this respect (such as the conditions required for the caliph and especially the issue of the Qurayshism of the caliphate) are omitted.
Finally, the article touches upon the issue of which of the classical texts that are frequently referenced in contemporary Islamic political thought literature have not been translated into Ottoman Turkish, and it is determined that many classical texts that are considered important by contemporary Islamic political thought literature (such as Ibn Muqaffā, al-Farabi, Ibn Sina, Ibn Bājja, Mawardī, Ferrā, al-Juwaynī, and Ibn Jamā'a's works) were not translated by Ottoman translators. This situation necessitates a rethinking of the Mavardī and al-Farabi-centered historiography of political thought, which is the dominant conception of contemporary literature.
When the translation preferences, procedures and dispositions of the Ottoman translators are evaluated as a whole, it is understood that a significant portion of the translated texts constitute an important part of Ottoman political thought as texts that were largely shaped by the contributions of the translators and that have originality. Therefore, any study that does not take translated works into consideration or ignores the multidimensional aspect of these works will be far from reflecting the holistic picture of Ottoman political thought.
Keywords: Islamic political thought, Ottoman political thought, Ottoman translation movements, translation studies, translation strategies.
 

Giriş * Daha sonra elçilerde aranacak şartların başında gelen bu cümle: "İkili görüşmeleri yapabilen, Hristiyanların siyaset ve hilelerini bilen, deneyimli, bilgili ve işin erbabı" manasındadır. Osmanlı Padişahı III. Ahmet zamanında Fransa Devleti ile olan ilişkileri geliştirmek amacıyla Yirmisekiz Çelebi Mehmed Efendi Fransa'ya geçici büyükelçi sıfatıyla gönderilmiştir.

Osmanli tarihinde “Nevsehirli” olarak bilinen Damat Ibrahim Pasa, Osmanli sadrazamlari icerisinde adindan sikca soz ettiren onemli sadrazamlardan biridir. Istanbul’a koyu Muskara’dan (bugunku Nevsehir) gelmis ve donemin padisahi III. Ahmet’le yollari kesistigi andan itibaren siyasi ve kulturel anlamda onemli islere imza atmistir. Kulturel anlamda yaptigi onemli islere baktigimizda, baskent Istanbul’un yani sira dogdugu yer olan Nevsehir’de bircok yapi grubunun baniligini ustlenmistir. Bu yapi gruplarinin bir kismini cesmeler olusturmaktadir. Bu makalede [1] Damat Ibrahim Pasa’nin baniligini ustlendigi Nevsehir’in Urgup ilcesinde bulunan cesmeler ele alinip tanitilmasi amaclanmistir. Kitabelerinden anlasilacagi uzere cesmeler, Damat Ibrahim Pasa tarafindan yaptirilmistir. Ilcede yer alan on cesmeden uc tanesi gunumuze ulasamamis, bu cesmelerin kitabeleri bugun Urgup Muzesinde muhafaza edilmektedir. Cesmeler tas malzemeden insa edilmis, genel olarak sade bir gorunume sahip olup, az da...

