Turkoloji

GİRİŞ Bu makale; dünyanın gelmiş geçmiş en büyük Türkologlanndan birisi olan Macar asıllı bilim adamı, seyyah ve casus Prof. Dr. Armln Vambery'nin "Reşat Efendi" sahte ad ve kıyafetiyle devrinin ünlü Osmanlı paşalarından Mehmed Sadık Rıfat Paşa'nın İstanbul 'daki konağında dört sene misafir kaldıktan sonra Türklerin ana vatanı olan Türkistan'a üç yıl süren (1862-1865) yolculuğu sonrasında kaleme almış olduğu eserlerinde geçen, bugün Aral gölü ve çevresinde yaşayan Karakalpak Türkleri topraklarındaki inceleme ve gözlemlerinin hikayesidir. Arınin 1 Vambery, bu üç yıl süren yolculuktan sonra oldukça geniş bir eser yazmışur. Bizim yazdığımız bu makale anılan eserin sadece Karakalpakistan ve Karakalpaklarla ilgili bölüınlerin incele mesinden ibarettir. Vambery'nin yazmış olduğu asıl metin oldukça uzundur. Bu metnin büyük kısmı 1864 yılında Londra'da yayımlanın ışur 2 • Bu tam metin üzerinde Cemal KUTAY3 ve Mim Kemal ÖKE 4 önemli çalışmalar yapmışlardır. Fakat onların yapukları bu çalışınalar genelde sınırlı • Bu eserin hazırlanması sırasında kaynak ve fikir bakımından büyük yardımlarını gördüğüm değerli hoca m Prof. Dr. Sabır Kamalov'a teşekküı·lerirni sunanrn. .e Herınann olarak da geçmektedir. Fakat asıl adı İbranice bir kelime olan Hayim'dir. Aile isimleri olan Vambery (aslı Wamberger), onun büyükbabasının Macaristan'a göç etmeden önce yaşadığı bir Alman kenti olan Bamberg'den gelmektedir. Bu isim zamanla değişerek Vambery olmuştur.

Edebî metnin kurgusu, dilin olağanın dışında tekrar tekrar kurulması ile gerçekleşir. Dili yeniden kurma gücü, edebî metnin değerini belirleyen bir ölçüttür. Kişiliği oluşturan ögelerin nesnel ölçütlerle değerlendirilmesi; metin kurgusunun temelini oluşturan dilsel göstergelerin kullanımının tespiti ile mümkündür. Karakterleri birbirinden farklı kılan ve edebî eserin değerini belirleyen kurgusal metin, dilsel göstergelerin bir araya gelmesi ile oluşmuş bir bütünlükten ibarettir. Kişiliğin kurgulanması, metni ağ gibi saran ve metnin geneline yayılan dilsel göstergeler bütünü ile gerçekleşir. Kurgusal metinde kişiliği oluşturan belirleyici dil kullanımlarının çözümlenmesi aynı zamanda toplumsal yapı içindeki bireyin çözümlenmesine olanak sunar. Kişilik kurgusunun nasıl gerçekleştiği, dilsel göstergelerin üstlendiği işlevlerin değerlendirilmesine de olanak sunar. Dilsel göstergenin kişilik yaratımında üstlendiği işlev ve metnin doğal yapısı içinde yer alan bilgiler, toplumsal yapının da bir örneklemini sunar. Metin kurgusundaki kişilik yaratımının toplumsal yaşamla paralelliğini ve dil kullanımlarının metin kurgusundaki işlevinin tespitini amaçlayan bu çalışmada Yusuf Atılgan'ın Evdeki adlı öyküsünde kişilik yaratımı incelenmiştir. Dilbilimsel yöntemlerle değerlendirilen öyküde, kişiliği belirleyici ögeler değerlendirmeye alınmıştır. Metin içindeki adlandırmalar, betimlemeler, olay örgüsü içinde karakterlerin tavır ve davranışları, diyaloglar vb. ögelerden hareketle kişilik yaratımı ve aşamaları değerlendirilmeye ve kuramsal bir temele oturtulmaya çalışılmıştır. Toplumsal yapı içinde bireyin kişiliğini oluşturan etkenlerin, metin içindeki izleri dilsel göstergeler üzerinden değerlendirilmiştir.

