Mimari

PROF. DR. ÖMÜR BAKIRER ARMAĞANI
Bu kitap, ömrünü, sanat/mimarlık/şehir tarihi, mimari malzeme ve koruma/restorasyon gibi akademik alanlarda ortaya koyduğu değerli araştırma, yayın ve danışmanlık faaliyetlerine, ayrıca seramik ve cam sanatında verdiği kıymetli ürünlere adamış olan, ODTÜ Mimarlık Bölümü emekli öğretim üyesi Prof. Dr. Ömür Bakırer’in onuruna hazırlanmıştır. Kitapta, Ömür Bakırer’in biyografisi ile yayın/etkinlikler listesi; bilimsel ve sanatsal yaklaşım ve katkıları üzerine yazılar; ayrıca öğrencisi olmuş araştırmacılar ve iş/ meslek arkadaşlarının kendisine ithaf ettiği özgün makaleler bulunmaktadır. Kitaptaki makaleler, mimarlık ve sanat tarihi; geleneksel yerleşim ve konutlar; kentsel tarih ve katmanlaşma; koruma; kültürel miras değerlendirme ve yönetimi; arkeolojik alan yönetimi; doğal afet risk yönetimi ve geleneksel mimaride tesisat sistemleri gibi zengin bir alan çeşitliliğine sahiptir. Bu içerik, Prof. Dr. Ömür Bakırer’in çok boyutlu araştırma ilgi alanlarının ve çalışmalarındaki disiplinlerarası yaklaşımın kayda değer bir yansımasıdır.

Kendi evini inşa etmek, büyülü ve çekici bir çağrı.

Peki gerçekten mümkün mü? Çok yakın bir tarihe kadar, hepimiz yaşayacağımız evi kendi ellerimizle ve köy imecesi ile yapıyorduk; Çölde, kutuplarda, dağ başları, nehir kenarlarında ya da çok uzak adalarda. Bütün insanlığın coğrafyalarına özel tasarımları ve nesilden nesile aktardıkları bir bilgelikleri vardı. Taş seçimiden, ağaçların kesileceği mevsim hatta ay döngüsüne kadar, şimdi bakıldığında insanı hayrete düşüren bir teknik ve tasarımla. Üstelik bu yapılar binlerce yıla meydan okuyor. Betonun altmış yıllık ömrü, bunları sadece güldürüyor.

İster kendi elleriniz ve belirli bir dayanışma ağı içinde evinizi yapmaya karar verdiniz, isterseniz bir usta ile anlaşıp işe koyuldunuz. Gözünüz kör, kulağınız sağır ve elleriniz bağlı olmasın. Artık kendi evini, seçtiği malzemeden, iç tasarıma kadar profesyonellerin insafına bırakmaya razı olmayan bir bakış açısı egemen oluyor. Bunun Türkiye’deki örnekleri azımsanmayacak kadar arttı.  Hem de ortaya çıkan yapılar, parmak ısırtıyor. Malzeme ile iklim arasındaki denge, araziye oturuş, deneysel çalışmalara verilen değer ve en önemlisi insanı içinde iyi hissettiren evler, hepsi mümkün.

Melih Aşanlı geleneksel sanatlar bilgilerinin üzerine, uzun yıllar çalıştığı restorasyon ve heykel tekniklerini de ekleyerek, kendisi gibi kırsala yerleşen veya yerleşmeye niyetli gönüllüler için muhteşem bir rehber kitap hazırladı. Arazi, toprak ve arazinin neresine evinizi oturtacağınızdan başlayarak, malzemeleri sınıflandırarak, temelden çatıya kadar evinizi inşa etmenizi yahut ustaları yönlendirmenizi sağlayacak kitabıyla hayranlık uyandırıyor. Melih Aşanlı belki de anlatmak istediklerinin özünü şöyle özetliyor;

“Suyun, toprağın, taşın, ağacın doğasını idrak etmek, algılamak en gerekli ilkeler. Malzemelere hükmetmeye çalışmadan da, sadece uyum sağlayarak ihtiyaçlarımızı karşılayabileceğimiz aslında eski olan güncel bir önerme ile ne isterseniz yapmakta özgürsünüz.”

Aslında bütün mesele de özgür olmak değil mi ?

Bu araştırmada Adana Ulu Camii ana hatlarıyla tanımlanarak genel değerlendirmeye
tutulmuştur.
    Adana’nın tarihçesinden başlanarak coğrafyasına ve Ulu Camii’nin Adana için önemine
de değinilen araştırmada Adana Ulu Camii katalog olarak genel hatlarıyla anlatılmış ve
değerlendirme kısmında yapı detaylı bir şekilde ele alınmıştır.
    Bu araştırmada tezyinat türlerinden üzerinde barındırdığı motiflerine dek
değerlendirilmiş ve metin, okuyucunun metni rahatlıkla kavrayabilmesi için görsellerle yoğun
bir şekilde desteklenmiştir.
    Tezyinat kısmında çiniler belirli gruplara ayrılmış, türleri, tasarım şekilleri ve bu gibi
birçok özellikleri katalog halinde açıklanmıştır.
      Bunlarla beraber metinde Nusret Çam tarafından okunup çevrilen inşa kitabelerine de yer
verilmiştir.

