Türk Tarihi

XVI. yüzyıla gelindiğinde ulaşabileceği en geniş coğrafyaya yayılan Osmanlı Devleti 600 yıl boyunca üç kıtada hüküm sürmüştür. Merkeze bağlı fakat en uzak eyalet olma özelliği taşıyan Lahsa, Osmanlı Devleti ’nin yıkılışına kadar bu statüsünü korumuştur. Merkeze uzak olduğu için ayaklanmaların sıkça görüldüğü eyalette Arap kabileleri genelde mutlak otoriteye bağlı kalmışlardır.

Türk tarihinin önemli bir bölümünü Uygur Türklerinin, Türklerin başında olduğu devir meydana getirmektedir. Uygur Kağanlığının kurmuş olduğu teşkilatlanma ve idari yapı Kök Türk Kağanlığının devamı niteliğindedir ve günümüze kadar Uygur Kağanlığı hakkında birçok araştırma yapılmıştır. Ancak yapılan araştırmalar, ağırlıklı olarak Çin kaynakları üzerinden yapıldığı için ve Çinliler tarihteki bazı olayları yazıya dökerken çarpıttığı için her araştırmanın gerçeği yansıttığını söylemek pek mümkün değildir. Bizler de bu makalemizde, bu sebeplerden dolayı ağırlıklı olarak Çinceye ve Orta Asya’nın yakın çevresinde yer alan bazı dillere hakim olan, değerli Türk tarihi araştırmacılarından Gülçin Çandarlıoğlu, Sadettin Yağmur Gömeç ve İbrahim Kafesoğlu gibi, objektif tarihçilik anlayışıyla akademik eserlerini kaleme alan profesörlerimizin eserlerinden faydalandık.

İslam öncesi Türk inançları konusunda insanların zihninde yer tutan kültler, kutsal
imgeler üzerine yapılan araştırmalar ve destanlar incelenmektedir. Zira destanlar ve destanların
analizi toplumsal normların gelişiminde ulaşabilecekleri noktayı görmekte yardımcıdır. Zira
her toplum geçmişinden izler taşımaktadır. Araştırmamızda Türk toplumunun inançlar
kökenlerine inmek gayesi ile günümüze kadar gelen süreç işlenmiştir. O dönem destanları veya
farklı coğrafyalarda, farklı din ve toplumlar ile karışarak değişen anlatıların Türkler üzerinde
bıraktığı etki üzerinde durulmuştur. Ayrıca farklı mitolojiler ile karşılaştırarak farklı
coğrafyalarda yaşayan insanlar arasında bağlantıya değinilmiştir. En eskilerden, Hacı Bektaş"a
uzanan bir din yaşamının dünü ve bugünüyle izi sürülmeye çalışılmıştır.

The cults in the minds of people about pre-Islamic Turkish beliefs, researches and epics
on sacred images are examined. Because the analysis of epics and epics is helpful in seeing the
point they can reach in the development of social and religious norms. Because every society
has traces of its past. The epics of that period, or the impacts of the narratives on the Turks in
different geographies and mixed with different religions and societies, were emphasized. In
addition, the connection between people living in different geographies was compared with
different mythologies. From the oldest to the past and the present of a religious life extending
to the Haji Bektash has been tried to be traced.

Öz Bu çalışma Iordanes'in Getica adlı eserinde tasvir ettiği Scythia'yı, Iordanes'in Scythia'sını konu edinmektedir. Çalışmanın ilk sorusu, Iordanes'in nazarında Scythia'nın nasıl bir yer olduğudur. Burada fiziki coğrafya hakkındaki kayıtları ele alınmakla birlikte asıl ilgi beşerî coğrafya, etnografya tasvirlerinde olacaktır. Beşerî coğrafya anlatıları içinde, araştırmalarda daha az üzerinde durulan, Hun, Bulgar gibi Doğu Scythia kabileleri daha ön planda tutulacaktır. Çalışmanın ikinci sorusu Iordanes'e göre Scythia'nın neresi olduğudur. Burada Iordanes'in Scythia'yı konumlandırması ele alınacaktır. Böylelikle Iordanes'in mekân tasavvuru anlaşılmaya çalışılacaktır. Bu süreçlere, Iordanes'in diğer eseri Romana ve kendinden önce ve kendi devrinde yazılmış metinlerle karşılaştırması dahil edilecektir. Çalışmadan gerek Iordanes'in metinlerinin gerek altıncı yüzyılın tarih ve coğrafya bilgisinin anlaşılmasına bir nebze de olsa katkı yapması beklenmektedir. Abstract Scythia Reflected from Iordanes * Bu çalışmada, Ege Üniversitesi tarafından desteklenen "16-TDAE-004" numaralı Bilimsel Araştırma Projenin katkısı söz konusudur. Bu nedenle ilgili kurum ve kişilere teşekkür ederim. Ayrıca çalışmayı İngilizceye çeviren Ege Üniversitesi öğretim görevlilerinden Neriman Karakoç'a teşekkür ederim.