İşitme engellilerimizin doğal iletişim aracı Türk İşaret Dilinin ilk öğretim kitabı olan bu çalışma, Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi programlarında seçimlik olarak açılan dersin malzemelerinden yalnızca biridir. Ekinde diyalogların yer aldığı dvd bulunmaktadır. Ayrıca e-kitap olarak da yayımlanmaktadır. 
Şükrü Halûk Akalın, Zeynep Oral ve Serap Cavkaytar'ın yazarlığını yaptığı kitaba, diyalogların çekimlerine Pelin Kobal, Neslihan Kurt, Nihat Kithir, Hayrettin Baydın, Gülseren Uzun-Altun, Engin Kartal ve Esra Karadağ katkıda bulunmuştur.
Türkiye'de yaklaşık yarım yüzyıl ihmal edilen, hatta bir ara okullarda yasaklanan Türk İşaret Dilinin daha önce resimli sözlükleri yayımlanmıştı ancak ilk kez bir öğretim kitabı, bu çalışmamızla birlikte yayımlanmış oluyor.

Özet: İnsanoğlunun hayatında önceden var olmayan bir eşyanın, bir ürünün, bir aletin, bir kavramın kısacası yeni bir gösterilenin (signified) yeni bir gösteren (signifier) ile ortaya çıkması veya eski bir gösterenle yeni bir anlamın birleştirilmesi yeni öge (neologism) olarak adlandırılır. Çoğu zaman yeni sözcük (new word) ile karıştırılan yeni öge, dilin bilinen söz yapım yollarına göre türetilmiş yeni bir birimdir. Yeni sözcük ise var olan bir gösterilenin yeni bir gösterenle karşılanmasıdır. Bir sözcüğün, bir deyimin, bir terimin eskimesi, kullanım sıklığını yitirmesi sonucunda daha yaygın bilinen bir sözcüğün onun yerini alması, onun yerine ikame edilmesi sonucunda yenilenmiş biçimleri yeni sözcüktür. Bu makalede öncelikle Batı dillerinde néologisme kavramının ve teriminin ortaya çıkışı, kökeni üzerinde durulacak, kavramın Türkçedeki karşılıkları tartışılacaktır. Ardından son on beş yılda Türkiye Türkçesinde ortaya çıkan yeni ögelerden avm, bakımlı erkek, bezdiri, canlı bomba, kalekol, özçekim, tutsat, uygulama sözcüklerinin türetim aşamaları ve söz yapım yolları incelenecektir. Yeni öge ve yeni sözcük kavramlarına açıklık getirmek amacıyla başbayan ve mevkidaş sözlerinin neden yeni öge olmadıkları tartışılacaktır. 

Summary: Neologism is the term which a new sign of a thing, manufacture, instrument, notion or using an existing word or phrase in a new context as an old signifier so far never been seen before in the human life. Neologism which usually confused with new words, is a new element derived by the word formation of the language. A new word is expressing with a new sign for the existing signifier. New word is the renewed units which is known better than old word, term or a phrase. In this paper firstly the appearance of neologism in western languages, also etymological structure of the word, and the meanings in Turkish will be discussed. Then the neologisms in Turkish which is seen in the last fifteen years avm ‘shopping center’, bakımlı erkek ‘metrosexual’, bezdiri ‘mobbing’, canlı bomba ‘suicide bomber’, kalekol ‘military guard like a castle’, özçekim ‘selfie’, tutsat ‘mortgage’ will be examined by the morphological and word formation methods. In order to clarify the concept of new words başbayan ‘first lady’ and mevkidaş ‘counterpart’ will be discuss why not neologisms.

Резюме: Появление вещи, изделия, инструмента, понятия, до этого отсутствовавшего в жизни человека, иначе говоря нового означаемого с новым означающим или же объединение нового значения со старым означающим именуется  неологизмом.
Неологизм, которого обычно путают с новым словом, является новой единицей, полученной существующими в наличии методами словообразования языка.
А новое слово - это выражение уже существующего означаемого новым означающим.
Формы, обновленные в результате устаревания слова, фразы, термина и потери частоты своего использования, в результате замещения их словом, более распространенным, являются новым словом.
В этой статье в первую очередь будут рассмотрены этимология и появление в западных языках слова néologisme как понятия и термина, а также будет обсуждаться его эквиваленты в турецком языке.
Затем будут рассмотрены этапы и словообразовательные методы создания некоторых из неологизмов таких, как avm ‘торговый центр’, bakımlı erkek ‘метросексуал’, bezdiri ‘моббинг’, canlı bomba ‘смертник’, kalekol ‘военная застава с укрепленными стенами’, özçekim ‘селфи’, tutsat ‘ипотека’, которые наблюдаются в турецком языке в последние пятнадцать лет.
Для того, чтобы прояснить понятия новых слов будут обсуждены причины того, почему слова başbayan ‘первая леди’ и mevkidaş ‘коллега’ не являются неологизмами.