Tarih boyunca önemli bir yerleşim yeri olan Hasankeyf’in Dicle Nehri kenarındaki yerleşim alanı “Aşağı Şehir” olarak adlandırılmaktadır. Hasankeyf’te günümüze ulaşan önemli taşınmaz kültür varlıklarını barındırmakta olan Aşağı şehir yerleşim alanın büyük bir bölümü, Ilısu Barajı ve Hidroelektrik Santralı (HEPP) Projesi’nin tamamlanmasıyla su altında kalma tehdidi ile karşı karşıya bulunmaktadır. Bu nedenle Hasankeyf’teki kültürel varlığın belgelenmesi, korunması ve kurtarılmasına yönelik kurtarma projeleri oluşturulmuştur. Bu proje çalışmaları uzun yıllar süren ulusal ve uluslararası profesyoneller, bilim insanlarımız, ilgili kurumların uzmanlarının (DSİ Genel Müdürlüğü ve Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü) araştırmaları sonucunda her kültür mirasının özelinde yapısal durumu göz önüne alınarak tasarlanmıştır. Uluslararası profesyoneller ile teknik bilgi alışverişi sayesinde ülkemizin söz konusu teknolojide deneyim kazanması ve proje geliştirmesine katkı verilmiştir. Hasankeyf’te gerçekleştirilen yerinde koruma ve taşıma projelerinin kapsamında yer alan Er Rızk Camisi de yeni Hasankeyf yerleşiminde oluşturulan arkeopark alanındaki yeni yerine Bütüncül Taşınma Yöntemleri uygulanarak taşınmasıyla, baraj gölü suları altında kalma tehdidinden kurtarılmıştır. Er Rızk Camiinin 2019 yılında gerçekleştirilen koruma ve kurtarma (taşıma) çalışmaları, Birim yapı elemanlarına ayırarak taşıma, Bloklara ayırarak taşıma ve Strüktürel bütüncül taşıma yöntemlerinin birlikte uygulanmış az sayıdaki önemli proje örneklerinden birini oluşturmuştur. Bu makalede, Er Rızk Camsi’nin, taç kapının ve medrese hücrelerinin yer aldığı ve günümüzde cami olarak kullanılan kuzeydeki revaklı mekân kütlesi kendinden tahrikli modüler lastik tekerlekli taşıyıcıların (SPMT) kullanıldığı, “Strüktürel Bütüncül Taşıması” yöntemiyle, özgünlüğünü ve sağlamlığını en iyi şekilde koruyarak günümüze ulaşan bölüm olan minarenin ise “Birim Yapı Elemanlarına Ayırarak Taşıması” yöntemiyle ve özgün  harime ait kuzey cephe duvarının “Bloklara Ayırılarak Taşınması” yöntemi ile 4 yapı bloğuna ayırılarak taşınması detaylı olarak ele alınmıştır. Bu çalışma, ileriki süreçlerde, benzer biçimde yok olma tehdidi altında kalan tarihi ve kültürel mirasın kurtarılması çalışmalarına ve yapılacak bilimsel araştırmalara katkı sunma amacı taşımaktadır.

ÖZET Cumhuriyet'in kurulmasının ardından bir dizi talimatnameyle eğitimin her aşamasını içeren düzenlemeler getirilmiş, düşünsel anlamda yeni bir nesil inşa etme ve eğitimi toplumun her kademesine yayma amacı doğrultusunda ülkenin dört bir yanında eğitim seferberliği yaşanmaya başlamıştır. Anadolu'nun merkezinde yer alan ve uzun yıllar ilim merkezi olma özelliğini koruyan Konya şehrinde söz konusu süreçte aynı amaç doğrultusunda pek çok eğitim yapısı inşa edilmiştir. Konya'da Erken Cumhuriyet Döneminde inşası tamamlanan yapıların büyük çoğunluğunu tip proje olarak Anadolu'nun çeşitli kentlerinde de aynı süreçte inşa edilmiş, strüktür, plan ve tasarım bağlamında birbirini tekrar eden yapılar oluşturmuştur. Şehir merkezinde inşa edilen tip projeler kısa sürede ihtiyaçlar dahilinde ilçelere de yayılmış, özellikle neoklasik cepheler ve simetrik planlar aynı dönemde tamamlanan okul binalarının büyük kısmında uygulanmıştır. Konya şehir merkezinde bulunan tip projelerin dışında ilçelere bağlı köylerde küçük ölçekli okullar, aynı dönem Anadolu'da görülen "ikinci tip proje" ya da "köy okulu projesi" olarak adlandırılan, kurulum sürecinde işlevselliğin başat olduğu eğitim yapılarına örnek oluşturmuştur. Cumhuriyet'in erken dönemlerinde Konya'da, tip proje ve ikinci tip projelerin yanı sıra modern mimariye ait unsurlar taşıyan bir eğitim yapısı da inşa edilerek dönem mimarisi çerçevesinde değerlendirilmesi ve tartışılması gereken önemli örnekler yaratılmıştır.

In the Ottoman period many religious and social structures were built in Inegöl region. Some of these buildings were made
towards cleaning needs. These rural baths which built smaller than town centre as a public bath considering density, building needs and shape-size measurements.
There are 14 baths in villages and towns of Inegöl region including three baths (two in town, one in village) which are subject of our study. However a part of these baths were discussed in several publications, in this study that baths which located in Akıncılar, Deydinler and Sarıpınar villages, will be introduced to the scientific world for the first time. Akıncılar, Deydinler and Sarıpınar village baths are too far from manumental structure and these are kept at the forefront of function. These baths have simple form considering
both decoration and plan type, are similiar with general Bursa region.
In this paper It’s focused on art and architecture value of baths in Inegöl region considering water architecture such as cistern,
bridge and fountains. It’s aimed to reveal the general characteristic of local Turkish bath and identify the place the baths in Islamic architecture.

