Mehmet Âki̇f Ersoy'Un Tefsi̇r Anlayişi

Balkan Araştırmaları Dergisi, 2013

Insan yasamakta oldugu donemin guzel yanlarina sahit oldugu gibi sikintilarini da beraberinde gormektedir. Yasanan sorunlar kisinin ruhi ve fikri dunyasini derinden etkileyerek sekillendirir. Eger insan sikintili bir donemde yasiyorsa buna cozum uretmek icin caba harcamasi gerekmektedir. Sikintilar devlet veya ummet bazinda ise cozumlerin de daha kapsamli olmasi gerekir. 19. y.y sonu ile 20. y.y basinda donemin aydinlari Islam dunyasinin sorunlarina cozum arayislari icerisine girmislerdir. Bu donemde yasayan ve cozum icin ozellikle de dini degerlere onem veren aydinlardan biri de Mehmet Âkif Ersoy’dur. Mehmet Âkif, insanlarin yasayabilecegi en agir sikintilari kendi insani kendi milleti, yasarken sahit olmustur. Mehmet Âkif bu sikintili donemlerden kurtulmanin en onemli yolunun birlik ve beraberlikten gectigini dile getirmis, bu donemde ozellikle Fatih Cami kursusunde yaptigi vaazlarinda bu sikintilara deginerek cozum uretmeye gayret etmistir. Bu vaazlarda ozellikle kardeslik vurgus...

New Era Journal of Interdisciplinary Social Studies

ÖZET Bu araştırmanın amacı, Cumhuriyet öncesi ve sonrası dönemleri yaşamış, şair kimliğinin yanında bir bilim adamı yönü de bulunan Mehmed Akif Ersoy’un eğitim ve öğretime ilişkin görüşlerini ortaya koymak; bu görüşler ışığında Osmanlının son dönemlerinde ve Cumhuriyetin başlarındaki eğitim ve öğretime ilişkin genel durum hakkında bilgiler vererek, günümüz eğitim sistemine ışık tutmaktır. Bu amaçla yaşadığı dönemlerin sosyal yapısını çok iyi gözlemleyerek mevcut durumu ve bu durumdan hareketle toplumun geleceğine ilişkin güçlü tahminlerini şiirleriyle dile getiren Mehmed Akif’in öncelikle temel eseri olan “Safahat” incelenmiştir. Sonrasında diğer yazıları, konuşmaları tetkik edilmiş ve günümüz eğitim sorunlarının çözümüne de ışık tutan ifadeleri değerlendirilmiştir. Mehmed Akif’in aile içinde çocuk eğitimine verdiği önem, onları eğitmek için sergilediği faaliyetler ve eğitimden beklediği neticeler araştırılmıştır. Ayrıca öğrenci, öğretmen ve veli ilişkisini oluşturma gayretleri ve takip ettiği temel ilkeler irdelenmiştir. Araştırma, evren hakkında genel yargıya varmak amacıyla, evrenin tümü ya da ondan alınacak bir grup örnek ya da örneklem üzerinden yapılan tarama düzenlemelerinden olan genel tarama modeliyle yapılmıştır. Araştırma sonucunda, Mehmed Akif’in eğitimci kişiliğinin de en az şair kişiliği kadar önemsenmesi gerektiği görülmüştür. Eğitimin temellerinin ailede atıldığı ve bu eğitimde öğrenci, öğretmen ve veli ilişkisinin önemli görülmesi gerektiği vurgusunu ısrarla yaptığı anlaşılmıştır. Gerek şiirleriyle, gerekse yaptığı konuşmalarla, katıldığı faaliyetlerle ve yazılarıyla halkın eğitilmesi konusunda üstün gayretler gösterdiği de görülmüştür. Bu yönüyle, Türk eğitimine büyük katkılar yaptığı ve görüşleriyle hala da olumlu katkılar yapmaya devam ettiği tespit edilmiştir. Mehmed Akif’in yediden yetmişe Türk halkının eğitilmesine katkı sağlamış bir eğitimci olduğu belirlenmiştir. Araştırma sonunda Mehmed Akif’in bu eğitimci kişiliğiyle, günümüz eğitim sorunlarına da ışık tutan görüşleri ışığında önerilere yer verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Mehmed Akif Ersoy, İstiklal Marşı, Türk Eğitim Sistemi, Milli Eğitim, Osmanlı Eğitim Sitemi. ABSTRACT The aim of this research is to reveal the views of Mehmed Akif Ersoy on education and training, who lived in the pre and post-Republic periods and who is a scientist besides his poet identity; In the light of these views, it is to shed light on today's education system by giving information about the general situation of education and training in the last periods of the Ottoman Empire and the beginning of the Republic. For this purpose, Mehmed Akif's main work, "Safahat", was examined very well by observing the social structure of the periods he lived and expressing his strong predictions about the future of the society based on this situation. Afterwards, his other writings and speeches were examined and his expressions that shed light on the solution of today's educational problems were evaluated. The importance Mehmed Akif attaches to the education of children in the family, the activities he performed to educate them and the results he expects from the education have been investigated. In addition, the efforts to establish student, teacher and parent relationship and the basic principles he followed were examined. The research was conducted with the general scanning model, which is one of the scanning arrangements made over the whole population or a group of samples or samples taken from it, in order to make a general judgment about the universe. As a result of the research, it was seen that both the educator personality of Mehmed Akif and the poet personality should be paid attention to. It was understood that he insisted on emphasizing that the foundations of education were laid in the family and that the relationship between students, teachers and parents should be considered important in this education. It has also been observed that he made great efforts to educate the people both with his poems, his speeches, the activities he participated in and his writings. In this respect, it has been determined that he has made great contributions to Turkish education and still continues to make positive contributions with his views. It was determined that Mehmed Akif was an educator who contributed to the education of the Turkish people from seven to seventy. At the end of the research, suggestions were given in the light of Mehmed Akif's views that shed light on today's educational problems with this educator personality. Keywords: Mehmed Akif Ersoy, Turkish National Anthem, War of Independence, National Education, Ottoman Education System

