Classics. Theory of Philology

Class lecture by Vera Bühlmann, ATTP TU Wien (www.attp.tuwien.ac.at)
On Werner Hamacher, "For-Philology" in Minima Philologica (2015 [2002])

MA Module "DIGITAL ARCHITECTONICS" at ATTP
Vienna University of Technology (2020)

The lecture series "Architecture and Philology" in the Module Digital Architectonics deals with the role of language in today's architecture. This suffers from the increasing flood of images that are largely meaningless (because they are generic and unspecific in what they represent). In contrast, as in the Renaissance, many interesting vernacular colloquialisms emerge on a new technical basis. We follow the idea that architecture is spoken and not drawn, and gives generous space for speaking. It deals with the rhetorical and dialectical figures, as well as literary formats in which the techniques and manners of an era manifest themselves.

Architecture and Philology full playlist:

https://www.youtube.com/playlist?list=PLWfc_2VBcW9TTKPKrTuU_LVu-yb5keVb3

Ολόκληρη η ιστορία της κλασικής φιλολογίας μπορεί να γραφεί με τη μορφή μιας σειράς από μεθοδολογικές διαμάχες και επιστημολογικές αντιπαραθέσεις. Το βιβλίο που παρουσιάζουμε, καρπός της έμπνευσης και της φροντίδας της Μελίνας Ταμιωλάκη, ο οποίος ποτίστηκε από τη γενναιοδωρία των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης, προσφέρει πανόραμα των σπουδαιότερων μεθοδολογικών θεμάτων που απασχολούν σήμερα την έρευνα στις επιστήμες της αρχαιότητας. Διαβάζοντάς το, ο αναγνώστης θα αποκτήσει εναργή εικόνα για τη συγκαιρινή μας μορφή των κλασικών σπουδών και τις δημοφιλέστερες τάσεις τους, για τα προβλήματα που ταλανίζουν τους ειδικούς και τις λύσεις που προτείνονται, για τον τρόπο με τον οποίο ασκείται τώρα η κλασική φιλολογία, η αρχαιολογία, η αρχαία ιστορία και οι συναφείς κλάδοι στα ερευνητικά κέντρα του δυτικού κόσμου. Ο τόμος είναι χάρτης κατατοπιστικός για όποιον θέλει να περιδιαβάσει στα εδάφη της αρχαιογνωστικής μελέτης κατά την αυγή του 21ου αιώνα. Δείχνει όλα τα αξιοθέατα με την ακρίβεια ποιοτικού και ενημερωμένου ταξιδιωτικού οδηγού. Και —πού ξέρεις— μπορεί, σαν τους παλαιικούς χάρτες των πειρατών, να οδηγήσει και σε κρυμμένους θησαυρούς.

Χειρόγραφη παράδοση και αποσπάσματα, Χουνάιν ιμπν Ισχάκ και Γαληνός, Στησίχορος και Τιμοκλής. Μέθοδος του Lachmann και αρχαία γλυπτική. Θεωρία της ιστοριογραφίας, επινοημένος λόγος και νέος ιστορικισμός. Λογοτεχνικότητα του φιλοσοφικού λόγου, το σώμα του Σωκράτη και η πλατωνική μυθιστορία, συναισθήματα και αφηγήσεις. Ο Πετράρχης αναγνώστης του Ομήρου, ο Νόννος και ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός μιμητές του Θεόκριτου. Περιοδεύοντες μίμοι και σοφιστές, επιγραφές και μουσικοί αγώνες, θέατρα και δράματα, ανάγλυφα και μνημεία. Οι αρχαίες πέτρες και τα κείμενα, τα χειρόγραφα και τα μπρούντζινα αγάλματα, η σμίλη του τεχνίτη και ο κάλαμος του γραφέα. Όλα αυτά τα "θωμάσια" προσμένουν τους αναγνώστες του τόμου, συγκεντρωμένα και ιστορημένα από το επιτελείο των συγγραφέων: Αθηνά Μπάζου, Émeline Marquis, Patrick Finglass, Κωστής Αποστολάκης, Άννα Ζουγανέλη, Elena Martín González, Δήμος Σπαθάρας, Ζαχαρούλα Πετράκη, Angela Cinalli, Λουκία Αθανασάκη, Κώστας Βλασόπουλος, Κατερίνα Οικονομοπούλου, Θεόδωρος Γ. Γιαννόπουλος, Luca Giuliani, Κωνσταντίνος Σπανουδάκης, ου μην αλλά και Μιχαήλ Πασχάλης.