Bu makalenin amacı, İstanbul'un Tophane semtinde yer alan Nusretiye Camii’ nin gerek tarihsel konumu, gerekse dönemin önemli yenilikleri içinde nasıl bir yer tuttuğu ve inşasından günümüze geçirdiği yapısal değişimlere; sanat, mimari ve kültür tarihimiz açısından değinmektir. Beyoğlu’nun Tophâne semtinde, tarihî İstanbul’un sınırları dışında yer alan caminin inşasına 1823 yılının Haziran ayında başlanmış, 8 Nisan 1826’da tamamlanmıştır.  /  The aim of this article is to comment on Nusretiye Mosque’s -which is in Istanbul’s Tophane district- historical location, its place in important innovations of its era and its structural changes which have been taken place since its first construction; through the terms of our art, architecture and cultural history. The construction of the mosque, located in Beyoglu’s Tophane district, outside the borders of historical Istanbul, started in June of 1823 and was completed by the April 8 1826.

Geçmişten günümüze insanlar, içinde yaşadığı dünyayı şekillendirmek ve değiştirmek istemişlerdir. Bu yaklaşımın temelinde başlangıçta hayatta kalma, barınma, korunma ve çoğalma gibi ihtiyaçlar olsa da ilerleyen dönemde doğaya hâkim olma, üretme, gelişme ve güç elde etme gibi isteklerin öncekilere eklenmesiyle insan eylemleri, mekânın şekillenmesinde başat unsurlardan biri haline gelmiştir. İnsanlık mekânı, yaşadığı yerleşimleri ve onun içinde konutu şekillendirmiş; bunu yaparken de çevresel, toplumsal, kültürel, siyasi, ekonomik ve teknolojik gelişmeler bu süreçlere yön vermiştir. Anadolu coğrafyası gibi farklı medeniyetleri birbirine bağlayan bir kesişim noktasında, söz konusu süreçleri etkileyecek çok farklı unsur bir araya gelmiş, bu kadim topraklarda sürekli bir dönüşüm ve değişim yaşanmıştır. Anadolu'nun sadece farklı kültürlerin buluşma noktası olması değil, aynı zamanda farklı fiziksel, iklimsel, coğrafi koşullara sahip olması insan yerleşimlerinin dokusunu, konut şemalarını, kullanılan yapım malzemelerini çeşitlendirmiştir. Bu çalışmanın amacı, Anadolu'daki çeşitliliğin mekânsal boyutunun irdelenmesi ve tarihsel gelişim süreci içinde Anadolu'daki yerleşimlerdeki ve konut tipolojilerindeki gelişim, değişim ve farklılıkların, etkileşim halinde olunan medeniyetlerle birlikte değerlendirilmesidir. Anahtar Kelimeler: Anadolu yerleşimleri, konut tipolojisi, yapım malzemeleri, tarihsel süreç. Abstract From past to present, people have wanted to shape and change the world they live in. Although at the beginning of this approach there are needs such as survival, shelter, protection and reproduction, human actions have become one of the dominant elements in the shaping of the space, with the addition of desires such as dominating nature, producing, developing and gaining power in the later period. Anatolian geography is an intersection point connecting different civilizations, many different elements that will affect the said processes have come together here, and there has been a constant transformation and change in this ancient land. Anatolia is not only the meeting point of different cultures, but also has different physical, climatic and geographical conditions, which have diversified the pattern of human settlements, housing schemes, and construction materials used. The aim of this study is to examine the spatial dimension of the diversity in Anatolia and to evaluate the developments, changes and differences in the settlements and housing typologies in Anatolia within the historical development process together with the civilizations that interact.

ve daha niceleri… Bursa'nın inci taneleri… Gelişme ve büyümenin kaçınılmazlığı karşısında, kentsel değerlerimizin korunmasına yönelik önlemleri alamayışımızın getirdiği yozlaşmayı ortak sorunumuz olarak kabullenmek bir başlangıç noktası olabilir mi? Kaybettiklerimize ah etmek yerine elde kalanların kıymetini bilmek. Değerlerimizi keşfederek ve geliştirerek ortak paydaya hizmet etmekle daha yaşanılası ve özgün bir kent profili elde etmek olası. Kentimizde de aynen bu görüş ve düşünce doğrultusunda anıtsal eserlerimizi restore etmek ve kültür mekânlarına dönüştürmek konusunda yoğun bir çaba gözleniyor. Amacım bu değerli eserlerden özellikle kente gelen yabancıların yoğun ilgisini çeken ve beğenisini kazanan, XIX. yy'da inşa edilmiş altı köşkü tanıtmak. Ama önce köşk kavramına bakalım.

M esaha, m-s-h kökünden türemiş olup sözlükte birçok anlamının yanı sıra "yeri, zirâ vb. bir birimle ölçmek" manasına gelmektedir. "İlm-i mesaha" ise genel olarak çizgileri, yüzeyleri ve hacimleri ölçme yöntemlerini öğreten bilim dalıdır . Matematik tarihçilerine göre yer ölçümüyle ilgili olan Mısır geometrisi mesahanın da çıkış noktası olmuştur. Mezopotamya'da gelişerek Yunan matematikçilere aktarılan ölçme bilgisi bu kez geo (yer) metron (ölçme) ismini almıştır. İslam medeniyetinde bağımsız bir bilim dalı olarak gelişen mesahanın içerik açısından kaynakları Yunan ve Hint olmakla beraber, Eski Mısır ile Mezopotamya'da yaygın olan pek çok kuralın kullanıldığı görülür. Bu durum yazılı kaynaklar yanında sözlü kültür ile nesilden nesile aktarılan uygulamaların da dikkate alındığını göstermektedir. Bunun yanında, yazarlar eserlerinde birçok yeni kural da geliştirmişler; cebir gibi matematikte ortaya çıkan yeni teknikleri mesaha sahasında kullanmışlardır.

