27 Mayıs

With the election of Syngman Rhee as President of South Korea in 1948, a new political process began in the country. Elected President of South Korea with the support of the US led Western Bloc, Rhee reinforced this support in the war with North Korea. As a matter of fact, while this situation enabled Rhee to win the other elections, on the other hand, due to the excessive self-confidence she provided, it led Rhee to arbitrary rule. Rhee's arbitrary attitude was driving the South Korean regime into totalitarianism. In addition, with the effect of the bad course of the economy, public reactions to Rhee were increasing. The claim that "cheating" mixed in the elections during a period when the 12-year Rhee rule was worn down, led to the protest of the young people who were faced with the arbitrariness of the totalitarian rule while living under economically difficult conditions. The government's harsh stance on the protests unexpectedly increased the influence of the movement. As a matter of fact, the process resulted in a "victory" in terms of the youth with Rhee's resignation. Movements in South Korea, both political as well as economic in nature a similar process living was being followed with great interest in Turkey. Particularly, while the Democratic Party (DP) government was cautious to the movements in South Korea, the opposition was openly supporting them. In fact, support messages were given to the youth in South Korea at the Congress of the Istanbul University Medical Student Association. As a result, overthrow of Rhee government in South Korea, on young people in Turkey "promising" it must have an impact. Because, on those same days, a new youth movement that would bring the end of DP rule was ignited. In this study, the reasons for the youth movement in South Korea, the development process and result of the movementi also echoes that the movement aroused in Turkey and impact that on youth movements in Turkey were discussed. Especially the national and international media of the period, Scientific studies such as books and articles and the memoirs that related to the period in question constitute the main bibliography of the study.

Bu çalışmanın amacı 27 Mayıs darbesinin nedenleri ve sonuçları itibariyle kendisinden sonraki darbe teşebbüslerine yaptığı etkinin irdelenmesidir. Türk darbe geleneğinde askeri darbelere ilişkin çok sayıda örnek mevcutsa da, bu gelenek içerisinde Yeniçeri Ocağı'nın önemli bir yeri vardır. Sultan Murad'ın temellerini attığı Yeniçeri Ocağı'nın ilk darbe girişimi 1618 yılında Sultan I. Mustafa'yı tahttan indirerek yerine II. Osman'ı geçirmesidir. Bu tarihten sonra sürekli hale gelen Ocağın darbe teşebbüsleri 1826 yılında kapatılmasına kadar devam etmiştir. Takiben 1908 tarihinde II. Abdülhamid'in devrilmesine neden olan darbe girişiminin ardından, 27 Mayıs 1960 tarihinekadar geçen süreçte başka bir darbe girişimine rastlanmamıştır. Cumhuriyet döneminin ilk darbesi ise, 1950 seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi (CHP)'nin 27 yıllık tek parti yönetimine son veren Demokrat Parti (DP)'yideviren 27 Mayıs darbesidir.Bu darbeyeneden olan gelişmelerin ortaya çıkışı, Atatürk'ün vefatını takiben, CHP tek parti iktidarı tarafından takip edilen politikalara kadar geri götürülebilirse de, esasen10 yıllık DP iktidarınca uygulanan politikalarda aranmalıdır.Bu çerçevede iktidarı döneminde DP'nin laikliği ikinci plana iten bir siyaset takip etmesi, ekonomik dönüşümü sağlayacak bir sanayi altyapısı oluşturamaması, kendisine yönelik muhalefet arttıkça özgürlükleri kısıtlayıcı otoriter bir yönetim tarzı benimsemesi ve özellikle 1954 seçimlerinden sonra orduyu kontrol etmek için ordu üzerindeki baskısını artırması gibi uygulamaları darbeye giden yolun yapı taşlarını döşemiştir. Darbeden sonra askerler tarafından kurulmaya çalışılan düzenin 27 Mayıs darbesine giden süreçte yaşanan hataların tekrarlanmasını önleyecek mahiyette olmaması isesırasıyla 1971 muhtırası, 1980 darbesi, 28 Şubatpost-modern darbesi ile 27 Nisan tarihli e-muhtıragibisivil iktidara müdahale girişimlerinin yolunu açtığı gözlemlenmektedir. Bu çerçevede 27 Mayıs darbesinin gerek nedenleri gerekse de sonuçlarıitibariyle Cumhuriyet dönemi darbelerinin ortaya çıkışında önemli bir rol oynadığı söylenebilir. 