Με το καλό στο επόμενο συνέδριο.

Η μαγνητοσκόπηση ολόκληρης της εκδήλωσης είναι τώρα διαθέσιμη στο blod.gr:
http://www.blod.gr/lectures/Pages/viewlecture.aspx?LectureID=4377

TOC
Friedrich Nietzsche, Greek Music-Drama
Helmut Müller-Sievers, “A Tremendous Chasm”: Nietzsche,
The Birth of Tragedy, and the Measure of Poetry
Dieter Jahnig, Liberating Art’s Knowledge from Metaphysics
in Nietzsche’s The Birth of Tragedy
Holger Schmid, Heidegger, Nietzsche, and the Problem of
Poiesis
Tracy Burr Strong, The ‘Optics’ of Science, Art and Life:
A Reading of the 1886 Preface to The Birth of Tragedy]
Gary Shapiro, Übersehen: An Architecture of Tragic Vision
DIONYSUS - WILAMOWITZ - WINCKELMANN
Friedrich Nietzsche, The Dionysian Worldview
James Whitman, Nietzsche and the Magisterial Tradition
Louis A. Ruprecht, Jr., Wilamowitz vs. Winckelmann:
The Romantic Roots of Nietzsche’s Birth of Tragedy
Babette Babich, Winckelmann’s Apollo, Nietzsche’s Dionysus:
Color and Music

Dottore di ricerca (PhD) in Lettere Cristiane e Classiche (tesi in glottodidattica del latino). Fondatore e responsabile del gruppo di scrittura haiku in latino "Sodalicium haicubus Latine pangendis Romanum Opaca Fronde". Filologo classico, mediolatinista, traduttore e ricercatore nell'ambito della glottodidattica delle lingua classiche; sostenitore attivo delle metodologie induttivo-contestuali (ovvero "naturali") applicate all'insegnamento delle lingue classiche, in particolare tramite l'utilizzo del corso LLPSI / metodo Oerberg ("Lingua Latina per se illustrata"). Studioso dell'opera e della didattica di Arcadius Avellanus (Arkàd Mogyoròssy).

Abstract: This article analyzes the fragmentum of the Λόγος Τέλειος in Lactantius's De Vita Beata, Divinæ Institutiones 7. 18. 4-5. Of particular interest here is the idea and argument of the Hermetic fragmentum Λόγος Τέλειος in contrast to the idea in its context in De Vita Beata. Although there has been significant research on the small apocalypse or prediction of Asclepius Latinus 26a, this article focuses on understanding the aspects that characterize the Λόγος Τέλειος without dwelling beforehand on the idea of prediction and the future, nor on the subsequent interpretations developed for future events in the Latin translation of the Asclepius Latinus. The Coptic ⲗⲟⲅⲟⲥ ⲧⲉⲗⲉⲓⲟⲥ [Logos Teleios] (Nag Hammadi VI.8 (73,23-36)) corroborates various aspects of Λόγος Τέλειος. The first text helps to understand the second one reciprocally. Therefore, the comparative method is used here to demonstrate the similarities and differences between the Greek Λόγος Τέλειος, the Coptic ⲗⲟⲅⲟⲥ ⲧⲉⲗⲉⲓⲟⲥ, the Asclepius Latinus 26a and the intervention in these texts in sources of fragmentum transmission. The comparative analysis shows some relevant results in the relationship between the Λόγος Τέλειος en De Vita Beata de Lactantius. As result, one could perceive that the Λόγος Τέλειος is a text that deals with periodic cataclysm and timelessness and its demonstradum is different from Lactantius’ conception.

Keywords: Λόγος Τέλειος − Asclepius Latinus − Hermetic Literature − Lactantius − Philology − Fragmentum Hermeticum.