İstanbul Kandilli Tarihi Çevre Analizi
Kandilli Tarihçesi,
Sokak ve Meydan Dokusu,
Anıtsal Yapıları,
Sivil Mimarlık Örnekleri - Kat adetleri, ,işlevleri, yapım sistemleri, yapım dönemleri, tipolojik öğeler (kapı, pencere, pervaz, bezeme, payanda, çıkma tipolojileri)

Winner of the 2021 Cevdet Kudret Literature Award [Scroll down for English]
2021 Cevdet Kudret Edebiyat Ödülleri'ne layık görülmüştür.
https://www.everestyayinlari.com/kitap/iklimin-estetigi-eray-cayli/392705

Başta iklim değişikliği olmak üzere, ekolojinin politikası tartışılırken son yıllarda sıkça kulağımıza çalınan bir terim “Antroposen.” “İnsan Çağı” olarak da tercüme edebileceğimiz bu terim, içinde bulunduğumuz jeolojik devirde, dünyanın işleyişi ve fiziki yapısı üzerindeki en belirleyici etkenin “insanlık” olduğunu ima ediyor. Peki Antroposen’de bahsi geçen “insan” ve “insanlık” tam olarak kimdir? İklimin Estetiği, bu soruyu politik ve etik boyutlarıyla ele alırken, politikanın ve etiğin ete kemiğe büründüğü mecralar olan yapılı çevre ve sanatsal üretime odaklanıyor. Kitap “İnsan Çağı”na girildiğine yönelik söylemlerin, apolitik bir “insanlık” tahayyülüne meylettiğine dikkat çekiyor. Bu eğilimin, ekolojinin politikasına dair tartışılması gereken asıl çelişki ve yarılmaları gizlediğini savunuyor. Kitap, Antroposen’i toplumsal ve politik içerikten arındırılmış bir “insan” ile diğeri arasındaki, ya da homojen birer toplam olarak tahayyül edilen “insanlık” ile “doğa” arasındaki bir gerilim olarak değil, sömürgecilik, kapitalizm, ırkçılık ve ataerki gibi şedit siyasetlerin müellifleri ve karşıtları arasındaki çelişki ve yarılmalar ışığında ele alıyor. Yazar, bunu yaparken, odağına, hem etiği hem politikayı bünyesinde barındıran ve sanat kadar mimarlığın da başat mecrası olan estetiği koyuyor. Estetiğin, şedit tarihlerin kurumsallaştırılmalarında olduğu kadar sorgulanmalarında da rol oynayabileceğini gösteriyor.

["Anthropocene" is a term that figures prominently in current debates on the politics of ecology and especially on climate change. Translatable as the "human age," the term is the subject of a scientific thesis that posits the present geological era as one in which the Earth's workings and physical makeup are determined primarily by humanity. Precisely who are the "human" and "humanity" at work here? Exploring this question in terms of its political and ethical implications, the book focuses on aesthetics which is the common denominator of artistic and architectural practice and through which both ethics and politics become manifest. It argues that taking the idea of "the human age" at face value tends toward an apolitical imaginary of humanity and political ecology. This tendency, the book shows, conceals the kind of contradictions and cleavages that pertain to the politics of ecology and that require grappling with. The author approaches the "Anthropocene" as not a conflict among depoliticized and desocialized "human"s, or between "humanity" and "nature" each imagined as a homogenous entity, but rather as one between the proponents and opponents of violent political projects such as colonialism, capitalism, racism, and patriarchy. In so doing, he focuses on aesthetics as both politics and ethics and as the primary medium of both art and architecture, showing how it may serve to not only institutionalize violent histories but also challenge them.]

Katedraller, mimari, estetik, işlevsel ve aynı zamanda binanın yapısal tasarımı arasındaki bağlantıların en güzel örneklerinden bazılarını temsil eder. İnşaat için kuralları başlangıcından beri Tanrı'yı kutlamak, onu birbirine bağlamak ve inananların bir araya gelmesi olmuştur. Tüm binanın estetiğine yapılan vurgu çok önemli idi. Ancak mimari elemanlar her zaman binanın statiğine uygun değildi. Daha önceki Romanesk binalara dayanan Gotik mimari, yapısal elemanların gelişimine işaret eder. Özellikle bina yüksekliği ve aynı zamanda duvarın genişliği açısından daha fazla gelişmeye izin verirler. Baskın tasarım özellikleri, Gotik binaların devasa yüksekliklere ulaşmasına izin veren dış destek sistemlerinin, çapraz tonozların ve kemerlerin kullanılmasıydı. Gotik mimarinin başlangıcının Fransa ile ilişkili olması nedeniyle, çalışma Gotik katedrallerin analizini içerir.

Anadolu Selçuklu Devleti, tarihimizin en dikkate değer dönemlerinden birine damgasını vurmuştur. Bu dönemde, Anadolu’nun her tarafı kervansaray, cami, medrese, hamam, türbe gibi pek çok anıtsal yapı imar edilmiştir. Bu yapılarda çini başlıca süsleme unsuru olmuştur. Çini genellikle eyvanlarda, pencere alınlıklarında, kubbede, kubbeye geçiş elemanlarında, taşıyıcı elemanlardan sıkça karşımıza çıkar. Bazen, geometrik, bitkisel süsleme şeklinde bazen de girift kompozisyonlar yüzeyi bezemektedir. Taç kapı geometrik ağları, köşeli desenleri, bordür düzeni bize Anadolu Selçuklu erken dönem özelikleri hakkında bilgi verir. Anadolu Selçuklu Devleti’nin başkenti olan Konya, Selçuklu Devletinin yıkılışına kadar önemini korumuş; buna bağlı olarak da şehir ve çevresinde birçok eser inşa edilmiştir. Konya merkezde şu anda üç önemli medrese ayakta olup müze olarak hizmet vermektedir. Bu çalışmada mezar taşları müzesi olarak kullanılan Sırçalı Medrese’nin çini süslemeleri hakkında ve taç kapısının taş süslemesi ile ilgili ayrıntılı bilgiler verilmiştir.