Kuman-Kıpçaklar, Batı Avrasya tarihinde önemli rol oynayan göçebe Türk boylarından biridir. 13. yüzyılın ilk yarısında Moğol istilaları sonucu Karadeniz’in kuzeyindeki hâkimiyetlerini kaybeden bazı Kuman-Kıpçak kabileleri, batıya göç etmeye karar verdiler. Moğolların her iki seferinde yenilen Kuman-Kıpçak başbuğu Köten, kabilesiyle beraber Deşt-i Kıpçak’ı terk etmek zorunda kaldı.  Macar Kralı IV. Bela’ya ülkesine sığınma talebinde bulundu. IV. Bela da bu teklifi olumlu karşılayıp Kumanları ülkesine kabul etti. Kralın amacı içerde otoritesini arttırmak ve dışarda da olası Moğol saldırısına karşı Kuman savaşçılarından faydalanmaktı. Kuman–Kıpçaklar, siyasi tarihlerinde ilk kez bir ülkeye akın yapmadan göç ettiler. Kumanların göçü üzerine Moğollar, Macar Krallığı’na saldırıp bu ülkenin büyük bir kısmını ele geçirdiler. Bu bildiride göç hareketinin krallığın geleceğine etkileri üzerinde durulacaktır.

Özet Cengiz Han Dünya Tarihinin en önemli hükümdarlarından biridir. Yaşadığı topraklar geçirdiği zor şartlar göz önüne alınırsa göstermiş olduğu başarılar ona diğer hükümdarlar gibi tepeden inme bir şehzadelik, kurulu bir devlet düzeni olarak intikal etmemiştir. Cengiz Han devletini tamamen yoktan var etmiş, dağınık halde bulunan toplulukları birleştirmiş ve Çin'den Deşt-i kıpçak'a Hazar denizine kadar bir cihan imparatorluğu kurmuştur. Cengiz Han'ın yapmış olduğu bu fütuhatı hiçbir hükümdar yapmamıştır. Dolayısıyla 13. Asrın ilk yarısında bir Asya İmparatorluğu kurmuştur. Cengiz Han'ın kurmuş olduğu bu imparatorluğu oğulları ve torunları daha da genişletmiştir. Cengiz Han devlet kurmanın yanında iyi bir asker olmuş teşkilatçı psikolojik savaş taktikleri uygulamış koymuş olduğu Cengiz Yasaları ise bugün bile kendinden söz ettirmiştir. Bu çalışmada Cengiz İsminin menşei, yaşadığı ortam ve Cengiz İmparatorluğuna giden süreç ele alınıp incelenmiştir.

Batı Türkleri Silmek İster! Batı’nın bu kara zihniyetine, insafsız sömürgeciliğine Doğu’da set çeken tek millet TÜRKLER’dir! 1096 yılından itibaren dalgalar halinde gelen Haçlılar hep TÜRK kalkanına çarparak kırılmışlardır! İşte bu yüzden Batılılar TÜRKLER’in Avrupa’da ve Anadolu’daki varlığına tahammül edemezler! Batılılar TÜRKLER’İN AVRUPA’DAKİ VARLIĞI’nı, Osmanlı Devleti ile sınırlı sayıp, sanki “çok yeni” bir olaymış gibi göstermek isterler!

Sonra da bu uydurdukları bilgilere, belgelere dayanıp bizi DOĞU ANADOLU’dan atıp orada kukla bir “Kürt devleti” kurmak isterler! BATI ANADOLU’dan atıp orayı Yunanistan’a vermek isterler! KUZEY ANADOLU’dan atıp orada “Pontus Rum Devleti” kurmak isterler! Ülkemizdeki Laz, Çerkez, Çeçen, Acar kökenli Türkler’i kışkırtıp koparmak isterler!
İSTANBUL’da VATİKAN benzeri bir “Fener Patrikhanesi Devlet” kurmak isterler! Hatta, kimse inanmıyor ama, bizi TRAKYA’dan, İSTANBUL’dan, MARMARA’dan atıp “Yeni Bizans Devleti” kurmak isterler!

