Klâsik Türk Şiiri

In this study, the use of tenakuz, which is mostly known as a legal term, as a literary art, and in this context, the subject of this study is to reveal the literary meaning of the term through the examples of the use of "literary tenakuz" in the divan of Yenişehirli Avni Bey, one of the important poets of the XIX th century in Classical Turkish Literature. The aim of the study is to reveal the meaning of tenakuz, which is mostly used in today's Turkish in the sense of "contradiction", and which is not considered as an independent literary art in divan literature due to its evaluation within the framework of the art of contradiction in the literary context, through two ghazals in the divan of Yenişehirli Avni Bey, and to make evaluations that "tenakuz" can be accepted as a literary art. In the study, first of all, "tenakuz" in literature was emphasized and many determinations and evaluations were made, starting from the meaning of the word "tenakuz" to its use in literary meaning. Then, the ghazals with the redifs "tuymasun" and "eylemesünler dirsin" in Yenişehirli Avni Bey's divan are evaluated within the framework of "literary tenakuz". In the context of the content of the study, while presenting examples of "tenakuz", the tradition of divan poetry, sufism and the deep meanings of metaphors were ignored, and only the literal meanings of the expressions related to "tenakuz" were taken as basis. As a result, it is thought that researchers-especially those who analyze poetrywill be able to look at the poems such as ghazals, qasida, masnavi etc. in divan literature in the context of "tenakuz" through this study. In addition, it is thought that the study will be instrumental in evaluating "tenakuz" as an independent literary art, especially by researchers who study the texts of divan literature.

Hüseyin Nihal Atsız, Türkçü kimliği ile ön plana çıkmış ve Türkçülük ideolojisinin oluşmasında, millȋ şuurun uyanık kalmasında etkisi büyük fikir adamlarımızdandır. Nihal Atsız'ın fikir adamlığı ve sanatçılığı dışında asker kimliği de bulunmaktadır. Askerȋ sistemde emir-komuta zinciri, nizam oldukça önemli bir yer tutar. Yolların Sonu adlı şiir kitabında emir kipli ifadelerin Nihal Atsız'ın asker kişiliği ile bağlantısı olup olmadığı ilişkisinin ortaya çıkarılması çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Emir kipli cümlelerin Nihal Atsız'ın üslubundaki yeri de bununla birlikte ele alınmıştır. Nihal Atsız'ın şiirlerindeki emir kipli cümlelerin niceliği, hangi işlevde olduğu, şiirin temasına göre bu işlevlerin değişip değişmediği çalışmada ortaya konulmuştur. Bununla birlikte Nihal Atsız'ın edebȋ üslubunun oluşmasında ideolojisinin ve asker kimliğinin ne derece etkili olduğu eserde tanıklanan emir kipli cümleler üzerinden ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Yolların Sonu şiir kitabında emir kipli cümlelerin niceliksel fazlalığı dikkate değerdir. Metin analizi yöntemiyle Nihal Atsız'ın şiir kitabındaki emir kipli cümleler taranarak tanıklanan cümleler tablo şeklinde listelenmiştir. Türkiye'deki alan yazınında üslupla ilgili çalışmaların yapılmasına çok eğilim gösterilmediği tespit edilmiştir. Bir sanatçının üslubu onun hem yaşamı hem edebȋ şahsiyeti hem de fikir dünyasını anlayabilmek için oldukça önem arz etmektedir. Nihal Atsız'ın Yolların Sonu adlı şiir kitabında tanıklanan emir kipli cümleler analiz edilerek Nihal Atsız'ın dil ve üslup özelliği, edebi şahsiyeti, Türkçü kimliği, karakteri ile ilgili ilişkiler ve bu ilişkilerin arka planları ele alınmıştır.

Öz: Mücadeleci ve savaşçı bir yapıya sahip olan Türk milletinin gerçek hayatta savaş meydanında göstermiş olduğu kahramanlıklar, savaş sırasında kullanmış olduğu silahlar ve uygulamış olduğu teknikler yazılı ve sözlü edebiyatımızda varlığını sürdürmektedir. Yaşanılan dönemin sosyal hayatı hakkında bilgiler veren ve tarihe bir anlamda ışık tutan klasik Türk edebiyatında da savaşa ait pek çok bilgi barınmaktadır. Oluşturdukları hayalî ortamda savaşa ait olan pek çok kavramı edebî bir şekilde kullanan divan şairlerinin özellikle cenk kavramını farklı bir şekilde kullandıkları görülür. Şairlerin cenk tasvirlerinde klasik edebiyatın temel tipleri olan âşık, sevgili ve rakip gerçek hayattaki cengin bir yansıması olarak birbirleriyle mücadele ederler. Tiplere ait özelliklerin birer savaş silahına dönüştüğü ortamda her bir tipin tek gayesi cengi kazanmaktır. Çalışmamızdaki asıl amaç, divan şairleri tarafından anlatılan aşk mücadelesinin cenk kavramı etrafında nasıl kurgulandığını ortaya koymak olacaktır.

Klasik Türk şiirinin poetikasının bir bütün olarak tespit edilebilmesi için öncelikle bireysel şair poetikalarının tespiti önem arz etmektedir. Bu kapsamda yapılacak çalışmalara malzeme ve veri sunması amacıyla bu araştırmada, Dîvân'ında poetik görüş ve değerlendirmelere oldukça fazla yer veren, 17. yüzyıl Klasik Türk şiiri temsilcilerinden Beyânî'nin, Dîvân'ındaki poetik ifadelerden hareketle onun şair anlayışını tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu hedef doğrultusunda Beyânî Dîvân'ı incelenmiş, tespit edilen beyitler poetikayla ilgili genel bir değerlendirme ve şairin kısa biyografisinin yer aldığı girişten sonra şair vasıfları, şairle ilgili benzetmeler ve şairin çevresi başlıkları altında gruplandırılarak ele alınmıştır. Onun şairde aradığı vasıflardan bazıları şöyledir: "ilim ve belagat; mu'cizevî bir söyleyiş; güzel ve ince bir üslup; üstatlık ve hüner; yenilik ve orijinallik; gizli manalara ulaşmak; doğuştan gelen şairlik kabiliyeti; tatlı dil ve söyleyiş". Beyânî, poetik ifadelerinde şairi "deniz, pehlivan, sihirbaz, servi, bülbül, papağan, at, padişah" gibi unsurlara benzetmek suretiyle de bazı şairlik vasıflarına değinmiştir. Yapılan incelemelerde Beyânî'nin, yaşadığı dönemde irtibat içinde olduğu sosyal çevreye dair değerlendirmelerde bulunduğu, şiir ve sanat ortamına dair veriler sunduğu görülmüştür. Bu çalışmanın hem Beyânî'nin poetikasına hem de klasik Türk şiirinin şaire bakışına yönelik araştırmalara katkı sağlaması beklenmektedir.