Resumen: Este artículo investiga el fragmentum del Λόγος Τέλειος en De Vita Beata de Lactancio, Divinæ Institutiones 7. 18. 4-5. De particular interés aquí es la idea y el argumento del fragmentum hermético Λόγος Τέλειος en contraste con la idea en su contexto en De Vita Beata. Si bien ha habido una importante investigación sobre el pequeño apocalipsis o predicción de Asclepius Latinus 26a, este artículo se centra en comprender los aspectos que caracterizan al Λόγος Τέλειος sin detenerse de antemano en la idea de predicción y futuro, ni en las interpretaciones posteriores desarrolladas para eventos futuros. en la traducción latina del Asclepius Latinus. El copto ⲗⲟⲅⲟⲥ ⲧⲉⲗⲉⲓⲟⲥ [Logos Teleios] (Nag Hammadi VI.8 (73,23-36) corrobora varios aspectos de Λόγος Τέλειος. El primer texto ayuda a entender recíprocamente el segundo. Por tanto, se utiliza aquí el método comparativo para demostrar las similitudes y diferencias entre el griego Λόγος Τέλειος, el copto ⲗⲟⲅⲟⲥ ⲧⲉⲗⲉⲓⲟⲥ, el Asclepius Latinus 26a y la intervención en estos textos en fuentes de transmisión de fragmentum. El análisis crítico muestra algunos resultados relevantes en la relación entre el Λόγος Τέλειος en De Vita Beata de Lactantius. Como resultado, se podría percibir que el Λόγος Τέλειος es un texto que trata sobre el cataclismo periódico y la atemporalidad y su demonstradum es diferente a la concepción de Lactancio.

Palabras-clave: Λόγος Τέλειος − Asclepius Latinus – Literatura Hermética − Lactancio − Filología − Fragmentum Hermeticum.

Τι θα κάναμε, αν εφευρισκόταν αίφνης η διάσημη από την επιστημονική φαντασία μηχανή του χρόνου, και μπορούσαμε να ταξιδέψουμε σε οποιαδήποτε περίοδο του μακρινού παρελθόντος; Όλοι έχουμε ονειροπολήσει με αυτό το ερώτημα, και καθένας θα έχει τις δικές του προτιμήσεις. Πολλοί θα σπεύδαμε στην αρχαία Αθήνα, για να παρακολουθήσουμε μια μέρα θεατρικών παραστάσεων στα Μεγάλα Διονύσια, να πάρουμε μέρος σε κάποιο συμπόσιο παρέα με τον Καλλία και τον Πρωταγόρα, να μυηθούμε στα Ελευσίνια Μυστήρια, να ακούσουμε τον Σωκράτη να συζητάει στην αγορά ή να χαζέψουμε τον ωραίο Αλκιβιάδη και τον φωνακλά Κλέωνα στην Εκκλησία του Δήμου. Θα μπορούσαμε επίσης να ικανοποιήσουμε πιο κοσμοπολίτικα ή εξωτικά ενδιαφέροντα. Θα ακολουθούσαμε τις στρατιές του Μεγαλέξανδρου πάνω από το Ινδοκούς και μέσα στην κοιλάδα του Ινδού. Θα μπλέκαμε ανάμεσα στο πλήθος των εργατών που κουβαλούσαν ογκόλιθους για τις πυραμίδες, προσέχοντας να αποφύγουμε το μαστίγιο του επιστάτη. Θα πίναμε υδρόμελι στο μέγαρο του Βίκινγκ βασιλιά Χάραλντ Σιγκούρνταρσον, προτού ξεκινήσουμε για μιαν ακόμη ναυτική απόβαση στη Δανία ή στην Αγγλία. Θα καβαλούσαμε καμήλες στο καραβάνι του Μάρκο Πόλο πάνω στον δρόμο του μεταξιού. Θα συζητούσαμε για την αριστοτελική φιλοσοφία με τον Αβερρόη στην Κόρδοβα και θα κάναμε αλχημικά πειράματα μαζί με τον Τζων Ντη στην αυλή του Ροδόλφου της Πράγας. Θα παρακολουθούσαμε τις παραδόσεις του Ακινάτη στο Παρίσι, θα καταβροχθίζαμε πατσές και λουκάνικα παρέα με τον Ραμπελαί στα καπηλειά της Σινόν, ή θα καθόμασταν στο τραπέζι του Σαίξπηρ και του Μπεν Τζόνσον σε κάποιο ταβερνείο του Eastcheap.