Bu kitapta;
Türklerin binlerce yıl evvel medeniyetin beşiği olduğunu bulacaksınız.
TARİHİN TÜRKLERLE BAŞLADIĞINI bulacaksınız.
Büyük Türk  araştırmacı Kâzım Mirşan’ın eserlerinden yararlanarak 10.000 yıl önce bile bu diyarlarda olduğumuzu göstereceğiz. (Maalesef Büyük Türk Araştırmacısı Kazım Mirşan Beyefendi, Türkiye’den aradığı desteği asla bulamamış, Türk Tarih Kurumu ve Kendisini tarihçi zanneden ancak batının tek yanlı, sahte Türk tarihi bilgileri ile  yetişmiş, araştırma yapacak bilgi ve beceriye sahip olmayan  birçok Profesör dahil bazı Akademi mensupları bu 90 yaşlarındaki binlerce sene önceki Türk Tamga yazılarını okuyabilen Dünyadaki tek  dahi adama sahip çıkmamıştır. Onun Ben ölmeden Tamga yazılarını okumasını sizlere de öğreteyim benimle gitmesin haykırışları kulak arkası edilmiştir. Tarih onlardan hesap soracaktır)

Bazı tarihçilerimiz,  işin kolayına kaçarak, Batılıların yaptıkları yalan tek yanlı çalışmalarını, uyduruk tercümelerle “işi idare edip” onların kısır görüşlerini TÜRK fikir hayatına yansıtırlar. Bilerek veya bilmeyerek  onlara hizmet ederler! Bu durum Her iki halde Türk milletine ihanettir.

Daha açık söylemek gerekirse, batılıların  bizim toprağımıza sahip çıkacak bir geçmişleri olmadığı gibi, bizim onların toprağında asla SİLİNMEZ bir söz hakkımız vardır! İşte bu gerçek tarihçilerimiz, diplomatlarımız, politikacılarımız tarafından vurgulanmalı ve bütün TÜRKLER’e anlatılmalıdır!

Halbuki tam tersi yapılmakta, Türklere bir aşağılık duygusu aşılanmakta, onlara kurtuluş reçetesi olarak “batı medeniyeti” dayatılmaktadır! Batı’nın medeni olmadığını, “medeniyet” diye kabul edilen her yönünü Doğu’dan aldığı da bir gerçektir.
Kazım Mirşan’a göre TÜRK YAZI SİSTEMİ, 15 bin yıl öncesinden DUVAR RESİMLERİ ile başlamış ve bütün alfabelerin temelini teşkil etmiştir! Yani alfabeyi bile “latin” diyerek Batı’ya mal etmek son derece yanlıştır! Alfabe, her medenî adımın olduğu gibi, DOĞU kökenlidir!. Bizim yazımız da “latin” değil, TÜRK ALFABESİ’dir!

Yurdumuzda yaptıkları kazı ve çalışmalarda pek çok gerçeği de saklama imkanı buldukları muhakkaktır. Bununla da yetinmezler, kendi aralarından çıkan dürüst, namuslu, ilme saygılı tarihçi, dilci, arkeolog ve sair araştırmacıları da, TÜRKLER konusunda makbul bir şey söylediğinde, adeta afaroz ederler. Tezini alaya alırlar… bulduğu belgeleri yok
ederler!. Biz de bu kargaşaya ihmalkârlığımızla, saflığımızla, bilgisizliğimizle katkıda bulunuruz.

