ΙΣΤΟΡΙΑ

Η φύση δεν κάνει άλματα  αρεσκόμεθα να λέμε. Αυτό δεν είναι αληθές, είναι όμως ευχάριστο γιατί είναι ενδόμυχη επιθυμία μας. Οι άνθρωποι θέλουν να πηδάνε  αλλά δεν κάνουν άλματα. Τα άλματα, οι  μεταβολές μας  βάζουν από τα νερά μας.  Ο μέσος άνθρωπος επιθυμεί την σταθερότητα. Σταθερότητα είναι η διατήρηση της κατάστασης που μας βολεύει.

Στην πρόσφατη έκδοση-μου «Η ιστορία μέσα από τον φακό του Γιάννη και Μίλτου Μανάκια» (έκδοση 2017) έχουν δημοσιευτεί νέες άγνωστες φωτογραφίες-τους (φυσικές ή και σε cardpostals) και σκηνές από τις πρώτες ταινίες, που είδαν το φως στην πρώτη δεκαετία το 1900.

Περίληψη Η παρούσα ανακοίνωση αποτελεί ένα παράδειγµα εφαρµογής µιας µεθοδολογικής προσέγγισης της διδασκαλίας της Ιστορίας που χρησιµοποιεί το θεατρικό έργο ως ιστορική πηγή, αλλά και στοιχεία της µεθόδου πρότζεκτ. Ως παράδειγµα υλοποίησης θα θέσουµε την περίοδο της κατοχής της χώρας από τις ναζιστικές δυνάµεις κατά τον Β'παγκόσµιο πόλεµο (1941-1944) µε στόχο να αντλήσουµε συµπεράσµατα για την πραγµατικότητα που βίωνε η ελληνική κοινωνία εκείνη την εποχή και να µπορέσουµε επίσης να κατανοήσουµε δύο φαινόµενα που λαµβάνουν χώρα την ίδια στιγµή: τον δοσιλογισµό και την εθνική αντίσταση. Λέξεις κλειδιά: Κατοχή, ιστορία, θέατρο, εθνική αντίσταση, δοσιλογισµός, µέθοδος πρότζεκτ Εισαγωγή «Η ιστορία επαναλαµβάνεται την πρώτη φορά σαν τραγωδία και τη δεύτερη σαν φάρσα», θεωρούσε ο γερµανός φιλόσοφος Καρλ Μαρξ, ενώ ο αµερικάνος λογοτέχνης Μαρκ Τουαίην, αντίθετα, είχε την άποψη ότι «η ιστορία δεν επαναλαµβάνεται, κάνει όµως οµοιοκαταληξίες». Ανεξάρτητα από το τι ισχύει πάντως, αυτό που µπορούµε να υποστηρίξουµε µε ασφάλεια είναι ότι η κατανόηση της ιστορίας, µας βοηθάει να αντιληφθούµε την πορεία του ανθρώπου µέσα στον χρόνο και µας προστατεύει σαν κοινωνία από το να επαναλάβουµε τα ίδια λάθη. Συµβάλλει καθοριστικά, λοιπόν, σε θέµατα διαχείρισης της µνήµης και στη διαµόρφωση και διαπαιδαγώγηση του ατόµου ως πολίτη συν τοις άλλοις. Στις µέρες µας, µάλιστα, που ο κοινοβουλευτισµός απαξιώνεται και η ακροδεξιά ανεβαίνει σε παγκόσµιο επίπεδο, η διδασκαλία της Ιστορίας είναι ακόµα πιο σηµαντική. Σώµα Ένα από τα βασικά προβλήµατα που αντιµετωπίζουµε πολύ συχνά είναι η έλλειψη ενδιαφέροντος και η απαξίωση του µαθήµατος της Ιστορίας, καθώς για την πλειοψηφία των νεαρών ανθρώπων είναι συνυφασµένη µε την ξερή αποµνηµόνευση γεγονότων και ηµεροµηνιών, τη λεγόµενη «παπαγαλία», τα οποία δεν σχετίζονται σε τίποτα µε τη ζωή τους. Αποτελεί λοιπόν επιτακτικό µας καθήκον η αναζήτηση πιο δηµιουργικών τρόπων προσέγγισης και κατ' επέκταση διδασκαλίας της Ιστορίας µε στόχο να καταστεί πιο θελκτική σαν αντικείµενο µάθησης, έτσι ώστε να µπορέσει να επιτελέσει τον σκοπό της. Η παρούσα ανακοίνωση είναι η τρίτη στη σειρά, όπου γίνεται µια προσπάθεια από µέρους µου να τεθεί το θεατρικό έργο ως εργαλείο για την προώθηση της ιστορικής έρευνας, χρησιµοποιώντας παράλληλα ως αρωγούς τις διαδικασίες της µεθόδου πρότζεκτ αλλά και της βιωµατικής µάθησης (Σταµατοπούλου, 2018a και Σταµατοπούλου, 2018b). Το θέατρο ως τέχνη και ο άµεσος αλληλοσχετισµός που αναπτύσσει µε την πραγµατικότητα που το γεννά, αποτελεί ένα προνοµιακό πεδίο, µέσω του οποίου µπορούµε να επικοινωνήσουµε µε ζητήµατα καταγραφής και διαχείρισης της ιστορικής µνήµης (Γραµµατάς, 2019e). Ως πεδίο εφαρµογής επιλέχθηκε η περίοδος της Κατοχής της χώρας από τις γερµανικές ναζιστικές δυνάµεις κατά τη διάρκεια του δεύτερου παγκοσµίου

Book Presentation, Greece & Bulgaria,from foes, allies and partners (collective volume)
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ
Η παρουσίαση του συλλογικού έργου του ΕΛΙΣΜΕ έγινε τον Οκτώβριο 2021
από τον
Πρέσβη ε.τ. Μιχαήλ Χριστίδη και τον
Γιώργο Βοσκόπουλο, αναπλ. καθηγητή Ευρωπαϊκών Σπουδών, π. πρόεδρο τμήματος ΔΕΣ

George Voskopoulos – Academia Memo
https://gvoskop.wordpress.com/2023/03/17/george-voskopoulos-academia-memo/

Η ζωή, η δράση και το τραγικό τέλος του πρωτεργάτη του Νεοελληνικού Διαφωτισμού και πρόδρομου της Επανάστασης του 1821 εθνομάρτυρα Ρήγα Βελεστινλή ή Φεραίου. The life, action and tragic end of the pioneer of Modern Greek Enlightenment and forerunner of the 1821 Revolution national martyr Rigas Velestinlis or Feraios.

[...] Το Σύνταγμα του 1864 σηματοδότησε το πέρασμα από τη συνταγματική μοναρχία στη βασιλευόμενη δημοκρατία, στη δημοκρατική αρχή και την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας. Αυτό μπορεί να ακούγεται πολύ θεωρητικό, δεν είναι όμως. Έχει πολύ σημαντικές συνέπειες, με κυριότερη από τις οποίες τον κανόνα ότι το τεκμήριο της αρμοδιότητας ανήκει στον λαό και την αντιπροσωπεία του (Βουλή) και ότι τα άλλα κρατικά όργανα ασκούν μόνον όσες αρμοδιότητες τους απονέμει ρητώς το Σύνταγμα και οι σύμφωνοι με αυτό νόμοι. Στο πλαίσιο του Συντάγματος του 1864 θα πρέπει να ειδωθεί και μια άλλη πολύ σημαντική εξέλιξη, αυτή της αρχής της δεδηλωμένης, ύστερα από το άρθρο του Χαρίλαου Τρικούπη με τον τίτλο «Τις πταίει» και τον Λόγο του Θρόνου του Γεωργίου του Α΄ το 1875. Σύμφωνα με την αρχή της δεδηλωμένης που αποτελεί θεμελιώδη συνιστώσα του κοινοβουλευτικού συστήματος, προκειμένου να διατηρηθεί στην εξουσία μια Κυβέρνηση χρειάζεται τη δεδηλωμένη εμπιστοσύνη της Βουλής. Ωστόσο, η εφαρμογή και αυτής της αρχής δεν ήταν απόλυτη στην πράξη. Όχι μόνον επειδή η εμπιστοσύνη της Βουλής δεν θεωρούνταν αναγκαία συνθήκη για
τον διορισμό μιας Κυβέρνησης παρά μόνο για την διατήρησή της (άρα υπήρχε ένα χρονικό διάστημα που παρέμενε στην εξουσία μέχρι την καταψήφισή της), αλλά και επειδή η αρχή αυτή, αφενός, δεν ίσχυε όταν διαλυόταν η Βουλή και προκηρύσσονταν εκλογές και, αφετέρου, παραβιαζόταν συχνά στην πράξη από τον Βασιλιά είτε με την παύση Κυβερνήσεων είτε με τον εξαναγκασμό τους σε παραίτηση.
https://argolikivivliothiki.gr/2018/06/22/national-division-10/

Αφετηρία της διδακτικής πρακτικής αποτελεί ο τίτλος της ενότητας «Αλέξανδρος. Η κατάκτηση της Ανατολής» του σχολικού βιβλίου Ιστορίας Α΄ Γυμνασίου. Επομένως, με βάση τον τίτλο, η πρόταση αποτελείται από δύο φάσεις που αντιστοιχούν σε δύο δραστηριότητες.
Στην πρώτη φάση, οι μαθητές/ριες μελετούν την προσωπικότητα του Μ. Αλέξανδρου από ποικίλες πηγές και με εργαλείο τη δημιουργική γραφή τον παρουσιάζουν από διαφορετικές οπτικές γωνίες, πώς δηλαδή θα παρουσίαζε ο ίδιος τον εαυτό του και πώς θα τον παρουσίαζαν διαφορετικά πρόσωπα με διαφορετικά συμφέροντα. Με αυτήν την δραστηριότητα, οι μαθητές/ριες παράγουν αφηγηματικά κείμενα ως βιογραφίες ή αυτοβιογραφίες του και συνειδητοποιούν τη δύναμη και τον ρόλο του αφηγηματικού λόγου στην κατασκευή των ταυτοτήτων. Επίσης, μελετούν πιο σφαιρικά την προσωπικότητά του χωρίς να παίρνουν ως δεδομένα μόνο όσα αναφέρονται ρητά αλλά και υπόρρητα, μπαίνοντας έτσι στη διαδικασία να ανιχνεύουν τις ιδεολογικές συνιστώσες κάθε αφήγησης. Παράλληλα προβληματίζονται για «ιστορικά» ζητήματα που αναδύονται μέσα από τη διδακτική πρακτική (λ. χ. αντικειμενικότητα ιστορίας).
Στη δεύτερη φάση, οι μαθητές/ριες δημιουργούν έναν ψηφιακό διαδραστικό χάρτη με ένα εύκολο κι εύχρηστο εργαλείο, όπως είναι το Λογισμικό ψηφιακής χαρτογράφησης Google maps. Στον ψηφιακό χάρτη καταγράφεται η πορεία του Μ. Αλέξανδρου με σύντομες και περιεκτικές πληροφορίες για κάθε μάχη ή για τις περιοχές από τις οποίες πέρασε. Με αυτή την δραστηριότητα, οι μαθητές/ριες γνωρίζουν με έναν «βιωματικό» τρόπο τα μέρη από τα οποία πέρασε και τις μάχες που έκριναν την εκστρατεία του, αλλά και συνειδητοποιούν ότι οι χάρτες και τα ονόματα των περιοχών αλλάζουν (λ.χ. Γρανικός = Biga Cayi) με την πάροδο των χρόνων.
Ο πιο σημαντικός λόγος για τον οποίο η εν λόγω διδακτική πρόταση μπορεί να θεωρηθεί καινοτόμος είναι το γεγονός ότι προσεγγίζεται μέσα από το πρίσμα του κριτικού γραμματισμού. Με άλλα λόγια, ο κριτικός γραμματισμός αποτελεί ισχυρό εργαλείο για την ανάπτυξη δεξιοτήτων του 21ου αιώνα, όπως είναι αυτή της κριτικής σκέψης. Ακόμη, οι μαθητές/ριες αναζητούν, επιλέγουν και συνθέτουν τα δικά τους κείμενα. Το όλο εγχείρημα πραγματοποιήθηκε μέσα σε ένα ομαδοσυνεργατικό και διερευνητικό πλαίσιο εργασίας. Τέλος, όσον αφορά τη χρήση των ΤΠΕ, η καινοτομία βασίζεται στην λειτουργική κι ουσιαστική αξιοποίηση των Νέων Τεχνολογιών.