Türkiye Cumhuriyeti, son yıllarda politik ve iktisadî konularda önemli işler yaptı, önemli
atılımlar yaptı. Ancak hükümetimiz ve devletimiz şuna inanıyor ki, halklar arasındaki ilişkilerin
en önemli ayağı kültürel ilişkilerdir. Eğer halklar birbirlerinin yaşama biçimlerini, tarihlerini,
sanatlarını, dünyaya bakış tarzlarını bilirler ve anlarlarsa aralarındaki her türlü husumet, düşmanlık
yok olur. Yeni sevgi köprüleri, yeni işbirliği köprüleri ve imkânları ortaya çıkar. Bizim Arap
ülkeleriyle Arap kardeşlerimizle kadim dostluğumuzu ve kardeşliğimizi perçinlemek de bu politikanın
temel noktalarından bir tanesidir. Yunus Emre Enstitüsü bu ilişkileri güçlendirmek için
2009 yılında faaliyete geçti ve kısa zamanda Türkiye dışında otuzun üzerinde Türk Kültür Merkezi
açtı. Dikkat edilirse bu kültür merkezlerinin önemli bir kısmının Arap ülkelerinde ve Kuzey
Afrika’da olduğu görülür. Bu, hükümetimizin Arap ülkeleriyle Arap gelenekleriyle olan ilişkilere
kardeşlik ilişkilerine verdiği önemin büyük bir göstergesidir. Biz bu merkezlerde dünyanın her
tarafından isteyenlere hem Türkçe öğretmek için hizmet veriyoruz hem de Türkiye’yi, Türk kültürünü,
Türk insanını tanıtıcı faaliyetlerde bulunuyoruz. Ama yaptığımız iş, sadece kendimizi tanıtmaktan
ibaret değil. Bulunduğumuz coğrafyalardaki kültürü, yaşama biçimini, sanatı, tarihî algıları
da Türkiye’ye taşımak, Türk insanına tanıştırmak da bizim önemli görevlerimiz arasındadır.
Bugünkü sempozyum, bu amaçla gerçekleştirilmiş önemli bir faaliyet. Burada büyük bir denize
benzeyen Türk-Arap ilişkilerinin kültür ilişkilerinin, tarih ilişkilerinin, sanat ilişkilerinin ancak
bir kısmını tadabileceğiz, bir kısmını öğreneceğiz. Biz daha on yıllar boyunca bu ilişkilerimizi
araştırmaya, öğrenmeye, ortak noktalarımızın farkına varmaya ve bunları geliştirmek için yeni
yollar, yeni imkânlar aramaya gayret edeceğiz. Bu yeni yolların ve imkânların en önemlilerinden
bir tanesi elbette politika, ticaret, turizm yanında kültürel ilişkileri geliştirmektir. Öğrencilerimizin,
gençlerimizin birbirimizin dilini anlayarak ve öğrenerek yetişmesi her Türk’ün Arapça konuşması,
her Türk okumuşun, entelektüelin Arapça konuşması; her Arap entelektüelin de Türkçe
bilmesiyle bu ilişkiler ileride çok daha derin boyutlara sahip olacaktır. Çünkü bizim aklımızın ve
zihnimizin önemli bir kısmı bu coğrafyadadır. Arapçadadır. Arap kültürünün içindedir. Arapların
da hafızasının ve varlığının önemli bir kısmı Türkçe kayıtlarda, Türk arşivlerinde, Türkiye’deki
kütüphanelerdedir. Bunlar hepimizin ortak değeri, ortak varlığı ve ortak zenginliğidir. Bunu araştırmak,
öğrenmek ve ileriye doğru taşımakta Yunus Emre Türk Kültür Merkezlerine önemli bir
görev düştüğünü düşünüyoruz ve buna inanıyoruz. Gittiğimiz ülkelerde bizi sıcak bir misafirperverlikle
karşılayan ev sahiplerimize gönülden teşekkürler ediyoruz. Ürdün, bu açıdan son derece
önemli bir yere sahiptir. Burada hem sıcak bir dostluk, güler yüz ve yardım ile karşılandık. Yap16
tığımız her işte Ürdün Hükümeti, Ürdün üniversiteleri ve Ürdünlü aydınlar bizim yardımcımız,
destekçimiz oldular. Bu sempozyumun gerçekleşmesi de büyük ölçüde başta Ürdün Hükümeti
olmak üzere içinde bulunduğumuz Ürdün Üniversitesinin, Ürdün Üniversiteler Birliğinin desteğiyle
olmuştur. Emeği geçen, yardımı olan bütün devlet zevatına teşekkürlerimi sunuyorum.
Türkiye’den ve Arap ülkelerinden buraya gelen, bilgilerini bizimle paylaşan, birbiriyle paylaşan
ve böylece çoğalmasına vesile olan bilim adamlarına da saygılarımı, teşekkürlerimi sunuyorum.
Şeref verdiniz, efendim.