Avrupa ne hikmetse buhar makinesini, elektrik motorunu ve füzeleri ben buldum diye sık sık övünmektedir, haklılık payları yok mu, elbette vardır, biz önemsiz olduğunu asla vurgulamıyoruz. Evrensel uygarlıklara da büyük katkılarda bulunmuşlardır! Bunlara karşın geriye yani tarihlerine baktıklarında büyük bir boşluk ve aldatmalarla karşı karşıya gelmektedirler. Hep bir boşluğa kendilerini yamamaya çabalarlar! Mağara döneminden beri var olan Avrupa kendisini bir türlü ilkellikten kurtaramamış, tarih sayfasına ilk adımını çok geç atmıştır:
Fransa ve İngiltere tarihi (+ 500) ‘de başlar,
Almanya tarihi ( -200) ‘e kadar iner,
İtalya tarihi (-700) ‘ler de ve Etrüsklerle başlar,
Yunan tarihi ise (-700) ‘lerde Pelasglar sayesinde ilkellikten kurtulur. Hollanda, Belçika vb. bir takım devletler vardır, onları saymanın gereği bile yoktur, neredeyse tarihleri yoktur. Evet, geçte olsa nihayet tarihe ayak basmışlardır ama yazıları, dilleri, dinleri dışarıdan gelmiştir, Avrupa’nın kendi icadı değildir bunlar. Evrensel uygarlıkta geç kalmış, binlerce yıllık tarihleri ile Medeniyet Tarihinin sahibi gibi kendilerini üstün görerek asıl medeniyetin sahibi Türk’leri hep dışlamışlardır.
Avrupalılar her şeye sahip olma egoları hep ön plandadır. En doğusunu bilirler, onlar ne derlerse o dur, o doğrudur. Tam Evrensel uygarlıkların kökenlerinin kendilerin ait olduğunu iddia edecekleri sırada: Gen’lerle ve bu yolla, diller üzerinde çalışanlar bildirirler ki, Hint-Avrupa dilleri teorisini YALANLAMA ZAMANI gelmiştir. Yıl 2000, Eylül ayı; CNRS, 386 numaralı bülteniyle bunu tüm dünyaya açıklar.
Gerçeği kabullenemediklerinden bu bülten maalesef tüm dünyadan saklanır. Ama gerçekleri tüm Dünya er ya da geç öğrenecektir. Öğrendiği anda, büyük bilimsel deprem olacaktır. Yine ayni bülten diyor ki; Fransızca ve Türkçe “her ne kadar, birbirleriyle hiç ilgisi olmayan iki dil gibi görünüyorlarsa da AKRABA ’dırlar !” Daha da önemlisi; ilk dil “elimizdeki 600’ü aşan yazılı belgelere göre” : Ön-Türkçe ’dir.

Tüm gerçekler açıklandığında asıl o zaman yer yerinden oynayacaktır. Yıllarca ret ettikleri, sakladıkları gerçekler karşısında ne yapacaklardır. Bu defa da yeryüzünde Türk diye bir şey yoktur mu diyeceklerdir.

En azından son buzullar çağının sona erdiği takriben 20,000 sene öncesinden beri, eski dünya; Türkçe dilinin dünyada hemen hemen her yerde konuşulduğu, eski Türk dinine dünyada her yerde inanıldığı ve Tur/Türk insanının diliyle, töresiyle ve idareciliğiyle her yerde hakim olduğu ve insanlara adalet verdiği bir dünya idi. Tur/Türk insanı gittiği her yerde doğasıyla uyumsallık içinde olmuş, doğasına saygılı, doğasını anlayan, seven ve ondan merhametli bir şekilde yararlanan medeniyetler kurmuş ve dünya medeniyetine çok büyük hizmetlerde bulunmuştur.

Örnegin, Türkçe bir dil konuşan Sümerler Orta Asyalı Tur/Türk insanı idiler ve denebilir ki günümüzde insanlığa hizmet eden pek çok konuda yapılan katkılar onlar tarafindan düşünülmüş ve geliştirilmiştir. Çivi yazısının icadı ve onunla beraber gelişen okul sistemi, öğretmen ve öğrenci işleri ve ilişkileri, geliştirilen bilgileri yazıp kitaplıklarda toplamak, vs. hep onların yarattığı eserler olarak onların kayıtlarında bulunmuştur.


Tarih konusundaki Yeni tezler;

Kazım Mirşan'ın Haluk Tarcan ile birlikte savundukları tezin, Mustafa Kemal Atatürk'ün teşvikleri ile 1930 yıllarında oluşturulan Güneş Dil Teorisi'ni ve Türk Tarih Tezi'ni destekleyen tarafları bulunmaktadır. Türk Tarihi'nin MÖ 16.000'li yıllara dayandığını savunur.

. Yazı, MÖ 16.000 yılında Türk'ler tarafından icat edildi.
. Türkçe, Ön Türkçe'den sözcükler barındırdığı gibi bu sözcükleri Arapça ve Farsça'ya da taşımıştır.
. Anadolu'da da Ön Türkçe yazıtlar bulunmaktadır.
. Roma'nın küllerinden kurulduğu medeniyet olan Etrüskler Türk'tür. (Etrüsk yazıtları ilk defa 1970 senesinde Kazım Mirşan tarafından okundu).
. Romalılardan önce İtalya Yarımadası'nda yaşayan Etrüsklerin konuştuğu dil olan Etrüskçe, Ön-Türkçe kökenlidir.
. İskandinavya dahil, tüm Avrupa'da 5000'den fazla Ön-Türkçe yazıt bulunmaktadır.
. Tüm dünya alfabelerinin kökeni Türk alfabesidir.
. İlk Türk devleti Hun İmparatorluğu olmadığı, ilk Türk devletinin Bir Oy Bil olduğu görüşündedirler. Ardından At Oy Bil, Türükbil (karşılığı:Göktürk) gelir.
. Türk tarihinin çok eskilere dayanması gerektiğini gösteren en büyük delil ise; Orhun Yazıtları'dır. Çünkü Orhun Yazıtları'nda kullanılan dil ve noktalama işaretleri bu dilin en gelişmiş hali olduğu sonucuna götürmektedir. Böyle bir dilin oluşabilmesi için en az 3000 yıl geriye gidilmesi gerekir. Kazakistan'da, Bu tezi destekleyen ve M.Ö 600'lere tarihlenen bazı yazıtlar bulunmuştur.
. Bugün Çin sınırları içerisinde 300 metre boyunda piramitler bulunduğu ve bu piramitlerin Mısır'dan çok önce inşa edildiği tespit edilmiştir. Mısır'ın dip kültüründe de Türkler olduğu iddia edilmektedir.