1699 yılında Fransız elçisi Charles de Ferriol, payitaht topraklarına ayak basmıştı. Diplomatik vesilelerle Osmanlı Devleti’nin başkentine gönderilen Ferriol, hayatında belki de bir kez eline geçecek bu fırsat için yanında Fransız ressam Jean Baptiste Vanmour’u da getirmiş ve ona  Osmanlı ile İstanbul kültürü, gelenekleri hakkında tablolar yaptırarak kendi koleksiyonuna eklemeyi amaçlamıştı. Jean Baptiste Vanmour için tüm hikaye böyle başlamış ve yaşamı payitahtta devam etmişti. 1711’de Ferriol’un geri dönme vakti geldiğinde artık Vanmour, İstanbul’dan ayrılmayı asla düşünmeyecek bir duruma gelmiş ve payitahta gönülden bağlanmıştı. 1737’deki ölümüne kadar payitahta kalan Vanmour, bu süreç içerisinde birçok tablo meydana getirmiş ve özellikle Lale Devri hakkındaki çalışmaları ile günümüzde bile kendinden söz ettirecek eserleri ile tanınmıştı. Vanmour’un hayatını ve çalışmalarını 1727’de yılında yine bir elçi şekillendirmişti. Bu sefer de Hollanda elçisi olarak Cornelis Calkoen payitahta adım atmış ve Vanmour, onun saraya girişi, Divan-ı Hümayun’da ağırlanışı ve padişah III.Ahmed’in huzuruna çıkışı hakkında birbirlerine bileşik şekilde yorumlanabilecek üç adet kıymetli tablo resmetmişti. Bu tabloların isimleri “Elçi Heyeti Sarayın İkinci Avlusuna Geçiyor”, “Elçi Cornelis Calkoen Onuruna Verilen Ziyafet” ve “Elçi Cornelis Calkoen Sultan III.Ahmed’in Huzurunda” idi. İlk tabloda Çavuşbaşının nezaretinde sarayın ikinci avlusuna giren sefaret heyeti, burada ulufelerini almış ve Çanak Yağmasına tutuşmuş yeniçerileri görmektedir. Çanak Yağması, padişah tarafından kullarına cömertliğinin bir yansıması olarak verilen yemekler ve ziyafetlerdi. Böylelikle padişah kullarına cömertlik ve yüceliğini gösterir, kulları ise bu durumdan memnun kalırlarsa yemeklerden doyasıya yer ve bağlılıklarını padişahlarına bildirmiş olurlardı. Bu durum bize, askerlerin devlete bağlı olduklarını ve ulufe maaşlarını aldıklarından dolayı memnun olduklarını göstermesiyle devletin, askeri ve mali gücünü hissettirirdi. İkinci tabloda Vanmour, bizim için Divan-ı Hümayun’da ağırlanan sefaret heyeti ve başta sadrazam olmak üzere önemli kademelerdeki devlet adamlarını resmediyor. Tabloda Osmanlı yetkililerinin, sefaret heyetinin karşısında daha yüksek bir konumda oturdukları, sefirlerin ise alçak iskemlelerde oturtulduğu görülüyor. Osmanlı klasik döneminde sıkça başvurulan bu uygulama, gayrimüslim devlet elçilerinin Osmanlı yetkilileri ile eşit olamayacağı mesajını verirdi. Aynı zamanda bu eşitsizlik durumu, devletler arasındaki güç farkının yansımasını da ifade ederdi. Üçüncü ve son tablomuzda ise Calkoen’in başını çektiği heyet, padişah III.Ahmed’in karşısına çıkmıştır. Padişah, elçilik heyetine hilatlar giydirmiştir. Bize padişah ve heyet arasındaki diyaloğu gösteren bu tabloda, padişah ile sefaret heyetinin hatta Calkoen’in bile asla yüz yüze gelmediğini, teşrifata uygun olarak Calkoen’in öncelikle tercümana mesajını ilettiği görülmektedir. Tercüman, Osmanlı divanının tercümanı olup yalnızca o, diyaloğu izah etmek için padişahın karşısında konumlanmıştır. Eğer padişaha bir mektup veya name verilecek ise bu durumda da tercümanın, Calkoen’den aldığı mektup sırasıyla vezirlere ve sadrazama geçerdi. Sadrazam, rütbe olarak en yüksek konumda olduğundan padişaha nameyi elden ileten kişi olurdu.

Asʿad al-Yânyawî is famous for producing Arabic paraphrastic translations of commentaries on Aristotle’s Logic and Physics by Ioannes Cottunius (d. 1658), of the School of Padua. His Translation of the Most Luminous Commentary on Logic was part of a project to return to Aristotelian thought, for which he received the support of the highest authorities of the Empire. What were the precise motivations behind this undertaking to revive a philosophical tradition that had long been neglected in Islam in favor of the Avicennan tradition and the currents born in its wake? A critical element to answer this question is found in the prologue to this translation, where al-Yânyawî provides us with valuable insights into his motivations and his modus operandi concerning the refounding enterprise. Among the central points of his presentation is a critique of Islamic philosophy that seems to be directly drawn from al-Ghazâlî and Ibn Rushd. This article offers a critical edition with an annotated translation of the first part of the prologue, where al-Yânyawî’s project is outlined.

