ZÊMAR Dİ DENGBÊJİYÊ DE: DENGBÊJ ŞAKİRO WEK NUMÛNE

Uluslararası Dengbejlik Kültürü ve Dengbêjler Sempozyumu, 2019

Among the literary traditions, one of the issues most difficult to negotiate on is “genre”. The reason for this is that a clear distinction cannot be made between the concepts form and genre. What some researchers call genre may be considered as form by another or vice versa. This situation can easily turn in to a problem. Another reason is making evaluations without bringing similar literary products together. The genre and form problem in the dengbêji tradition constitutes a basic is suet hat cannot be agreed upon. Although it was mentioned briefly in a few studies, a detailed genre and form study has not been done so far. That the works performed in the dengbêji tradition are mostly verbal, in other words, that are not written generally, prevents the genre and form studies to be done in a healthy way. In this study, after explaining the characteristics of genres and forms, it will be tried to determine the genres in the dengbêji tradition. Besides, a classification proposal will be put forward based on the dengbêji products compiled within the scope of the study.

Aslında 10-15 yıllık mazisi olan bu "kalıp tanımı", İngilizcesinden kelimesi kelimesine tercüme etmek gerekirse "orta gelir kapanı" demek daha doğrusu olabilir. Ama tam manasını vereceksek "gelişmekte olan ülkelerin manileri (her üç-dört anlamda da)" demek daha doğrusu olacaktır. "Orta Gelir", ülkelerin kişi başına (KBG) USD tanımlı gelirin seviyesini ifade ediyor: 2021'e gelmeden önce KBG'i 12,500.-USD'yi geçemeyen ve fakat 4,000.-USD üzerindekilere üst orta gelirli ülkeler deniliyordu. Esasına bakılırsa sadece 1,000.-doların altındaki KBG düşük kategoride sayılıyor.

1 Bu makale, yazarın "Salâhaddin Eyyûbî'nin Haçlı Siyaseti ve Kudüs Haçlı Krallığıyla Yaptığı Antlaşmalar" adlı doktora tezinden istifade edilerek hazırlanmıştır.

Klâsik Türk edebiyatı metinleri, edebî hüviyetleri haricinde kadîm kültürümüze ve tarihimize ait birçok kıymetli bilgiyi barındıran hazinelerdir. Bu metinler günümüz okuruyla buluştukça klâsik döneme dair kimi müphem hususların da açıklığa kavuşmasına vesile olmaktadır. Söz gelimi yeni çalışmalar sayesinde kudretli Dîvân şairi Nâbî'nin biyografisine birtakım bilgilerin eklenmesi zarureti doğmuştur. İlgili mevcut biyografiler Nâbî'nin eğitiminde ve şiir tarzının tekâmülünde Diyarbakır'ın ve oradaki şairlerin tesiri üzerine kayda değer bilgiler içermemektedir. Hâlbuki gençliğinde Diyarbakır'ı aralıklarla ziyaret eden Nâbî'nin; dil, mûsıkî ve şiir konusunda bu şehirde ciddi tecrübeler edindiği anlaşılmaktadır. Bu çalışmada bazı yeni verilerden hareketle Nâbî'nin Diyarbakır ile münasebetine temas edilecektir. Ardından Dîvân neşrinde yer alan " âmed? " (=Âmid) kavramının tashihi vesilesiyle şiirin anlamı bu zaviyeyle yeniden değerlendirilecektir. Anahtar Kelimeler: Nâbî, Diyarbakır, Nâbî Dîvânı, Âmid. Osmanlı Devleti'nde her alandaki ihtişamın zevale yüz tutmaya başladığı devirde edebiyat alanındaki en güçlü nefeslerden olan Nâbî, bereketli ömrü boyunca göz önünde yaşamış bir sanatkârdır. Urfa, İstanbul, Halep ve Harameyn gibi bölgeler şairin hayatındaki önemli menzillerdir. Nâbî'nin biyografisini her yönüyle irdeleyen çok sayıda değerli araştırma bulunmakla beraber her ne hikmetse bu kitap ve makalelerde şairin edebiyat, mûsıkî ve diğer sanat dalları üzerine ilk derslerini aldığı ve farklı dönemlerde ziyaret ettiği Diyarbakır ile münasebeti üzerine bilgi verilmemiştir. Son dönemlerde şairin bu şehirdeki hatıralarına temas eden birkaç çalışma neşredilmiş, ancak onun biyografisine girecek şekilde arzu edilen neticeye ulaşılamamıştır. Bu çalışma kapsamında konu ile ilgili mevcut çalışmalar da göz önünde bulundurularak ve bunların dışında Nâbî'nin Diyarbakır hayatına ışık tutacak bazı ipuçlarının peşine düşülerek söz konusu mesele tekrar akademi câmiasının dikkatine sunulacaktır.

Münih/ALMANYA II.Uluslararası Batı Trakya Türkleri Araştırmaları Kongresi- (26-28 Ocak 2007) 'inde Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Ana Bilim Dalı Araştırma Görevlisi Dr. İlyas YAZAR tarafından bildiri olarak sunulmuştur. (hocam affınıza sığınarak arşiv maksadı ile yayınlıyorum)

2023

17th century is a period which were lived intense domestic disturbances and political problems in Ottoman Empire. In this century, Nâbî, who was one of the skillful poets in Ottoman field of Turkish Literature lived and became the founder and the most important representative of a literary movement known as "Hikemî poem style" in Turkish literature.