Στόχος των επιστημών της αρχαιογνωσίας, και απάντων ημών που τις θεραπεύουμε, είναι να ανασυστήσουμε, κομματάκι-κομματάκι σαν πελώριο παζλ, τους κόσμους του παρελθόντος, να ζωντανέψουμε ξανά τη ζωή και τον πολιτισμό των εποχών που θάφτηκαν κάτω από τα συντρίμμια του χρόνου. Κοντολογίς, να υποκαταστήσουμε με το μυαλό και την επίπονη μελέτη μας τη μαγική μηχανή του χρόνου και να επιχειρήσουμε νοερά τα ταξίδια της στον χωρόχρονο των περασμένων. Η αποστολή του επιστήμονα της αρχαιογνωσίας συνοψίζεται με τον όρο «ιστορική ανάληψη», που τον εισήγαγε περιέργως ένας συγγραφέας ιστορικών μυθιστορημάτων, ο γνωστός μας Ρόμπερτ Γκρέιβς. Οπλισμένοι με την εξαντλητική γνώση όλων των σωζόμενων καταλοίπων του παρελθόντος, έχοντας αφομοιώσει τη γλώσσα και τη σκέψη των μακρινών προγόνων, με χωνεμένη στις δομές του μυαλού μας κάθε πληροφορία, κάθε ψηφίδα και θραύσμα που διατηρήθηκε ώς εμάς διά μέσου των αιώνων, επιχειρούμε το τρομερό άλμα της ιστορικής ανάληψης: βουτάμε και κολυμπάμε στον ποταμό του χρόνου προς τα πίσω. Προσπαθούμε να φτάσουμε και να ξαναζήσουμε ανάμεσα στους ανθρώπους των περασμένων πολιτισμών, να αντικρύσουμε τον κόσμο τους με τα δικά τους μάτια, να αναπνεύσουμε τις μυρωδιές στα σοκάκια τους και να μετρήσουμε τα αστέρια στον δικό τους ουρανό.

Εδώ ελλοχεύει ο κίνδυνος. Κανείς μας δεν είναι tabula rasa όταν ξεκινάει αυτό το ταξίδι στον χρόνο. Κουβαλούμε τις προκαταλήψεις και τις νοητικές δομές της δικής μας εποχής, τις αντιλήψεις και τις εμπειρίες της νεωτερικής μας κοινωνίας, τις οποίες αναπόφευκτα προβάλλουμε στο παρελθόν. Αντί να ανασυνθέσουμε πιστή εικόνα του πολιτισμού των αρχαίων, κινδυνεύουμε να φέρουμε τη ζωή και τη σκέψη τους στα δικά μας μέτρα. Αντί να ταξιδέψουμε πίσω στην εποχή τους και να συνομιλήσουμε μαζί τους στη γλώσσα τους, θα καταντήσουμε να μασκαρεύουμε με αρχαϊκές φορεσιές τα δικά μας συναισθήματα και να εκφράζουμε σύγχρονες σκέψεις με το λεξιλόγιο νεκρών ιδιωμάτων. Ένας από τους γίγαντες της γερμανικής επιστήμης, ο Ulrich von Wilamowitz, επισήμανε αυτό το παράδοξο χρησιμοποιώντας μιαν εικόνα από την ομηρική Οδύσσεια: ο αρχαιογνώστης ερευνητής, που επιζητεί να ανασυνθέσει το παρελθόν, είναι σαν τον Οδυσσέα στον Άδη, ο οποίος γυρεύει να μιλήσει με τα είδωλα των νεκρών. Είναι γνωστό τι πρέπει να κάνεις για να δώσεις φωνή στις πεθαμένες ψυχές: να τις ποτίσεις με λίγο από το αίμα σου, ώστε να αποκτήσουν συνείδηση και να σου μεταδώσουν τα μηνύματά τους. Όμως μαζί με το αίμα μας περνούν στα φαντάσματα των νεκρών οι στοχασμοί και οι πόθοι της δικής μας ψυχής, τα αισθήματα και τα μορφώματα μιας ξένης εποχής. Πώς θα τα διαχωρίσουμε αυτά από τα αυθεντικά μηνύματα που έχουν να μας δώσουν οι φιγούρες του παρελθόντος; Και από την άλλη πλευρά, πώς θα αποκτήσουν φωνή τα είδωλα των περασμένων, αν δεν πιουν από το αίμα μας;