The Bondage Diaries of an Ottoman Officer consisted of the captivity diaries of Mulazim-ı previously (First Lieutenant) Hüseyin Hamit Efendi, who was captured during the battles with the Russians on the Caucasian Front in the First World War. daily in the form of two books, his journey from captivity in Siberia, life in captivity Nikolsk camp and tells the journey to Turkey to escape from captivity in 1918.  The first notebook contains detailed information about the life between Nargin Island and Siberia and the town of Nikolsk between 14 March 1916 and 13 March 1917. April 12, 1918 - 19 February 1919 between the covering and the second book, about two years as a prisoner, who still lives Hussein Hamid Efendi, giving information about the return to Turkey to escape with a few friends Nikolsk./Bir Osmanlı Subayının Esaret Günlükleri, I. Dünya Savaşı’nda Kafkas Cephesi’nde Ruslarla yapılan muharebelerde esir düşen Mülazım-ı evvel (Üsteğmen) Hüseyin Hamit Efendi’nin esaret günlüklerinden oluşuyor.
İki defter halindeki günlükler, kendisinin Sibirya’ya olan esaret yolculuğunu, Nikolsk kampındaki esaret hayatını ve 1918 yılında esaretten kaçıp Türkiye’ye olan yolculuğunu anlatıyor. İlk defter, 14 Mart 1916 - 13 Mart 1917 tarihleri arasında Nargin Adası’ndan başlayıp Sibirya’ya, Nikolsk kasabasına gidişi ve burada yaşadıkları hakkında detaylı bilgiler içeriyor. 12 Nisan 1918 - 19 Şubat 1919 tarihleri arasını kapsayan ikinci defter ise, yaklaşık iki sene esir olarak hayatını sürdüren Hüseyin Hamit Efendi’nin, birkaç arkadaşıyla birlikte Nikolsk’tan kaçarak Türkiye’ye dönüşü hakkında bilgiler veriyor.

Polyphenol oxidase was extracted and partially purified from wheat leaves by a procedure that included ammonium sulfate fractionation followed by dialysis and gel filtration chromatography. These procedures led to 35.21-fold purification with 17.65% recovery. Optimum pH, temperature, and ionic strength were determined with six substrates. Some kinetic properties of the enzyme such as V max, K M, and k cat were calculated for the substrates. The k cat/K M values of the PPO for catechol, catechin, pyrogallol, l-dopa, dopamine, and 4-methyl catechol were 31408, 31167, 28404, 15378, 4865, and 4967 mM/min, respectively. The best substrate of wheat PPO was found to be catechol. The native molecular weight of the PPO was estimated to be 243 kDa based on its mobility in gel filtration column. The inhibitory effects of glutathione, sodium azide, ascorbic acid, oxalic acid, l-cysteine, and thiourea on the reaction catalyzed by the enzyme were tested, and I 50 values were estimated to be 8.0 mM, 10.12 mM, 11.18 mM, 77.33 mM, 183 mM, and 413 mM, and K i constants were also calculated as 0.416 ± 0.244 mM, 0.317 ± 0.208 mM, 0.820 ± 0.111 mM, 13.80 ± 1.179 mM, 14.10 ± 5.069 mM, and 130 ± 62.45 mM, respectively, by means of Lineweaver–Burk graphs. The most effective inhibitor was glutathione. Glutathione, sodium azide, oxalic acid, and thiourea were competitive inhibitors, whereas ascorbic acid and l-cysteine were also noncompetitive inhibitors.