Yakın Doğu Üniversitesi İslam Tetkikleri Merkezi dergisi, 2015

Mehmet Âkif'e dair hal-i hazırda yazılmış bulunan mevcut telifâtın büyük çoğunluğu onun hayatı, karakteri, edebî yönü, siyâsî düşünceleri, İslam'a bakışı ve Kur'ân meâli üzerinde yoğunlaşmış ancak onun Kur'ân anlayışı ve yorumuna dair görüşleri -bazı çalışmalar dışında-derinlikli olarak pek fazla ele alınmamıştır. Âkif, güçlü bir şair ve karakter abidesi olduğu kadar aynı zamanda bir Kur'ân şairi, klasik ve teknik anlamda bir âlim ve müfessir olmasa da tefsir, fıkıh, hadis, kelâm gibi temel İslamî ilimleri tahsil etmiş ve özellikle de Kur'ân dili olan Arapçaya vukûfiyetiyle temayüz etmiş, varoluşunun kaynağını Kur'ân'dan ve İslam'dan almış, düşüncesinin temel kodlarını Kur'ân odaklı olarak düzenlemiş, Müslümanların terakkisini ve ittihadını Kur'ân'ın doğru anlaşılmasında görmüş ve bazı âyetleri bu doğrultuda tefsir etmeye çalışmış bir Kur'ân düşünürüdür. Bunun yanı sıra Mehmet Âkif, Kur'ân'a dayalı bir ıslah ve tecdit düşüncesini savunan fikir öncülerinden biridir. Dolayısıyla onun Kur'ân anlayışı ve yorumu klasik tefsir geleneğinden bu yönüyle biraz farklılık taşımaktadır. Buradan hareketle Mehmet Âkif'in Kur'ân yorumunda öne çıkardığı noktaları bilmek bir bakıma modern/çağdaş tefsir anlayışının hangi hususlara vurgu yaptığını, başka bir ifadeyle modern tefsirin dayandığı bazı temel zihin kodlarını bilme yolunda bir takım ipuçları verecektir. İşte bu makalede Mehmet Âkif Ersoy'un muhtelif tefsir yazıları, tefsir tercümeleri, vaazları, şiirleri ve makalelerinden hareketle Kur'ân'ı yorumlamada ve âyetleri ele almada nasıl bir metot izlediği hususu üzerinde durulacak ve bu hususa dair bazı somut örnekler üzerinden Mehmet Âkif'in ictimâî/sosyolojik tefsir ekolü çerçevesindeki yeri ve konumu irdelenecektir.