"Şeyh Galib, Divân şiirimizde müstesnâ bir kimlik, bir büyük dönüşümün öncüsüdür. O da ayırdındadır bunun: nev râh [‘yeni yol’] gözetti[ğini] söyler.
Açtığı bu ‘yeni yol’un günümüzdeki yolcuları, Galib’in şiirini  ganimet bilmişler; o ‘ganimet’i kıymetlendirmişler; kırılıp kenâre düş[mesine] razı olmamışlardır.
Galib, esrar’ını  nasıl Mesnevî’den aldıysa, Fahri Kaplan da Hüsn ü Aşk’tan, Divân’dan alır. O gencîneleri [‘hazineleri’] yeniden açar, ama onların  Ateş  ve Düş’le ‘tükenmez’ olduklarını da söyler bize…
Fahri Kaplan, bu tükenmezliğin Esrâr’ıdır."

Hilmi Yavuz

Mizahin ilk donemlerdeki temel yaklasimi, zaman icinde degisiklige ugrar. Mizah ile ilgili gorus ve tartismalar, zengin bir edebiyatin olusmasini engellemez. Bir arac olarak mizah, toplum ve insanlarin gerginliklerini disa vurdugunda elestiri niteligine burunur. Osmanli donemi Turk mizahi, zengin ve cesitli bir literature sahiptir. Butun eserlerde mizah ile karsilasmak mumkundur. Mizah bir edebi turden cok, cesitli durumlardan ortaya cikan bir uslup olarak dusunulmelidir. Mizahin biraz agiri, alaya, istihzaya goturur. Bunlari otesi, hicivdir. Hiciv, elestiri zeminiyle ilgili bir terimdir. Elestirilerde, sairlerin bazilari olumsuz tavir takinir, bazilari ise mizah yoluyla ilimli bir tavir takinir. Bunlardan Fuzuli, terbiye siniri icinde kalarak nukteli beyitler, siirler kaleme almistir. Bu calismada, Fuzuli’nin bu ozelligiyle ilgili ornekler ele alinip mizah edebiyatindaki yeri degerlendirilecektir.

This micro-edition article explores one of three letters associated with the émigré poet Baṣīrī (d. 1534–35). The letter presented here is a recommendation letter written by ʿAlī Şīr Nevāyī (1441–1501) in support of Baṣīrī, who navigated between the cultural spheres of Herat and Istanbul.

1911 yılında başlayan ve bazı sebeplerden dolayı kesintiye uğrasa da günümüze
intikal eden Fetih Kutlamaları, tedricen toplum nezdinde kabul görmüş ve bazı dönemlerde İstanbul’un da dışına taşmıştır. Bu minvalde 1914 ve 1915 yılında Üsküdar'da gerçekleştirilen ihtifaller, hem tarih olarak hem de fetihle kurulan ilişki bakımından diğerlerinden farklılık arz etmektedir. 1914'te Üsküdar'da medfun bulunan İbrahim Fakih için; 1915'te de Üsküdar'la ilişkisine dikkat çekilen Akşemseddin için birer ihtifal tertip edilmiştir.

ÖZET Zeynüddîn Mahmûd-ı Vâsıfî tarafından Muzafferüddîn Sultan Muhammed Han adına Farsça kaleme alınan Bedâyi'u'l-vekâyi', özellikle Türkistân'daki Türk kültür ve sosyal hayatına dair ihtiva ettiği geniş ve önemli bilgiler vesilesiyle dikkat çekmektedir. Bu çalışmada, Bedâyi'u'l-vekâyi'in ikinci cildinde yer alan ve Türkistân coğrafyasındaki Türk kültür ve edebî hayatına ışık tutan iki bölüme yer verilecektir. Bunlardan ilk bölüm, Muzafferüddîn Sultân Muhammed Han'ın tertip ettiği bir mecliste onun isteği üzerine anlatılan meşhur hilekâr kadınlarla ilgili dört hikâyeden oluşmaktadır. Bu hikâyelerden biri İran'ın meşhur şairlerinden Sa'dî-i Şîrâzî ile ilgilidir. İkinci bölümde, yine Muzafferüddîn Sultân Muhammed Han'ın tertip ettiği bir mecliste okunan ve sultanın çok beğendiği beytin yer aldığı Fahr-i Râzî'nin "Bâl-i Murassa' Kasidesi" hakkında bilgi verilmekte ve ona Hilâlî-i Çagatayî, Zülâlî-i Herevî ile Vâsıfî-i Herâtî tarafından yazılan nazire ve tetebbuların yazılma sebepleri açıklanmakta ve metinlerine yer verilmektedir. Anahtar Kelimeler: Vâsıfî, edebî ve tasavvufî meclisler, bâl-i murassa' kasidesi, nazire ve tetebbu, hikâye.

İslâm dîninin inanç esaslarını ihtivâ eden ilim olan akâid ilmi, Töreli Türk Edebiyâtı’nın konu ettiği başlıca unsurları içermesi bakımından büyük bir öneme sâhiptir. Akâid ilminin rehberliğiyle şekillenen töre, edebiyât yoluyla aktarılırken akâid-nâme, tevhîd, esmâ’ü’l-hüsnâ, esmâ-i nebî, mûcizât-ı nebî, mîrâc-nâme/mîrâciyye, şefâ‘at-nâme ve ahvâl-i kıyâmet gibi türlerde anlam bulmuştur. Akâid ilminin Türk töresinin inşâsındaki rolü ve edebî yansımalarının ele alındığı bu çalışma, bu türlerin inanç temelli muhtevâlarını tetkîk ederek Türk töresinin îtikâdî esaslarla nasıl desteklendiğini ve edebiyâtın bunu ne şekilde işlediğini değerlendirmektedir. Araştırmada, “Akâid ilmi, Türk Edebiyâtı’nda törenin aktarımında nasıl bir rol oynamıştır?” sorusu temel alınarak edebî türlerin içeriksel bir analizi yapılmıştır. Ayrıca îmân ve inanç temellerine de istinâd eden törenin, edebiyât aracılığıyla nakledilirken akâid ilminin etkisiyle nasıl bir derinlik kazandığı ortaya konulacaktır. Türk töresinin manevî unsurlarını anlamaya yönelik olan bu çalışma, Töreli Türk Edebiyâtı’na dâir literatüre özgün bir katkı sunmayı maksat edinmiştir.

The Work "Haft Jam" by Fuzuli:
                          Comparative Analysis with Primary Sources

The allegorical works of one of the out-standing representatives of Azerbaijani litera-ture, Muhammad Fuzuli allow us to determine his view on the social, political, and historical events of his time, the sources of his inspiration, and his connection with various predecessors. His allegorical munazars, such as "Söhbətül-əsmar" (“Conversation of Fruits”), "Həft cam" (“Seven Goblets”), "Bəngü Badə" (“Hashish and Wine”), and "Səhhət və Mərəz" (“Health and Disease”) despite common stylistic features, differ in the choice of subject matter, the formu-lation of the problem and its solution. Among Fuzuli's allegorical works, his mesnevi "Haft Jam" stands out, which is distinguished by its structural features and the richness of sources.
The article provides a comparative analy-sis of the work "Haft Jam" with its main ideo-logical sources, such as "Haft peyker" (“Seven Beauties”) by Nizami Ganjavi, "Rudcamenin arasında münazirə və mübahisə" (“Dispute of Musical Instruments”) by Ahmedi and mesnevi "Cengname" (“Book of War”) by Ahmedi-Dai. An analysis of the attitude toward the literary heritage of these predecessors is carried out, and the forms, nature, and directions of their influ-ence are determined. Fuzuli's "Haft Jam" is of-ten considered a work created by the tradition of writing saginame in Persian literature. However, a comparative analysis has revealed the exist-ence of parallels with Turkic works as well. It means that the poet writing in Persian was fa-miliar with literary works created in the native language in the Ottoman and Timurid eras.
In conclusion, it should be noted that Fuzuli masterfully used traditional poetic and Sufi elements in his work "Haft Jam" and didn't imitate any of his predecessors. He managed to creatively use borrowings, giving the chosen theme a relatively original ideological direction and form.