(Ανοιχτή Εκπαιδευτική Πρακτική:  http://photodentro.edu.gr/oep/r/8532/645?locale=el)

Οι Μελετόπουλοι μαζί με τους Λόντους συγκαταλέγονται στις πιο ονομαστές οικογένειες της Βοστίτσας (Αιγίου) κατά την Επανάσταση. Αλλά όπως και οι Λόντοι, η δράση τους δεν περιορίζεται εκεί. Συμμετέχουν ενεργά και στην προηγηθείσα Επανάσταση των Ορλωφικών (1770) και στον μετά το 1821 πολιτικό βίο του νεοσύστατου κράτους. Πρώτος Μελετόπουλος κατά χρονολογική σειρά είναι ο Χριστόδουλος, που από την Παρασκευή κατέβηκε στη Βοστίτσα, παππούς τού γνωστότερου Μελετόπουλου, του Δημητρίου. Για το Χριστόδουλο, o οποίος είχε αναμιχθεί στην Επανάσταση των Ορλωφικών, ο Αναστάσιος Γούδας γράφει: «πρόκριτος και μεγαλέμπορος, ὅστις εἶχε μετάσχει τῆς Ἐπαναστάσεως ἐκείνης (Ορλωφικά) καὶ θυσιάσει περιουσίαν καὶ κινδυνεύσας τὸν ἔσχατον τῶν κινδύνων, μετὰ φρίκης διηγεῖτο εἰς τοὺς υἱοὺς καὶ ἐγγόνους τὰς καταστροφὰς ἐκείνας» 1. Η οικία των Μελετόπουλων στην Παρασκευή, όπως μαρτυρεί σχετική μαρμάρινη επιγραφή, βρισκόταν στο σημείο όπου σήμερα είναι το δημοτικό σχολείο του χωριού. Για το σπίτι ή τα σπίτια τους στο Αίγιο θα μιλήσουμε παρακάτω. Ο υιός του, Αγγελής Μελετόπουλος (1760– 1827), πρόκριτος και αυτός, κατόρθωσε να αποσταλεί στην Κωνσταντινούπολη ως βεκίλης (αντιπρόσωπος δηλαδή της Πελοποννήσου). Από τη θέση αυτή προσπάθησε να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα των συμπατριωτών του. Ο Αγγελής Μελετόπουλος νυμφεύτηκε την Αναστασία, κόρη του Σπυρίδωνος Χαραλάμπη, και μαζί της απέκτησε έξι τέκνα. Στις 30 Οκτωβρίου του 1819, μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από τον Παναγιώτη Αρβάλη, προσφέροντας 1.500 γρόσια 2 , ενώ με τη σειρά του μύησε και τους υιούς του. Έλαβε δε μέρος και στη Συνέλευση της Βοστίτσας και — σύμφωνα με τις πηγές— ήταν αυτός που με διπλωματικό τρόπο, κατά την έναρξη της Επαναστάσεως, έπεισε τους λίγους Τούρκους του Αιγίου να επιβιβαστούν σε βάρκες και να περάσουν στη Ρούμελη. Μάλιστα, κατά τον Γούδα: «Δύναται δὲ ὁ Ἄγγελος νὰ θεωρηθῇ ὡς συντελέσας οὐκ ὀλίγον εἰς τὴν ταχυτέραν ἔκρηξιν τῆς Ἐπαναστάσεως» 3. Ένα από τα έξι παιδιά του Αγγελή ήταν ο Δημήτριος Μελετόπουλος, που γεννήθηκε το 1796. Έλαβε καλή για την εποχή μόρφωση, έχοντας δάσκαλό του στα ελληνικά τον Πανάγο Χρυσανθόπουλο, ενώ για τις ανάγκες του εμπορίου, με οποίο και αυτός ασχολήθηκε, επιχείρησε να μάθει και ιταλικά. Η εμπορική του ιδιότητα του επέτρεψε να μεταφέρει πολεμοφόδια για την προετοιμασία του Αγώνα 4. Η δράση του Δημήτρη (Μήτρου) Μελετόπουλου κατά την Επανάσταση υπήρξε αξιοσημείωτη. Συμμετείχε σε αρκετές μάχες και η συμβολή του στην αντιμετώπιση του Ιμπραήμ Πασά, σε συνεργασία με τον Κολοκοτρώνη, είναι το επιστέγασμα της όλης του προσφοράς. Με το ξέσπασμα του Αγώνα, συμμετείχε στην π ο λ ι ο ρ κ ί α τ ω ν Π α τ ρ ώ ν. Ως ανταμοιβή για το ζήλο που επέδειξε εκεί, έλαβε από την Πελοποννησιακή γερουσία το βαθμό του χιλιάρχου. Το 1822 ήλθε σε συνεννόηση με τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και ακολούθησε πιστά τις διαταγές του για την αντιμετώπιση του Δράμαλη. Πολέμησε στην πολυθρύλητη μ ά χ η τ ω ν Δ ε ρ β ε ν α κ ί ω ν (26/7) και αμέσως μετά στην Α κ ρ ά τ α , όπου κατατρόπωσε το εναπομείναν σώμα του Δράμαλη. Με το γυρισμό του στη Βοστίτσα, έλαβε 1 Βλ. Αναστασίου Γούδα: «Βίοι Παράλληλοι», τόμος Η΄, εν Αθήναις 1876, σελ. 329. 2 Βλ. Βαλερίου Γ. Μέξα: «Οι Φιλικοί», Αθήνα 1937, σελ. 64, & Ιωάννου Φιλήμονος: «Δοκίμιον Ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεως», τόμος Α΄, Αθήναι 1859, σελ. 352. 3 Γούδας ό.π. σελ 228. 4 Ἐν ἑκάστῃ εὐκαιρίᾳ μετέφερεν ἐκ Τεργέστης νῦν μὲν πυρίτιδας πρὸς κυνηγεσίαν δῆθεν· νῦν δέ, μόλυβδον ἀκατέργαστον ἢ εἰς μικρὰς κυνηγετικὰς σφαίρας χάριν τοῦ ἐμπορίου, ἀλλ᾿ ἐν τῷ κρυπτῷ μετεσχημάτιζεν αὐτὰς εἰς σφαίρας πολεμικάς. Ἄλλοτε ἔφερεν ἐκ Τεργέστης πυριτολίθους· βαθμηδὸν δὲ ἐπήρκεσε νὰ φέρῃ καὶ πλήρεις πανοπλίας, δι᾿ ὧν ἐφοδίασε τριάκοντα τῶν ἐμπίστων, τοὺς ἐκλεκτοτέρους (Γούδας).

Η εργασία αυτή ασχολήθηκε  με την μαρτυρία που άφησε ένας άνθρωπος που πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του και σε καιρούς ιδιαίτερα δύσκολους( Διχασμός, Δικτατορία, Κατοχή, Εμφύλιος) στην εισαγγελική θέση. Ο Παύλος Δελαπόρτας άφησε ως μαρτυρία για την ζωή του, συμπεριλαμβανομένης και της εισαγγελικής του θητείας(1931-1968), δυο βιβλία με τους εξής τίτλους: «Το σημειωματάριο ενός Πιλάτου» και «Το λιθάρι του Σίσυφου». Παράλληλα όμως με αυτές του τις δυο συγγραφικές προσπάθειες αρθρογραφούσε στο Βήμα, στα Νέα, στον Ταχυδρόμο και στα Νέα της Κεφαλονιάς για περίπου μια δεκαετία(1972-1980) συνεχίζοντας να παίρνει θέση, όπως άλλωστε έμαθε να κάνει σε όλη του τη ζωή, για όλα τα ζητήματα της ελληνικής κοινωνίας. Κλείνοντας, η εργασία αφιερώνεται στον μεγάλο ιστορικό και δάσκαλο Σπύρο Ασδραχά, στο μάθημα του οποίου διδαχθήκαμε μια διαφορετική προσέγγιση της Ιστορίας. Τον ευχαριστούμε για όσα έχει χαρίσει στον χώρο και εγώ προσωπικά στο γεγονός ότι "γνώρισα" μια πολύ ενδιαφέρουσα προσωπικότητα όπως ο Παύλος Δελαπόρτας.

Από την Εισαγωγή της Μελέτης:

Μετά την προσέγγιση της ονομασίας και τον γεωγραφικό προσδιορισμό της Δολίχης, στην παρούσα μελέτη επιχειρείται μία προσέγγιση της ιστορίας της. Αναδεικνύονται τα ιστορικά στοιχεία όπως προκύπτουν από τις μαρτυρίες των αρχαίων και σύγχρονων ιστορικών, από τα πορίσματα της αρχαιολογικής έρευνας, τις οθωμανικές απογραφές, τις έγγραφες αναφορές, σε μοναστηριακά και εκκλησιαστικά έγγραφα, και από τις αναφορές των περιηγητών του 19ου αιώνα. Οι πληροφορίες που παρατίθενται για την κοινότητα της Δολίχης του 20ού αιώνα μέχρι τις μέρες μας ολοκληρώνουν την ιστορική τεκμηρίωση.