Günlük hayatın geçtiği insanların temel ihtiyaçlarından olan barınma ihtiyacı, yaşam koşullarına göre her toplumda farklı ev plan tiplerinin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bu plan tiplerinin şekillenmesinde; toplumun ve ailenin yaşam biçimi, iklim, topografya, bulunduğu yörenin yapı malzemesinin kullanılmasının etkileri yadsınamaz. Ancak hızla değişen yaşam koşulları eski ve yeni arasındaki bağın kopmasına, asırlar boyunca belli temel özellikleri ve yaşam şekline uygun düzenlemeyi muhafaza eden geleneksel olarak adlandırdığımız evlerin gün geçtikçe terk edilmesine ve zaman içerisinde yok olmasına yol açmıştır. 
Köken itibariyle, İslami düşünce ve göçebe kültürünün hareketli yaşantısının izlerini taşıyan geleneksel evlerde özellikle evlerin kapı, dolap ve tavanlarında bazen de duvarlarında gelişen, dini ve sembolik anlamlar yüklenen süslemeler ise, belirli kültürel değerler bütününün mimariye bağlı devamı olarak yerini almaktadır. Ailenin maddi imkânları doğrultusunda yapı elemanları üzerinde gelişen ve yapı malzemesine göre daha hızlı yıpranma payı taşıyan bu süslemeler de, değişen yaşam koşullarına çok fazla direnememekte, tüm koruma ve yaşatma çabalarına rağmen hızlı bir tahribata uğramaktadır.
Bu çalışma, geçmişimizin en önemli sivil mimarlık eserlerinden olan geleneksel evlerin, Bolvadin’deki varlığının tespit edilmesine dayanmaktadır. Tespit edilen evlerin planları çıkarılmış ve görsellerle desteklenerek arazi çalışması tamamlanmıştır. Böylece, geleneksel evlerin şekillenmesine olanak sağlayan eski bir yerleşim yeri olan Bolvadin’de evler, plan tipleri ve süsleme özellikleri açısından ele alınmış, bölgedeki evlerle benzerlik ve farklılıkları ortaya konmaya çalışılmıştır.

İnsanlık tarihinin izlerini barındıran Anadolu; tarihsel gelişimini tüm evreleriyle simgeleyen anıtsal yapıları, geleneksel konut dokusu ve geçmişteki büyük uygarlıkların bıraktıkları belgesel değerleri günümüze yansıtan kültürel kimliğiyle, dünyanın önemli ülkelerinden birisidir.
Yurdumuzun dört bir yanından kültürel mirasın korunması ve yaşatılması için verilen uğraşların haberleri her geçen gün artmaktadır. Koruma yeni bir evreye girmiş bulunmaktadır. Ancak, bu gelişmeler, koruma uygulamalarının istenen düzeye geldiği anlamına gelmemektedir. Evrensel restorasyon, işlevlendirme ve kullanım ilkelerini yerine getirme çabaları, pek çoğu yok olma aşamasına gelen bir çok tarihi eseri kurtarmak için ne yazık ki yeterli olamamıştır. Koruma uzmanlarınca eleştirilere maruz kalan, restorasyon uygulamalarına tanık oluyoruz.
Kentsel koruma aşamasında, geleceğin kimlik kentlerini oluşturmada, stratejik planlama, gelişmiş restorasyon teknikleri, malzeme bilgisi, çağın estetik anlayışı gibi korumanın niteliğini yükseltmeye yönelik çalışmaların artırılması zorunludur. Anadolu tarihinin çeşitli dönemlerinden miras kalan varlıklarını hayata kazandırma çabaları sürdükçe, vizyon sahibi koruma ekiplerinin projelerde görev almaları, kurumlar arası bağı da güçlendirecektir.
Geçmişin sivil mimari örneklerini yaşatmanın yanında, geleneksel yaşam kültürü ürünlerini de değerlendiren, kentte kültür turizmine uygun güncel işlevlendirmeler ile kent ekonomisine artı değer sağlayan girişimler, kentlerimizi güçlendirmektedir. Çağımızın dünya koşulları, yaşanılan deneyimler, kentlere yeniden yapılanma süreçlerinde yol gösteren yeni kavram ve yaklaşımları da gündeme getirmiştir.
Kenti değerli, ayrıcalıklı gösteren, özenle yapılmış restorasyonlardan anlaşılmaktadır. Pul Müzesi örneğinde olduğu gibi, Cumhuriyet döneminin Modernist yapıları da kent tarihinin bellek değerleri açısından alana değer katması, korunma önceliği açısından seçilmesi; kentleri kimlikli bir geleceğe taşıyacak yaklaşımlar sonucunda geliştirilen bu projeler, yarınlarımızın parlak geleceğinin göstergeleridir.