Bu kitap, Atatürk’ün son dönemleri itibariyle ortaya çıkan ve Atatürkçü olduklarını dile getiren insanların kendi menfaat ve çıkarları için ülkemizin menfaat ve çıkarlarını nasıl feda ettiklerini, Kemalizm’e ve Cumhuriyetimize nasıl ihanet ettiklerini anlatıyor. 1938 – 1960 kronolojisinde ülkemizin kaderini etkileyen önemli olayları neden ve sonuçlarıyla gözler önüne seriyor. Aynı zamanda ülkemiz için önemli olayların görüşüldüğü Meclis Genel Kurul Tutanakları da kitapta yer almaktadır.

With the coup of 27 May 1960, an important fault break occurred in Turkish political life. After the coup that occurred as a result of a junta structure that was disconnected from the hierarchical order, the period called the intermediate regime was entered. During this period, many propaganda activities were carried out in order to ensure the legitimacy of the coup in the public opinion. In this study, some samples from the mentioned poetry anthologies and brochures were analyzed.

Türk Silahlı Kuvvetleri içerisinde, Demokrat Parti iktidarına karşı 1957’den itibaren örgütlenen bir grup asker, gizli cunta faaliyetleri yürütmüşler ve 27 Mayıs 1960 günü askeri darbe ile Türkiye’deki iktidarı ele geçirmişlerdir. Darbe sonrasında, Org. Gn. Cemal Gürsel’in başkanlığında bir hükümet ve üyeleri askerlerden oluşan Milli Birlik Komitesi kurulmuş ve komite, hükümet, 27 Mayıs 1960’dan 15 Ekim 1961’e kadar 1 yıl 8 ay görev yapmışlardır. Bu süre zarfında Türkiye’nin iç ve dış politikasında birçok değişiklik yaşanmıştır. Söz konusu dönemde Dışişleri Bakanlığı görevine Selim Rauf Sarper getirilmiştir. Sarper, görev yaptığı süre boyunca Türkiye’nin diğer ülkeler ile olan ilişkilerinin yönetilmesine öncülük etmiş, darbe sonrası kurulan hükümetin diğer devletler tarafından meşruiyetinin tanınmasında etkin olmuştur. Sarper, Türk Dış Politikasının belirlenmesinde önemli bir karar mercii olmuştur. Darbe sonrasında, Türk dış politikasındaki karar verici kimselerinin, Soğuk Savaş’ın yumuşamaya başladığı bu dönemde izleyecekleri uluslararası veya bölgesel politikaların neler olacağı merak konusu olmuştur.