142
Το φιλί της λύκαινας:
Ένα χρονικό των καιρών μας
Γραμμένη-Ελένη Πουρνή
φιλόλογος-αρχαιολόγος
MSc Ανάγνωση, Φιλαναγνωσία και Εκπαιδευτικό Υλικό
[email protected]
Περίληψη
Η διδασκαλία ενός ολόκληρου λογοτεχνικού έργου στη μέση εκπαίδευση μέσα σε μία σχολική χρονιά αποτελούσε πάντα μια πρόκληση. Τα στενά χρονικά περιθώρια και η καθιερωμένη πρακτική της διδασκαλίας αποσπασμάτων λογοτεχνικών κειμένων από όλο το φάσμα της ελληνικής λογοτεχνίας δυσχεραίνουν την πραγματοποίηση μιας τέτοιας προοπτικής. Το βιβλίο της Λότης Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου Το φιλί της λύκαινας (2016) αποτελεί ένα μικρό χρονικό της σύγχρονης παγκόσμιας και ελληνικής ιστορίας που εκτυλίσσεται παράλληλα με τις προσωπικές ιστορίες των δύο ηρώων, παππού και εγγονού. Δεδομένης και της αδιέξοδης διδακτικής πρακτικής που ακολουθείται και στο μάθημα της Ιστορίας, η διδασκαλία του λογοτεχνικού αυτού βιβλίου στο πλαίσιο του μαθήματος τόσο της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας όσο και της Ιστορίας, θα μπορούσε να διαφωτίσει πλευρές των δύο αυτών μαθημάτων και να ανανεώσει το ενδιαφέρον των μαθητών για αυτά τα διδακτικά αντικείμενα μέσα από την παράλληλη χρήση και αξιοποίηση των νέων τεχνολογικών μέσων. Οι μαθητές θα κληθούν να ερευνήσουν ιστορικά γεγονότα που αναφέρονται σύντομα στο σχολικό εγχειρίδιο ή δεν προλαβαίνουν να τα διδαχθούν, καθώς δε συμπεριλαμβάνονται στη διδακτική ύλη ή δεν περιλαμβάνονται σε αυτό. Με την αξιοποίηση φωτογραφικού υλικού, διπλωματικών εγγράφων, κινηματογραφικών ταινιών και ντοκιμαντέρ, πρόσθετων λογοτεχνικών κειμένων καθώς και της προσωπικής και τοπικής μικροϊστορίας οι μαθητές θα διευρύνουν τις γνώσεις και την αντίληψή τους για τη λογοτεχνία, την ιστορία και τον κόσμο μελετώντας ταυτόχρονα και τις περιπέτειες, τον χαρακτήρα και την ιστορία ζωής των ηρώων του βιβλίου. Παράλληλα, θα δοθεί η ευκαιρία σε εκπαιδευτικούς και μαθητές να βιώσουν την εμπειρία της διδασκαλίας ενός ολόκληρου λογοτεχνικού έργου στην τάξη με έντονα διαδραστικό χαρακτήρα που θα καλύπτει περισσότερα από ένα γνωστικά αντικείμενα, πολύ πιο κοντά στις απαιτήσεις και τις ανάγκες της σύγχρονης εκπαίδευσης από πολλές απόψεις. Η λήψη τέτοιων πρωτοβουλιών αποτελεί απαραίτητη προσθήκη στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα καθώς διανύουμε πλέον την εποχή της ιλιγγιώδους ανάπτυξης της τεχνολογίας.

Το βιβλίο πραγματεύεται την πορεία γέννησης και διαμόρφωσης ποικίλων κοινωνικών ομάδων και πληθυσμών, οι οποίοι -με διαφορετικές ιστορικές διαδικασίες- διαμόρφωσαν το φαινόμενο του Νέου Ελληνισμού. Το γενικό πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται κάθε επιμέρους ανάλυση είναι οι σχέσεις μεταξύ Ελλήνων υποτελών, Οθωμανών κυρίαρχων και Ευρωπαίων, στις εκάστοτε ιστορικές εκδηλώσεις τους. Στο πλαίσιο αυτό, οι Νέοι Έλληνες διαμορφώθηκαν ιστορικά με αλλεπάλληλες διαφοροποιήσεις από το οθωμανικό πλαίσιο, χωρίς να διαθέτουν μεταξύ τους ομοιογενή χαρακτηριστικά εξαρχής.
Στο βιβλίο αναλύονται όλες οι μορφές διαφοροποιήσεων -κοινωνικές, οικονομικές, ιδεολογικές, ευρύτερα πολιτισμικές- για κάθε κοινωνική ομάδα και σε κάθε ευρύτερη γεωγραφική περιοχή ξεχωριστά. Η δράση των ομάδων αυτών σε κάθε περιοχή διαμόρφωσε εντέλει έναν διακριτό οικονομικό και πολιτιστικό χώρο στο πλαίσιο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τον χώρο του Νέου Ελληνισμού.
Η παρούσα μελέτη έχει συνταχθεί με τρόπο ώστε, στο μέτρο του δυνατού, να επιτρέπει στους αναγνώστες να μετέχουν νοερά στη συγκρότηση της προβληματικής, όπως αναπτυσσόταν κατά τη διάρκεια της έρευνας. Σε αυτή τη νοερή συμμετοχή διευκολύνει η αναφορά των ερωτημάτων που τέθηκαν ούτως ή άλλως, παρότι ορισμένα από αυτά μένουν αναπάντητα λόγω έλλειψης αποδείξεων. Τη διευκολύνει επίσης ο αναγκαίος σε κάθε έρευνα αναστοχασμός ή η κριτική απόρριψη ορισμένων βασικών ερμηνειών της ελληνικής και ξενόγλωσσης ιστοριογραφίας για τους Νέους Έλληνες. Τέλος, καλό είναι να γνωρίζει ο αναγνώστης ότι ο γενικός στόχος αυτού του βιβλίου είναι, κατά τη γενική του σημασία, πολιτικός. Δηλαδή, παρέμβαση στο παρόν, με επιδίωξη τη διαμόρφωση μιας ιστοριογραφικής πρότασης που μπορεί να συμβάλει στη συγκρότηση ορθολογικής, κριτικής ιστορικής συνείδησης των Ελληνίδων και των Ελλήνων πολιτών σήμερα.

Η Κύπρος απέκτησε το 1960 την ανεξαρτησία της. Το 1974, όμως, οι Τούρκοι εισέβαλαν στο νησί και κατέλαβαν ένα μεγάλο τμήμα του. Από τότε η Το νησί της Κύπρου σε χάρτη του 1562 Πότε κυριεύθηκε η Κύπρος από τους Τούρκους; Πότε παραχωρήθηκε στη Βρετανία; Ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Ποιο πράγμα επιθυμούσαν επιτακτικά οι Κύπριοι και οι ελληνικές κυβερνήσεις; Ποιος ήταν ο ηγέτης του αγώνα των Κυπρίων;

Οι σημαντικότερες ιδεολογικές και επιστημολογικές επιλογές του ελληνικού ιστορισμού Στην παρούσα εργασία εξετάζεται η πορεία σκέψεως των ελλήνων ιστοριστών του 19ου αιώνα και οι επιλογές στις οποίες στηρίχθηκαν προκειμένου να τεκμηριώσουν την ιστορική συνέχεια στις διαφορετικές φάσεις της «τρισχιλιετούς ιστορίας του ελληνικού έθνους». Ταυτόχρονα με την ελληνική επανάσταση του 1821, γίνεται αντιληπτή η ανάγκη για τη δημιουργία ελληνικής εθνικής ιστορίας. Στην Ελλάδα, από τα τέλη της δεκαετίας του 1830 και τις αρχές της επόμενης, υπάρχει συγγραφική δραστηριότητα από τους Έλληνες ιστοριογράφους 1. Στόχος της ελληνικής ιστοριογραφικής παραγωγής ήταν η καλλιέργεια της εθνικής συνείδησης που θα επέτρεπε στο νεοελληνικό λαό να αποκτήσει ταυτότητα. Η εθνική ιδέα, βέβαια, δεν είναι κάτι καινούργιο. Ήδη αρκετές προσωπικότητες του ελληνισμού είχαν καταπιαστεί με αυτή την ιδέα λόγω της επιρροής που είχε ασκήσει πάνω τους ο Διαφωτισμός 2. Η θεωρία του Διαφωτισμού, δηλαδή, ότι υπάρχει μια συνέχεια μεταξύ των αρχαίων ελλήνων και της σύγχρονης ελληνικής εθνότητας που βρισκόταν κάτω από τον οθωμανικό ζυγό, ήταν σχεδόν καθολικά παραδεκτή. Το επόμενο βήμα, όμως, ήταν να αποδειχτεί αυτή η θέση. Το έργο αυτό ανέλαβαν οι έλληνες εθνικοί ιστοριογράφοι της εποχής, Σπυρίδων Ζαμπέλιος και Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος 3. Οι παραπάνω ιστοριογράφοι αξιοποίησαν σε μεγάλο βαθμό το έργο ξένων ιστοριογράφων που αφορούσε την Ελλάδα και γράφτηκε την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 και την πρώτη περίοδο μετά την επανάσταση 4. Το ζητούμενο που τους διαφοροποίησε από τους Διαφωτιστές, ήταν η σύνδεση όλων των ιστορικών περιόδων ως ελληνική συνέχεια στην «τρισχιλιετή ιστορία του ελληνικού έθνους» 5. Αυτή η διαφοροποίηση έγκειται στην ιδεολογία του ιστορισμού σύμφωνα με την οποία κάθε μέρος της ιστορικής συνέχειας είναι απαραίτητο συστατικό για τη σύνθεση μιας ολοκληρωμένης ιστορικής οντότητας 6. Ο Ζαμπέλιος και ο Παπαρρηγόπουλος ήρθαν αντιμέτωποι με δύο κρίσιμα ζητήματα, στα οποία οι φιλέλληνες ιστορικοί δεν είχαν δώσει ικανοποιητικές απαντήσεις. Τόσο το ζήτημα του αρχαίου μακεδονικού βασιλείου όσο και της βυζαντινής αυτοκρατορίας, έπρεπε όχι μόνο να ενταχθούν στην ιστορία των Ελλήνων, αλλά και να αποτελέσουν και ιδεολογικό κίνητρο στο όνομα του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα 7. Βασικός τους στόχος ήταν να δώσουν στην ελληνική ιστορία την πολιτική χροιά που έλειπε από την ιστορική εκδοχή των φιλελλήνων ιστοριογράφων, οι οποίοι υποστήριζαν πως έχουν σωθεί μόνο όρισμένα πνευματικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά των ελλήνων 8 .