Persian literature and its representatives during the reign of Karakoyunlu

The issues related to the poetic creativity of the Karakoyunlu dynasty representatives and their attitude towards their poetic contemporaries have been considered from various points of view until now. However, some aspects, such as the presence of poets in the palace preferring different languages and the reasons that led to these preferences, have not been studied properly. As a result of the study, we came to the conclusion that the attitude of the Karakoyunlu dynasty representatives toward poetry and the choice of creative language varied depending on their environment and the policies pursued. For example, Kara Iskander one of the sons of Kara Yusuf, was indifferent to panegyrics in Persian, while Jahanshah himself wrote and created in both languages as Turkic and Persian, demanding that panegyrics dedicated to him be written in Persian. Moreover, together with his son Pirbudag, he patronized Persian language poets.  This is probably explained by the fact that he, like the Seljuk representatives, considered himself the heir to more ancient dynasties. However, Jahanshah, the most powerful ruler and the most prolific poet of the dynasty, also created works in his native language, which in their artistic style are similar to the poems of Nasimi. He served to continue the traditions of mystical poetry and the ideas of Hurufism in his native language in the 15th century.

Keywords: Persian-language literature, Karakoyunlu, poets, Jahanshah, Pirbudag

Şairler, tarihin derinliklerinden günümüze kadar uzanan bir geleneğin parçası olarak, Hz. Peygamber’e olan sevgi ve bağlılıklarını ifade etmek amacıyla birçok şiir yazmıştır. Bu şiirler, Peygamberimizin hayatını, öğretilerini ve ahlâkî değerlerini yücelten bir anlam taşımasının yanında kıyamet gününde Peygamberimizin şefaatine nâil olma arzusunu da dile getirir. Şairler, bu manzumelerle sadece duygusal bir bağ kurmakla kalmaz, aynı zamanda İslâm’ın temel ilkelerini
daha fazla insanla paylaşma çabası içinde olurlar. Bu şiirler, Hz. Peygamber’in
insanlığa getirdiği mesajın anlaşılmasına ve yaşanmasına katkıda bulunur, böylece onun şefaatine nâil olma umudunu canlı tutar. Millî Edebiyat Dönemi şairlerinden Reşid Fânî, Hz. Peygamber’e olan derin sevgi ve bağlılığını ifade etmek
için birçok na‘t yazmıştır. Bu na‘tlar, teşbih sanatı gibi edebî teknikleri kullanarak Hz. Peygamber’in yüce vasıflarını öne çıkarır. Şair, Peygamberimizin güzelliklerini ve öğretilerini, benzetmeler ve sembollerle tasvir ederek anlatır. Bu çalışmada, Reşid Fânî’nin Fânî Çiçekler adlı eserinde yer alan na‘tların incelemesi yapılacak ve beyitlerden seçmeler yapılarak Hz. Peygamber’e yapılan teşbihler
aktarılacaktır. Bu çalışma hem edebî hem de dinî bir bakış açısıyla Reşid Fânî’nin na‘tlarında Hz. Peygamber’e olan derin sevgiyi nasıl ifade ettiğini ve teşbihlerle
nasıl anlattığını okuyucuya aktarmayı hedeflemektedir

With more than forty poets he trained, Harput was one of the shining neighborhoods in the last phase of classical literature. Another divan poet from the bosom of Harput, which raised many important poets, poets, commentators and scholars such as Ebubekir Nusret, Yusuf Şükrî, Sa'dî, Rahmî, Hayrî and Hazmî, is Mufti Mehmed Faik Efendi. The father of Hürrem Müftügil, one of the politicians of the Republican era, Mufti Faik was born in 1857 as a member of the family known as Tellâl-zade in Harput. He served as a mufti and mudarris, positions he inherited from his father, and died in 1928. Mufti Fâik, whose works are thought to have been lost, did not have any known

Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde etik ilkelere uyulmuştur | Ethical principles were followed during the preparation of this study Etik Kurul Belgesi | Ethics Committee Approval Makale, Etik Kurul Belgesi gerektirmemektedir | Article does not require an Ethics Committee Approval.