Ankara 272 ULUSLARARASI BİLİM, TEKNOLOJİ VE SOSYAL BİLİMLERDE GÜNCEL GELİŞMELER SEMPOZYUMU 2019 TÜRK DARBE EDEBİYATI VE ROMAN Doç. Dr. Dilek ÇETİNDAŞ Pamukkale Üniversitesi ÖZET Türk edebiyatı, tarihsel bağlamının dışında düşünülemeyecek kadar siyasi ve sosyal geçmişle dirsek teması içerisindedir. Tanzimat yıllarından beri, sosyal hayatın kürsüsü olma işlevini hiç kaybetmeyen edebî süreçte; savaş, göç gibi büyük toplumsal yankıları olan konular üzerine ayrı birer edebiyat kolu dahi oluşur. Bu anlamda toplumsal yaşamı kitlesel bakımdan etkileyen olaylardan biri de darbeler ve askerî müdahalelerdir. Ülkede olağanüstü şartların hâkim olduğu bu devreler, edebiyat içerisinde de kendisine yer bulur. Darbeden etkilenenlerin veya darbeyi destekleyenlerin, çoğunlukla olayın sıcaklığı geçtikten sonra kaleme aldıkları bu metinler bir yandan dönem ve tarihî roman olarak okunmaya uygun özellikler gösterirken bir yandan da darbe edebiyatının oluşması noktasında önemli bir literatür birikimi sunar. Osmanlı tarihinden itibaren başlayan darbe süreçleri, Cumhuriyet devrinin darbe ve muhtıralarını kapsadığı gibi 15 Temmuz'a değin uzanacak geniş bir birikimle okurun karşısındadır. Bu eserlerin tüm yönleriyle incelenmesi, alternatif tarihin oluşumu ve edebiyatın belge işlevini yerine getirmesi noktasında da önemli olacaktır. Bu bildiride Türk darbe edebiyatı, Osmanlı döneminden günümüze darbelerle ilgili yazılmış romanlar üzerine bir incelemeyle ele alınmış, bütüncül bir bakışla edebî hayatın darbelerle ilişkisi irdelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Darbe Edebiyatı, tarihî roman, 27 Mayıs, 12 Mart, 28 Şubat, 12 Eylül, 15 Temmuz.

Türkiye'de Atatürk döneminde uygulanmak istenen fakat başarılamayan çok partili sistem 1946 yılında hayat bulmuştur. Bu dönemde kurulan muhalefet partileri arasından en önemli olanı hiç şüphesiz Demokrat Partidir. Öyle ki kısa sürede halkın dikkatini çekmiş ve bir iktidar alternatifi olduğunu kanıtlamıştır. Demokrat Parti kurulduktan kısa bir süre sonra, 1947 yılında yapılması gereken seçimler bir yıl öne alınmış ve 1946 yılında iktidar lehine olan uygulamaları bakımından son derece tartışmalı bir seçime rağmen Ana Muhalefet konumuna yükselmiştir. Dört yıl süren bu süreçte Demokrat Parti, İktidarın ve Bürokrasinin yarattığı birçok güçlüğü de aşmaya çalışmıştır. 14 Mayıs 1950 seçimlerinde ise tek başına iktidar olma şansı yakalayan Demokrat Parti bundan sonraki 10 yılda da aynı şekilde iktidarda kalmıştır. Türkiye'nin demokrasi tarihi açısından son derece önemli olan bu yıllarda Demokrat Parti'nin muhalefet ve basın ile olan ilişkileri sıklıkla tartışılmıştır. Özellikle 1957-1960 arası dönemde iyice gerilen bu ilişkiler 27 Mayıs 1960 Askeri müdahalesinin temel sebepleri arasında gösterilmesinden dolayı son derece önemlidir. Bu çalışmada Demokrat Parti'nin 1946-1950 arası olan muhalefet yıllarında yaşadığı güçlüklerin yanı sıra iktidarının 1950-1956 yıllarındaki uygulamalara da yer verilmiştir. Böylece son üç yılda yaşanan olayların sebepleri anlaşılmaya çalışılırken özellikle DP ve CHP arasındaki gerginliğin sonuçları da belirtilmeye çalışılmıştır.
Multiparty system, which desired to be implemented during Ataturk's period but hadn't been achieved, has found life in 1946. The most important of the opposition parties established during this period is undoubtedly the Democratic Party. Democratic Party soon attracted the attention of the public and proved itself that it's an alternative for ruling the government. Shortly after the establishment of the Democratic Party, the elections to be held in 1947 held a year early in 1946, despite the highly controversial election in favor of Main Power, it became the Main Opposition Party. The Democratic Party tried to overcome too many difficulties created by the Main Power and the Bureaucracy during this for years.In the elections of May 14, 1950 the Democratic Party had the chance of become a ruler by itself and kep the power for the next 10 years. These years are extremely important for Turkey's History of Democracy and during this time the relations of the Democratic Party with the opposition parties and the press have been frequently discussed. These relations which became very tense in between 1957 and 1960 are important because of their involvement in the military intervention. This thesis includes the difficulties faced by the Democratic Party in 1946-1950 and it's practices in 1950 and 1956. While trying to understand the reasons of the events happened in the last three years, the results of the tension between DP and CHP were also mentioned

Nasrullah Uzman, “27 Mayıs 1960 Darbesini Meşrulaştırma Çabaları: ‘27 Mayıs İnkılâp Hareketi Niçin Yapıldı?’”, Tarih Yolunda Bir Ömür Prof. Dr. Hale Şıvgın'a Armağan, Ed. Necdet Hayta-Nejla Günay-Mustafa Can, Gazi Kitabevi, Ankara 2020, s. 1087-1099.

