Gümüşhane Ki̇li̇mleri̇nde Kullanilan Damgalarin Tari̇hi̇ Kökleri̇

Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Cilt 66, Sayın 393 , 2019

“Geleneksel sanat ürünleri özeldir. Özel olduğu için de bir halkın en otantik tarihi belgeleri ve kültür unsurları, o halkın geleneksel eserlerinde görülür. Aslında “milli kültür” denilen kavram da tam bunu anlatır. Kültür unsurlarının bazıları tarihi süreçte, yaşanılan coğrafi ve sosyal şartlara göre meydana gelir. Bazıları ise bir halkın veya milletin tarihi köklerinden gelerek, günümüzde de yaşar”.

Mavi Atlas, 2016

There are mainly three main groups in Anatolian dialects such as Eastern Group Dialects, Western Group Dialects and Northeast Group Dialects Group. With this classification Gumushane dialect is shown in Eastern Group Dialects. In this main group that is divided into four subgroups , Gumushane province dialect creates one of the subgroups in the second degree in Kars, Erzurum, Erzincan dialects. In this study, it is tried to determine the expressions situated in Gumushane dialect and located in Compiliy Glassory, and to give with a glosary. First of all, words in Gumushane sources in DS have been identified and then selected idioms have been shown with full, half and idiomatic examples. Expressions are evaluated in relation to the theme that they pointed out. The expressions in Gumushane dialect are required to be compiled in detailed and evaluated in a line to follow the changes in administrative and geographical embodiments in the region. With such a study that can be represented in different regions, it will be more varied comparison with expression that are compiled from Turkey Turkish and the expression that will be compiled. Because of that, it is an urgent need to determine the border of the expressions.

Türk Dünyası Araştırmaları, 2019

Etnografya eserleri, kültür tarihi araştırmalarında en otantik belgelerdir. Bu nedenle bir bölgenin veya halkın kültürel yapısı araştırılırken o belgeleri ve onların tarihi kaynakları görmezden gelinemez. Bilindiği gibi Diyarbakır'da koç-koyun başlı mezar taşları ile geleneksel usulle kimler yapılmış ve yapılmaktadır. Fakat konu hakkında yapılan araştırmaların çoğunluğunda söz konusu olan bu eserlerin tarihi kökleri yok sayılmış ya da yeterince dikkat edilmemiştir. Mesela dünyadaki ilk koç-koyun başlı mezar taşları 1772'de Hakasya'nın Yenisey ırmağı boyunda bulunduğu halde, Diyarbakır'daki koç-koyun başlı mezar taşları Karakoyunlu ve Akkoyunlularla izah edilmiştir. Diyarbakır kilimlerinde kullanılan şekil ve damgalar da Balkanlardan Sibirya veya Urallara kadar olan Türk kültür coğrafyasında görüldüğü halde bu konuya değinilmemiştir. Diğer yandan Diyarbakır kilimlerindeki kullanılan damgalar ve şekillerin Farslarda niçin olmadığı konusuna da görmezden gelinmiştir. Bu makalede 1996'dan beri yapmış olduğumuz saha araştırmalarında elde ettiğimiz görsel bilgilerle, Diyarbakır'daki koç-koyun başlı mezar taşları ile kilimleri-özellikle Fars coğrafyasıyla-karşılaştırmalı anlatılarak ilgililerin dikkatine sunulacaktır.

Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, 2024

Halı, kilim, mezar taşı ve çeşitli etnografya eserlerinde kullanılan damgalar, geniş anlamda bir dilin alfabeleri, sosyal grupların tarihî mirası, soyut anlatıları ve kültürel DNA örnekleridir. Bu sebeple damgalar, sosyo-kültürel araştırmalarda başvurulması gereken öncelikli vesikalardır.

Uludağ University Journal of The Faculty of Engineering

Bu çalıĢmada, GümüĢhane il merkezinde yüzeylenen andezit ve monzogranit bileĢimindeki magmatik kökenli kayaların jeomekanik özellikleri belirlenmiĢ ve aralarındaki görgül iliĢkiler araĢtırılmıĢtır. Deneysel çalıĢmalar sonucunda, andezit ve monzogranitlerin özgül ağırlık, birim hacim ağırlık, ağırlıkça su emme, hacimce su emme ve gözeneklilik değerleri belirlenmiĢtir. Her iki kaya türü için kuru ve doygun koĢullarda P ve S dalga hızı ölçümleri gerçekleĢtirilmiĢtir. Bu değerlere bağlı olarak dinamik elastik parametreler saptanmıĢtır. Mekanik özelliklerden tek eksenli basınç dayanımı, nokta yükü dayanım indeksi ve dolaylı çekilme dayanımı ile statik elastik parametrelerden elastisite modülü ve poisson oranı değerleri belirlenmiĢtir. Yapılan istatistiksel değerlendirmeler sonucunda, en yüksek korelasyon katsayısı andezitlerde r: 0,90 ve monzogranitlerde r: 0,94 değeri ile P ve S dalga hızı ölçümlerine ait verilerden elde edilmiĢtir. En düĢük korelasyon katsayısı değeri ise monzogranitlerde Kuvars/Alkali Feldispat oranı ile gözeneklilik arasında tespit edilmiĢtir. Yapılan analizler neticesinde istatistiksel olarak anlamlı bulunan ve yüksek korelasyon katsayısına sahip iliĢkilerin çalıĢma açısından önemli olduğu ve ilgili parametrelerin dolaylı tahminlerinde kullanılabilir nitelikte olduğu görülmüĢtür.

Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 2019

Bu çalışmada, Merkez Gümüşhane ve ilçelerinde eski Türk inançlarının kültürel bir belirleyici olup olmadığını ortaya koymak amaçlanmıştır. Eski çağlarda, tabiatüstü güçlere hayranlık duyulduğu, Türklerin İslamiyet’le tanışmadan önce Gök Tanrı inancına sahip olduğu ve Türkler üzerinde Şamanizm’in etkisi bilinmektedir. Bu bilgilere dayanarak, Gümüşhane’de geçmişten günümüze gelen eski Türk inanışlarının sürdürülür olup olmadığını araştırmak için nitel araştırma yöntemlerinden görüşme tekniği kullanılmıştır. Araştırmada, Gümüşhane yöresinde nazardan korunma yolları, ateş ve ocak kültleri, ağaç kültü, su pınarları ve nehirler ile ilgili inanışlar ve uygulamaların yanı sıra kargalardan haber bekleme, yerin altındaki öküz ve balık, kapı eşiğine oturanın çarpılacağı veya uğursuzluğa uğrayacağı ile cenaze ve yas törenlerindeki bazı inanışlar ve uygulamalar başlıklar halinde incelenmiştir ve bu gün, Gümüşhane yöresinde yaygın birçok inanışın, gelenek ve göreneğin eski Türk inancı ile bağlant...

Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, 391, 2019

Türkiye'de konu hakkında yapılan bazı araştırmalarda bu eserlerin tarihi kökleri yok sayılmış ya da yeterince dik-kat edilmemiştir. Mesela dünyadaki ilk koç, koyun başlı mezar taşları Hakasya'nın Yenisey ırmağı boyunda bulunduğu halde, Türkiye'deki, özelde ise Diyarbakır'daki koç, koyun başlı mezar taşları Karakoyunlu ve Akkoyunlularla izah edilmiştir. Diyarbakır kilimlerinde kullanılan şekil ve damgalar da, Balkanlardan Sibirya veya Urallara kadar olan Türk kültür coğrafyasında görüldüğü halde, bu konuya değinilmemiştir. Diğer yandan Diyarbakır kilimlerinde kullanılan damga ve şekillerin Farslarda niçin olmadığı konusu da görmezden gelinmiştir. Bir kültür unsurunu tarihi ve kültürel bağlamından koparıp, siyasi kimlik aracı olarak kullanır ya da kullanmak isterseniz, istediğiniz yorumu ve tanımlamayı yapabilirsiniz. Etnografya eserleri, kültür tarihi araştırmalarında kullanılması gereken en otantik belgelerdir. Bu nedenle bir kültürel coğrafyanın veya bir halkın kültürel yapısı ve kültür tarihi araştırılırken, araştırma alanındaki etnografya eserleri görmezden gelinemez.

Marmara Cografya Dergisi, 2012

The climate and topographic conditions of Gümüşhane have had a huge effect on the population distribution. People have a tendency to migrate from regions where the standard of living deteriorates due to the adverse effects of natural conditions to places where the standard of living is better. This brings migration from rural areas to city centers or migrating outside the district with it. So, as the decrease in population also reduces the number of children attending school, migration also causes schools in rural areas to close down. The public that remain in the region where schools have closed down due to the decrease in students have turned to mobile teaching or overcome this issue with the help of student dormitories in city centers.

Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü dergisi, 2021

İl Oluşunun 85. Yılında Gümüşhane Tarihi ve Ekonomisi Sempozyumu Tarih Bildirileri, 25-28 Mayıs 2010, 2016

Trabzon - Erzurum transit yolu üzerindeki dar bir vadide yer alan Gümüşhane, stratejik konumunun yanı sıra iktisadî açıdan sahip olduğu konum münasebetiyle tarihî süreç içerisinde pek çok devletin kıyasıya mücadelesine sahne olmuştur. Keza XV. yüzyılın sonlarına doğru Osmanlı Devleti de Gümüşhane ve havalisindeki hâkimiyet mücadelesine dâhil olmuştur. 1473 yılındaki Otlukbeli savaşında Akkoyunlu Sultanı Uzun Hasan’ı mağlup eden Fatih Sultan Mehmed, Gümüşhane ve havalisine nüfuz etmek için müsait bir ortama sahip olmuştur. 1479 yılında Rakkas Sinan Bey tarafından Torul ve Canca kalelerinin alınması ile birlikte Gümüşhane havalisi, Osmanlı idaresi altına alınmıştır. Gümüşhane, altın, gümüş ve bakır gibi önemli madenlerin çıkarıldığı için iktisadî açıdan fevkalade önemli bir mevkiye sahip olduğundan Kanuni Sultan Süleyman zamanında yeniden yapılandırılmıştır. XVII. yüzyılda önemini sürdüren Gümüşhane, yetmiş kadar maden ocağı ile ülkenin gözde yerleşim birimleri arasındadır.