Feodal üretim ilişkilerinin çözülüp, “özgür işçi” ve “üretim araçlarının özel mülkiyetinden” hareketle sermaye birikimi rejiminin kurulması tarihsel olarak kapitalizmin temelini oluşturur. Kapitalistleşme ise dünyanın her yerinde aynı dönem ve aynı biçimde gerçekleşmemiştir. Bu anlamda dünya ekonomisinde mekânsal olarak farklı dinamikler ülkelerin nevi şahsına münhasır bir şekilde kapitalizme eklemlenmesine neden olmuştur. Türkiye ekonomisinin, Osmanlı’nın son dönemlerinde başlayan, kapitalistleşme süreci hâlen devam etmektedir. Cumhuriyet dönemi iktisadi açıdan incelendiğinde birçok kırılma noktası tespit edilebilir. Güncel durumu belirleyen kritik kırılma veya kopuşlar ise 1980’de alınan 24 Ocak Kararları ve ekonomide 2001 Krizi sonrası yeni bir birikim rejiminin içselleştirilmesi olarak ele alınabilir. Böylece Türkiye’de yakın tarihte toplumsal formasyon dönüşüm geçirmiştir. Türkiye ekonomisinde 2001 Krizi sonrası uygulamaya konan Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı ekonomi politik açıdan bir dönüşümü simgeler. Bu program ile 1990’larda yaşanan ekonomik krizlerin nedenleri saptanmış ve ilgili ekonomik krizlerin tekrar yaşanmaması için uygulamaya konacak yeni politikalar belirlenmiştir. Programa göre yaşanan krizlerin nedenleri; sürdürülemez bir iç borç dinamiğinin oluşması ve başta kamu bankaları olmak üzere mali sistemde oluşan yapısal sorunlardır. Bu sorunların önüne geçmek için kamu sektöründe aşırı istihdam politikasının ve verimlilikle uyumlu olmayan ücret artışlarının önüne geçileceği garanti edilmiş, sosyal güvenlik kurumlarının bozulan aktüeryal dengesinin stabilize edileceği belirtilmiş, gerçek ihtiyacı karşılamayan tarımsal destekleme politikalarının sınırlanacağı vurgulanmıştır. Alınan kararlar ile Türkiye’nin iç dinamikleri ile dünya ekonomisine eklemlenme yoğunluğu dönüşmüş ve bu dönüşüm iş gücü piyasasını da etkilemiştir. Türkiye’de 2001 sonrasında ortaya konan büyüme modeli, yabancı sermaye girişinin de etkisiyle cari işlemler açığını artırmış ve böylece önceki dönemlerde kısmen yurt içinde üretilen bazı ithal ürünlerin ucuza ithal edilmesi nedeniyle ekonomide sektörel dönüşümler yaşanmıştır. Türkiye kapitalizmi bu bağlamda 21. yüzyılın başında, iş gücü piyasasında önemli değişimlere yol açacak, kritik bir dönüşüm yaşamıştır. 2008 Küresel Finans Krizi sonrasında ise büyüme modeli bir süre daha işlevselliğini korumasına rağmen özellikle 2013’ten itibaren makro iktisadi göstergelerde bazı bozulmalar ortaya çıkmış ve bu durum elbette iş gücünün yapısında da gözlenmiştir. Bu bağlamda süreci bir örüntü olarak ele almak görüntüyü berraklaştıracaktır. I. Wallerstein’ın “Modern Dünya Sistemi Teorisi” çerçevesinde kapitalizmin merkezi olarak kabul edilebilecek “Batı”daki işçileşme süreci ve bu süreçteki içsel kırılmalar Türkiye ekonomisinde farklı şe-killerde yaşanmıştır. Tarihsel bir sınıf olarak burjuvazinin belli ölçüde devlet eliyle yaratılması ve sanayi kapitalizminin Batılı anlamda yaşanmamış olması Türkiye’deki güncel istihdam yapısını etkileyen olgulardandır. Ayrıca üretim yapısında egemen olan birikim tarzı ve büyüme politikaları, istihdamdaki sektörel ve sınıfsal dönüşümü de tetikleyerek, işçileşmenin ülkenin özgün dinamikleri çerçevesinde hayat bulmasına ve ekonominin yapısal olarak dönüşmesine neden olmuştur. Bu çalışmada Türkiye ekonomisinde 2000-2020 döneminde iş gücü piyasasında yaşanan dönüşümler ana hatlarıyla incelenmeye çalışılacaktır. Bu bağlamda Türkiye ekonomisinin yakın tarihindeki iş gücü piyasası dinamikleri; alternatif işsizlik oranları, iş gücüne katılımdaki ve istihdamdaki durum, sektörel-sınıfsal kayma nedeniyle oluşan proleterleşme ve nihayetinde genç ve/veya eğitimli olanların karşı karşıya kaldığı sorunlar ekseninde ele alınmaya çalışılacaktır. Bu durum egemen sistem olan kapitalizmin gelişme ayakları olarak da analiz edilebilir. Bu bağlamda Türkiye kapitalizminde iş gücü piyasasının yakın tarihte nasıl dönüşümler yaşadığı birçok yönüyle incelenmeye çalışılacaktır. Bir bütünün parçalarını oluşturan ilgili göstergeler yakın gelecekte iş gücü piyasasında neler yaşanabileceği hususunda da ipuçları verebilecek nitelikte olabilir.

Bir edebî eserin hayatla olan bağını güçlendiren önemli unsurlardan biri de mekân ve onun tasviridir. Edebi eserlerde mekân ve tasvir, metnin gerçekle olan bağını yansıtması açısından önemli olduğu kadar sanatçının iç dünyasının dışavurumuna katkı sağladığı kadar eleştirileri ve değerlerinin aktarılmasına hizmet etmesi açısından da önemlidir.
Bu çalışmada ana hatlarıyla İslâm kültür ve medeniyetine sahip çıkma davasının aksiyoner şairi Mehmet Âkif’in şiirlerinde tespit edilen mekânlar üç ana başlık altında toplanmış; özelden genele bu mekânlar
üzerinden yansıtmaya çalıştıkları değerlendirilmiştir. Şairin şiirlerindeki mekânlar; kutsal ve idealize
mekânlar, natüralist bir nazarla tasvir ettiği “kusurlu mekânlar” ve İslâm ülküsünün taşıyıcısı durumundaki Müslüman Şark coğrafyası olarak sınıflandırılabilir. Sonuç olarak şairin şiirlerinde anlattığı tüm mekânları; Müslümanlara sorumluluklarını hatırlatma, İslâm değerlerini telkin etme, onları eleştirerek dönüştürme amaçlarını gerçekleştirmek için tercih ettiği saptanmıştır.

Özet "Ara Nesil" olarak adlandırılan dönemin en velut şairlerinden Recep Vahyî (1867-1923)'nin ölümüyle birlikte 15'ten fazla eseri de kayıplara karışmıştır. Adı bilinmesine rağmen hiçbir nüshasına rastlanılmayan kitaplarından biri olan "İhtisâsât" adlı 1910 istinsah tarihli el yazması, yakın zamanda satın alınmak sûretiyle şahsî kitaplığımıza intikal etmiştir. Recep Vahyî'nin kendi el yazıyla yazılmış 183 sayfalık bu kitap içerisinde, onun kayıp şiirleriyle birlikte yakın dostu Tevfik Fikret'in (1867-1915) de daha evvel bilinmeyen bir şiiri keşfedilmiştir. Bu çalışmada, Tevfik Fikret'in hiçbir şiir külliyâtına girmemiş manzumesi ele alınıp tanıtılmıştır. Bahsi geçen şiir, 15 Aralık 1910 tarihinde henüz 34 yaşındayken anî bir apandist rahatsızlığından vefat etmiş Servet-i Fünûn devrinin meşhur münekkitlerinden Ahmed Şuayb (1876-1910) için yazılmış bilinmeyen bir mersiyedir. Terza rima formunda ve samimî bir üslupla feilâtün mefâilün feilün kalıbıyla nazmedilmiş mersiye, 12 üçlükten müteşekkildir. Makalede, rika hatlı bu yeni mersiyenin Latin harflerine transkripsiyonlu aktarımı ile şiirin şekil ve muhteva hususiyetlerine dair bazı tedkik ve tahliller yapılmış, yazının sonunda da metnin tıpkıbasımına yer verilmiştir.

Kökleri 16. asra kadar uzanan Harputlu Efendigil ailesi, tarih, kültür ve edebiyata önemli katkıda bulunmuş, pek çok âlim, evliyâ ve şair bu aileden çıkmıştır. Efendigil ailesinin değerli hizmetlerinden biri de Yusuf Kâmil Paşa Kütüphanesi'nin hâmîliğini üstlenmesidir. Müftü Kemâleddin ve oğlu Ömer Naîmî Efendigil, bu kütüphaneye sahip çıkarak çoğu tek nüsha binlerce el yazma ve matbu eserin günümüze intikal etmesine vesile olmuştur. Bugün Efendigil Koleksiyonu olarak anılan bu kütüphane, 1972 yılında Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Kütüphanesi'ne bağışlanmıştır. Ancak fişleme ve tasnif çalışması yeterince yapılmadığından pek çok ünik eser kaybolmuş ya da hatalı kaydedilmiştir. İlgisizlikten ötürü tozlu raflara mahkum edilmiş önemli eserlerden biri, bu makalenin konusunu teşkil etmektedir. Söz konusu yazma, 18. asrın meşhur şairlerinden Ahmed Nedîm (1681-1730) adına kaydedilen bir divandır. Arapça ve Türkçe divandan oluşan bu yazmanın daha evvel bilinmeyen başka bir Nedîm'e ait olduğu tespit edilmiştir. Müstensihi belli olmayan 92 varak hacmindeki divan üzerinde istinsah kaydı vb. herhangi bir bilgi yoktur. Çalışmamızda, 38b-90b varakları arasında yer alan 112'si gazel olmak üzere 127 manzumeden müteşekkil kimliği meçhul Nedîm'in Türkçe divanı üzerinde durulmuş ve onun divanının başındaki 29 beyitlik elif-nâme mesnevisinin tedkikiyle yeni harflere neşri yapılmıştır.