18 th century was a colorful and productive period of Ottoman Empire in terms of culture, art and especially classical Turkish Poetry. Administrators and the literary milieu around them who were known with their enthusiasm of art and culture were especially influential on the construction of the rich and colorful cultural picture of the period. Ahmet III's and the Grand Vizier Damat Ibrahim Pasha's interest in the culture, art and literature at the beginning of the century caused the beginning of a new period called 'Tulip Age'. Ahmet III and the Grand Vizier Damat Ibrahim Pasha are the two figures to whom most eulogies were attributed. The studies show that Damat Ibrahim Pasha about whom 242 eulogies were written was the most important cultural patron of the literary milieu of that period. In this study, one of the cultural and literary patrons, Damat Ibrahim Pasha's patronage activities will be analysed through the translations he got done, copyrighted works about him and poems and the influence of socio-cultural structure of the period upon the literary patronage will be evaluated.

Lale Devri güçlenen Avrupa karşısında, yenilenme çabalarının ilk adımlarının atıldığı bir dönemdir. Lâle Devri, bozulan devlet düzeninin nasıl ıslah edileceği ve işlerliğini büyük ölçüde kaybetmiş askeri, iktisadi ve idari yapıların nasıl yeniden yapılandırılacağı sorusuna cevap aramak için bir düşünme ve atılım dönemidir. 1683-1699 yılları arasında gerçekleşen Kutsal İttifak savaşlarında, Osmanlı Devleti büyük kayıplar vermiş, Felaket Seneleri diye de adlandırılan bu dönem, Osmanlı toplumunda derin izler bırakmıştır. Aynı zamanda bu dönemde Osmanlı Devleti Avrupa’daki üstünlüğünü kaybederken, Avrupa “Osmanlı Devletinin yenilmezliği” algısından kurtularak, yeni saldırılar girişiminde bulunmak için cesaretlendiği bir dönemdir. Bundan sonra Avrupa her yönüyle gelişirken, Osmanlı Devleti ise sürekli bir şekilde güç kaybetmeye devam etmiştir.
Bozulan askerî ve kurumsal düzenin ıslahına girişildiği bu yenileşme döneminde model olarak görülen Batıdaki gelişmelerden yararlanmak için bazı girişimlerde bulunulmuştur. Askerî ve idarî düzenin yenilenmesi için atılan önemli adımlardan biri de matbaanın kuruluşudur. Matbaanın kuruluşu dönemin en kalıcı ve köklü bir yeniliği olarak karşımıza çıkmaktadır. Matbaada basılacak eserler sayesinde devletlerin coğrafî, tarihî, siyasî ve toplumsal geçmişine dair bilgiler elde edilmiş olacaktı. İbrahim Müteferrika, Çelebizade Said Mehmet Paşa ile birlikte yaptığı çalışmalar sonucunda, matbaanın gerekliliği ve faydaları üzerinde durduğu “Vesilet’üt Tıbba adlı bir risale kaleme alarak yayınlamıştır. Gerekli izinler alınıp, hazırlıklar tamamlandıktan sonar, Sultanın onayı ile birlikte ilk Osmanlı matbaası kurulmuştur.
İbrahim Müteferrika kurduğu matbaada; Kitab-ı Lügat-ı Vankulu, Tuhfetü’l-Kibar fi Esfarü’l-Bihar, Tarih-i Seyyah, Tarih-i Hind-i Garbi, Tarih-i Timur Gürgan, Tarih-i Mısr-i Kadim ve Mısr-i Cedid, Gülşen-i Hülefa, Grammaire Turque, Usulü’l-Hikem fi Nizamü’l-Ümem, Fiyuzat-ı Mıknatısiye, Cihan-nüma, Takvimü’t-Tevarih, Kitab-ı Tarih-i Naima, Tarih-i Raşid, Tarih-i Çelebizade, Ahval-i Gazavat der Diyar-ı Bosna, Kitab-ı Lisanü’l-Acem el Müsemma bi-Ferheng-i Şuuri gibi değişik türlerde 17 ayrı kitap basmıştır. Bununla birlikte İbrahim Müteferrika’nın matbaacı kimliğiyle ortaya koyduğu yenilikler önemli olmakla birlikte, Adnan Adıvar ve Niyazi Berkes dışında kendisinden aydın bir fikir adamı olarak bahseden çalışmalara maalesef rastlanmamaktadır. Hâlbuki Müteferrika tarihçi, coğrafyacı, siyaset bilimci kimliğiyle de tanınması gereken önemli bir şahsiyettir. İbrahim Müteferrika yayım faaliyetleri ile beraber haritacılık, tarih ve dil bilgisi alanlarında yaptığı çalışmalarıyla da bilinen çok yönlü bir Osmanlı aydınıdır. Macar asıllı bir ilahiyatçı olan İbrahim Müteferrika’nın Müslüman olmadan önceki hayatı hakkındaki araştırmalar net olmamakla birlikte, Osmanlı topraklarına gelmeden önce de bilimsel ve kültürel bilgi birikimine sahip olduğu anlaşılmaktadır.
Devlet adamı ve mütefekkir niteliğiyle de önem taşıyan İbrahim Müteferrika’nın bu alanda kaleme aldığı en önemli eseri Usûlü’l-Hikem fî Nizâmü’l-Ümem adlı eseridir. 1731’de I. Mahmut’a sunduğu bu eseri devlet düzeni ve askerlikle ilgili olup siyasetname türünde yazılan bir ıslahat layihasıdır. Usûlü’l-Hikem fî Nizâmü’l-Ümem adlı eserinde çöküşün nedenleri üzerinde duran İbrahim Müteferrika’ya göre adalet ve nizamın eksik olduğu yerde bozulmalar başlar gibi bir tespitte bulunulmuştur. Bozulmanın kaynağını ise askeri başarısızlıklardan daha çok devletin düzeninde görmektedir. Ona göre, devlette yok olmaya başlayan adalet ve nizamın yeniden modern yöntemlerle tesisi için Batı’da örnekleri görüldüğü üzere bilim ve teknik alanındaki gelişmelere açık olmak, çok çalışmak ve araştırma yapmak gereklidir. Bu noktada İbrahim Müteferrika’nın Usûlü’l-Hikem Fî Nizâmü’l-Ümem adlı eseri önemli tavsiyeler içermektedir. Devlet adamlarına siyasetname türünde sayılan bu eserde, Osmanlı devlet yapısındaki bozulmanın sebepleri üzerinde durulmuş ve Avrupa devletlerinin nasıl güçlendikleri, Osmanlı devletinin kalkınması için alınması gereken tedbir ve yöntemler anlatılmıştır. Bu çalışmada İbrahim Müteferrika’nın Usûlü’l-Hikem fî Nizâmü’l-Ümem adlı eseri üzerinden onun devlet anlayışı ve Osmanlı devlet düzeniyle ilgili görüşlerine dair değerlendirmeler yapılacaktır.