In which ways has Medieval and Byzantine History been embedded in the Greek national narrative in the first life steps of the Greek state during the 19th century? In which ways was it related to the emerging nationalisms in the Balkans, the relationships with the West and the countries of the Southeastern Europe during the Balkan Wars, the First and the Second World War and especially during the Cold War until today? In which ways does Byzantium correlate with the notion of Greekness and which place does it possess in the Neo-hellenic identity and culture? And also, which role does it play in history teaching and what kind of reactions does any endeavor of revision or reformation provoke? To answer the above questions I relied on and analyzed comparatively the following categories of sources: (a) Greek national and European historiography, (b) school history curricula and textbooks, (c) public history sources, (d) the new History Curriculum for the primary and secondary school classes, and (e) the principles and guidelines of international organizations, such as the Council of Europe. In the first three sections of this paper I provide an overview of the conformation and integration of Byzantine period in the Greek national historiography in association with the dominant European philosophical and historical perspectives during the era of modernity, the evolving national politics, the foreign affairs, the prevailing ideological schemas and the role of history education to shaping the common identity of the neo-hellenic society throughout the 19th and 20th century. The fourth section briefly deals with the current situation in history teaching in the Greek schools. The fifth section critically presents the innovative elements and features of the new History Curriculum, which, in some degree, aspires to be considered a change of paradigm in teaching Medieval History in school education. Finally, I summarize and come to some conclusions.

Το βιβλίο αυτό είναι μια πρωτότυπη συνθετική έρευνα. Στόχος του: η ανάδειξη της λογικής της ιστορίας της ερευνητικής και τεχνολογικής δραστηριότητας, εντός της ανάπτυξης της κοινωνίας ως ολότητας∙ η αποκάλυψη των νομοτελειών-τάσεων αυτής της δραστηριότητας στην αντιφατική κλιμάκωση του κοινωνικά και τεχνολογικά διαμεσολαβημένου εξωσωματικού μεταβολισμού-μετασχηματισμού της φύσης. Η εκπόνηση, ανάπτυξη και εφαρμογή καθολικού χαρακτήρα μέσων και τρόπων επενέργειας στη φύση και στην κοινωνία δρομολογεί τεράστιας κλίμακας καταστροφικές-αποδομητικές και δημιουργικές-εποικοδομητικές τάσεις. Η υπαγωγή σε ιδιοτελείς σκοπιμότητες, αντίθετες στη λογική της έρευνας και των πραγματικών αναγκών, οδηγεί στις πρώτες. Οι δεύτερες ωριμάζουν με την καθολικοποίηση-δημιουργική επαναστατικοποίηση των ιδεατών και υλικών όρων αυτού του μετασχηματισμού, γεγονός που συνδέει επιτακτικά τον αγώνα για την επιστημονική αλήθεια με την προοπτική ενοποίησης της ανθρωπότητας.
https://service.eudoxus.gr/search/#s/%CE%A0%CE%B1%CF%84%CE%AD%CE%BB%CE%B7/0

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ https://static.eudoxus.gr/books/https://static.eudoxus.gr/books/91/toc-86194191.pdf
Εισαγωγή. https://static.eudoxus.gr/books/https://static.eudoxus.gr/books/91/chapter-86194191.pdf
 
ΜΕΡΟΣ I. Η έρευνα και η τεχνολογία στη διάρθρωση της κοινωνίας.
Α. Αναγκαίοι όροι για την προσανατολιστική δραστηριότητα στην απλούστατη σχέση της κοινωνίας ως διαδικασία.
Β. Αναγκαίοι και ικανοί όροι για τη μετατροπή της προσανατολιστικής δραστηριότητας σε ερευνητική-κατασκευαστική: Η μετάβαση από την απλούστατη σχέση στην ουσία της κοινωνίας ως μετάβαση από την αδιαμεσολάβητη στη λειτουργικά και μορφολογικά διαμεσολαβημένη επενέργεια στη φύση.
Γ. Η ερευνητική και τεχνολογική δραστηριότητα ως συνιστώσα της ουσίας της κοινωνίας.
Γ.1. Η ερευνητική και τεχνολογική δραστηριότητα ως συνιστώσα της εργασίας και των παραγωγικών δυνάμεων. Εμπράγματος και προσωπικός παράγων στην εργασία. Η δομή, οι λειτουργίες της τεχνικής και ο χαρακτήρας της εργασίας. Επαναλαμβανόμενη και ανανεούμενη-αναπτυσσόμενη εργασία. Όροι, όρια και επίπεδα δημιουργικότητας. Σκοποθεσία και προπαρασκευή του υποκειμένου. Καταμερισμός και κίνητρα της εργασίας. Εργασιακή-μετασχηματιστική δραστηριότητα και μεταβολές στον ψυχισμό του ανθρώπου.
Γ.2. Έρευνα, τεχνολογία και σχέσεις παραγωγής (εργασιακές σχέσεις). Η ερευνητική και σχεδιοποιός-τεχνολογική δραστηριότητα στο πλαίσιο των ουσιωδών δομικών όρων ενότητας και πάλης των ανθρώπων.
Γ.3. Αναφορά σε ορισμένες συγχύσεις περί της σχέσης τεχνικής, τεχνολογίας και σχέσεων παραγωγής.
Δ. Η ερευνητική δραστηριότητα και τα αποτελέσματά της ως φαινόμενο της ανθρώπινης κοινωνίας.
Δ.1. Το κοινωνικό ως φαινόμενο. Υποκείμενο, συνείδηση και κοινωνική μεταβολή.
Δ. 2. Ο διττός χαρακτήρας και οι μορφές της συνείδησης. Γνωστική Διαδικασία, Γνώση και Επιστήμη. Αλήθεια και πλάνη. Διανόηση και επιστημονική κοινότητα. Ο διττός χαρακτήρας και οι μορφές της συνείδησης. Το αντικείμενο ως επιστητό. Είδη και επίπεδα του επιστητού ως γνωστικά αντικείμενα των επιστημών, ταξινόμηση των επιστημών. Βασική, θεμελιώδης, εφαρμοσμένη, τεχνολογική έρευνα και έρευνα παραγωγικών εφαρμογών της τεχνολογίας. 
Δ.3. Ερευνητική-τεχνολογική δραστηριότητα και μορφές κοινωνικής συνείδησης. Πράττειν μετά λόγου γνώσεως. Επιστήμη και ηθική. Πολιτική και επιστήμη. Δίκαιο και επιστήμη.
Αισθάνεσθαι και ερευνητική-τεχνολογική δραστηριότητα. Η δημιουργική δύναμη της φαντασίας. Τέχνη και έρευνα-τεχνολογία. Επιστήμη και αισθητική μορφή της συνείδησης. Η θρησκεία ως παράγωγη της αισθητικής και ιστορικά περιορισμένη μορφή κοινωνικής συνείδησης. Συνοπτική αναφορά στις γνωσιολογικές, ψυχολογικές και κοινωνικές πηγές της θρησκείας. Θρησκευτικός αγνωστικισμός, δογματισμός, σκεπτικισμός, ανορθολογισμός και επιστήμη. Για την ιστορικότητα και την πρακτική λειτουργικότητα των θρησκευτικών προτύπων. Αλλοτρίωση, θρησκευτικό βίωμα και θρησκευτική ανάγκη. Η θρησκεία ως ιδιότυπη έκφανση πολιτιστικών καθόλου. Νοηματοδότηση του ανόητου και ουτοπικός αρνητισμός. Επιστήμη, θρησκεία και παιδεία. Επιστημονικές γνώσεις και πίστη.
Επιστημονική φιλοσοφία και φιλοσοφία της επιστήμης.
Ορισμένα συμπεράσματα.
Ε. Η ερευνητική δραστηριότητα ως πραγματικότητα της ανθρώπινης κοινωνίας. Έρευνα και εποικοδόμημα.
E.1. Η θέση και ο ρόλος  της έρευνας στο εποικοδόμημα: τεχνικά και οργανωτικά μέσα αντεπίδρασης στη βάση της κοινωνίας.
E.2. Προσωπικότητα και επιστήμη.
 
ΜΕΡΟΣ II. Αιτιότητα, αιτιοκρατία, νόμος και νομοτέλεια.
Α. Αιτιότητα, αιτιοκρατία και νόμος. Είδη νόμων.
Β. Η κοινωνική νομοτέλεια ως φάσμα δυνατοτήτων.
Γ. Σύντομη ιστορικο-φιλοσοφική αναδρομή στις περί αιτιοκρατίας και νομοτέλειας αντιλήψεις.
 
ΜΕΡΟΣ ΙII. Ζητήματα θεωρίας της γνώσης, λογικής και μεθοδολογίας της έρευνας.
Α. Γνωσιακή συγκυρία και ανάπτυξη της επιστήμης.
Η γνωσιακή συγκυρία. Κριτήρια προσδιορισμού.
Η κρισιακή γνωσιακή συγκυρία και οι επιστημονικές επαναστάσεις.
Επιστημονικές επαναστάσεις και θεμέλια της επιστήμης.
Β. Τα μέσα και οι τρόποι της έρευνας. Μέθοδος και μεθοδολογία. Η μεθοδολογία του οργανικού όλου.
Μέθοδος και Μεθοδολογία.
Εμπειρικό και θεωρητικό.
Διάνοια και Λόγος ως βαθμίδες του νοείν στη γνωστική διαδικασία. Η ανάβαση από το αφηρημένο στο συγκεκριμένο.
Ιστορικό και Λογικό.
Διαλεκτική λογική και μεθοδολογία του Οργανικού Όλου.
Κίνδυνοι που συνδέονται με εκδοχές του αναγωγισμού.
Γ. Ποιοτικές και ποσοτικές προσεγγίσεις στην έρευνα.
Ποιότητα, ποσότητα και μέτρο. Ο νόμος της μετατροπής των ποσοτικών αλλαγών σε ποιοτικές.
Ποιοτικοί και ποσοτικοί προσδιορισμοί.
Περί των όρων και των ορίων χρήσης ποσοτικών μεθόδων και μαθηματικοποίησης της επιστήμης.
Ποσότητα εναντίον ποιότητας; Ορθολογισμός εναντίον βιώματος; Σκέψη εναντίον παρόρμησης; Ποιείν εναντίον αισθάνεσθαι;
Ορισμένα Συμπεράσματα.
 