Klasik Türk Edebiyatı, saltanatını sürdüğü coğrafyadan çok daha geniş bir mekânın mahsullerini malzeme olarak kullanmıştır. Öyle ki bu edebiyat geleneği, değişime fazla müsaade vermeyen yapısını oluştururken farklı milletlerin destanlarını, mitolojik anlatılarını, batıl itikatlarını terkibine katmıştır. Asırlarca işlenen bu malzeme, kimi zaman ortak hususiyetler gösteren bazı unsurların, menşeleri tespit edilemeyecek kadar iç içe girmeleri sonucunu doğurmuştur. Bu anlamda, farklı kültürlerin efsanevi kuşlarını bünyesinde toplayan Simurg ve Anka’nın, “Zümrüdüanka” biçiminde yeni maceralara atıldığı anlatılar örnek olarak verilebilir. Üstelik bu efsanevi yaratığın, kuş dilini bilen Süleyman Peygamber ile iddialaşması da bu edebi gelenek içindeki yerini almıştır.

Tasavvufun bir kâl ilmi değil, ancak hâl ilmi olduğu; irfanî bilginin tecrübe edilmesi yoluyla anlaşılabileceği, işin ehli tarafından kabul görmüş bir durumdur. Yine de özellikle edebî metinlerin kendilerine has büyüsüyle tasavvufa dair bazı kavramların okurlara sezdirilmeye çalışıldığı, kimi zaman da çeşitli remiz ve sembollerle bu manevi yolculuğa dair bazı meselelerin paylaşıldığı görülebilir. Tasvip edilmeyen bir coşkuyla Mansur ve Nesîmî gibi sırrın ifşa edildiği örneklerin yanında, edebi ve estetik eserler yoluyla da bazı terimler ve kavramlar izah edilmiştir. Bir diğer tür olarak ise
remiz ve ima yoluyla anılan kavramların tasavvufî karşılıklarının verildiği sözlükler dikkati çekmektedir. Sufinin kendi içinde çıktığı yolculuğun ve yükselişin dile gelmeyen bir tarafı bulunsa da, yazılan pek çok eserde tasavvuf mertebeleri ve merhaleleri, görülen rüyalar, remizli anlatımların
şifreleri konu edinilmiştir. Örneğin Yunus Emre’nin “Çıktım erik dalına” ibaresiyle meşhur şathiyesi defalarca şerh edilmiş ve yalnızca ehlinin bileceği hususlara açıklık getirilmiştir. Aynı şekilde Mevlânâ’nın Mesnevi’si de pek çok defa tercüme edilmiş ve tasavvuf erbabı olmayanların da anlayabilmeleri için izah edilmiştir. Tasavvuf edebiyatı mahsulü eserlerin şerh edilmesine modern dünyada da devam edilmektedir. Bu anlamda, Fuzulî Divanı’ndaki gazellerin şerhi yapılmış, bu esnada sevgilinin güzellik unsurlarına karşılık gelen bazı tasavvuf terimleri açıklanmıştır. Günümüzdeki çalışmalarda, bu gibi eserlere yapılan atıflarla saçın kesret, yüzün ise vahdet olarak nitelendiği görülmektedir. Çalışmada, edebi eserlerde kullanılan bazı sufi terimlerinin karşılıklarını kısaca veren bir sözlük neşredilerek değerlendirilecektir. İki nüshası tespit edilen ve Sülemî’ye ait olduğu belirtilen kısa sözlükte yer alan madde başlarının beyitlerde karşılığı aranacak, manzum metinlerde tanımlanan tasavvufî terimler ve çalışmaya konu olan metin mukayese edilecektir. Böylece şerh edilmeye ihtiyaç duyulan metinlerin bir nevi anahtarı sunulmuş olacaktır.

Özet: Fuzûlî (ö. 1555-56), sadece klasik Türk edebiyatının değil, bütün Türk Dünyası edebiyatının en önde gelen isimlerinden biridir. Fuzûlî adı geçince de iki eser önce çıkar: Türkçe Dîvân ve Leylâ vü Mecnûn mesnevîsi. Bu bakımdan gerek Fuzûlî'ye gerekse eserlerine ama özellikle de bu iki esere dair her ayrıntı önemlidir. Leylâ vü Mecnûn'u günümüz Türkçesine çevirme çalışmamız esnasında eserini ne zaman ve niçin yazdığı konusunda edebiyat tarihçilerinin, araştırmacıların ve akademisyenlerin bugüne değin yaptıkları çalışmalarda çok farklı tespit, değerlendirme, yorum ve iddiaların bulunduğunu tespit ettik. Bu çalışmada bahse konu iki ana mesele birer problem olarak iki ana başlık altında ele alınmış ve tarihî seyir içinde şair tezkirelerinden çağdaş araştırmacılara kadar neler söylendiği tespit edilmiş, nihayet bu meselelerle ilgili şahsi değerlendirmelerimize yer verilmiştir. Konu gereği eserin yazma nüshalarını etraflıca araştırınca bugüne kadar yapılan Leylâ vü Mecnûn yayınlarında kullanılmayan biri Fuzûlî hayatta iken yazılmış olan en eski iki yazma nüshayı tespit etmiş olmamız, çalışmamızın beklenmeyen bir çıktısı olmuştur. Beklenmeyen ancak olumsuz bir çıktı da özellikle son dönem akademisyenlerinin araştırma ve kaynak eserlere inme gereği duymaksızın aktarma kimi bilgileri eserlerine dâhil ederek yanlış, eksik veya yeterli dayanaktan yoksun malumatın hızla yayılmasına sebep olduklarının gözlenmesidir. Bu ciddiyetten uzak ihmaller yüzünden bilimsel zemini ve dayanağı olmayan iddiaların akademik gerçekliğe dönüşüp edebiyat tarihlerine, ansiklopedi maddelerine, ders kitaplarına kadar girmiş olması düşündürücüdür.
Abstract: Fużūlī (d. 1555-56) is not only one of the most prominent names in classical Turkish literature but also in the literature of the entire Turkish-speaking world. When the name Fużūlī is mentioned, two works immediately come to mind: the Turkish Dīvān and the meṩnevī Leylā and
Mecnūn. In this respect, every detail about Fużūlī and his works, especially these two works, is important. During our work to translate Leylā and Mecnūn into contemporary Turkish, we found that there are very different findings, evaluations, comments and claims in the studies conducted by literary historians, researchers, and academics so far about when and why he wrote his work.
In this study, the two main issues in question are addressed under two main headings as problems,
and what has been said throughout the historical process, from poet biographies to contemporary
researchers, is determined, and finally, our personal evaluations about these issues are included. When we investigated the manuscripts of the work in detail related to the subject, we found two of the oldest manuscripts, one of which was written while Fużūlī was still alive, which were not used in any previous Leylā and Mecnūn publications, making this an unexpected outcome of our study. Another unexpected but negative outcome was the observation that especially recent academics, without feeling the need to research and go back to the primary sources, included certain information in their works, causing the rapid spread of incorrect, incomplete, or insufficiently supported information. It is thought-provoking that, because of these frivolous oversights, claims without scientific basis or foundation have become an academic