Lisansta Arkeoloji-Sanat Tarihi Bölümü’nde okuyan Prof. Dr. Ahmet Çaycı, lisansüstü
çalışmalarında da sanat tarihi alanında çalışmalarına devam etmiştir. Halen
Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi Sanat Tarihi
Bölümü’nde çalışmalarına devam etmektedir. Doktora döneminden itibaren ikonografik
ve ikonolojik yöntemlerin İslam sanatlarındaki yansımalarını aramaya
koyulan Çaycı, yaklaşık yirmi yılın sonunda böyle bir çalışmayı yayın dünyasına
sunmaktadır.

Antik mimarlıkta kullanılan düzenlerden biri olan İon düzeni, Anadolu'nun batı ve güney batı kıyılarında kullanılmaya başlanmıştır. İon Düzeninde Dor Düzenindeki gibi kesin kurallar söylenemez. İon Düzeninde belli yerlerin kendilerine özgü bazı özellikler gösterdiği görülür (Adaların özellikleri gibi).

PlAn üzerine tesir eden diğer bir husus, odalarrn istikametidir. Bilümum oda pencerelerinin aynı istikamette, veya ayil tarafa doğru açrlmasr lözım ise, o zaman ya|nız dış sofalı tip tatbik edilebilir. Yani odalar aynı ve tek sıra içine alınır. Halbuki, her dört cihette de odalarrn bulunması arzu ediliıse, orta so_falı bir pl6n tipi tercih edilmelidir. Bundan başka, odalarrn şekilleri, kapı ve pencerelerinin yerleri de, plAn üzerinde tesirlidir. odanın bir kaç istikamette pencereli olmasr, plAn içindeki yerini daha ewelden tayin ettiği gibi, tercih edilecek plAn tipini de tespit eder. , Bazen odaya göz de denir. Fakat, mimari bakımdan ikisinin arasında fark yoktur. Hane eski bir tAbirdir, ve yine oda demektir. Bununla beraber, <haneş denildiği zaman, odanın bir dereceye kadar müstakil ve ehemmiyetli oldpğu da anlaşılmış olur. odanın müstakiiliği ya|nız bir dış kapısı olmasından ileri gelir.' Eski evlerde ise, hakikaten odalarrn tek kapıları, ve nadiren aralarında irtibat kapıları vardır. Bu suretle avlu veya sofa üzerine dizilen odalar, ayrı ayrı haneler iaziyetine girerleı. i

Türklerde bahçe anlayışı, göçebe hayatının özelliklerinden dolayı geç yerleşmiştir. İklim şartlarının zor olduğu, kuraklığın yaşandığı Orta Asya’da göç, Türkler için zorunlu bir yaşam biçimi olmuş ve bunun sonucunda toprağa bağlılık engellenmiştir. Yaylalar, kırlar onların doğayla olan bağlantıları olmuştur. Türklerin Anadolu’da yerleşik düzene geçmeleri sonucunda oluşan bahçelerin en önemli özelliği, sadece seyirlik değil, aynı zamanda her noktasında içinde yaşanılabilen mekanların yaratılmasıdır. Türk Bahçeleri üzerine araştırmaları içeren bu çalışmanın amacını, bahçe sanatı tarihinde önemli bir yeri olan Türk Bahçelerinin temel tasarım özelliklerinin ortaya konulması oluşturmaktadır.

Bu çalışmada; Türk ev/konut mimarisinin anıtsal mimari ile ilişkileri, bu tasarımın anıtsal
mimariye olan etkisi veya bu tasarımın ilk örnekleri ile adeta bir gelenek halinde daha sonraki
plan şemalarında yaşatılan anıtsal eserler hakkında genel bilgiler verilmeğe çalışılmıştır. Türk
evi ve konut terminolojisi üzerine kısa bir açıklama getirilmeye çalışıldıktan sonra ise esas
konuya geçilmiştir.

İlkçağlardan günümüze kadarki süre
içerisinde birçok inanç sistemi ortaya
çıkmıştır. Bu inanç sitemleri zamanla
dinleri meydana getirmiştir. Bundan
dolayıdır ki, insanoğlu bu inanç sistemini
korumak ve yaşatmak istemektedir. Günlük
hayatta her ne kadar belli olmasa da inançlar
büyük ölçüde yer tutmaktadır. Bu inançların
doğru ya da yanlış olduğu konusu önem arz
etmemekle birlikte, tenkit etmek de doğru
bir davranış olmayabilir. İnsanoğlu, tarihin
her döneminde sürekli inanma ihtiyacı
hissetmiş ve bu ihtiyaçtan ötürü sosyal
hayatında bir takım yenilikleri meydana
getirmiştir. Eski çağ toplumu için ölümden
sonraki yaşam oldukça önemliydi. Günlük
hayatta bunun önemine sıkça değinen
insanlar, sosyal hayatını ölümden sonraki
yaşama, dinine ve inançlarına entegre
etmiştir. Bu entegre sonucunda birtakım
faaliyetler de meydana gelmiştir.