The years that identified with Ahmed III and Nevşehirli Damad İbrahim Pasha and later became famous as the “Tulip Age” are important in con-stituting one of the transition stages of Ottoman art. The prominent examples of the Tulip Age architecture, which are usually remembered togetherwith the grandviziership years of Damad İbrahim Pasha (1718 1730), appear in the capital Istanbul. However, it is possible to encounter exampleswith similar styles in the countryside. One of the developments that defined the period’s style was the new city order, which moved the focal pointsof the capital to different areas. It is evident that a significant and conscious process is followed in which structures such as mansions and pavilionsare in the center and the construction activities in which garden and environmental arrangements come to the fore. A consensus is that observationsof Yirmisekiz Mehmed Çelebi in France effectively formed this situation. On the other hand, the effects of Iran have not been thoroughly evaluatedexcept by a few researchers. Another issue related to the style of the Tulip Age is the problem of the date range. It is seen that the tulip flower, whichgives its name to the period and is a strong motif in architectural decoration, was widely used in book arts in the second half of the seventeenth cen-tury and was applied in naturalist style in pencil work decorations in work built at the end of the seventeenth century (1699), such as the AmcazâdeHüseyin Pasha Mansion Divanhanesi. In fact, this situation is also observed in the increase in flower and tulip treatises that increased in the secondhalf of the seventeenth century. On the other hand, it is not possible to say that the style of the Tulip Age ended with the 1730 revolution. Becausethe most mature examples of square fountains, one of the symbolic structures that determined the Tulip Age, were built in the reign of Mahmud Iafter 1730. It is possible to encounter other buildings built in a similar style in Istanbul and Anatolia. As a result, it can be said that the formationstages of the Tulip Age style in Ottoman architecture corresponded to the second half of the seventeenth century, that mature works were given inthe late Ahmed III period (1725 1730) and the first years of the Mahmud I period (1730 1735), and that their effects continued until the constructionof the Nur-i Osmaniye Complex (1748 1755), which was seen as the initial structure of the baroque style in Ottoman Architecture. It is obvious thatthe limits of the Tulip Age style do not fit into the usual date range (1718-1730). This paper aims to open the boundaries of the Tulip Age style inOttoman architecture to discussion and to make an introduction in this direction