Türk siyasi hayatında önemli bir fay kırılması olarak nitelendirilen, ilk askeri darbe hüviyetinin yanı sıra siyasi kesimlerce tanımı üzerinde tartışmalar yaşanan 27 Mayıs 1960 darbesi hakkında birçok akademik çalışma yapılmıştır. 27 Mayıs 1960 darbesi ile ilgili yayınların haricinde darbeden hemen sonra 1960 ve 1961 yılları içerisinde neşredilmiş bazı propaganda yayınları mevcuttur. Darbeye müteakip Milli Birlik Komitesi başta, birçok kurum ve kişi, kitap ve kitapçıklar yayınlamıştır. Bu yayınların bazıları, darbe gerekçelerini izah ederken, bazıları 27 Mayıs’a övgüler içermektedir. 27 Mayıs’ın propaganda yayınları, 12 Mart 1971 Muhtırası ve 12 Eylül 1980 Darbesi dönemlerinde yayınlanan propaganda yayınlarının öncülü olduğu göz önüne alındığında, ilk askeri darbenin propaganda kitaplarının incelenmesi gerekliliğini beraberinde getirmiştir. Bu çalışma, Milli Birlik Komitesi’nin neşrettiği Ak Devrim kitabı ile Yassıada broşüründen Milli Türk Talebe Birliği’nin ve Ankara Siyasal Bilgiler Fakültesi öğrencilerinin derlediği kitapçıklara değin on bir propaganda yayınını incelemiştir. Çalışma ekseninde yayınlayan kişi ve kurumlara dair bilgi verilmektedir. Yayınların muhtevasındaki iddialar, gazetelerden iktibas edilen makaleler ve fotoğraflar tetkik edilirken görsel olarak da yayınların kapakları ekte sunulmuştur. 27 Mayıs 1960 darbesi literatürüne katkı sağlanması amaçlanırken 27 Mayıs’a dair şiir antoloji kitapları çalışmanın kapsamı dışarısında bırakılmıştır.

A number of academic studies have been conducted on the May 27, 1960 coup, the debate on the definition of political parties as well as the first military coup, which is described as an important breakdown in Turkish political life. Apart from publications on the May 27, 1960 coup, there were some propaganda publications published in 1960 and 1961 right after the coup. Following the coup, the National Unity Committee, in particular, has published many books and booklets. Some of these publications explain the reasons for the coup, some of them praise on May 27. Taking into consideration that the propaganda publications of 27 May were the predecessors of the propaganda publications published on 12 March 1971  and 12 September 1980  Periods, it was necessary to examine the propaganda books of the first military coup. This study examined eleven publications of propaganda about the booklets compiled by the National Union Committee, the National Turkish Student Association and the students of the Ankara Political Science Faculty. Information is provided on the persons and institutions that publish on the working axis. The allegations in the content of the publications, the articles quoted from the newspapers and the photographs were examined. visually, the covers of the publications are presented. It was intended to contribute to the coup literature of 27 May 1960. On May 27, poetry was excluded from reading anthology books.