Kalmuk Türkleri, Moğol tarihinin bir parçası
olarak nitelendirilir. Kalmuk adının kökeniyle
ilgili pek çok varsayım söz konusudur.
Tarihleriyle ilgili Türkiye’deki basılı eserlerdeki
bilgiler son derece kısıtlıdır. Bu kısıtlı bilgilerin
birçoğu birbirinin tekrarı durumundadır.
Türkiye’de Kalmuk Türkleri üzerine hazırlanan
tezlerden biri yüksek lisans tezi, diğeri de doktora
tezidir. Bunlardan biri Kalmukların savaşçı
yönüne değinen savaş tarihi konulu olup diğeri ise
onların dini inanışları ve dini tarihleri üzerinedir.
Ancak günlük hayatlarıyla alakalı bilgi son derece
kısıtlıdır. Bu konuyla ilgili yazılmış tek eser
Mustafa Rahmi’nin “Kalmuk Türkleri” isimli
kitabı olup Rus bilimadamı Pallas’ın eserinin ilgili
bölümünden yapılan bir çeviridir. Kitabın yayım
tarihi 1927 yılıdır. Bu kitabın dili Osmanlı
Türkçesi olup bir köşede değerlendirilmeyi
beklemektedir. Kalmuk Türkleri ile alakalı
yukarıda belirtmiş olduğumuz eksikliği bir nebze
gideren bir kitap olması dolayısıyla bu eseri
makalemizin konusu olarak seçtik. Makalemizde
Kalmukların kim olduğu, Kalmuk adının kökeni,
Mustafa Rahmi ve Pallas isimleri üzerine
yazdığımız kısımdan sonra kitabın
transkripsiyonlu metnine yer vererek bilim
dünyasına sunmayı amaçladık.

Memâlik-i Osmânîyenin Tarih ve Coğrafya Lugâtı S. 64-84 Transkripsiyon Çevirisi, Türkiye Türkçesi ve Sözlüğü LİSANS BİTİRME TEZİ Hazırlayan 17020751003 Enes ASIL Tez Danışmanı Doç. Dr. Akartürk KARAHAN ANKARA 2020 2 T.C. ANKARA YILDIRIM BEYAZIT ÜNİVERSİTESİ İNSAN VE TOPLUM BİLİMLERİ FAKÜLTESİ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI BÖLÜMÜ ESKİ TÜRK DİLİ ANABİLİM DALI Ali Cevâd, Memâlik-i Osmânîyenin Tarih ve Coğrafya Lugâtı S. 64-84 Transkripsiyon Çevirisi, Türkiye Türkçesi ve Sözlüğü LİSANS BİTİRME TEZİ Hazırlayan 17020751003 Enes ASIL Tez Danışmanı Doç. Dr. Akartürk KARAHAN ANKARA 2020 7 ÖZET ALİ CEVÂD, MEMÂLİK-İ OSMÂNÎYENİN TARİH VE COĞRAFYA LUGÂTI S. 64-84 TRANSKRİPSİYON ÇEVİRİSİ, TÜRKİYE TÜRKÇESİ VE SÖZLÜĞÜ Bu çalışmada, Ali Cevâd'ın 19. yüzyılın sonlarında yazmış olduğu Memâlik-i Osmânîye'nin Tarih ve Coğrafya Lugâtı'ndan 64-84 sayfa aralığı transkribe edilmiş. Türkiye Türkçesine aktarılmış ve sözlüğü hazırlanmıştır.

POLITICAL ACTIONS OF ADNAN MENSERES IN AYDIN IN THE PROCESS OF TRANSITION TO THE MUTLI-PARTY SYSTEM (1946-1950)
Abstract
It is not possible to say that the trantision process for multi-party system in Turkey was not problematic. Moreover, the things experienced rural areas are also the basis of the problems we experience now in behalf of democratization process. Menderes’s hometown Aydin has been one of the pioneering cities of Turkish political life since second constitutionalistperiod, many important politicians brought up here and various examples of political life was seen in here. Adnan Menderes was one of them. As a youg politician who was discovered by Atatürk in his visit to Aydin in 1931, Adnan Menderes continued his political actions under the umbrella of CHP. But his real process of coming into stage was concided in the establishment of DP. On 21.09.1945 Menderes had to resign from CHP with his discharge from the party after his oppositions of party policies. DP which was established at the end of 1946 would be a milestone in his life. This study is based on Adnan Menderes’s attendance in DP where he would continue his political activities by resigning from CHPin the process of multi-part system in which Turkey experienced one of the breaking processes its history of democracy and his political actions in Aydin in that period. The study will be based on archive documents, oral historical documents
which are the expressions of witnesses and press documents both national and local.