The following passage is taken from MS Ayasofya 163, Süleymaniye Manuscript Library. It is present in f. 1r of a Tafsīr al-Beyżāwī copy, one of the favorite books Mahmûd I enjoyed being read out loud. 1 The copy has the seal of Selim I, the endowment seal of Mahmûd I, and the taftīsh seal of Şeyhzâde Ahmed on fol. 1r. It bears neither a colophon nor another written identifier that specify a date of production. Given the note was jotted down on this codex, the copy under consideration must be the copy Mahmûd I looked at. Divining by means of Tafsīr al-Beyżāwī brought glad news to Mahmûd I and the result was written down so that it wouldn't fade into irrelevance. 2 The divination broadly supports his convergence policy because the Quranic verse says the Prophet Yûsuf, in other words Nâdir Şâh, was employed in the service of the King, namely Mahmûd I, as a highly esteemed and fully trusted officer.

Herhangi bir basma âletiyle basılmamış, özel mürekkep ve kalemle çoğu defa özel olarak işlenmiş kâğıtlara yazılarak meydana getirilen, ilmî, fennî ve edebî eserlere yazma eser adı verilmektedir. Bu türden eserlerin en nadide örneklerinin Osmanlılar devrinde ortaya konduğu tespit edilebilmektedir. Nitekim arşiv ve kütüphânelerde basma kitapların yanı sıra el yazması eserlerin de saklanıp, tasnif edildiği, îtinâ ile korunduğu bölümler bulunmaktadır. Bu çalışmanın konusunu Müneccimbaşı Mehmed Çelebi"nin yazmış olduğu Usūl-i Ahkām-ı Sāl-i Ālem adlı Milli Kütüphane"de 06 Mil Yz A 890/1 arşiv numarasıyla yer alan bir yazma eseri oluşturmaktadır. Eserin ilgili nüshasının tanıtılması ve içeriğinin değerlendirilmesi bu suretle gerçekleştirilecektir. Nitekim eser, bir astronomi ve astroloji bilimi kitabıdır. Bu eser, Osmanlı Devleti"nde ahkām takvimi hazırlarken nasıl bir usūl izlenmesi gerektiğini konu edinmektedir. Ayrıca gökyüzündeki gezegen ve yıldızların bulundukları konumların toplumdaki kişi ve olaylara nasıl etki ettiğini de müellif, ayrıntılı bir şekilde ele almaktadır.Bu suretle astronomi ve astrolojinin Osmanlılar devrinde müneccimbaşılık kurumu adı altında yürütmüş olduğu faaliyetlere ilişkin değerlendirme de çalışma kapsamında ele alınacaktır.