ΜΕΡΟΣ IV. Η έρευνα και η τεχνολογία στην ιστορία της κοινωνίας.
Α. Ψήγματα ερευνητικής και τεχνολογικής δραστηριότητας στην αρχή (προϋποθέσεις) της διαδικασίας της ιστορικής ανάπτυξης της κοινωνίας και στην πρωταρχική εμφάνιση της κοινωνίας.
Β. Η ερευνητική και τεχνολογική δραστηριότητα στη διαμόρφωση της ανθρώπινης κοινωνίας.
Β. 1. Αρχική περίοδος: ο δουλοκτητικός κοινωνικο - οικονομικός σχηματισμός.
Β. 2. Δεύτερη περίοδος: ανάπτυξη της μεγάλης ιδιωτικής ιδιοκτησίας σε αναντίστοιχη εαυτής βάση (γαιοκτησία – ιδιοκτησία επί ενός φυσικής προέλευσης μέσου παραγωγής).
Β. 3. Η ερευνητική και τεχνολογική δραστηριότητα στην ολοκλήρωση της διαμόρφωσης της ανθρώπινης κοινωνίας επί κεφαλαιοκρατίας.
α) Γενικές επισημάνσεις.
   β) Τεχνολογικός και κοινωνικός τρόπος παραγωγής επί κεφαλαιοκρατίας.
   γ) Ο καθολικός χαρακτήρας της ερευνητικής δραστηριότητας και οι αντιφάσεις του καταμερισμού της εργασίας επί κεφαλαιοκρατίας.
   δ) Απαξίωση της βασικής έρευνας και της φιλοσοφίας.
   ε) Επιστήμη, εκπαίδευση και αγορά επί κεφαλαιοκρατίας.
   στ) Εκτατική, εντατική ανάπτυξη της κεφαλαιοκρατίας και στάδια της επιστημονικοτεχνικής επανάστασης. Ιμπεριαλιστική «παγκοσμιοποίηση», και «επιχειρηματικό πανεπιστήμιο».
   ζ) 3ο στάδιο της επιστημονικοτεχνικής επανάστασης ή επέλαση της «4ης βιομηχανικής επανάστασης»: αντιφάσεις, συρράξεις και ιδεολογήματα.
   η) Αγοραία αναμόρφωση θεσμών και ηθών. Έρευνα και επιχειρηματικότητα.
   θ) Περί του δια της πληροφορικοποίησης εκφυλισμού της έρευνας επί κεφαλαιοκρατίας.
ι) Δημόσιο και ιδιωτικό: πεδίο διεκδικήσεων και χειραγωγήσεων. Το πανεπιστήμιο ως πεδίο έρευνας, συνειδητοποίησης και αγώνα.
κ) Υπάρχει διέξοδος;

  
Γ. Η ολόπλευρη ανάπτυξη της ερευνητικής και τεχνολογικής δραστηριότητας στην ωριμότητα της ανθρώπινης κοινωνίας ως ριζική αλλαγή του τύπου ανάπτυξης της κοινωνίας. Ενοποιημένη αταξική ανθρωπότητα και ολόπλευρη ανάπτυξη του πολιτισμού.
 
ΜΕΡΟΣ V. Σύντομη αναφορά σε θεωρίες, κατευθύνσεις, τάσεις και προσεγγίσεις στη φιλοσοφία και μεθοδολογία της επιστήμης και της τεχνολογίας.
1.     Σύντομη αναφορά στην ιστορική πορεία μεθόδου και μεθοδολογίας.
2.     Ο Χέγκελ και το γίγνεσθαι της επιστημονικής σκέψης.
3.     Η μεθοδολογία του λογικού θετικισμού.
4.     Αναφορά στη μεθοδολογία του Τ. Kuhn.    
5.     Για την εξελικτική επιστημολογία του Κ. Popper.
6.     Για τη μεθοδολογία των προγραμμάτων επιστημονικής ερευνας του I. Lakatos.
7.     Ο «μεθοδολογικός αναρχισμός» ως αροάγγελος της αεταμοντέρνας αιάλυσης της ορθολογικής μεθοδολογίας.
8.     Από την κοινωνιολογία της γνώσης και της επιστήμης στον εγοραίο κοινωνιολογισμό. Από την αναγωγή της ανώσης σε αγοραία πληροφορία στη «μεταμοντέρνα» διάλυση του ορθού λόγου και της μεθοδολογίας.
9.     Σύντομη αναφορά στη φιλοσοφία της τεχνικής.
 
      Αντί επιλόγου. Για τις νομοτέλειες ανάπτυξης της ερευνητικής και τεχνολογικής δραστηριότητας και την προοπτική της ενοποιητικής ανθρώπινης υπόστασης του ενοποιημένου διαστημικού πολιτισμού.
 
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Συγκριτική µελέτη της εξέλιξης του ελληνικού Τύπου στο ελληνικό κράτος κατά τον 19ο αι. και τις αρχές του 20ου αι. (έως το 1922) και της συνολικής εξέλιξης του ευρωπαϊκού Τύπου την ίδια περίοδο. Τα κοινά σηµεία που οφείλονται στους µεγάλους µετασχηµατισµούς της ύστερης νεωτερικότητας (διεύρυνση πολιτικής δηµοκρατίας, τεχνικές πρόοδοι, διεθνοποίηση της επικοινωνίας κλπ), αφετέρου δε σε συγκεκριµένες επιρροές που δέχεται ο ελληνικός Τύπος από τον ευρωπαϊκό.

Η μαγεία αποτελεί ένα από τα πιο θελκτικά αντικείμενα της ανθρωπολογικής και λαογραφικής μελέτης και έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον πλήθους επιστημόνων, ανθρωπολόγων, κοινωνιολόγων, θρησκειολόγων, λαογράφων και ιστορικών, οι οποίοι διατύπωσαν ενδιαφέρουσες θεωρίες περί του μαγικού. Θεωρίες που περιελάμβαναν και τον προσδιορισμό των μαγικών τελετουργιών, με την ταυτόχρονη ένταξη τους στο συγκεκριμένο κάθε φορά πολιτιστικό τους χώρο. Η χρήση του όρου μαγεία είναι στενά συνδεδεμένη με γνωστές ιστορικές επαναλήψεις, όπως η διάκριση μεταξύ εκπολιτιστών και πρωτόγονων, γεγονός που δυσκόλευε για μεγάλο χρονικό διάστημα την ευρεία ανάλυσης του. Συνδέεται, επίσης, με την αντίληψη του μαγικού ως οντολογικής κατηγορίας, που παράλληλα επιχειρεί να προσδιοριστεί σε αντίθεση με άλλες κατηγορίες σκέψης, όπως είναι η επιστήμη και η θρησκεία. Μέσω των συγκρίσεων αυτών, οι διάφορες/-οι μελετήτριες/-ές επιδίωξαν να σκιαγραφήσουν την οργανική και τεχνική χρησιμότητα του μαγικού ,των κοινωνικών και των ψυχολογικών λειτουργιών του και τη φύση της σκέψης του. Έτσι, έθεσαν ανθρωπολογικά-λαογραφικά ερωτήματα γύρω από τη λειτουργία και την αποτελεσματικότητα του, το σύστημα σκέψης που απηχεί, καθώς και τη διάκριση μεταξύ του επιστημονικού-παραδοσιακού, προλογικού-λογικού, πολιτισμένου-πρωτόγονου.

(Ακολουθεί το κείμενο του σχολικού βιβλίου, σελ. 2023, εκτός από τον πίνακα 5 στις σελ. [22][23] Στη διάρκεια του 18ου αιώνα, παρατηρήθηκε σημαντική ναυτιλιακή και εμπορική δραστηριότητα σε πολλές παραλιακές περιοχές του ελληνικού χώρου και σε νησιά. Η δραστηριότητα αυτή ευνοήθηκε από διάφορες συγκυρίες, και ιδιαίτερα από την έξοδο της Ρωσίας στη Μαύρη Θάλασσα και το εμπόριο που αναπτύχθηκε στα λιμάνια της περιοχής (λ.χ. στην Οδησσό) και της Μεσογείου. Με τη συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή (1774) μεταξύ της Ρωσίας και της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, τα χριστιανικά -ελληνικά-πλοία προστατεύονταν από τη ρωσική ισχύ και έτσι ευνοήθηκε η ραγδαία ανάπτυξη των δραστηριοτήτων τους. Λίγο αργότερα, με τη Γαλλική Επανάσταση και τους Ναπολεόντειους πολέμους, ευνοήθηκε ιδιαίτερα η ελληνική ναυτιλία. Η διάσπαση του ηπειρωτικού αποκλεισμού, τον οποίο είχε επιβάλει το αγγλικό ναυτικό στα γαλλικά λιμάνια, έφερνε μεγάλα κέρδη, ενώ ταυτόχρονα η εξαφάνιση των γαλλικών πλοίων από την Ανατολική Μεσόγειο δημιούργησε κενά, πού έσπευσαν να εκμεταλλευτούν οι Έλληνες. Ακολούθησαν δύσκολα χρόνια, με αποκορύφωμα τη δεκαετία της Ελληνικής Επανάστασης (1821-1830). Στη διάρκεια των συγκρούσεων, ο ελληνικός εμπορικός στόλος μετατράπηκε σε πολεμικό, οι δρόμοι του εμπορίου έκλεισαν και τα παραδοσιακά ναυτικά κέντρα γνώρισαν την καταστροφή (Ψαρά, Γαλαξίδι) ή την παρακμή. Από την ακμάζουσα προεπαναστατική ναυτιλία απέμειναν λίγα πράγματα. Το κυριότερο από αυτά ήταν η προδιάθεση για τη θάλασσα και η γνώση των ναυτικών υποθέσεων. Στο ελληνικό κράτος, στη θέση των παλιών κέντρων που παρήκμασαν, αναδείχθηκαν νέα. Το πιο σημαντικό απ' αυτά ήταν η Σύρος, η οποία στη διάρκεια της Επανάστασης δέχθηκε κύματα προσφύγων, κυρίως από τη Χίο. Η στρατηγική θέση του νησιού, στο κέντρο του Αιγαίου και πάνω ακριβώς στις διαδρομές που συνέδεαν τα Στενά και τη Μαύρη Θάλασσα με τους μεσογειακούς δρόμους του εμπορίου, συνέβαλε στη δημιουργία ισχυρότατου -όχι μόνο για τα ελληνικά μέτρα-ναυτιλιακού κέντρου. Στην ανάπτυξη αυτή σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε η δυναμική παρουσία και δραστηριότητα των ελληνικών παροικιών στα κυριότερα εμπορικά κέντρα της περιοχής: στα λιμάνια της Νότιας Ρωσίας, στις εκβολές του Δούναβη, στην Κωνσταντινούπολη, στη Σμύρνη και αργότερα στην Αίγυπτο. Στη διάρκεια του 19ου αιώνα, η ελληνική ναυτιλία, παρά τις περιόδους κρίσης που πέρασε και παρά τον ανταγωνισμό των υψηλού κόστους και τεχνικών απαιτήσεων ατμοπλοίων, ακολούθησε ανοδική πορεία. Ο αριθμός και η χωρητικότητα των πλοίων της δεν έπαυαν να αυξάνουν. Το 1840 τα ελληνικά πλοία είχαν συνολική χωρητικότητα 100.000 τόνους, ενώ το 1866 ξεπερνούσαν τους 300.000 τόνους. Η ανάπτυξη αυτή δεν ήταν αυτονόητη. Υπήρξαν έντονες αυξομειώσεις στην περίοδο κατά την οποία τα ελληνικά ιστιοφόρα αντικαταστάθηκαν από ατμόπλοια. Το ίδιο χρονικό διάστημα πολλά από τα εθνικά δημόσια έργα έγιναν για την εξυπηρέτηση της ναυτιλιακής δραστηριότητας. Κατασκευάστηκαν λιμάνια και δημιουργήθηκε ένα σύστημα φάρων, που έκανε πολύ ασφαλέστερη τη ναυσιπλοΐα στις ελληνικές θάλασσες. Οι πρωτοβουλίες και οι συγκροτημένες προσπάθειες για την είσοδο της ελληνικής ναυτιλίας στην εποχή του ατμού ξεκίνησαν μετά τα μέσα του 19ου αιώνα. Τα κεφάλαια που χρειάζονταν για την κατασκευή ή την αγορά και τη συντήρηση των ατμοπλοίων ήταν