Öz-İnsanoğlunun ısınma ve pişirme ihtiyacını giderme çabasının sonucu olarak üretilen kibrit, zamanla ihtiyacın ötesine geçerek kültürel bir nesne hâline gelmiştir. Halk hekimliği uygulamalarında itdirseği, siğil, göbek düşmesi, bel açıklığı, kulak ağrısı, akrep ve yılan sokması vb. rahatsızlıkları tedavi etmek için kibritten ve kibritin ucundaki kimyasal maddeden yararlanılmıştır. Modern oyuncakların gelişmediği yıllarda kibrit çubukları ve kutuları birer oyun aracı olarak kullanılmış ve geleneksel çocuk oyunlarının bir parçası hâline gelmiştir. Kibrit ile ilgili deyimler Türkçenin anlam dünyasına katkı sağlamıştır. Kibrit kutuları somut ve somut olmayan kültürel unsurların tanıtılmasında ve aktarılmasında önemli araç görevi görmüştür. Çeşitli işlevleriyle bir dönem Türk halkı arasında popüler bir özellik gösteren kibrit kutuları zaman zaman insanların birbirlerine verdikleri hediye çeşitlerinden biri de olmuştur. Kibrit kutularını süslemek ve korumak için örgüden ve çeşitli materyallerden kılıflar geliştirilmiştir. Ateşlemek ve yakmak için kullanılan ve zamanla kendine özgü bir sanayi kolu hâline gelen kibrit, gerek çubukları gerek kutusu gerekse çubukların ucundaki kimyasallar ile halk kültürünün birçok sahasına hizmet etmiştir. Modern ateşleyicilerin ve gazlı çakmakların ortaya çıkmasıyla kibritin kullanımı her geçen gün azalmış ve zamanla kibrit kutuları birer koleksiyon parçası olmuştur.

İnsan düşüncesinin en sade ifadesi ve sosyal yaşamda birçok işlev yüklenmiş olan sanat, toplumların sosyo-kültürel değerlerinin yansıtıldığı bir iletişim aracıdır. Zira sanat her toplumda sosyal ve kültürel koşullar paralelinde şekillenmekte ve bu durum döneme ve topluma göre farklılaşabilmektedir. Dolayısıyla kültürün depolandığı bir alan olan sanatın geçmişten günümüze biçim ve içeriğindeki farklılığın kaynağında bahsi geçen değişimler yer almaktadır. Aktarılan bakış açısı ile yaklaşıldığında, bir toplumun kültürel yapısı ile sanat üretim eylemi arasında anlamlı ve girift bir ilişki bulunduğunu söylemek mümkündür. Dolayısıyla herhangi bir toplumun sanat anlayışını, ağırlık verdiği sanat dalını ve biçim-içerik bağlantısını doğru kavrayabilmenin yolu, o toplumun kültürel değerlerini anlamakla mümkün olacaktır.

18. yy. muderris sairlerinden olan Rif’ati Ali Bey hakkinda elimizde yeterli bilgi bulunmamaktadir. Râmiz ve Sâlim tezkireleri ile Findiklili Ismet Efendi’nin Tekmiletu’sŞakâyik adli eserinde verilen bilgilerin de yer yer birbirleriyle celistigi gorulmektedir. Ali Bey, 1659-60’da Istanbul’da dogmus, 1734’te yine ayni sehirde vefat etmistir. Istanbul’daki cesitli medreselerde muderrislik gorevlerinde bulunan Rif’ati Ali Bey ilmiye teskilâtinda cesitli talihsizliklerle karsilasmistir. Râmiz tezkiresinde bildirildigine gore divani vardir, ancak bugun elde mevcut degildir. Şiirlerinden ornekleri Safayi ve Sâlim tezkirelerinde gormekteyiz. 18. yy. sairlerinden Seyyid Vehbi’nin de Vekâlet-nâme’sinde adini andigi Rif’ati Ali Bey sohreti sonradan unutulmus isimler arasindadir

Dünyanın karmaşıklığının hızla arttığı günümüzde, insanları ortak bir düşüncede birleştirmek gittikçe zorlaşmaktadır. Ancak bunun ender örneklerinden birisi, Mevlana ve öğretisidir. "Ne olursan ol gel" deyişiyle tüm dünyaya seslenen Mevlana, bu çağrısına bütün milletlerden cevap bulmuştur. Doğadaki çeşitlilik gibi, Mevlana'nın öğretisini anlamak için dili, dini, ırkı ne olursa olsun pek çok insan Mevlana'yı araştırmakta ve bir araya gelmektedir. Mevlana'nın deyişlerinde, eserlerinde, O'ndan esinlenerek hazırlanan eserlerde bitkilerin de yer aldığı görülmektedir. Yaşadığı coğrafyadaki bitkileri de gözlemleyerek bu deyişlere hayat verdiği düşünülen Mevlana'nın doğa sevgisi herkes tarafından bilinmektedir. Maddeyi mana ile ifade edebilmiş olan Rumi'nin, sözlerinde sıklıkla gül ve karanfile yer verdiği dikkat çekmektedir. Bunların yanı sıra öğretisinin, bir bitkinin yaşam döngüsünden esinlendiğini ortaya koyan çalışmalar da bulunmaktadır. Bu çalışmada, Mevlana'nın bitkilerle olan ilişkisi ve eserlerinde onlara verdiği yer incelenecektir. O'nun deyişlerinin ve doğanın ilişkisi anlaşılmaya çalışılacaktır.

ÖZET
Maddiyatı hep ön plânda tutan, hayata başka bir pencereden bakmasını bilmeyen, dostluk, arkadaşlık, vefâ, fedakârlık gibi, kısaca insanlığa dair öğeleri görmezden gelen bu insanları bir tip olarak değerlendirmemizin sebebi, bu insanların dar bir çevrede görülebilen, nicelik olarak az olmayan kişiler olmasından kaynaklanmaktadır. Bu insanlar bir tiptir. Zira bu türden insanlara her zaman ve zeminde rastlama ihtimalimiz yüksektir. Elbette salt niceliklerine ve toplumda sık rastlanabilme oranlarına bakarak böyle bir kanıya varılamaz. En önemlisi, toplumun bu insanlara nasıl baktığı, bu insanları farklı bir yere oturtup oturtmaması yönünde olmalıdır. Toplumun dikkatini çeken bu tip, toplumun bir parçası olan Klâsik şairlerimizin gözlemci bakışlarından kurtulamamıştır.