Kadim bir millet olan Türklerin MS VIII. yüzyılla birlikte Müslüman Araplarla kurdukları
siyasi, kültürel ve ekonomik münasebetler neticesinde İslamlaşma sürecine girmesi, Dünya tarihi açısından bir dönüm noktası olmuştur. Emeviler Döneminde bilhassa Kuteybe b. Müslim tarafından askerî faaliyetlerle Orta Asya’ya yayılması amaçlanan ve önce Türgişler daha sonra ise Hazarlar tarafından mukavemet gören İslamiyet, devam eden süreçte Abbasilerin iktidara gelmesiyle tesis edilen Türk-Arap ittifakı neticesinde Türk toplulukları arasında hızlı bir şekilde yayılma imkânı bulacaktır. Talas Savaşı ile ortak düşmanları Çinlilere ağır bir darbe indiren Türk-Arap ittifakının iştirakçilerinden Karluk Türkleri, İslamiyeti kabul eden ilk Türk topluluğu olarak tarihteki yerini almıştır. İslamiyet’in Türkler arasında taraftar bulmasının siyasi nedenler dışında önemli kültürel açılımlarının da bulunması ve özellikle eski Türk ananesi ile İslam’ın yayılış ideolojisi
arasındaki şekilsel benzerlikler, bu dinin Orta Asya’da kökleşmesinin en belirgin sebebi
olarak karşımızda durmaktadır. Zira İslamiyet’in yaratmış olduğu yeni heyecanla kabiliyetlerini tek bir amaca yönlendiren Türkler, X. asırla birlikte İslam ve Dünya tarihinde söz sahibi olacak yeni siyasi teşekküllerin temellerini atacaklardır.

Anahtar Kelimeler: Türk-Arap Münasebetleri, Horasan, Türgişler, Abbasiler, Emeviler, Orta Asya, Türkistan, Hazarlar, İslam, Talas Savaşı.

Futaky, I.: Tungusische l*hnwiirter des Ostjakischen (: Ver<iffentlichungen der Societas Uralo-Altaica l0), Wiesbaden 1975, 96 S. = Ubrjatova, E. I. (Ed.): Grammatika sovremennogo jakutskoSo literaturnogo jazyka, Moskva 1982, 496 S. : Ivanov, S. A.: Akan' e i okan' e v govorach jakutskogo jazyka, Jakutsk 1980' 184 S.

bu sayıda 16 türk dünyası özel sayısı II siyaset adamları, yöneticiler, bilimadamları ve uzmanlardan 273 makale, inceleme ve araştırma ge n e .I d e ğ e r ı e n d i r m e , c o ğ r a f y a , n Ü f u s Tüİu< DÜNYASI.NIN GENEL DEGERLENDİRMESİ 1 TÜRK DÜNYASININ COGRAFYASI 1 TÜRK DOOASININ DEMOGRAFiK YAPISI te m e .l. d eğer .ı er DİN 1 DİL 1 TARİH 1 KÜLTÜR 1 . EDEBİYAT 1 SANAT s o s y a 'ı yap ı SOSYAL YAPI ANALİZİ 1 EGiTiM'YE BiLiM i ktisadi yap ı EKONOMİK İLİŞKİLER . 1 BOSNA-HERSEK/ ARNAVUTLUK/ROMANYA, POLONYA O S m a n ı ı a i ı e S i -k a f k a s ı a r KAFKASLARlN · GENEL DEGERiENDiRMESi 1 ÇEÇENİSTAN '/ KARAÇAY-MALKAR TÜRKLERİ 1 KUMUK TÜRKLERİ t Ü r k y e r ı e Ş i m ı e r i BATI,AVRUPA TÜRKLERİ 1 AMERiKA TÜRKLERİ 1 AVUSTRALYA TÜRKLERİ .tÜr k d ü n y .a s ı v e d i ğ e r ü ı k e ı e r RUSYA FEDERASYONU 1 ÇİN 1 JAPONYA 1 İRAN Ç e . Ş i t ı e m e ı e r Bu dergi Yeni Türkiye Medya Hizmetleri tarafından yayın/anmaktadır.