Öz 27 Mayıs 1960 darbesi, Türk siyasal yaşamında ilk askeri darbedir. Hiyerarşik düzenden kopuk bir cunta yapılanması sonucunda gerçekleşen darbenin ardından ara rejim olarak isimlendirilen döneme girilmiştir. Bu dönemde darbenin kamuoyunda meşruiyetini sağlamak adına bir çok propaganda faaliyeti yapılmıştır. Bu propaganda faaliyetleri arasında gazeteler ve radyo yayınları haricinde diğer basılı yayınlar da bulunmaktadır. Devlet kurumları tarafından hazırlanan resmi yayınlar, üniversite öğrenci kulüpleri tarafından hazırlanan kitapçıklar, yayınevleri tarafından basılan broşürler ve muhtelif şiir antolojileri vardır. Bu çalışmada söz konusu yayınlardan farklı olarak okullarda okutulmak üzere hazırlanan kitapçıklar incelenmiştir. İncelenen kitapçıklar arasında Tarih derslerinde okutulmak üzere ek ders kitapçığı, 27 Mayıs marş kitapçığ ve okul piyesi baştadır. Kitapçıklar başlıklarına göre alfabetik sıra içerisinde ele alınmıştır. Yayınların muhtevasındaki iddialar, makaleler ve fotoğraflar tetkik edilirken görsel olarak da yayınların kapakları ekte sunulmuştur. Cumhuriyet dönemi propaganda faaliyetleri, Türk eğitim tarihi ve 27 Mayıs 1960 darbesi literatürüne katkı sağlanması amaçlanmıştır. Abstract The coup of May 27, 1960 is the first military coup in Turkish political life. After the coup that occurred as a result of a junta structure that was disconnected from the hierarchical order, the period called the intermediate regime was entered. During this period, many propaganda activities were carried out to ensure the legitimacy of the coup in the public opinion. Among these propaganda activities, there are other printed publications besides newspapers and radio broadcasts. There are official publications prepared by state institutions, booklets prepared by university student clubs, brochures published by publishing houses and various poetry anthologies. In this study, unlike the aforementioned publications, booklets prepared to be used in schools were examined. The examined booklets are the supplementary textbook to be taught in the history lessons, the anthem booklet on May 27 and the school theater. Booklets are handled in alphabetical order according to their titles. While the claims, articles and photographs in the content of the publications are examined, the covers of the publications are presented in the attachment. It is aimed to contribute to the Republican era propaganda activities, Turkish education history and the literature of the military coup of 27 May 1960. Giriş Türk siyasi hayatının ilk askeri darbesi 27 Mayıs 1960 tarihinde gerçekleşmiştir. Türkiye, 21 Temmuz 1946'ta ilk kez tek dereceli seçimleri tecrübe etmiş ancak seçim kanunundaki tek parti dönemine ait uygulamalar-mahkeme güvencesinin bulunmaması, açık oy gizli tasnif ilkesi-* Uzman Öğretmen, Acarkent Doğa IB World School,

Toplumsal Tarih dergisinin Eylül 2016'daki 273. sayısı "Darpsız, Darbesiz Demokrasi" genel başlığıyla yayınlanmıştı. Bu dergide "TKP'nin 27 Mayıs 1960 Değerlendirmesi" başlığıyla kaleme aldığım yazıyı Tarih Vakfı Yurt Yayınları için Mehmet Ö. Alkan'ın derlediği Osmanlı'dan Günümüze Darbeler kitabı için genişleterek "TKP ve Darbeler" başlıklı makale haline getirmiştim. İlk makaleyi kaleme alırken 27 Mayıs darbesiyle ilgili olarak elimdeki tek belge, TKP'nin o sıralar temsilcisi Marat'ın (daha sonra TKP MK Genel Sekreteri İ. Bilen) Ağustos 1960'ta uluslararası komünist hareketin ortak yayın organı Barış ve Sosyalizm Sorunları dergisinde S. Üstüngel imzasıyla yayınlanmış yazısıydı. Yazının Ağustos sayısında yayınlanabilmesi için en geç Haziran 1960'ta kaleme alınmış olması gerekirdi; zira dergi merkez redaksiyonundan geçtikten sonra, önce Almancaya çevrilmesi ve teksir edilerek diğer diller redaksiyonlarına gönderilmesi gerekiyordu. Bu kez Bizim Radyo'nun 28 Mayıs 1960 günlü yayınının ve 1960 yılında bu konudaki yorumların derleme bilgilerinin İngilizce çevirisine ulaştık.