Anahtar Kelimeler: Türk, klâsik, şiir, tip, maddiyat.

ABSTRACT:
The reason why we evaluate as a character the people who always regard material thins important, cannot see the other things in the life, do not consider the concepts concerning humanity such as friendship, loyalty, self-sacrifice, important is the fact that these kind of people are not few in number and we see them not in a limited environment. These people are a character. Our possibility to encounter the people like these is high. Surely, someone cannot think so only by looking their quantity and their rates which we encounter them in society. How the society evaluate these people, whether the soceity, appreciate them are important. This character who attracts the attention of the society couldn’t get rid of the reviews based on the observation of the Classical Otoman poets who were a part of the society.

Key Words: Turk, classical, poetry, character, material, things.

ÖZET
Yabancılaşma bir bakıma toplumsal ilişkilerin karmaşık bir hâle gelmesi ve büyümesi sonucunda ortaya çıkmıştır. Bu kavram, doğrudan doğruya insânın özgün etkinliğinden doğar ama sonuçlanması için toplumun kesin etkinliğine ihtiyaç duyar. Bu gelişim birey-toplum arasında şekillenen diyalektik etkinin insanı etkilemesine neden olur. Ferdiyetçiliğin uzantısı olarak “ben”in gelişmesi, bencillik gibi duyguların yoğunluk kazanması, toplumun bireyi yalnızlığa itmesi ve kişiyi kaderiyle baş başa bırakması, arayıp sormaması yabancılaşma olgusunu doğuran en büyük nedenlerdir. Sosyal hayatla organik bağı, yalnızlaştırılarak koparılan kişi, bir müddet sonra yabancılaşır. Bireyin kendisinden ziyade, toplumun etkisiyle yabancılaşma sürecine girmesi, Klâsik şairlerimizin de dikkatlerini çekmiş ve şiirlerine malzeme olmuştur.

Anahtar Kelimeler: Birey, yabancılaşma, yalnızlık, ferdiyetçilik, bencillik.

ABSTRACT:
Alienation, in a way, results from the fact that the social relations become complex. The concept of alienation directly derives from the original activity of the human beings, but to be concluded, it needs the absolute act of the society. This development causes the dialectic effect which takes on a shape between the individual and the society to affect the person. The development of the “ego” as an extension of the individualism, getting intensity of the feelings like being egoistic, society’s leaving the individual alone, leaving the individual with his/her fate alone, not caring for him/her are the main reasons cause to arise the concept of alienation. The person whose organic relation with the social life cut by being left alone becomes alienated for a while. Rather than the reasons which result from the individual, living the process of alienation by the effect of the society attracts the Classical Ottoman poets’ attention, and becomes the subject of their poetry.

Key Words: Individual, alienation, isolation, individualism, egoism.

Tezkirelerde hayatı ile ilgili fazla bilgi verilmeyen şairlerden biri de Seyyid N esimi'dir. Şairin biyografisinin tetkiki, edebi yat tarihçiliğimizin çözülmesi gereken önemli meselelerinden biri olarak kalmaktadır. Kaynak yetersizliğinden dolayı klasik şiirimizin bazı temsilcilerinin ilmi biyografi si tam olarak tespit e dilip yazılamamaktadır. Bu sebeple meşhur şair ve mutasavvıf Nesimi'nin de ilmi biyografisi tam anlamıyla tespit edilip orta ya konulmamıştır. Bu meselenin çözümünü zorlaştıran sebep lerden biri, kaynaklarda, şairin biyografisinin farklı yönlerde ve çeşitli şekillerde ele alınması ve asıl üzerinde durulması gere ken gerçeğin çoğu zaman arka planda kalmasıdır. Anahtar Kelimeler: Seyyid İmadüddin Nesimi, Hurufilik, bi yografi, şair. Seyyid Nesimi is one of the poets about whose life little is men tioned in tezkires. Defining his biography is one of the most im portant issues in our literary history that need to be addressed. It has been impossible to write the biographies of some of the representatives of our classical poetry due to the lack of sources. That is why a thorough biography of Nesimi-a fa mous poet and sufi has not been written so far. Moreover, dealing with his biog raphy in different aspects and deviating from the main points by pushing them aside are another challenges to address the prob lem of writing a thorough biography of Nesim.

İnsanoğlunun gayba (bilinmeze) olan ilgisi, ona ulaşma arzusu neticesinde ortaya çıkan pek çok fal türü bulunmaktadır. Bilinmeze olan bu arzu/ilgi, genellikle herhangi bir inanışa dayandırılarak dinî argümanlarla desteklenmeye çalışılmıştır. Kur’an-ı Kerim’de Maide suresinin 90. ayetinde “şeytan işi bir pislik” diye tanımlanarak yasaklanmış olsa da bu işle meşgul olanlar ve bu işe meyledenler, kimi hadisleri kendilerine dayanak olacak şekilde yorumlayarak fal bakma işinden vazgeçmemişlerdir. Hatta gaybı ancak Allah’ın bileceğini ifade eden Kur’an-ı Kerim’i (en-Neml 65) bir fal malzemesi olarak kullanmaktan çekinmemişlerdir. Kur’an’ın yanı sıra peygamberlerin, Ehl-i Beyt mensuplarının, sahabelerin, din büyüklerinin isimleri de fal bakma malzemesi olarak kullanılmıştır. Daha çok peygamber isimlerinden oluşan bir tablodan niyet edilecek bir ismin çekilmesi suretiyle bakılan bu tür falda; genellikle söz konusu ismin hayatı ve bilinen özellikleriyle, fal baktıran kişinin niyeti arasında bir ilişki kurulmuştur. Bu
çalışmada, biri Erzurum Kütüphanesi Erzurum Yazmalar koleksiyonunda 498 numarada, diğeri ise Erzurum İl Halk Kütüphanesinde 38326 numarada kayıtlı Mecmû’a-i Cifr ve Reml [6b-13b] adlı eser içerisinde yer alan, gelecekten haber verirken din büyüklerinin isimlerinden yararlanan bir fal metni neşredilecek ve bu metin falname literatürü içinde ait olduğu yere konumlandırılacaktır. Böylelikle insanların fala yükledikleri mana/değer bir kez daha gözler önüne serilmiş olacaktır.