Tarih düşürme; bir kelime, tamlama, mısra veya beyitin harflerinin karşılığı olan sayı değerlerinin hesaplanması yani ebced hesabı ya da sözle belirtilmesi yoluyla bir konu ile ilgili tarihin ortaya konmasıdır. Türk edebiyatında tarih düşürme sanatı XIII. asırda ortaya çıkmış, XIV. asırdan itibaren de ebced hesabıyla düşürülen manzum tarihler inşa edilmeye başlanmıştır. Edebiyatımızda tarih düşürme geleneğinin en güzel örnekleri Hızır Bey, Edirneli Nazmî, Nâbî, Şeyh Gâlib, Nedîm, Surûrî gibi müverrihlerin kalemiyle ortaya konmuştur. Bu geleneğin önemli isimlerinden biri de XVI. asır şairlerinden Bağdatlı Rûhî’dir. Tek eseri olan Divan’ında, tarih düşürmenin farklı çeşitleriyle inşa edilmiş doksan dört tarih manzumesi bulunmaktadır. Rûhî-i müverrihin bu tarih manzumelerinde Bağdat’la ilişkili renkli tarihleri de mevcuttur. Bağdat, şairin hayatında önemli bir yere sahiptir. Babasının, Kanûnî Sultan Süleyman zamanında Ayas Paşa’nın emrinde Bağdat’a geldiği bilinmektedir. Rûhî, Bağdat’ta doğmuş ve seyahatleri dışında, yaşamının büyük bölümünü Bağdat’ta geçirmiştir. Bağdat, kurulduğu günden itibaren İslam dünyasının önemli merkezlerinden biri olmuştur. 1534’te, Kanûnî döneminde Osmanlı topraklarına katılan Bağdat; ilim, kültür ve sanat şehri olma gibi özellikleriyle değerini korumaya devam etmiştir. Şehir, Rûhî’nin şiirlerinde de en güzel yönleriyle tezahür eder. Gazellerinde, terkibibendinde ve özellikle dört manzum mektubunda Bağdat’ı farklı yönlerinden izlemek mümkündür. Rûhî, şehrin güzelliğini ve güzellerini övdüğü kadar olumsuz taraflarını da ele almıştır. Nüktedan ve tenkitçi bir şair olarak Rûhî, zaman zaman Bağdat’ı, halkı ve yöneticileri eleştirel bir yaklaşımla işlemiştir. Bağdatlı Rûhî’nin tarih manzumelerinde de Bağdat kayda değer bir yere sahiptir. Tarih manzumelerinin üçte birinden fazlası Bağdat’la ilişkilidir. Şair; şehre tayin edilen beylerbeyi, defterdar gibi yönetici ve memurların atanma tarihlerini düşmüş; fetihler, vefatlar, çeşitli yapıların inşa ve tamirleri gibi olaylar dolayısıyla da tarih manzumeleri kaleme almıştır. Bu bildiride Bağdatlı Rûhî’nin Bağdat’la ilişkili görülen tarih manzumeleri değerlendirilecektir.

Ahmed Refik Bey’in Şehbal mecmuasının R. 15 Mayıs 1328 tarihinde yayınlana “Ahmed-i Salis Devrinde Osmanlı Hanımları” başlıklı makalesinde, Lale Devri padişahı olan III. Ahmet devrinde Osmanlı payitahtında İngiltere elçiliğine tayin edilen Edward Wortley Montagu’nun eşi Leydi Marey Vortley Montagu’nun, sadrazamın ve kethüdanın eşleri tarafından ayrı ayrı kabul edildiği ziyaretine dair, günlüğüne yazdığı hatıralarına ve yakın arkadaşlarına yazdığı mektuplarına yönelik izlenimlerine yer verilmiştir.
“Elit Babaların Entelektüel Kızları” ve “Şehbal’den Bir Makale” adlı bu eğitim serisinde hayatı ve eserleri analiz edilecek kadın entelektüeller Şehbal mecmuası yazarlarından seçilmiş ve buna binaen serinin tüm sunularının lI. Bölümünde ortak bölüm olarak Süreli Yayınlar ve Osmanlı Kadını başlığı altında Osmanlı Devletinde Tanzimat sonrası gelişen süreli yayın dünyası ve Şehbal mecmuası hakkında genel bilgilere yer verilmiştir.
“Elit Babaların Entelektüel Kızları” adlı bu eğitim serisi Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde 2019 yılında gerçekleştirilen “Şehbâl Mecmuasına Göre XX. Yüz Yıl Başlarında Osmanlı Kadınının Entelektüel Dünyası” adlı yüksek lisans bitirme tezi (YÖK tez no: 552115) için hazırlanan tez savunması sunusunun bir alt bölümüdür. Bu PPS sunu Şanlıurfa Bilim ve Sanat Merkezi’nde Tarih derslerinde ÖYG ve PROJE grubu öğrencilerine yönelik analitik düşünme yöntemine dayalı ders pratiğini içermektedir.