İran uzun zaman Türklük bilimince gözden kaçmış bir bölge olmakla birlikte, son yıllarda İran Türklüğüyle ilgili çalışmalar hızlanmıştır. Bugünkü çalışmaların hangi seviyede ve hangi yönde olduğunu bilmek gelecekte bu alanda yapılacak çalışmalara doğru yolu gösterebilir. Bugüne kadar İran Türklüğüyle ilgili çalışmalar tezler, makale-bildiriler ve kitaplardan ibarettir. Bu bibliyografya çalışması ise İran ve İran dışında İran Türklüğüyle ilgili olarak yapılmış ve yapılmakta olan tezleri kapsamaktadır. Bugüne kadar İran Türklüğü hakkında çalışılmış veya çalışılmakta olan 197 lisansüstü tez tespit edilmiştir. Elbette bu çalışmanın bütün tezleri içerdiği iddiasında değiliz. Gözümüzden kaçmış olan çalışmalar olabilir. Ancak alanla ilgilenen araştırmacılara İran Türkolojisiyle ilgili olarak yapılmış ve yapılmakta olan tezlerin ulaşabildiğimiz kadarının derli-toplu ve tematik bir sınıflandırması yapılmaya çalışılmıştır.

Diller, dış dünyadaki sayısız kavramın karşılanması adına, bazı yöntemlere başvurmaktadır. Çünkü dillerin üretebildikleri sesler sınırlıdır. Bu sebeple, üretilen sesler kullanılarak, sınırsız sayıdaki kavram karşılanmaya çalışılır. Bu gereksinim sonucu dillerin kullandığı yöntemlerden en önemlileri arasında, sözcükler arasında kurulan anlamsal ilişkiler, sözcüklerin yan ve mecaz anlamlar kazanması ve ikileme oluşumu sayılabilir. Kimi durumlarda ise tek bir sözcük hem eş / sesteş hem yan-mecazî anlamlar kazanmış hem de ikileme teşkilinde kullanılmıştır. İşte bu üç yöntemin işlemesiyle, farklı kavramları karşılayan sözcüklerden bir tanesi de az sözcüğüdür. Eski Türkçe Dönemi'nde, az sözcüğü, sesteş kök özelliği göstererek hem eylem hem ad olarak kullanılmıştır. Dahası az sözcüğü eş anlamlar kazanmış olmanın yanında çeşitli ikilemelerin de unsuru olmuştur. Bu yazıda Eski Türkçe Dönemi'nde, az sözcüğünün tüm anlamsal boyutları incelenecektir. Daha sonrasında ise az sözcüğünün unsuru olduğu ikilemeler saptanacaktır. Az sözcüğünün kazandığı farklı anlamlar ve unsuru olduğu ikilemeler, örnekleriyle birlikte verilecektir.

Abstract As the spelling is stereotyped in the texts writtenin Arabic script, the development of some words andsuffixes cannot be traced. It is an important matter forresearchers of old Turkish Literature how to convertsuffixes whose vowel is not displayed with letters or ...