Μπορεί να βρεθεί κάποιος δημιουργικός τρόπος αξιόπιστης προσέγγισης των περασμένων κόσμων, που θα εκτείνεται πέρα από τον εγκυκλοπαιδικό πραγματισμό, τον αφελή παραλληλισμό με σύγχρονες ή πρωτόγονες δομές, ή τον κατεδαφιστικό μηδενισμό; Κυρίως, έχουμε εμείς οι Έλληνες λόγιοι να προτείνουμε μιαν ιδιαίτερη, γηγενή άποψη, τουλάχιστον όσον αφορά τη δική μας ιστορία στον οικείο μας χώρο της Ανατολικής Μεσογείου; Ελπίζουμε πως το νέο περιοδικό «Επιστήμης Μέτρον Λόγος» θα παράσχει βήμα για να συζητηθούν, μεταξύ άλλων, και τέτοια ερωτήματα. Η καθολική και εμπεριστατωμένη γνώση των καταλοίπων του παρελθόντος είναι φυσικά απολύτως απαραίτητη, όχι ως το άπαν της αρχαιογνωσίας, όπως το εννοούσε η γερμανική ιστορικιστική σχολή, αλλά μάλλον ως βάση για πνευματική απογείωση. Εμείς οι Έλληνες λόγιοι διαθέτουμε επίσης άλλο ένα γνωστικό όπλο, που έχουμε μάθει να το χειριζόμαστε ήδη από την εποχή των Αλεξανδρινών και των Βυζαντινών δασκάλων: θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε «αναληπτική εναίσθηση», ένα είδος προσεκτικής ερευνητικής φαντασίας που μας επιτρέπει να προεκτείνουμε εύλογα τα δεδομένα των πηγών, να γεφυρώνουμε τα κενά της γνώσης, ακόμη και να μπαίνουμε ενορατικά στη θέση των ανθρώπων του απόμακρου παρελθόντος. Και βέβαια στην Ελλάδα έχουμε άλλο ένα πλεονέκτημα: την επιβίωση μιας μακραίωνης λαϊκής παράδοσης, η οποία διασώζει ακόμη και σήμερα κάτι από τη σωματικότητα και τον ήχο, το βλέμμα και το θυμικό των αρχαίων προγόνων. Μπορούμε προικισμένοι με όλα αυτά να αρθρώσουμε μια καινούργια, συγκροτημένη ελληνική πρόταση για την ανασύνθεση του ιστορικού παρελθόντος; Άμποτε το περιοδικό μας να αξιωθεί να σπείρει και να θερίσει τέτοια συγκομιδή.

In letzter Zeit war die Selbstreflexion der Klassischen Philologie im Allgemeinen, aber besonders im Hinblick auf die Rolle des Kommentars überaus produktiv. 1 In diesem Essay möchte ich mich dieser Forschungsrichtung anschließen. Erstens versuche ich die wichtigsten Fragestellungen und Probleme dieses Themas darzustellen, mit Schwerpunkt auf der viel genannten Autorität des Kommentars bzw. der Frage, auf welche Weise das Lesen vom Kommentar konditioniert wird. Zweitens möchte ich, um eine Antwort auf diese Frage zu finden, das Verhältnis zwischen Kommentar und Intertextualität mithilfe eines bekannten Beispiels untersuchen, um endlich drittens eine im Bereich der Klassischen Philologie noch nicht befriedigend erforschte Technik darzustellen, mit der der Kommentar auf eine bestimmte Weise versucht, den Leser gegenüber den Gefahren des Lesens in Schutz zu nehmen. Noch eine wichtige Einschränkung: Im Folgenden betrachte ich ausschließlich Kommentare zur lateinischen Literatur.