Sultan III. Ahmed döneminde 1718-1730 sürecinde iş başına getirilen Vezîr-i a‘zam Nevşehirli Dâmad İbrâhîm Paşa’nın, İstanbul’un sosyo-kültürel yaşamında, gündelik hayâtında, ilmî faaliyetlerinin artmasında ve mîmârî altyapısında önemli değişikliklere sebebiyet veren, ancak siyâset ve toplum çevrelerinde tarafgirliği ve ahlâkî çöküntüyü de berâberinde getiren uygulamalarına bir tepki olarak, 28 Eylül 1730 tarihinde zuhur eden Patrona İsyânı ve sonrasındaki gelişmeleri aydınlatacak en önemli tarihî veriler, kuşkusuz bu döneme ait birincil materyal mesabesindeki resmî evraklar ve arşiv belgeleridir.

Uzun bir süre “İsyânı aydınlatacak resmî vesîkalar bulunmadığı” yanlış algısının etkisiyle sis perdesi altında kalan ve birkaç kroniğin verdiği sınırlı malûmat çerçevesinde ele alınan vak‘a hakkında, daha önce IV. Osmanlı İstanbulu Sempozyumu’nda sunduğumuz çok sayıda mühimme ve masraf kayıtları, telhisler, arzuhaller ve diğer arşiv belgeleri ışığında, bilinenin tam aksine oldukça zengin bir malzemenin mevcut olduğunu göstermeye çalışmış ve literatürdeki müzmin yanlış algıyı ortadan kaldıracak nitelikteki bu belgelerin önemli olanlarından bâzılarını yayınlamıştık.

Söz konusu çalışmanın devâmı niteliğindeki bu araştırmamızda ise; isyânın elebaşılarından Patrona Halil, Muslı Beşe, Çınar Ahmed gibi tanınmış serdengeçti ağaları ve İstanbul kadısı Zülâlî Hasan Efendi ile birlikte, vak‘ada ön plânda yer almalarına rağmen mevcut belge ve kroniklerde adları geçmeyen Patrona’nın -sözde- kethudâsı Kara Bekir, akrabâsı Şakî Mehmed ve Serdengeçti ağası Karagöz İbrâhîm, Molla Dâvud, Koca Şeyh Hasan, Pazâr-başı Mehmed, Çil-oğlu Mahmûd, Bakkal Zafiri, Kâtil İbrâhîm gibi kimliği meçhûl zorbaların isyan sırasındaki menfur icraatları, vak‘adan sonra yakalanışları, idâmları ve el konulan mal ve eşyâları hakkında tespit ettiğimiz yeni ve çok önemli belgeler bilim dünyasına ilk kez tanıtılmış olacaktır.

Through The Decision of The Izmir Shari'a Court's Records, Parents are responsible for the childcare and bringing up the children together in the Islamic and Ottoman Family Law. However, in the event of divorce or death of a spouse, laying the burden on a single peer wasn't seen equitable. The extent of this child care includes healthy nutrition; if the child is little, breastfeeding; playing games with the kid; showing him/her around, personal hygiene, taking care of his/her protection and follow-up, education and training also all the other jobs that require one to be made with the children permanently. However, the obligation of maintenance has an important fi nancial aspect as well. In Ottoman Family Law, these two maintenance responsibilities were shared among a mother and father. From this case as a part of our study was understood that the little/kid was given to hidane of grandmother because of the death of kid's mother. On the contrary, the Court decided to have the father pay alimony. As the historical background of this decision is traced, the main and auxiliary sources in Islamic Law have been approached. Because of this reason, hidane, alimony, breast-feeding (radâ') and legal representation in Islamic Law are tried to explain. Including controversial issues among sects in Islamic Law and trying to assess how the Ottoman Court decided according to which point of view in this example of case. This case in the Ottoman State that is to give hidâne right of the child whose mother passed away was entitled to a grandmother and laid the burden of the alimony on the child's father is discussed parochially. How the judge evaluated the hidâne right, the right of custody and responsibility of alimony was assessed in this case that appeared in the Sharia Court Records of Izmir that is the one of the important cities of the Ottoman Empire. Thus we carry the conviction that there will be an opportunity to make a comparison with the records of other cities.