Özet: Osmanlı döneminde kullanılan Türkçenin yazıya yansıyan şekli dışında bir de konuşulan şekli vardır. Osmanlı Türkçesi ile ilgili araştırmaların büyük bir kısmı yazı, yani imla temellidir; konuşulan dil ile ilgili araştırma neredeyse yoktur. Bunda da en büyük sebep Osmanlı Türkçesi yazı ve konuşma dili ilkelerinin araştırılıp ortaya konmaması; yazının konuşmadan, konuşmanın yazıdan nasıl ayrılması gerektiğinin bilinmemesidir. Osmanlı nesri ile ilgili tasniflerde Osmanlı Türkçesi konuşma dili, sade nesir dilinin içinde Arapça ve Farsça kelimelerin sayıca az olduğu, bu iki dilin gramer kurallarının yer almadığı dil olarak tanımlanmıştır. Bu makalede Carbognano'nun Gramatica Turca adlı eserinde hem yazı dili hem de konuşma diliyle kaydettiği beş aynı masal Osmanlı Türkçesi yazı dili ve konuşma dili ilkeleri bakımından incelenmiş; bu ilkeler ilk defa topluca karşılaştırmalı olarak belirlenmeye çalışılmıştır. Anahtar kelimeler: Osmanlı Türkçesi, yazı dili, konuşma dili, nesir dili, Carbognano Abstract: Apart from its version reflected to the writing, The Turkish language used through Ottoman period had a spoken variant. Many of the studies related to Ottoman Turkish base on writing, in other words spelling. There are a few studies on Ottoman spoken language. The main reasons for that are the principles or Ottoman literary and spoken languages have not been studied and analyzed and not knowing how to differ writing from speaking and vice versa. In the classifications about Ottoman prose the Spoken Ottoman Turkish was defined as a language which Arabic and Persian words are few in number in prose language, and which does not have the grammatical rules of these two languages. In the present article, same five tales which were recorded with both literary and spoken languages in Gramatica Turca by Carbognano have been analyzed by the principles of literary and spoken Ottoman Turkish, and all these principles have been determined by comparison for the first time.

Язык является носителем нематериального культурного наследия и его передатчиком от одного поколения к другому. Oбычаи, традиции, также являющиеся нематериальными культурными ценностями, формируются и живут посредством языка. Лексический запас тюркских народов, получивший развитие на протяжении многих столетий, предоставляет нам богатый материал для нашего общего нематериального культурного наследия.

GİRİŞ Bu makale; dünyanın gelmiş geçmiş en büyük Türkologlanndan birisi olan Macar asıllı bilim adamı, seyyah ve casus Prof. Dr. Armln Vambery'nin "Reşat Efendi" sahte ad ve kıyafetiyle devrinin ünlü Osmanlı paşalarından Mehmed Sadık Rıfat Paşa'nın İstanbul 'daki konağında dört sene misafir kaldıktan sonra Türklerin ana vatanı olan Türkistan'a üç yıl süren (1862-1865) yolculuğu sonrasında kaleme almış olduğu eserlerinde geçen, bugün Aral gölü ve çevresinde yaşayan Karakalpak Türkleri topraklarındaki inceleme ve gözlemlerinin hikayesidir. Arınin 1 Vambery, bu üç yıl süren yolculuktan sonra oldukça geniş bir eser yazmışur. Bizim yazdığımız bu makale anılan eserin sadece Karakalpakistan ve Karakalpaklarla ilgili bölüınlerin incele mesinden ibarettir. Vambery'nin yazmış olduğu asıl metin oldukça uzundur. Bu metnin büyük kısmı 1864 yılında Londra'da yayımlanın ışur 2 • Bu tam metin üzerinde Cemal KUTAY3 ve Mim Kemal ÖKE 4 önemli çalışmalar yapmışlardır. Fakat onların yapukları bu çalışınalar genelde sınırlı • Bu eserin hazırlanması sırasında kaynak ve fikir bakımından büyük yardımlarını gördüğüm değerli hoca m Prof. Dr. Sabır Kamalov'a teşekküı·lerirni sunanrn. .e Herınann olarak da geçmektedir. Fakat asıl adı İbranice bir kelime olan Hayim'dir. Aile isimleri olan Vambery (aslı Wamberger), onun büyükbabasının Macaristan'a göç etmeden önce yaşadığı bir Alman kenti olan Bamberg'den gelmektedir. Bu isim zamanla değişerek Vambery olmuştur.

The article deals with the process of investigation of the literary heritage of the 18th century Crimean Tatar poet and novelist Khurremi Celebi Aqay in the period from the 1920s up to the first decade of the 21st century. It show the contribution of Crimean Tatar, Ukrainian, Western and Russian scientists such as O. Akçokrakli, F. Babinger, A.Yu. Krymsky, V. Dubrovskiy, B. Flemming, B. Kellner-Heinkele and I.V. Zaytsev in this process.