Selcuk Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Dergisi, 1994

Dil ve Edebiyat Araştırmaları/Journal of Language and Literature Studies, 2021

Mektup, insanın iç dünyasını yansıtan önemli bir araç olmasının yanında bir belge olabilme niteliğini de taşır. Özel mektuplar ise birbirlerini yakından tanıyan kişiler arasında iletişimi sağlaması bakımından hem yazan hem yazılan kimsenin birçok özelliğini aydınlatır. İçinde mutlaka bir komik durum ve gülünçlüğü bulunduran mizah ise, bir nevi "insanın ayırıcı psikolojik parmak izi"dir. Mehmet Âkif'in gerek Safahat'ında gerekse günlük hayatında ailesi ile dost ve arkadaşlarıyla, çevresiyle ilişkilerinde mizaha çok sık başvurduğu, mizahın onda adeta "mizaçlaşarak" bir üslup haline geldiği görülmektedir. Mehmet Âkif'in yayımlanmış mektupları ile ilgili çalışmalar yapılmışsa da hususen mektuplarında mizahla ilgili bir çalışma yapılmamıştır. Bu çalışmamızda Mehmet Âkif Ersoy'un özellikle İstanbul'dan 1925 yılı sonu itibariyle gittiği ve 19 Haziran 1936'ya kadar kaldığı 11 yıllık Mısır döneminin yoğunlukta olduğu; kurmaca olmayan ve onun hayatı ve sanatına ışık tutacak birer belge niteliği taşıyan, yayınlanmış özel mektuplarında mizahın izi sürülmüştür. Mehmet Âkif'in özellikle Mısır'dan ailesine arkadaş ve dost çevresine yazdığı özel mektuplarında; temelinde ironi olan latifeler, nükteler, istihzalar, fıkralar vb.; mizahi bir dil karşımıza çıkmaktadır.

Asım'da Polemik ve Uzlaşma / Remzi SOYTÜRK 127 Mehmet Akif'in "Bir Gece" Şiirinin Naat Geleneği İçerisindeki Yeri / Elife ATEŞ 143 vi "Sırr-ı terakkinizi siz, Başka yerlerde taharrîye heveslenmeyiniz. Onu kendinde bulur yükselecek bir millet; Çünkü her noktada taklîd ile sökmez hareket. Alınız ilmini Garb'ın, alınız san'atini; Veriniz hem de mesâ'inize son sür'atini. Çünkü kâbil değil artık yaşamak bunlarsız; Çünkü milliyyeti yok sanatın, ilmin yalnız. İyi hatırda tuttun ettiğim ihtarı demin: Bütün edvâr-ı terakkîyi yarıp geçmek için, Kendi "mahiyyet-i rûhiyye"niz olsun kılavuz."

Mehmet Âkif Ersoy’un Bazı Fıkhî Meseleleri Sosyolojik Açıdan Değerlendirmesi, 2023

Öz: Kur’ân-ı Kerîm hafızı ve Arap edebiyatı dersleri verecek derecede Arap dilini iyi bilen Ersoy, Osmanlı’nın son dönem aydınlarından biri kabul edilmektedir. Makalede onun ibadetler, dinin yanlış anlaşıldığını düşündüğü konular, aile hukuku, uluslararası hukuk ve içtihada dair sosyolojik değerlendirmeleri “Sırât-ı Müstakîm” ve “Sebîlürreşâd” gibi dergiler yanında “Safahat” adlı eseri bağlamında incelenecektir. Ersoy’un bazı yazarların fıkıhla ilgili makalelerini tercüme ettiği bilinmekle birlikte, ilgili çeviri metinleri değil sadece ona ait görüşler analiz edilecektir. Bu araştırmada onun fıkhî hükümleri sosyolojik açıdan değerlendirmelerini öne çıkaran ve görüşlerini zaman zaman diğer İslam âlimlerinin yaklaşımlarıyla mukayeseli olarak analiz eden bir yöntem takip edilecektir. Makale, ilgili dönemde bir İslam bilgininin fıkhî problemleri çözerken sosyolojiden nasıl yararlandığına ışık tutmaktadır. Ayrıca araştırma, Ersoy’un yenilikçi fikirler besleyen yazarları takip etmesi ve fıkhî hükümlerde değişime vurgu yapmasının arka planında döneminde yaşanan olağanüstü koşulların etkili olduğunu ortaya koymaktadır. Anahtar Kelimeler: Fıkıh, İbadet, Ersoy, Sosyoloji, Değerlendirme. Mehmet Akif Ersoy's Sociological Evaluation of Some Fiqh Issues Abstract: Ersoy, considered one of the last intellectuals of the Ottoman Empire, is a memorizer of the Holy Qur’ān and possessed a profound knowledge of the Arabic language, sufficient to teach Arabic literature. This article will examine his sociological evaluations on matters such as worship, misconceptions about religion, family law, international law, and jurisprudence, in the context of journals such as "Sirāt almustakīm" and " Sabīl al-rashād" as well as his work titled "Safahāt". While it is known that Ersoy translated some articles related to Islamic jurisprudence, this research will focus solely on his views rather than the translation texts. This study will employ a method that highlights Ersoy's sociological evaluations of jurisprudential rulings and occasionally analyzes his views in comparison with the approaches of other Islamic scholars. The article sheds light on how an Islamic scholar in that period utilized sociology when addressing jurisprudential problems. Furthermore, it reveals that Ersoy's emphasis on change in jurisprudential rulings and his adherence to innovative thinkers were influenced by the extraordinary conditions of his time. Keywords: Fiqh, Worship, Ersoy, Sociology, Evaluation