Özet:
Çok partili yaşama geçiş sürecinin Türkiye de sancısız gerçekleştiğini söylemek pek mümkün değildir. Hele taşra da yaşananlar demokratikleşme adına bugün yaşadığımız sıkıntıların dahi tarihsel altyapısını oluşturur. Menderes'in memleketi Aydın tarihi konumu sosyal ve ekonomik yapısıyla II. Meşrutiyetten itibaren Türk siyasi yaşamının öncü şehirlerinden biri olmuş, değerli pek çok siyasetçiyi bünyesinden çıkarmış, siyasal kültürün renkli örnekleri bu şehirde sergilenmiştir. Adnan Mendereste bunlardan biridir. Menderes Atatürk'ün 1931 yılında Aydın'ı ziyareti sırasında keşfettiği genç bir siyasetçi olarak 14 yıla yakın siyasi çalışmalarını CHP çatısı altında yürütmüştür. Siyaseten yıldızı DP'nin kurulması sonrasına rastlamıştır. Menderes uzun süre yürüttüğü CHP milletvekilliğinden 21 Eylül 1945 tarihinde parti politikalarına muhalefeti sonrası partiden ilişiğinin kesilmesiyle ayrılmak durumunda kaldı. 1946 yılı başlarında kurulan yeni parti DP ise onun yaşamında bambaşka bir dönüm noktası oluşturacaktır. Makale Adnan Menderes'in Türkiye'nin demokrasi tarihinde kırılma süreçlerinden birini yaşadığı çok partili hayata geçiş sürecinde CHP'den ayrılıp siyasi yaşamını sürdüreceği DP'ye geçişi ve bu geçiş sürecinde Aydın'daki siyasal faaliyetlerine temas edecektir. Çalışma arşiv belgeleri, dönemin tanıklarının anlatımlarından oluşan sözlü tarih bilgileri, ulusal ve yerel basın malzemesi ile şekillenecektir.

Türk piramitleri adıyla bahsedilen yapılar, Çin sınırları içerisinde yer alan Beyaz piramitlerdir. Türk tarihçi ve arkeologlara göre bu piramitler, zamanında atalarımız tarafından yapılmıştır. Bu piramitler için söylenen bir diğer şey ise içinde Türklere ait kutsal emanetlerin bulunduğu ve Zülkarneyn tarafından bir tılsım ile hapsedilen Yecüc ve Mecüc'ün de burada bulunduğudur.

"Azerbaycan Türk Felsefi ve İçtimai Fikir Tarihi (XIX-XX. Yüzyıllar)” adlı kitabın 1. Cilt’inde XIX. asır Azerbaycan Türk felsefi ve içtimai fikir düşüncesinin gelişme yollarından ve tanınmış Azerbaycan Türk mütefekkirlerinin felsefi dünya görüşlerinden bahsedilmektedir.

Yazar bu eserde, Azerbaycan Türk Felsefi ve İçtimai Fikir Tarihini ve onun gelişme yollarını üç yönde tahlil etmiştir:

1) Azerbaycan'da Doğu-İslam-Türk kültürü ve felsefesinin devamı: skolastik felsefeden seküler felsefeye, dini düşünceden seküler düşünceye dönüş (A.A. Bakıhanov, Z. Şirvani, G. Zakir, M. M. Nevvab, Heyran Hanım, S. A. Nebati, E.Ahundoğlu, M. H. Nigari ve diğerleri);

2) Azerbaycan'da Batı Avrupa kültürü ve felsefesinin oluşumu: Avrupacılığın etkisinden radikal-inkılapçı felsefeye doğru (M. Ş.Vazeh, T.Z. Gürratul-Eyn, M.M. Kazımbey, M.F. Ahundzade, N.Vezirov, Z.Maragali ve diğerleri);

3) Azerbaycan'da Doğu-İslam-Türk felsefesi ile Batı-Avrupa felsefesinin sentezi sorunu ve çözüm yolları (C.Afgani, H.Zerdabi, S. A. Şirvani, M. A. Talib zade ve diğerleri).

Kitaptan Azerbaycan Türk felsefesi tarihi, Türk kültürü, Türk edebiyatı ve Türk tarihi ile ilgilenenler, özellikle de Azerbaycan Türk felsefesinin umum Türk felsefesinde yerini araştıranlar ve geniş okuyucu kitlesi faydalana bilir.