Çalışmaya konu olan peygamber methiyelerinden Hz. Muhammed için yazılan rubaileri “Rubâʿiyyât-ı naʿt-ı şerîf-i şâh-ı serîr-i ene efsahu mâh-ı sipihr-i enâ emlahu bülbül-i şâhsâr-ı bâğ-ı belâg şâhbâz-ı bülend-pervâz-ı ʿâlem-i mâ-zâg tûtî-i şekker-hâ-yı ve mâ yantiku ʿani’l-hevâ ʿandelîb-i şîrîn-nevâ-yı in hüve illâ vahyun yûhâ hazret-i Muhammedin Mustafâ salla’llâhu teʿâlâ ʿaleyhi ve sellem.” başlığı altında, sair on beş peygamber için söylediği rubaileri ise “Rubâʿiyyât-ı der-medh ü taʿrîf-i enbiyâ-yı ʿizâm” başlığı altında vermiştir. Kendisini “vassâf-ı nebî” olarak tanımlayan şair, en fazla Hz. Muhammed için rubai yazmıştır. Hz. Peygamber hakkında 46 naat, 2 mucizat, 2 miraciye yazan şair, 24 rubaisinde Hz. Peygamber’den şefaat dilemiştir.
Süleyman Divanı’nda Hz. Peygamber’in yanı sıra sair peygamberleri methetmek için de rubailer yazılmıştır. Şair, Kur’ân-ı Kerîm’de ismen zikredilen 25 peygamberden 15’i (Âdem, İdris, Nuh, İbrahim, İsmail, Yakup, Yusuf, Eyüp, Musa, Davut, Süleyman, Yahya, Lut, İsa) hakkında söylediği rubaileri kronolojik sıra gözetmeksizin “Rubâʿiyyât-ı der-medh ü taʿrîf-i enbiyâ-yı ʿizâm” başlığı altında vermiştir.

Bir Taşlıcalı Yahyâ Meselesi üç bilim insanın Yahyâ Divanı üzerine akademik bir kaygıdan ziyade zevk ve estetik merkezli yaptıkları sayısız okumaların sonucunda ortaya çıkmıştır. Amacımız bilinenleri tekrarlamak değil, yeni şeyler de söyleyebilmek; Yahyâ’nın renkli ve çok yönlü kimliğini biraz daha “bilinir” kılmaktır. Bu doğrultuda Yahyâ Divanı üzerine dikkatlerimizi kısa yazılar hâlinde okuyucuyla paylaşarak onlara zevk içinde “okunabilir” bir çalışma sunmaktır. Yahyâ’yı mesele hâline getiren bizler Osmanlı şiir çalışmalarına böyle bir kitap kazandırdığımız için mutluyuz.

The concept of "I" and "self" in literature is one of the issues that have been discussed recently. Following the narrative of the "I" actually determines and reflects the poet's and the period's view of poetry, art, society and philosophy. The poet looks at the world through the eyes of "me" and reflects "me"'s thoughts, lifestyle, and outlook on life in his poems. When it comes to classical Turkish poetry, this situation remains valid even within the limits set by tradition. Therefore, analysing the 'I' actually means analysing the artist and the artist's view of the world.

Poetry can bring to light, in a way that is a mixture of fantasy and reality, the
ways in which social life is lived, as it is experienced meaningfully by
individuals who are the sustainers of different life styles and perceived and
assimilated by all sense organs. However, poetry can stand back from the events
experienced by ordinary agents of daily life and critically examine the
perceptions and sensations they reach first hand in order to evoke in the mind of
the reader the unplanned consequences and the unimaginable meanings of the
actions of these ordinary agents.
Although it is not possible to see all forms of criticism in Divan poetry, many
types of criticism are used. Whether it is poems that target only one person as in
satire, poems that mock and humiliate while making people laugh, or poems
that touch on social flaws, there are a considerable number in Divan poetry.
While there is a wide terminology of criticism for these poems, it is a great
deficiency that there is no word to describe social criticism in Divan poetry,
where social criticism is also used.
Literature carries the verdict of “truth” in a different sense, which we can
define as its ability to transform daily experience and living into meaningful
intuition and understanding, and it can create a “network of meaningfulness”
among the objects of the world we live in.

Türk şiirinde, halk, eski, yeni veya çağdaş şiir diye
kategorize edilen dönemlerin birbirinden bağımsız
olamayacakları, bu şekildeki ayrımların yapay olduğu tezini üç
ayrı asırda, üç ayrı şiir grubunda yer alan üç ayrı şair üzerinden
savundum. Bu üç şair, toplumsal ortak bir sosyal meseleye, üç
ayrı asırda ortak bir tepki vermişlerdir. Bu ortak ses üzerinden
şiirin yüzyıllara, yapay sınıflamalara hapsedilemeyecek evrensel
tarafına dikkat çekmeye çalıştım.
Edebiyat sosyolojisi ve özellikle sosyal eleştiri konusu,
Türk şiirinde yeterince işlenmiş bir konu değildir. Hatta bu alan,
çok bakirdir. Özellikle Divan şiirindeki sosyal eleştiri konusu çok
ihmal edilen, hatta yok sayılan bir taraftır. “Türk Divan Şiirinde
Sosyal Eleştiri” adlı doktora çalışmamda, sosyal eleştirinin Divan
şairleri tarafından ne denli fazla yapılmış olduğunu gördüm. İlgili
çalışmam, edebiyat sosyolojisi alanındaki büyük boşluğa hizmet
edecek bir çalışmadır.
Bir toplumun sosyolojisi, dönemden döneme farklılık arz
etse de toplum sosyolojisini etkileyen temel konular aynıdır. Bu,
evrensel, aynı konulardan hareketle sosyal bir sorun olan haramzadeleri, üç ayrı asırda, üç ayrı edebiyat topluluğunda
anılan ve üç ayrı dünya görüşüne sahip şair üzerinden inceledim.
Bu üç ayrı şairin aynı konuda söz birliği etmişçesine aynı tepkileri
vermiş olmaları, evrensel konuların yüzyıllara göre
değişmeyeceği sonucuna götürür bizleri.

Klâsik Türk şiiri kıymetli bir kültür hazinesidir. Şairler gelenek-göreneklerinden, giyim-kuşam unsurlarına; tabiat ögelerinden, siyasi hareketliliklere kadar
günlük hayatlarında var olan yaşamın hemen her ögesini şiirlerine konu etmişlerdir. Şiirlerde ustalıkla işlenen bu maddi kültür unsurları arasından “tabiat öğeleri”
çalışmamızın sınırlarını oluşturacaktır. Tabiatın gözde çiçekleri arasından yalnızca
sümbül çiçeği üzerinde durulacaktır.
Klâsik Türk şiirinde en sık işlenen çiçek türlerinden birisi olan sümbül; baharı müjdeleyen güzel kokusu, dağınık, salkımlı görüntüsü ve koyu rengi itibariyle birçok
yönden sevgilinin saçına ve kâkülüne benzetilmiştir. Sevgilinin güzellik unsurlarına benzemesi hasebiyle sümbül; dîvân şairlerinin hayal dünyasında yerini almıştır.
Çalışmamızda öncelikle giriş bilgisi olarak Osmanlı kültüründe çiçeklerin ve sümbülün yeri izah edilmiş devamında Osman Nevres hakkında kısaca bilgi verilmiştir. Daha sonra ise klâsik Türk şiirinde sümbül çiçeğinin kullanım şekilleri izah
edilmiş, Osman Nevres’in hayal dünyası içerisinde sümbül çiçeğinin ne şekilde ele
alındığı ve Osmanlı kültüründen nasıl izler barındırdığı tespit edilerek aktarılmaya çalışılmıştır.