Η γαμήλια στρατηγική της απαγωγής στους
Καραγκούνηδες της Δυτικής Θεσσαλίας

Η γαμήλια στρατηγική της απαγωγής εμφανίστηκε στους Καραγκούνηδες της Δυτικής Θεσσαλίας με ιδιαίτερη συχνότητα χάρις και στο δυσβάσταχτο αγαρλίκι.  Αποτελούσε ευθεία αμφισβήτηση της κυριαρχίας του πατέρα και των άλλων αρσενικών μελών της οικογένειας πάνω στα ανύπαντρα κορίτσια. Ο γαμπρός και οι συνεργάτες του, συνήθως, σαν σκοπό είχαν να αποφύγουν την πληρωμή του αγαρλικιού και γι’αυτό κατέφευγαν στην απαγωγή με διαφορετικά κίνητρα και συχνότητα από ό,τι σε άλλες περιοχές της χώρας. Η απαγωγή θεωρούνταν προσβολή προς την τιμή των αρσενικών μελών της οικογένειας και την υπόληψη του κοριτσιού και δεν γινόταν ανώδυνα αποδεκτή.

Η ένταξη της πολυπρισματικότητας στη διδασκαλία της Ιστορίας θεωρείται ότι λειτουργεί ενισχυτικά αφενός για την οικοδόμηση της ιστορικής σκέψης και αφετέρου για μια δημοκρατική πολιτειότητα.
Παράλληλα, οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (ΤΠΕ) θεωρείται ότι μπορούν να υποστηρίξουν την ένταξη της πολυπρισματικότητας στη διδασκαλία της Ιστορίας, επειδή παρέχουν εργαλεία για η διαχείριση μεγάλου αριθμού ιστορικών πηγών, τη σύνθεση και τη δημιουργία ιστορικών αφηγημάτων και την ενθάρρυνση διαλογικών συζητήσεων από απόσταση.
Αν και στη θεωρητική έρευνα η σχέση ανάμεσα στην ένταξη της πολυπρισματικότητας και τις ΤΠΕ θεωρείται δεδομένη, δεν υπάρχουν εμπειρικές έρευνες που παρατηρούν από κοντά τη σχέση αυτή, την αποκωδικοποιούν και αποδεικνύουν συγκεκριμένα τους τρόπους μέσα από τους οποίους η σχέση αυτή οικοδομείται και εξελίσσεται θετικά.
Το κενό αυτό επιχειρεί να καλύψει η παρούσα εργασία. Αρχικά εστιάζουμε στην αναγκαιότητα της ένταξης της πολυπρισματικότητας στη διδασκαλία της Ιστορίας και τη θεωρητική σχέση της πολυπρισματικότητας με τις ΤΠΕ. Στη συνέχεια, παρουσιάζουμε ένα ηλεκτρονικό περιβάλλον που σχεδιάσαμε για την υποστήριξη της ένταξης της πολυπρισματικότητας στη διδασκαλία της Ιστορίας. Τέλος, παρουσιάζουμε τα ερευνητικά δεδομένα μιας έρευνας δράσης αναφορικά με τη σχέση μεταξύ της ένταξης της πολυπρισματικότητας και της χρήσης του ηλεκτρονικού περιβάλλοντος από μαθητές και μαθήτριες μιας ΣΤ΄ Τάξης δημοτικού

ΚΑΤΑΒΑΛΛΕΤΑΙ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΝΑ ΑΝΑΛΥΘΕΙ ΣΤΙΣ ΠΟΙΚΙΛΕΣ ΠΤΥΧΕΣ ΤΟΥ ΤΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΣΧΕΣΕΩΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ.ΤΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΤΙΘΕΝΤΟ ΠΡΟΣΕΓΓΙΖΟΝΤΑΝ ΜΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ ΤΡΟΠΟ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΛΟΓΩ ΤΩΝ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΩΝ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΩΝ ΤΟΥΣ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΩΝ. Η ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΠΛΟΥΣΙΟΥ ΠΗΓΑΙΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΑΝΤΙΘΕΤΙΚΩΝ ΑΠΟΨΕΩΝ ΣΕ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ, ΟΔΗΓΗΣΕ ΣΤΑ ΑΚΟΛΟΥΘΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: 1) Ο ΟΡΟΣ "ΕΠΙΚΡΑΤΟΥΣΑ ΘΡΗΣΚΕΙΑ" ΣΗΜΑΙΝΕ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗΣ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ. 2) Ο "ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ" ΕΝΤΑΣΣΟΤΑΝ ΘΕΣΜΙΚΑ ΣΤΙΣ ΠΟΛΙΤΕΙΟΚΡΑΤΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ. 3) ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΕΘΕΤΑΝ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΗΣΕΩΣ ΑΠΟ ΤΟ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ,ΜΕ ΤΟΝ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟ ΣΕΒΑΣΜΟ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΤΑΞΕΩΣ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑΣ. 4) ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΗΡΕΑΣΜΕΝΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟ ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΕ Η ΔΕΥΤΕΡΗ. 5) Η ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΕΠΕΒΑΛΕ ΤΟΝ ΑΠΟΛΥΤΟ ΕΛΕΓΧΟ ΤΗΣ ΕΠΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛ. ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ.