Der vorliegende Band ist aus einer interdisziplinären Nachwuchstagung des Teilprojektes C03 ("Zeitformen. Raumformen. Strategien der Verhandlung von Materialität und Präsenz der Schrift in der augusteischen Literatur") im Sonderforschungsbereich 933 "Materiale Textkulturen" hervorgegangen.

La riedizione dell’aurea «Textkritik» del filologo tedesco e un manuale di Paolo Trovato, ribadiscono l’importanza del metodo genealogico nell’epoca delle «digital humanities».
In the age of "digital humanities" a new translation of Maas' Textkritik and a manual by Paolo Trovato reiterate the importance of the genealogical method

Η αντίληψή μας για τον ανθρωπισμό και την κλασικότητα που χαρακτηρίζουν τα παραδεδομένα κείμενα του παρελθόντος, υπόκειται σε μια διαρκή διαδικασία μετάλλαξης, η οποία καθορίζεται από την πρόσληψη της αρχαιότητας σε κάθε εποχή. Η παρούσα εισήγηση εστιάζει στην επίδραση αυτού του μετασχηματισμού στις έννοιες του ανθρώπινου και του κλασικού στοιχείου σε σχέση με τα Αρχαία Ελληνικά στην σύγχρονη εκπαίδευση, και προσεγγίζει τα ακόλουθα ερωτήματα: Μπορούμε να ισχυριστούμε ότι τα Αρχαία Ελληνικά χρειάζονται μια αναπροσαρμογή του Κανόνα των αρχαίων κειμένων και συγγραφέων στο Πρόγραμμα Σπουδών του 21ου αιώνα; Οι ιδέες της διαχρονικότητας, της εθνικής κληρονομιάς και του ανθρωποκεντρισμού στο Πρόγραμμα Σπουδών των Αρχαίων Ελληνικών συμβαδίζουν με την πρόσληψη της αρχαιότητας μέσα από την διαρκή ανακάλυψη των έργων του παρελθόντος; Η εισήγηση διερευνά την υπόθεση ότι η αποδέσμευση του κλασικού στοιχείου από ιδεολογικές και χρηστικές αναφορές θα μπορούσε να προσδώσει στα αρχαία κείμενα μια ώθηση επαναπροσδιορισμού της κλασικής παιδείας στο σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα. Ένας ‘Νέος Ουμανισμός’ στην εκπαίδευση, όπου η ιστορικότητα συνδιαλέγεται με τον μοντερνισμό, θα μπορούσε να αναδείξει τα ‘Σύγχρονα’ Αρχαία στην εξέλιξη του ανθρωπιστικού curriculum προς μια παιδαγωγική και επιστημονική  δομή ανοικτή σε όλους. 
Λέξεις κλειδιά: ανθρωπιστικό curriculum, Κλασικός Κανόνας, κλασική παιδεία, Ουμανισμός, κλασικότητα, αρχαία ελληνική γλώσσα, μετάφραση.

A modern and updated Italian translation of the only Latin extant chronicle of the 1243 siege of the city of Viterbo contemporary to the event. The text is accompanied by extensive introductions, commentary and and a rich historical and documentary appendix by various authors and researchers.

Una queja generalizada entre los investigadores es haber perdido la oportunidad de participar en congresos intimamente ligados con su tematica de trabajo por no haber podido enterarse a tiempo. La falta de comunicacion entre instituciones y paises afecta a la difusion e internacionalizacion de la labor de los investigadores. Con vistas a solucionar este problema nace Fasti Congressuum , un proyecto internacional cuyo objetivo es la difusion gratuita de call for papers y congresos sobre la Antiguedad. La base del proyecto es el uso de las Humanidades Digitales, las redes sociales y todas las nuevas herramientas que nos permite el mundo abierto de Internet para crear una red de difusion efectiva, instantanea y global de los eventos cientificos sobre la Antiguedad. En este articulo se presenta el proyecto Fasti Congressuum desde sus inicios, los resultados obtenidos, el crecimiento experimentado en apenas ano y medio, y la aceptacion del proyecto en el mundo academico.