İsmail Hakkı Bursevî dergâhının üçüncü şeyhi olan Hikmetî Mehmed Efendi, soyundan gelenlerin de aynı tekkede şeyhlik yapması sebebiyle dergâha ismini veren mühim bir şahsiyettir. Tereke kaydından anlaşıldığına göre vefat ettiği sırada hanımı ve bir oğlunu varis olarak bırakan Hikmetî Mehmed Efendi, yaşadığı dönemin şartlarına göre zengin sayılabilecek nitelikte bir servete sahiptir. Onun mirası içerisinde gündelik hayatta kullanılan eşyayla birlikte çok miktarda kitap da yer almaktadır. Bu kitaplar arasında tasavvufla ilgili olanların yanında medreselerde okutulan ve daha ziyade müderrislerin terekelerinde bulunan eserler de bulunmaktadır. Hikmetî Mehmed Efendi'den dokuz yıl önce vefat eden hanımı Sâliha Hâtûn'un terekesi de içerdiği eşya, alacakları ve vasiyetleri bakımından dikkate değer niteliktedir. Terekeden vefatı sırasında çocuğu olmadığı anlaşılan Sâliha Hâtûn'un mirası kocası Hikmetî Mehmed Efendi ile kardeşi Mustafa Ağa arasında taksim edilmiştir.

ÖZ XVIII. yüzyılın ikinci yarısında vücuda getirilen önemli tarihlerden birini teşkil eden ve bu dönem için sıklıkla kullanılan İbretnüma-yı Devlet adlı eserin yazarı olarak Mustafa Kesbî Efendi gösterilir. Mustafa Kesbî'nin kimliği hakkında ise ayrıntılı bilgilere ulaşılamamıştır. Yazar hakkındaki bilgiler daha çok eserinde kendisine dair kaydettiği notlardan hareketle verilmiş gözükmektedir. Bununla birlikte Mustafa Kesbî adlı birinin var olup olmadığı meselesi de tartışmalı bir mahiyet arz eder. Eserlerinde Kesbî mahlasını kullanan yazar hiçbir yerde adını Mustafa olarak açıklamamakta, bazı geç tarihli kataloglarda ve tezkirelerde görülen Kesbî mahlaslı Mehmed ve Mustafa adlı iki kişi arasında birinin, kuvvetli ihtimalle de Mustafa'nın İbretnüma'nın müellifi olduğu ileri sürülmektedir. Binaenaleyh İbretnüma-yı Devlet adlı eserin yazarının Mustafa Kesbî olduğuna dair literatürde tartışmasız bir ön kabul söz konusudur. Fakat aynı döneme ait farklı eserlerde yer alan ve gözden kaçtığı anlaşılan bazı bilgiler bu eserin yazarının Kesbî mahlasını kullanan Mehmed Haşim Efendi olduğunu göstermiştir. Mehmed Haşim Efendi, sadece İbretnüma değil o dönemde yazarlarının adları meçhul kalan veya tesbit edilemeyen başka vekayi derlemelerinin de sahibidir. Bu makalede Mehmed Haşim Efendi'nin kimliği ve hangi eserleri kaleme almış olduğu konusundaki tesbitlerin ayrıntıları ortaya konmuştur.

direkli ve tavanlı mimarisiyle; kökeni Selçuklu devrine kadar inen bir geleneğin uzantısıdır. Fakat ahşaplar üzerinde herhangi bir boyalı bezemeye sahip değildir. Çifte hamam, halvetsiz sıcaklık düzeniyle ve graffitileriyle ilgi çeker. Kale, 18. yüzyıldaki silah ve savunma teknolojisindeki değişime uygun bir mimariyi yansıtır. Ortaçağ kaleleri gibi yüksek duvarlara sahip değildir. Belli bir noktayı savunma amacına uygun yapılmıştır. Kale ve caminin kitâbeleri şair Seyyid Vehbî tarafından yazılmıştır. Bayramiç'teki çifte hamam da halvetsiz tiptedir. Yapının soyunmalık ve ılıklık kısımları yıkılmıştır. Sıcaklık kubbelerinde sıva üzerine baskı tekniğiyle yapılmış rozetler göze çarpar. Bugün Hâdimoğlu Konağı'nda korunan mermer kitâbe bu yapıya ait olmalıdır. Söz konusu kitâbenin hamam ile ilişkisi ilk kez tarafımızdan ileri sürülmüştür. Bu yapılarda özellikle mimarî bezeme açısından dönemin sanat anlayışının izlendiği dikkati çeker.