Υπάρχουν αρχιτέκτονες που συγγράφουν. Συγγραφείς που σχεδιάζουν (με στόχο το οικοδομείν) εμφανίζονται πολύ σπανιότερα. Αν υποθέσουμε ότι η λογοτεχνία, όταν επικεντρώνεται στις συνεχώς μεταλλασσόμενες συνθήκες της καθημερινότητας -η οποία εκτυλίσσεται σε κτίρια, χώρους και πόλεις- , αποτελεί ένα από τα κύρια μέσα απεικόνισης της πραγματικότητας, τότε γιατί οι συγγραφείς είναι πιο τολμηροί με τη χρήση του λόγου σε σχέση με τους αρχιτέκτονες; Η εύκολη και προφανής απάντηση είναι ότι ο λόγος αποτελεί εξ’ ορισμού το εργαλείο που οι συγγραφείς χειρίζονται και πάνω στο οποίο δουλεύουν αδιάκοπα ώστε να παρουσιάσουν και να αφηγηθούν. Αντίθετα, οι αρχιτέκτονες για να το κάνουν αυτό μετέρχονται μια σειρά από μέσα, ένα μόνο κομμάτι των οποίων είναι ο λόγος και τις περισσότερες φορές όχι και το πιο σημαντικό. Aυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι δεν έχουν υπάρξει και κάποιοι που τον χειρίζονται πιο ριζοσπαστικά, θολώνοντας κάπως τα όρια ανάμεσα στην αρχιτεκτονική και τη λογοτεχνική αφήγηση (κείμενα μανιφέστων κ.λ.π). Ωστόσο, μήπως η αιτία βρίσκεται και στη μεγαλύτερη ίσως έμφαση που δίνει ο συγγραφέας στον ανθρώπινο παράγοντα και τις συμπεριφορές του, στην επιμονή του σε ποιοτικά χαρακτηριστικά της ζωής του ανθρώπου μες το δομημένο περιβάλλον, όπως η ‘’ατμόσφαιρα’’ ενός χώρου, και εν γένει στον τρόπο με τον οποίο βλέπει και ‘’μεταφράζει’’ τον κόσμο σε σχέση με τον αρχιτέκτονα;
Αυτή η άλλη οπτική του λογοτέχνη βρίσκεται, βέβαια, μόνο μέσα στον κόσμο του βιβλίου. Οι αφηγήσεις του περιορίζονται στις γραμμές του έργου του. Ο ίδιος ο χώρος, όμως, με την αρχιτεκτονική του, η ίδια η πόλη με όλες τις εκφάνσεις της, κρύβει ιστορίες που αποκαλύπτονται μόνο στο έμπειρο ή στο φιλοπερίεργο-με διερευνητική διάθεση- μάτι. Η αρχιτεκτονική της πόλης θέλει, λοιπόν, να μας αφηγηθεί· αλλά ο πιο άμεσος τρόπος αφήγησης παραμένει για τον άνθρωπο ο λόγος. Μπορεί, λοιπόν, η λογοτεχνική αφήγηση να συνδυαστεί με την αρχιτεκτονική ώστε να προσφέρει στον αρχιτέκτονα την ευκαιρία να αξιοποιήσει τους ‘’διαφορετικούς κόσμους’’ που μόνο η λογοτεχνία μπορεί να του αποκαλύψει;
Αυτό είναι και ο βασικός στόχος που προσπαθεί να επιτύχει αυτή η ερευνητική εργασία. Για να σχεδιάσει κανείς πρέπει να αντιληφθεί το νόημα, το πνεύμα του τόπου, την ανάσα του χώρου και των ανθρώπων που τον κατοίκησαν και τον κατοικούν, που τον χρησιμοποίησαν και τον χρησιμοποιούν.
Η εργασία επικεντρώνεται στην περιοχή των βυζαντινών δυτικών τειχών της Θεσσαλονικής, γύρω από την πλατεία Βαρδάρη, στις αποκαλούμενες από πολλούς συγγραφείς (με πρώτο τον Ντίνο Χριστιανόπουλο) παραβαρδάριες περιοχές. Ο Βαρδάρης, με την παρουσία των τειχών και τη διαχρονική λειτουργία του ως είσοδος-έξοδος στην πόλη  συγκεντρώνει έναν πλούτο νοημάτων που μπορεί ακόμα και με τη σημερινή του μορφή να τα αξιοποιήσει για να αφηγηθεί ιστορίες για τον ίδιο, αλλά ίσως και για ολόκληρη την πόλη και όχι μόνο. Οι μεταλλάξεις της περιοχής στο χρόνο είναι , φυσικά, πολλές. Αυτές μας τις δίνουν, όμως, πολύ παραστατικά οι συγγραφείς της Θεσσαλονίκης ή όσοι καταπιάστηκαν με αυτήν, εστιάζοντας, πάντα, στην ανθρώπινη παρουσία στο χώρο και το ρόλο που αυτή διαδραμάτισε στην εξέλιξη της περιοχής και της πόλης . Ο Βαρδάρης αποτέλεσε ένα κοινό λογοτεχνικό τόπο από όπου όλοι τους περάσανε είτε με ολόκληρα κείμενα είτε με αποσπάσματα τους.
Αυτό, λοιπόν, που επιχειρείται είναι να γίνουν αντιληπτές οι ζωές των δυτικών τειχών της Θεσσαλονικής, εμβληματικής αν και κρυμμένης ή κρυφής περιοχής της πόλης, ώστε, όταν χρειαστεί, να σημανθούν αρχιτεκτονικά. Συνεπώς, απώτερος στόχος της παρούσας έρευνας είναι ο μελλοντικός αρχιτεκτονικός σχεδιασμός να είναι η με νόημα επισήμανση της ζωής των δυτικών τειχών του τότε και του τώρα.
Η διαδικασία που ακολουθήθηκε, λοιπόν, περιελάμβανε τον εντοπισμό τέτοιων αποσπασμάτων σε μερικούς από τους σημαντικότερους συγγραφείς της Θεσσαλονίκης και το συνδυασμό και τη ‘’συρραφή’’ τους, τόσο μεταξύ τους, όσο και με επιπλέον αρχιτεκτονικές παρατηρήσεις των γραφόντων φοιτητών, σε μια ενιαία αφήγηση. Τα αποσπάσματα τροποποιήθηκαν και περικόπηκαν κατά περίπτωση, ώστε να συνδράμουν σε μια ομαλή ,κατά το δυνατόν, μετάβαση τόσο στην αφήγηση όσο και στο ύφος. Χριστιανόπουλος, Ιωάννου, Κοροβίνης, Σκαμπαρδώνης, Μπακόλας, Πεντζίκης, Ζαφείρης, Μοσκώφ, Mazower και άλλοι, παρελαύνουν λογοτεχνικά στην πλατεία, εισερχόμενοι και εξερχόμενοι από τα τείχη.
H πορεία αυτή στάθηκε στα εξής σημεία στο χώρο των δυτικών τειχών:
1) Πλατεία Βαρδάρη (κεφ. ‘’...ώσπου να ξαναγίνει μόνο ποτάμι και περιοχή το ευεργετικό θηρίο’’), για τον αντιφατικό της χαρακτήρα ως απλό πέρασμα και για τη συσχέτιση της αδυναμίας να πάρει σταθερή ονομασία με τον άνεμο Βαρδάρη και τις δικές του μεταλλάξεις όσο εξελίσσεται η πόλη.
2) Χρυσή Πύλη, και πάλι στην πλατεία Βαρδάρη, (κεφ. ‘’ Ανοίγεται μόνη της η πύλη, υποχωρεί...’’), για τη σημασία της ως εισόδου-εξόδου της πόλης, ακόμα και σήμερα που δεν υπάρχει, και για τη σχέση της με την έτερη βασική είσοδο της πόλης, δηλαδή τη θάλασσα, που τις κατέστησε ως τα σημεία εκδήλωσης των διάφορων εισβολών ανά τους αιώνες.
3) Οδός Φράγκων, με τη Φράγκικη Εκκλησία, την πρώην Οθωμανική Τράπεζα και το φρούριο του Μπαρούτ-Χανέ με το Δικαστικό Μέγαρο (κεφ. ‘’ Και μπαρούτ στα σκέλια μας!’’), για το συνειρμικό βίωμα του ερωτικού μύθου των γύρω από την πλατεία περιοχών, αλλά και για τις ετερότητες, κοινωνικές, ερωτικές και αρχιτεκτονικές που έφερε και φέρει η οδός.
4) Εγνατία, με τα σύνορα και τον προθάλαμο της πλατεία, τις μνήμες του τραμ και τα λαϊκά σινεμά γύρω της (κεφ. ‘’Απ’ το Βαρδάρι να περνάς είναι και παραείναι επιλήψιμο’’), για την ύποπτη ατμόσφαιρα της πλατείας που δομεί σταδιακά η οδός, με κορυφαία έκφραση τα λαϊκά πορνο-σινεμά της ασυγκράτητης ερωτικής εκτόνωσης.
5) Ληταία Πύλη, οδός Αγίου Δημητρίου και Πύργος του Τριγωνίου στο Επταπύργιο (κεφ. ‘’Ιλλίγγου πληρούμαι... ο φιλανθής Μουράτ και το τριαντάφυλλο’’), για τη σχέση τους με την άλωση της Θεσσαλονίκης από τους Οθωμανούς το 1430.
6) Οδός Βάκχου, Αφροδίτης και κυρίως οδός Ειρήνης με παρακείμενα προς αυτή το ναό των Αγίων Αποστόλων με τη βυζαντινή κινστέρνα και το Πασά-Χαμάμ (κεφ. ‘’ Τούτη η πόλη είναι μια πόλη ερωτική, λένε.’’), για τις μνήμες τις Μπάρας, της Θεσσαλονικιώτικης μπουρδελοπολιτείας δηλαδή, που έδρευε σε αυτές τις οδούς και που αντιφατικά γειτόνευε με τα εξαγνιστικά αυτά θρησκευτικά κτίρια.
7) Ανδριάντας βασιλιά Κωνσταντίνου στην πλατεία Βαρδάρη, ανδριάντας Βενιζέλου στην πλατεία της Αρχαίας Αγοράς και Διοικητήριο (κεφ. ‘’«Η Θεσσαλονίκη εχάθη, αλλά η Θεσσαλονίκη εσώθη (;)»’’), για τη σχέση τους με την απελευθέρωση του 1912.
8) Οδός 26ης Οκτωβρίου που οδηγεί στον παλιό Σιδηροδρομικό Σταθμό (κεφ. ‘’ Πλατεία Ιωάννου Μεταξά’’), για τις μνήμες σχετικά με το δικτάτορα που έδωσε κι αυτός το όνομα του στην πλατεία.
9) Οδός Λαγκαδά (κεφ. ‘’ Το τρένο του περιθωριακού και απόλυτα κατακτητικού έρωτα.’’), για τις μνήμες της Στρατιάς της Ανατολής και του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, τον Hebrard που ήρθε μαζί της και μετά την Πυρκαγιά του 1917 άλλαξε άρδην το πρόσωπο της πόλης, την ακμή της Μπάρας την εποχή αυτή και την κατοπινή της φθίνουσα πορεία.
10) Νεκροταφεία Ζεϊτενλίκ και Αγίας Παρασκευής (κεφ. ‘’Σαν μια πνοή θανάτου να περνά από πάνω μου’’), για τη σηματοδότηση της δυτικής νεκρόπολης και του αισθήματος του θανάτου που διέπει την περιοχή.
11) Πλατεία Βαρδάρη και πάλι (κεφ. ‘’ Sieben -“σε ‘μπαιν”, acht -“αχ”), για τις μνήμες της Κατοχής.
12) Οδός Αναγεννήσεως, περιοχή Ξυλάδικα (κεφ. ‘’«Όλοι οι Εβραίοι στις πόρτες, έτοιμοι για αναχώρηση!»’’), για τις μνήμες του συνοικισμού Χιρς, από όπου πραγματοποιήθηκε το 1943 ο ολοκληρωτικός σχεδόν εκτοπισμός των Εβραίων της Θεσσαλονίκης.
13) Εγνατία, Χρυσή Πύλη (κεφ. ‘’«Χριστός Ανέστη», «Ελευθερία», «Ποτέ ξανά»’’ και ‘’Ποιοί ‘ναι οι δικοί μας, ποιοί οι άλλοι;’’) για τις μνήμες της φυγής των Ναζί και της απελευθέρωσης του 1944 καθώς και για τις κατοπινές ντροπιαστηκές υποδοχές των ανταρτών κατά τον Εμφύλιο.
Οι σταθμοί αυτοί συγκροτούν ένα σύνολο που δύναται να παρουσιάσει τις αντιφάσεις, τις μεταλλάξεις, και τις ετερότητες που προέκυψαν ή συνδέονται με ιστορικά γεγονότα που άλλαξαν τελικά την εικόνα της πόλης και όχι μόνο. Η ιστορία και η εξέλιξη της Θεσσαλονίκης, ιδωμένες από και μέσα από αυτούς, γίνονται πιο ξεκάθαρα και μπαίνουν μέσα σε ένα αρκετά ολοκληρωμένο πλαίσιο.
Στις κάμποσες σελίδες που ακολουθούν ο Βαρδάρης γίνεται μια αφήγηση για την αρχιτεκτονική, για τη λογοτεχνία, για την ιστορία, για τον ίδιο τον άνθρωπο της Θεσσαλονίκης. Αυτός ο άνθρωπος δεν είναι ένας, στη Θεσσαλονίκη χρειάζεται πάντα και τον ‘’άλλο’’ . Αυτός και ο άλλος αφηγούνται, μονολογούν, συνδιαλέγονται ακόμα κι αν δεν το επιδιώκουν. Και οι δυό τους, όμως, (μήπως τελικά πρόκειται για το ίδιο άτομο;) συμφωνούν στο εξής:
Αν η Θεσσαλονίκη είναι μια αφήγηση από μόνη της, η είσοδος-η εισαγωγή σ’ αυτήν είναι από τα δυτικά τείχη.