Öz 19.yüzyılın ilk çeyreğinde Rusya mparatorluğu ekonomik, sosyal, kültürel ve siyasi açıdan muazzam ölçüde önem taşıyan olayların yaşandığı oldukça karmaşık bir dönem geçirir. Bu döneme damgasını vuran en önemli iki olay, 1812 Anayurt Savaşı ve 14 Aralık 1825 Dekabrist Ayaklanması'dır. Ülkeye anayasal düzen getirme, toplumsal adaleti sağlama ve serfliği ortadan kaldırma amacı ile çarlık rejimine karşı ayaklanma çıkarmayı tasarlayan ve bu hedefleri doğrultusunda gizli örgütler kuran bir grup genç Rus subaydan oluşan Dekabristlerin önemli bir bölümünü şairler oluşturur. Başkent Peterburg'ta Senato Meydanı'nda gerçekleşen Ayaklanmanın Aralık ayında gerçekleşmesi nedeniyle Rusçada Aralıkçı anlamına gelen Dekabrist sözcüğü ile nitelendirilirler. Dekabrist şairler siyasi ve toplumsal görüşlerini geniş kitlelere yayma amacı doğrultusunda, edebiyatı propaganda aracı olarak görürler. Çalışmalarını sürdürdükleri dönemin 19.yüzyılın başına denk düşmesi sebebiyle, romantizm akımının etkisiyle diğer türlerle karşılaştırdığımızda çoğunlukla şiir türünde eserler verirler. Kaleme aldıkları şiirleri incelediğimizde, bu eserlerin içerik açısından birçok ortak özellik barındırdığı görülür. Bu çalışmada Dekabrist şiirinin içerik açısından ortak olan özelliklerini aktarmaya çalışacağız. Abstract In the first quarter of the nineteenth century The Russian Empire undergoes a trying period in which economic, social, cultural and political changes happen. The two most important events that leave marks upon this period are the Patriotic War of 1812 and 14 December 1825 Decembrist Revolt. A group of young Russian army officers plan to rise in revolt against tsarsdom as they aim to bring the country constitutional rights and social justice and to abolish serfdom. In order to meet their goals, Decembrists found secret societies. Because this revolt occurred in December, these army officers are called Dekabrist which means in Russian language Decembrists. Most of Decembrists are poets. Decembrists count their literary works as instruments to spread their political and social opinions throughout the country. As Decembrists create their literary works in the first half of the nineteenth century, they are strongly influenced by theliterary movement-romanticism. In other words, compared to other literary genres Decembrists poets mostly write poems by the influence of romanticism. Their poems are quite similar in content. The aim of this study is to define the characteristics of Dekabrist poetry.

YENİCELİ ÂŞIK SIDKÎ BABA ve POPÜLERLİK ÇERÇEVESİNDE KÜLTÜR-SANAT SEMPOZYUMU, 2016

Bildiri, Mersin ili Tarsus ilçesi Yenice ve Bağlarbaşı köyü/mahallelerinde yaşamış ve bu yerleşim yerleriyle tanınan iki büyük âşık Sıdkî ve Nevruz’u konu edinmiştir. Her iki âşık da Dede Garkın mürşit Ocağı’na bağlı ve Kargın aşireti mensuplarıdır. Her iki âşık etrafında Dedekargın ve onunla ilgili yazılmış şiirleri aktarılacaktır. 18. yüzyılın ikinci yarısı ve 19. yüzyılın ilk yarısına kadar yaşamış döneminin güçlü ozanlarından birisi olan Âşık Sıdkî, Dedekargın aşiretindendir. Dedekargın toplulukları Oğuz’un Bozok koluna bağlı Yıldızhan’ın dört oğlundan -Afşar, Kızık, Beydili, Kargın- birisi olan Kargın boyuna mensuptur. Dedekargın aynı zamanda Anadolu’daki yedi mürşit ocağından birisidir. Ocağın merkezi Malatya’da Tohma Çayı üzerinde bulunan Dedekargın köyüdür. Talip topluluklarının bir kısmı Malatya Dedekargın köyünden ayrılarak farklı yörelere göç etmişler ancak merkezle olan ilişkileri devam etmiştir. Günümüzde Dede Garkın Ocağı temsilcileri Diyarbakır, Şanlıurfa, Gaziantep, Halep, Erzurum, Malatya, Çorum ve büyük şehirlere göç edenlerden oluşmaktadır. Aynı şekilde Dedekargın aşiretine mensup 1782–1860 yıllarında Tarsus’un Bağlarbaşı köyünde yaşamış bir başka ozan da Âşık Nevruz’dur. Nevruz da Sıdkî gibi güçlü bir ozandır. Nevruz’un şiirlerinin bir kısmı tarafımdan yayımlanmış ancak büyük bölümü cönklerde incelenmeyi beklemektedir. Her iki aşığın da aynı bölgeden olması ve aynı aşirete/dede ocağına bağlı olması dolaysıyla üzerinde ciddi bir araştırma yapılması gerekmektedir. Bu bildiride Dede Garkın Ocağı ve âşıkların ortak noktaları üzerinde durulacaktır.