Balıkesir dünyada örneklerini görebileceğimiz diğer pek çok kent gibi, kentlinin, kamusal mekanın ve kentsel yaşantının, göz ardı edilmiş olduğu bir kent görünümündedir. Son yıllarda kentsel yaşantıyla ilgili problemlere mimari ölçekte yanıtlar arayan, kente mikro (küçük ölçekli) müdahale etmek olarak tanımlanabilecek yaklaşımların araştırılması bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Bu çalışmanın amacı; mikro (küçük ölçekli) müdahalelerin kentsel yaşantıya katkılarını incelemek, Balıkesir kenti özelinde mikro (küçük ölçekli) kentsel müdahale imkanlarını araştırmaktır. Bu amaçla, çalışmada modernizmin kent planlama ilkelerinin mevcut kente, kentsel gelişmeye ve kentsel kamusal mekanlara yaklaşımı ile modern sonrası kent planlama ve kentsel tasarıma yeni yaklaşımların tasarım anlayışları arasındaki farklar üzerinde durulmuştur. Kentsel sorunların çözümlenmesinde alışılageldik mimari tasarım yöntem ve pratiklerinden farklı bir biçimde işleyen, kente mikro (küçük ölçekli) müdahale kavramı, nedenleri, kapsamı, farklı yöntemleri [taktiksel kentselcilik (tactical urbanism), mikro kentselcilik (micro urbanism), kentsel akupunktur (urban acupunctur), biyo kentselcilik (bio urbanism) vb.] ile birlikte ele alınmış, yurt içi ve yurtdışındaki güncel örneklere yer verilerek incelenmiştir. Çalışmada Balıkesir kentine özgü problemlere mimarlık ölçeğinden yaklaşan sınırlı sayıdaki yerel örneklere de değinilmiştir. Ayrıca Balıkesir’de uygulanacak mimari ölçekli mikro müdahalelerin kentsel yaşam kalitesi üzerindeki olası yararları üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler:  kent, mikro müdahale, küçük ölçekli müdahale, gündelik hayat, Balıkesir, Michel de Certeau

STRUCTURED ABSTRACT
Although there are numerous studies concerned with the performances of Architect Sinan, the number of studies on the content, technical and aesthetic features of the writings in these structures is rather limited. This study aims to evaluate main features of important samples of inscriptions in Mimar Sinan mosques in terms of calligraphy history.
Architect Sinan supported his mastery in architecture with his ornamental preferences. In his works, both general outlook and interior decoration of the place are integrated. Architectural consciousness in a structure spread to the whole items of that structure and ornamental program. Inscriptions, which are one of the indispensable dynamics of mosques, were applied by harmoniously integrating them with other ornamental items. Many details such as type of writing, pen thickness, text length, size of inscription and color were relatively aligned with the architecture. Inscriptions over entrances, band scripts, inscriptions in mihrab, dome, pillar and gathering places were uniquely designed and applied for each mosque. The architect avoided using stereotypical patterns provisionally on various places regardless of whether it is coherent with the place or not. Hereby, harmony between architecture and interior architecture was ensured. Calligraphy was used properly and in harmony with the architecture. The architect benefitted from the atmosphere calligraphy added to the space in the best manner both in terms of content and visual effect.
Some calligraphy in mosques by Architect Sinan are original while some others have been added afterwards. Original calligraphy is usually seen as epigraphs engraved on stone/marble and inscriptions on tiles. Calligrapher of some scripts are known whereas some others are anonymous. The calligraphy in Architect Sinan’s works mostly belongs to the best-known calligraphers of the era. Since hand-drawn calligraphy on plasters are the most vulnerable one, they were renovated later. Some original calligraphy was damaged and dissipated because of incompetent handling during renovations.
Some of his mosques feature various examples in terms of material and implementation. As in the dome of Suleymaniye Mosque, inscriptions were sometimes written on zinc and mounted. Its laminas were renewed in the subsequent restorations. Inscriptions were conditionally selected and the relationship between place and meaning was achieved, which has continued as a tradition until modern days. In most of Architect Sinan’s works, there are also detached plaques having the signatures of famous calligraphists or certain sultans put up later in time, these plaques are out of the scope of this study. Sinan willingly used inscription in his mosques but he did not exaggerate as it can be seen from his ornament perspective. He knew very well where to stop and only wielded as much inscription and ornament as necessary. In his works, although limited in number, some of his inscriptions are behind his period in terms of inscription aesthetic. These inscriptions must be preserved as they have historical value but amateur inscriptions added to the structures in the next centuries must be renovated nicely.
Incorrect inscriptions in some of Sinan’s mosques are also seen. For instance, although the word at the beginning of the symmetrical writing placed in the triangular area on the tock door of Kılıç Ali Pahsa Mosque in Tophane was not in the verse, it was written by mistake.
There are inscriptions belonging to various periods in some structures of Sinan. For instance, original inscriptions of Kadırga Sokullu Mosque belong to final half of the 16th century and it reflects the features of the era. Halim Effendi’s recent era writings were written in 1938, when Halim Effendi was 40 years old and mastered in his artistry. At the first sight, the similarity between the design on inscription in the middle of the dome of this mosque and the design of the panels on which Surah Al-Ikhlas is inscribed on the mihrab wall attracts attention. Although there are differences between the two inscriptions caused by approximately four hundred years in terms of aesthetic level, Halim Effendi made a nice designing wit, probably to make the original inscriptions of the mosque and his own inscriptions coherent. Although the text is different, he formed a similar geometric ornament in the center with these lines by adjusting the distances among the vertical letters. Halim Effendi replied in kind to a former calligraphy master with his implementation in question. The calligraphist, inscription and piling of the dome inscriptions both in Kadırga Sokullu Mosque and in Azapkapı Sokullu Mosque are the same. Placing his signature exactly at the bottom of the word of Halim at the end of the verse in question is a meaningful kindship.
The calligraphy signature and date of Halim Effendi are in the inscription in the middle of the main dome of the Kadırga Sokullu Mosque and in one of the inscriptions on the half-domes. While the calligraphy signature is less common in architectural inscriptions before and during the classical period, in the late Ottoman architecture and after, generally all calligraphers signed their inscriptions. Kadırga Sokullu Mosque does not contain calligraphy signature of the original writings, but the inscriptions in the 20th century include the calligrapher’s signature. Among all of the structures of Sinan, Kadırga Sokullu Mosque is an important example in terms of exposing improvement in the art of calligraphy in mosques in almost the four centuries.
The absence of calligraphist’s signature in all of the inscriptions in the mosques has led to some controversy in detection of calligraphist. The inscription in the dome of Suleymaniye Mosque is an example of this. Some researchers believe that this inscription belongs to Ahmed Karahisari, while others believe that it belongs to his apprentice, Hasan Çelebi. However, the predominant opinion is that these inscriptions belong to Hasan Çelebi.
A masterpiece such as Edirne Selimiye Mosque, which is considered as one of the most important monuments in terms of both Turkish-Islamic architecture and world architecture, is expected to be perfect in terms of inscription and content program. Although there are original inscriptions reflecting the calligraphy level of the era in which this large mosque was built, the writings renovated in the restorations made about 40 years ago unfortunately do not match the architectural beauty of the mosque and these inscriptions and hand-drawings should be urgently renewed.
In conclusion, jelly inscriptions certainly have a strong imagery power as they underscores the spiritual atmosphere of the space and Sinan knew how to use this advantage in a reasonable level. The accurate positioning of inscriptions or panel writings in mosques gives the impression that their places were reserved while the mosques were planned. Therefore, none of the inscription is an eyesore in size or seems to be excessive.
Keywords: Architect Sinan, calligraphy art, aesthetic, architecture, mosque.