DergiPark (Istanbul University), 2022

Mehmet Âkif Ersoy, ilk başta II. Abdülhamid'e karşıdır. Ondan nefret eder. Şiirlerinde II. Abdülhamid ve dönemi için çok ağır ifadeler kullanır. Daha sonra onun bu tavrı yumuşamıştır. Hatta gelen dönemin ve yönetimin daha kötü olduğunu bile söylemiştir. Mehmet Âkif'in II. Abdülhamid'le dünya ve din görüşlerinin aynı oldukları düşünüldüğü için onun II. Abdülhamid'i tenkit etmemesi ve aleyhinde olmaması beklenilmiştir. Ama Âkif öyle yapmamıştır. Bu çalışmada Mehmet Âkif Ersoy'un II. Abdülhamid'e bu şekilde davranmasının sebepleri Mehmet Âkif'in yazıları, şiirleri ve Sıratımüstakim dergisindeki yazılardan, bu konu hakkında bilinen diğer kaynaklardan yararlanılarak gösterilmiştir. Mehmet Âkif, devrin hâkim cereyanı olan II. Abdülhamid muhalifliğinden etkilenmiştir. Onun bu tutumunda okuduğu bazı okulların yani oradaki II. Abdülhamid muhalifi bazı hocaların ve II. Abdülhamid'in döneminde olan bazı olumsuzlukların yani II. Abdülhamid'in ve bilhassa onun etrafındaki adamların yaptıkları yanlışların da etkisi vardır. Mehmet Âkif'in II. Abdülhamid'e muhalifliği diğer vatan ve din düşmanları gibi değildir. O, tam tersine vatan ve din sevgisi yüzünden kendi görüşünde olan, aynı idealleri farklı bir şekilde gerçekleştirmeye çalışan II. Abdülhamid'e böyle davranmıştır. Ülkenin kötüye gitmemesi için uğraşmıştır. İslâmcılardan sadece Mehmet Âkif Ersoy, II. Abdülhamid'e karşı değildir. Onun gibi daha pek çok kişi de vardır.

Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2017

Mehmet Akif Ersoy'un yaşadığı dönem Osmanlı Devleti'nin siyasal yaşamının en çalkantılı olduğu yıllara rastlar. Bu dönem bir taraftan milliyetçilik düşüncesinin etkisi ile bağımsızlık peşinde koşan azınlık hareketlerine sahne olurken diğer taraftan da meşruti bir yönetimin kurulması için faaliyet gösteren muhalif hareketlere sahne olmaktaydı. Bu siyasal karmaşa nedeni ile başta dönemin aydınları olmak üzere toplumun önemli bir kesimi siyasetle ilgilenmekte ve devletin bekası için fikirler üreterek bu fikirleri hayat geçirmek için mücadele etmekteydiler. Mehmet Akif de bu anlayışla hareket eden önemli bir kişilik olarak karşımıza çıkmaktadır. Mehmet Akif'in özellikle II. Abdülhamid'e ve onun yönetimine karşı ortaya çıkan muhalif hareketler içerisinde İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne yakın durması "İslamcılık düşüncesi" dikkate alındığında üzerinde düşünülmesi gereken bir husustur. Mehmet Akif'in bu yakınlığı I. Dünya Savaşı ve Millî Mücadele yıllarında da devam etmiştir. Çalışmamızda Mehmet Akif Ersoy'u siyasal kimliği ve İttihat ve Terakki Cemiyeti ile olan ilişkisi üzerinde durarak incelemeye çalışacağız.