Bilim dili, bilim dili olarak Türkçe, Türkçeye giren yabancı sözcükler, yabancı dille eğitim, kitle iletişim araçları, ödüller, Türkçenin günümüzdeki sorunları, TDK'nin görevini ne derece yaptığı konusunda bir söyleşi.

Demir, Nurettin 2009. “Her Dille Bilim Yapılabilir”. Türk Dili, Dil ve Edebiyat Dergisi 693, Söyleşi Özel Sayısı. 352-360.

Being the classical language of the Turkic speaking peoples of Central Asia, Chaghatay Turkish and the literature that gave it its fame were subjected to cultural claims both in Soviet Uzbekistan and in the young Republic of Turkey. The specific case of the poet ‘Alī Shīr Nawā’ī (1441-1501) revealed the competition that existed between these two types of reappropriation. The Soviet policy of indigenization had led to make the Chaghatay writer an “Uzbek poet” and as such, a symbol of Uzbek national identity. In Turkey too, nationalistic interests incited scholars to regard the Timurid polymath as a “Turkish poet” and a spearhead of Turkishness. Nonetheless, beyond the academic controversies about how to describe Nawā’ī and his language from an ethnic point of view, it was obvious that Turkish scholars still heavily relied on the studies of their Soviet counterparts at the end of the 1960’s. Actually, a real transfer of knowledge was at work, which concerned all the aspects related to the study of the poet, including those that clearly bore the stamp of Soviet ideology. This process therefore brought out the fundamental ambiguity of Turkish Turcology at that time, and showed the limits of this discipline as regards its drive towards empowerment.

This paper offers a discussion of a paper published by M. Adamović in this journal in 2008 (issue 1, p. 3-7). The conclusion arrived at here is that at least one element of Adamović's etymology can be used for modifying some earlier suggestions. A possible combination of this element with an old etymology by Stachowski seems to somewhat expedite the establishing of the correct, albeit entangled, etymology of this extremely interestingTurkish word.

Ortak Türkçe yel 'yel, rüzgâr' ve Macarca szél 'aynı' kelimeleri arasındaki ilişki, itirazlar olsa da, bu alanda iyi bilinir. Bu öneri, temelinde Ortak Türkçe y-M acarca sz-denkliğine dayanır ve Macarca kelimenin Eski Çuvaşça üzerinden bir alıntı olduğunu düşünülür. Türkçede rüzgârın hızına göndermede bulunduğu düşünülen bir yel-fiili vardır. Kelimenin Eski Türkçede de aynı ses ve anlamda olduğu görülür. Macarca szal-'koşturmak' fiili de hem anlam, hem de ses olarak bizim yel ile alakalı gözüküyor: szalad-"koşmak, -den kaçmak"; szaladgál "koşuşmak, koşturmak"; szalast "koşturmak, acele göndermek". Yel-fiiliyle alakalı olabilecek kelimeler ve onların anlam genişlemeleri daha öte çalışmalar için yardımcı olabilir. Bu bağlamda giysi adları ilginçlik arz ediyor. Yelek (yeldirme vs.) bir dış giysidir, ama herhalde rüzgârdan korunmayı amaçlamaz ve iş için kullanılır. Bu kıyafet isimlerinin kökündeki yeli hava hareketi olan yelden getirdiğimizde 'hızlı hareket etmek' > 'koşuşturmak' > 'çalışmak' gibi bir seyir izlememiz gerekiyor ama mevcut kullanımda ikinci ve üçüncü aşamalarda bulunuyoruz; dördüncüye henüz geçemedik. Eski ve yeni sözlüklerimizde yelmek 'çalışmak' diye bir fiil yokken, bu eski kıyafet isimlerini o kökten getirmek, geleceği geçmişe taşımak olacaktır. Belki tersi daha muhtemeldir: Kayıt öncesi dönemde yel-'çalışmak' vardı; sonra bu anlam sesteşi hava hareketine göndermeyle 'koşuşturmak' şeklinde bir anlam kayması yaşadı; öte yandan, aynı kökten türetilen kelimeler çalışmayı ifade ile kullanımda kaldı. Benzer özellikte delme gibi bir giysimizin ve yelin 'ruh' anlamından mülhem delimizin bulunması, sözbaşı sessizin gidebileceği yerler hakkında ufkumuzu açacaktır. Kayıtlı anlamlar yelmek fiilimizi rüzgârın hızına benzetme ile acele hareket etmek noktasından getiriyor gözükse de, bunda büyük sıkıntı vardır. Kökte bir "çalışma, iş yapma" anlamının varlığı Türkçe içinden ve yakın ve uzak akraba diğer dillerdeki karşılaştırmalardan anlaşılabiliyor. Bunu *del-'çalışmak' gibi bir köke götürmek olası gözüküyor. Anahtar Sözcükler: Yel-, yel, yelek, deli, çalışmak