Anadolu Selçuklu Devleti'nin son dönemlerinde kurulduğu düşünülen Ahi Şerefeddin Evkafı, Ankara'nın şen ve bayındır hale gelmesinde katkısı bulunan vakıf müesseselerinden birisidir. Ahi Şerefeddin Evkafı'nın vakıf senedi günümüze kadar intikal etmediği için bir vakıf senedinde bulunan temel bilgilere ulaşılamamaktadır. Bu bağlamda çalışmada vakfın tevliyetinin kime şart koşulduğu, vakıf çalışanlarına ne kadar ücret tayin edildiği, vakıf akaratının nelerden ibaret olduğu ve buralardan elde edilen gelirlerin nerelere sarf edileceği gibi sorulara cevap aranacaktır. Bununla birlikte vakıf içerisinde yaşanan sorunlar ve anlaşmazlıklar ile vakfın tarihsel süreç içerisinde geçirdiği tamiratlara değinilecektir. Daha önce konu hakkında çalışma yapılmamasından dolayı yapılacak olan çalışma ile alandaki boşluğun doldurulması amaçlanmaktadır. Çalışmaya genel itibariyle Ankara şer'iyye sicillerinde (XVI-XVIII. yüzyıl) yer alan Ahi Şerefeddin Evkafı ile ilgili kayıtlar rehberlik edecektir. Zaman zaman Ankara'nın 1522 ve 1571 tarihli Evkaf Tahrir Defteri'ne müracaat edilecek ve buradaki bilgilerden faydalanılacaktır. Vakfın tevliyetinin evlattan olanlara tayin edildiği ve akaratının ise Ankara'nın çeşitli bölgelerinde yer alan köyler, dükkanlar, değirmenler, bahçelerden ibaret olduğu tespit edilen unsurların başında gelmektedir. Bu bağlamda günümüze kadar ulaşan vakıf yapılarıyla Ankara tarihinde önemli bir yer tutan Ahi Şerefeddin Evkafı'nın tarihsel geçmişini ortaya koyan bir perspektif çizilmeye çalışacaktır. Çalışmadaki asıl gaye genelde vakıf müessesesi literatürüne özelde ise Ahi Şerefeddin Evkafı tarihine katkı yapmaktır.

Öz

Türk tarihinin yetiştirdiği dünyâca ünlü ilim ve fikir adamlarından biri olan Mehmed Fuad Köprülü (1890-1966), özellikle Osmanlı tarihinin kuruluş devri hakkındaki tartışmaların iyice alevlendiği bir dönemde en zorlu tartışmalara eğilerek, ortaya koyduğu keskin ve iddiâlı tezlerle bir döneme damgasını vuran en önemli isimlerden biri olmuştur. Onun bu tezlerinin en meşhur olanları; Wittek'in Kayı menşei ile ilgili itirazlarına yönelik güçlü savunması ve Osmanlılar'ın atalarının Anadolu'ya göçünün -bilinenin aksine- Cengiz istilâsı sırasında değil, Anadolu'nun ilk fethi sırasında gerçekleştiği yönündeki iddiâsıdır. Bu iki konu Köprülü'nün ölümünden sonra da uzun yıllar tartışılmış; ancak her ikisi hakkında da çağdaş kaynaklar ışığında kalıcı bir çözüme ulaşılamamıştır.

Bu makale, hâlâ üzerinde tartışılan bu iki konu hakkında, şimdiye kadar devrin aslî kaynaklarına bakılmaksızın geliştirilen yüzeysel ve şahsî düşüncelere dayalı tezlerin aksine, ilk kez dönemin İslâm kaynakları ve Bizans kroniklerindeki kayıtları Osmanlı rivâyetleriyle karşılaştıran bir tez ortaya koyarak, ikisi hakkında da kesin ve kalıcı bir çözüme ulaşmak amacıyla kaleme alınmıştır.

Anahtar Kelimeler: Mehmed Fuad Köprülü, Osmanlı Kuruluş devri, göç ve yerleşim, Cengiz Han istilâsı, Anadolu’nun fethi.


Abstract

Mehmed Fuad Köprülü (1890-1966) who is one of the worldwide known scientists and intellectuals raised by Turkish history, was one of the most important names who left his mark on an era by giving thoughts on the most difficult discussions and putting forward sharp and assertive hypothesis in an environment where the debates about Ottoman Empire’s establishment period had escalated. His most famous hypotheses in this regard were; his strong defense against Wittek’s objections towards origins of Kayı and his claim that migration of Ottomans’ ancestors to Anatolia took place during the first conquest of Anatolia and -contrary to general belief- not in the course of Cenghis invasion. These two issues have been discussed for a long time even after Köprülü’s death, but no permanent conclusion was able drawn in the light of contemporary sources for neither of them.

This article is written to put forward a hypothesis which for the first time compares Islamic sources and records in Byzantine chronicles to Ottoman narratives contrary to the superficial and personal opinion based claims that were raised without going through main sources of the time and to reach a precise and permanent conclusion for both of the two issues which are still being debated over.

Keywords: Mehmed Fuad Köprülü, Ottoman Establishment Period, Migration and Settlement, Cenghis Khan’s Invasion, Conquest of Anatolia.