Ιστορία της ιστοριογραφίας: δύο λόγια, και μερικές απαραίτητες διευκρινίσεις, για το ερευνητικό πεδίο «Ιστορία της Ιστορίας», «ιστορία της ιστορικής επιστήμης», «ιστορία της ιστοριογραφίας», ενίοτε και απλά «ιστοριογραφία», αποκαλείται ο κλάδος της ιστορικής επιστήμης που μελετά τους τρόπους κατανόησης, ερμηνείας και συγγραφής της ιστορίας ανά τους αιώνες. Πρόκειται για έναν κλάδο της ιστορικής επιστήμης στο πλαίσιο του οποίου η εν λόγω επιστήμη καλείται ουσιαστικά να κάνει την ιστορία του εαυτού της, δηλαδή να καταγράψει και να αναλύσει τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους οι ιστορικοί αντιλαμβάνονταν και ασκούσαν σε κάθε εποχή το έργο τους. Στην πλέον στοιχειώδη μορφή της, η «ιστορία της ιστοριογραφίας» ασχολείται με την καταγραφή και ανάλυση της ερμηνείας και της συγγραφής της ιστορίας με βάση τα διανοητικά ρεύματα και τις τάσεις που κυριάρχησαν σε κάθε εποχή. Η «ιστορία της ιστοριογραφίας» καλείται εν προκειμένω να αναδείξει:  τον τρόπο με τον οποίο το κάθε ιστοριογραφικό ρεύμα και ο κάθε μεμονωμένος ιστορικός αντιλαμβάνονταν το αντικείμενο μελέτης της Ιστορίας, δηλαδή το πώς κατανοούσαν και όριζαν τι συνιστά ιστορική «πραγματικότητα», ιστορικό «παρελθόν», ιστορικό «γεγονός», κ.ά.  τις ιστορικές «πηγές» (ή αλλιώς το ιστορικό «υλικό») που χρησιμοποιούσαν-που επέλεγαν, για την ακρίβεια, να αναζητήσουν και να χρησιμοποιήσουν-σε κάθε εποχή ώστε να αντλήσουν πληροφορίες για τα ιστορικά φαινόμενα που τους απασχολούσαν  τις μεθόδους και τις τεχνικές με τις οποίες αναζητούσαν και επεξεργάζονταν τις πηγές τους και αντλούσαν τις πληροφορίες τους  τους όρους, τις έννοιες και γενικότερα τα διανοητικά εργαλεία που χρησιμοποιούσαν για να κατανοήσουν, να ερμηνεύσουν και να αφηγηθούν τα ιστορικά γεγονότα  τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονταν το έργο και τον ρόλο του ίδιου του ιστορικού. Η «ιστορία της ιστοριογραφίας» αποτελεί ένα σχετικά νέο κλάδο της ιστορικής επιστήμης ο οποίος αναπτύχθηκε κατά βάση από τη δεκαετία του 1960 και έπειτα 1. Αυτό δεν σημαίνει βεβαίως ότι και παλαιότερα οι ιστορικοί δεν προσπαθούσαν να κάνουν την ιστορία της επιστήμης ή της «τέχνης» τους 2. Ανέκαθεν οι ιστορικοί, κυρίως όταν ήθελαν να 1 Για μια επισκόπηση των πρώτων προσπαθειών προς την κατεύθυνση της συγκρότησης του εν λόγω ερευνητικού πεδίου, βλ. το «Βιβλιογραφικό σημείωμα» του Γκ. Ίγκερς, Νέες κατευθύνσεις στην ευρωπαϊκή ιστοριογραφία, Αθήνα: Γνώση, 1991, σ. 317-320. 2 Μέχρι σχετικά πρόσφατα, η Ιστορία θεωρείτο από πολλούς ιστορικούς πολύ περισσότερο τέχνη, παρά επιστήμη.

Ἡ Κουλιακιὰ (Χαλάστρα Θεσσαλονίκης) Τεκμήρια τοπικῆς ἱστορίας τῆς περιόδου 1869-1934 ἀπὸ ἀνέκδοτο χειρόγραφο τοῦ δασκάλου Ἀθανασίου Κράββα Εἰσαγωγή, ἐπιμέλεια, ἔκδοση: Κωνσταντίνος Γαρίτσης Ἀθήνα 2009 © Κωνσταντίνος Γαρίτσης ISBN 978-960-931265-3

[...] Ο Γερμανικός στρατός μπαίνοντας στην Ελλάδα δε μετέφερε επί τόπου  τις επισιτιστικές του υπηρεσίες ούτε τρόφιμα για τη σίτιση των στρατιωτών οι οποίοι έπρεπε πλέον να σιτίζονται σε βάρος των Ελλήνων από την εγχώρια παραγωγή. Έτσι, άρχισε η απαλλοτρίωση και συστηματική λεηλασία του εθνικού μας πλούτου. Το Μάη του 41 ολόκληρη η παραγωγή ορυχείων είχε κλειστεί για τη Γερμανία σε μακροπρόθεσμη βάση.  Ό,τι  βρέθηκε στις ελληνικές αποθήκες κατασχέθηκε και είτε μεταφέρθηκε στη Γερμανία είτε πέρασε στον έλεγχο των Γερμανών κατασχέθηκαν  επίσης όλα τα αποθέματα σταφίδας, σύκων, ρυζιού, ελαιολάδου, σταριού και άλλων τροφίμων. Αποτέλεσμα της πολιτικής αυτής ήταν να σημειωθεί απότομη πτώση της βιομηχανικής παραγωγής, αφού τις πρώτες ύλες είχαν αρπάξει οι κατακτητές και μείωση της αγροτικής και κτηνοτροφικής παραγωγής από τον πρώτο χρόνο της κατοχής. Η έλλειψη βασικών μέσων σίτισης άρχισε να γίνεται αισθητή, και από το χειμώνα του 41 ο ελληνικός λαός κυρίως οι κάτοικοι των αστικών κέντρων βρίσκονται σε κατάσταση λιμού. Υπολογίζεται ότι 300.000 Έλληνες έχασαν τη ζωή τους από πείνα...

Στην παρούσα εργασία εξετάζονται οι συνθήκες και οι συγκυρίες μέσα από τις οποίες η προσφυγική ταυτότητα και η μνήμη της ποντιακής και μικρασιατικής καταστροφής, επανήλθαν δυναμικά στη δημόσια συζήτηση και τη δημόσια ιστορία από τη δεκαετία του 1980 και έπειτα. Πιο συγκεκριμένα, ερευνώνται τα πολιτικά και κοινωνικά αίτια που οδήγησαν στην ανάπτυξη του νέου ιστορικού αφηγήματος των προσφύγων. Στο κείμενο παρουσιάζονται, επίσης, οι φορείς και οι διαδικασίες μέσα από τις οποίες αναδείχθηκε το προσφυγικό θέμα στη δημόσια σφαίρα και οι τρόποι με τους οποίους διατηρούνται και διαιωνίζονται σήμερα τα πολιτισμικά στοιχεία αυτών των ομάδων. Παρουσιάζονται, επίσης, οι βασικοί στόχοι και τα αιτήματα των προσφύγων τόσο σε κρατικό επίπεδο όσο και στο διεθνές. Προκειμένου να ερευνήσουμε τους λόγους μέσα από τους οποίους η προσφυγική ταυτότητα αναδείχθηκε ως ζητούμενο στη δημόσια σφαίρα από το 1980 και έπειτα, κρίνω απαραίτητο πως πρέπει να μελετήσουμε το πλαίσιο μέσα στο οποίο συνέβη αυτό. Το παρελθόν χρησιμοποιείται και ερμηνεύεται ανάλογα με τις ανάγκες του παρόντος. Οι σύγχρονες ανάγκες θέτουν τις ερωτήσεις και το παρελθόν απαντά. Η μνήμη, μέσα από τις μαρτυρίες, λειτουργεί σαν ιστορική πηγή. Άσχετα, λοιπόν, από την υποκειμενικότητα και το σκοπό εκείνου που εξιστορεί, η μαρτυρία έχει αναμφίβολα μια ιστορική αξία που είναι αρκετή για να πολιτικοποιήσει το παρελθόν. Μέσα από αυτή λειτουργία, αποκτά τη δυνατότητα να συνδέσει το παρόν με το παρελθόν. 1 Οι εργασίες της εποχής πριν το 1980 αφορούν κυρίως μια προσπάθεια συλλογής και καταγραφής προφορικών μαρτυριών και αναμνήσεων με στόχο να αναδείξουν τον πολιτισμό και την ιστορία των Μικρασιατών. Άλλες πρακτικές όπως η ονοματοδοσία δρόμων, οικισμών κ.ά., η ανέγερση μνημείων μαρτύρων της καταστροφής και η έκδοση προσφυγικού τύπου, εντάσσονται στο πλαίσιο της δημιουργίας μιας ενιαίας προσφυγικής ταυτότητας. Η καθολικότητα όμως μιας τέτοιας ταυτότητας δεν μπορούσε να εφαρμοστεί. Πριν την καταστροφή δεν υπήρχε μια τέτοια συλλογική ταυτότητα. Οι πρόσφυγες προήλθαν από διαφορετικές περιοχές, κάτω από διαφορετικές συνθήκες και ο τρόπος ζωής τους, τα ήθη και έθιμα, ήταν πολύ διαφορετικά. Η τοπικότητα λειτούργησε ενάντια στην προσπάθεια δημιουργίας μιας ενιαίας προσφυγικής ταυτότητας δεδομένης της διαφορετικότητας των πρώτης γενεάς προσφύγων που ήταν πολύ διαφορετικοί μεταξύ τους. Αλλιώς βίωσαν την προσφυγιά οι Μικρασιάτες, αλλιώς οι Πόντιοι και αλλιώς οι Θρακιώτες. Ο κοινός παρονομαστής πάνω στον οποίο βασίστηκε η ανταλλαγή πληθυσμών, η θρησκεία, δεν ήταν ικανός όρος για να εντάξει τις διαφορετικές εθνοτοπικές ομάδες μέσα σε μια ορισμένη συλλογική ταυτότητα. Αυτός ήταν και ο λόγος που τα χρόνια πριν το 1980 παρέμειναν πολιτικά διαιρεμένοι. 2 Από τη Μεταπολίτευση και έπειτα το σκηνικό αλλάζει. Οι μέχρι πρότινος καλές ελληνοτουρκικές σχέσεις, που εκφράζονται τόσο με το ελληνοτουρκικό σύμφωνο του 1930 3

Μπορεί ένα λογοτεχνικό είδος να συγκεράσει στοιχεία από δύο τόσο αγαπημένους συγγραφείς όπως η Τζέην Ώστεν και ο Τζ.Ρ.Ρ. Τόλκιν; Φυσικά και γίνεται. Πρόκειται για την φαντασία των τρόπων (Fantasy of Manners), μια υποκατηγορία  της λογοτεχνίας του φανταστικού, η οποία καταφέρνει να ενώσει την βρετανική μυθιστορηματική παράδοση και ιστορία του 19ου αιώνα με την λογοτεχνία του φανταστικού.  Η εν λόγω ομιλία εξετάζει πως επιτυγχάνεται κάτι τέτοιο σε δύο χαρακτηριστικά δείγματα του είδους, την σειρά Kate and Cecelia και το μυθιστόρημα Jonathan Strange & Mr. Norrell.