Özet 2012 yılının sonlarında Çin'deki Tang devrinin başkenti eski adıyla Chang'an, şimdiki adıyla Xi'an'de Çince uzun bir metin ile 17 satırdan oluşan runik harfli eski Türkçe kısa bir metin oyulu bir mezar taşı bulunmuş ve aynı şehirde bulunan Datangxishi Müzesinde korunmaya alınmıştır. Mezar taşının runik harfli bölümünün 12. satırında geçen sın 'mezar' sözcüğü runik harfli metinlerde ilk kez tanıklanmıştır. Bu mezar taşı sayesinde Tariat Yazıtı'nda geçtiği öne sürülen, ön ünlülü sinläg okunagelen sözcüğün sinläg olmadığı ortaya çıkmış olmaktadır. Çünkü Xi'an (Karı Çor Tegin) Yazıtı'nda geçen sın sözcüğü ön değil art ünlülüdür. Bu bildiride sın sözcüğünün hem eski Çincedeki durumu hem de Türkçenin farklı dönemlerindeki kullanımları üzerinde durulmuştur. Anahtar sözcükler: Eski Türk Yazıtları, Eski Türkçe, Karı Çor Tegin Yazıtı, Tariat Yazıtı, sın. On the Word sın 'grave' Based on Tariat and Xi'an (Kari Çor Tegin) Inscriptions Abstract A grave stone carved with a long text in Chinese and an old Turkic short text in runic letters composing of 17 lines were found at the end of 2012 in the capital of China Tang period, in Chang, its old name, or with its current name, in Xi'an, and was taken into protection in the Datangxishi Museum, located in the same city. 12th line of the grave Runic letters section sın 'grave' runic letter word text has been seen for the first time. Through this gravestone, now Tariat inscription, fine vowel words

Herding terms of the Turks The analysis of ancient and modern Turkic vocabulary makes it possible to establish that the Turkic peoples have long been rich in cattle-breeding and horse-breeding terminology. In general, in modern Turkic languages (Azerbaijani, Turkish, Kazakh, etc.), the common Turkic vocabulary of animal husbandry consists of over 500 lexemes. At the same time, primordial Türkic words make up 97.7% of the total, and borrowed lexemes make up 2.3%. An analysis of the common Turkic vocabulary of animal husbandry shows that not all domestic animals played the same role in the life of the Turkic peoples. Sheep and horses were considered the highest priority pets. This explains the most developed system of terms for sheep and horse breeding. The wellknown Russian ethnographer M. Guboglo wrote in his article "Gagauz terminology for cattle breeding": "The more developed the terminology in a particular branch of cattle breeding, the more important this branch of the economy was in the past life of this people." Common Türkic polysemantic word mal

Common Turkic names of 22 plants (birch, grapes, elm, pear, melon, blackberry, willow, reed, caragana, clover, linden, goof, onion, juniper, millet, wheat, tamarisk, pumpkin, garlic, apple, ash, barley), noted in the dictionary of Mahmud Kashgari (XI century) and are known to most Western and Central Asian Turkic peoples.
Another 16 plants have areal Turkic names (hawthorn, oak, spruce, viburnum, maple, aspen, rice,
rye, mountain ash, blackthorn, poplar, hops, bird cherry, pine).
Of the listed names of 36 plants, the Turkic peoples of Siberia are not known. Grapes, pear,melon, pumpkin, millet, apple, maple, oak, elm, ash have never grown in Siberia (Sayan-Altai region).
The names of plants characteristic only of Siberia are known only to the Turkic peoples of Siberia.
These plants are unknown to the Turkic people living outside Siberia.
Based on the above data, it can be argued that the historical ancestral home of the Türks was in the South Caucasus. Archaeological, anthropological and genetic dataalso confirm this concept.