ÖZ
Mimar Sinan, eserlerinde nispet, âhenk ve sadeliğe çok önem vermiş olan büyük bir sanatkârdır. Bani talebinden kaynaklanan bazı istisnalar dışında tezyinatta mübalağadan kaçınmıştır. Eserlerinde, bilhassa camilerde, yazıyı da genellikle dengeli ve yerli yerinde kullanmıştır. Hat sanatının hem manevî hem estetik gücünden en iyi şekilde yararlanmasını bilmiştir. Böylelikle mimarinin gücüne ve azametine yeni boyut daha ilave edilmiştir.
Mimar Sinan eseri olan camilerdeki yazıların bir kısmı orijinal olup bazıları ise sonradan eklenmiştir. Orijinal yazılar genellikle taşa/mermere mahkûk kitabelerle çini üzerindeki yazılardır. Bunlardan bazılarının ketebesi mevcut olup hattatı biliniyorken bazılarının hattatı bilinmemektedir. Sinan eserlerindeki yazıların büyük bir kısmı devrin en meşhur, en iyi hattatlarına aittir. Zamana direnci en zayıf yazılar sıva üzerine kalemişi olarak tatbik edilenler olduğu için bunlar sonradan yenilenmiştir. Bu tamirat esnasında bir kısım orijinal yazılar ehil olmayan ellerde ziyan olmuştur. İbareler yerine göre seçilmiş olup mekân-anlam ilişkisi gözetilmiştir. Mimar Sinan eserlerinin pek çoğunda, meşhur hattatların veya bazı padişahların imzalarını taşıyan levhalar da mevcut olmakla birlikte, bunlar ayrı bir araştırma konusu olacak hacimdedir.
Bu çalışmada, Mimar Sinan’ın önemli camilerinden hareketle yazıya verdiği ehemmiyet, kitabelerin mimarî ile uyumu, yazıların hat estetiği bakımından değeri ve camilere kazandırdığı manevi atmosfer gibi hususlar üzerinde durulacaktır. Ayrıca, farklı yapılarda bunlarla ilişki kurulabilecek kitabeler varsa onlara da temas edilecektir. Bazı kitabelerle ilgili ihtilaflı görüşler tartışılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Mimar Sinan, hat sanatı, estetik, mimari, cami.

Türk Mimarîsinde külliye kuruluşlarını anlamak ve okuyucuya aktarabilmek, külliyenin zamanı için tarifi, anlamı, fonksiyonel ve sosyal önemine açıklık getirmeyi gerektirmektedir. En basit anlamı ile, külliye "çeşitli fonksiyonel yapı birimlerinin birarada planlanıp inşa edildiği sosyal kuruluş" olarak tanımlanabilir. Bir külliyeyi meydana getiren yapılar, başta cami ve türbe olmak üzere, medrese, tıp medresesi, darüşşifa, imaret (aşevi), tabbane (misafirhane), hankervansaray, arasta-çarşı, hamam, sıbyan mektebi, kütüphane, sebil, çeşme, muvakkithane, köprü ve bazı ek yapılar olmaktadır. Ancak bu yapıların tamamının bir külliyeyi oluşturduğu söylenemez. Bu yapılardan birkaçının birarada planlanıp inşa edilmesi, kuruluşun "külliye" adı ile tanınmasına yeterli olmuştur.1

İşlev olgusunun mimari tasarım süreçleri üzerindeki etkisi ve tarihsel süreçte bu anlayışın mimarlık pratiği alanında ürettiği açılım ve referanslara daha yakından göz atarken , işlev kavramının mimaride pek çok açılımı olduğu ve bu kavramın zaman içinde farklı değer yargılarını ve anlamları içinde barındırarak nasıl şekillendiği anlamaya çalışılacaktır. Bu tartışmanın günümüzde biçim ve işlev tartışmasına bir alt zemin hazırlamasının ötesinde, “biçim işlevi izler” ilkesinin bir tasarım prensibi olarak Sullivan’dan, 1930’ların modernist söylemine ve hatta bugüne taşınırken geçirdiği kırılım ve anlam kaymalarının göz ardı edilmemesi gerektiği öne sürülürken, mimari formun işlevselliği ile mimarlığın işlevselliği arasındaki ilişki irdelenmektedir.