Cemâlî'nin Risâle-i Durûb-ı Emsâl'i

Kerbelâ hadisesi, İslâm tarihinin hafızalarda yer etmiş en önemli olaylarından biridir. Peygamber soyundan gelen ve İslâm’ın ilk dört halifesinden biri olan Hz. Ali’nin oğlu Hz. Hüseyin’in şehit edildiği hadise, inananların gönüllerinde derin izler bırakmıştır. Zamanla edebiyatımızda “Maktel” veya “Maktel-i Hüseyin” olarak bilinen bir türün de konusunu oluşturan olay üzerine çokça eser yazılmıştır. Bu yazarlardan biri de 19. yüzyılın ilk yarısında, bugünkü Makedonya sınırları içerisinde yaşadığı tahmin edilen Remzî’dir. Kaynaklarda hakkında henüz bir bilgiye rastlayamadığımız şairin, elde bulunan ve bilinen tek eseri olan Divan’ındaki manzumelerden bazı bilgilere ulaşabiliyoruz. Bektaşî tarikatına mensup olan şairin Divan’ında yer alan Kerbelâ mersiyesi, kaside nazım şeklinde yazılmış ve 41 beyittir. Daha önce yapılmış çalışmalarda yer almayan ve Balkan coğrafyasında, Kerbelâ hadisesine dair şairinin görüşlerini dile getiren manzume incelenmiş ve diğer Kerbelâ mersiyeleriyle şekil, muhteva ve üslup özellikleriyle benzerlikleri ve farklılıkları ortaya konulmaya çalışılmıştır.

2020

Hikmet Akademik Edebiyat Dergisi, 2024

Hurûfîler, İmâdüddîn Nesîmî’den başlayarak Hurûfîlik düşüncesini Farsça’nın yanında Türkçe eserlerle de anlatmaya gayret etmişlerdir. Bunun için pek çok hacimli eser vücuda getiren Hurûfîler, küçük hacimli bazı risaleler de kaleme almışlardır. Bunlardan biri Risâle-i Fazîlet-i Sûreti’l-Fâtiha adlı eserdir. Söz konusu eser İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı Osman Ergin Yazmaları arasında 880 numarayla kayıtlı olan 59 varaklık yazmanın 42a-45b sayfaları arasında bulunup 4 varaktan oluşmaktadır. Nesih hattıyla ve nesir olarak yazılmış metnin müellifi ve telif tarihi belirtilmemiştir. Bu eser Fatiha’nın önemini göstermek, bu sureyi okuyanların cehennem ile sayısız tehlikelerden korunacağını ve pek çok sevap kazanacağını belirtmek üzere kaleme alınmıştır. Müellifin Fatiha suresine yaklaşımı Hurûfîlik anlayışına, sureyi tefsir etme metodu ise Hurûfîlerin kullandığı tevil metoduna benzemektedir. Bu çalışmada öncelikle Hurûfîliğin kısa tarihine, tanımına ve Türkçe Hurûfîlik metinlerinin gelişimine değinilecektir. Ardından Hurûfîlerin Fatiha suresini nasıl yorumladıkları, birincil kaynaklardan örnekler eşliğinde gösterilecektir. Üçüncü olarak Risâle-i Fazîlet-i Sûreti’l-Fâtiha adlı risalenin içeriğinden bahsedilecek, metin yorumlanacaktır. Risalenin diğer Hurûfî eserleriyle ortak ve farklı yönlerinden bahsedilecek, böylece bu metnin Hurûfîlik literatürü açısından nasıl bir yer işgal ettiği belirlenmeye çalışılacaktır. Son olarak metnin transkripsiyon alfabesine çevirisi ve orijinal hâli makalenin sonuna eklenecektir.

2011

Kur'an'in indigi donemde okuma yazma bilenlerin sayisi cok azdi. Arap yazisi gelismemisti. Noktalama ve hareke isaretleri yoktu. Bu sebeple Peygamberimiz muslumanlara bazi kelimeleri farkli sekillerde okumalarina musaade ediyordu. Kiraat konusu mustesriklerin cok elestirdikleri konularin basinda gelmektedir. Kur'an'da cemel ve cumulat kelimeleri deve anlamina geldigi gibi, farkli okunuslarla halat, ip, kutuk anlamlarina da gelmektedir. Biz bu makalede bu kelimelerin farkli okunus ve anlamlari uzerinde duracagiz.

Revak Kitabevi, 2014

Seyyid Seyfullah Külliyâtı’nın ikinci cildi olan Risâleler, modern insanın âşina olmadığı kadim bilgiler, müellifin ledünnî şerhleri ve bizzat tanıdığı zevât hakkındaki hatıraları ile okuyucuyu başka bir dünyanın içine sürükleyecektir. Çalışmada yer alan dört risâleden ilki, Seyyid­lik Şerefi adlı risâle olup, seyyidlere ve ümmete nasihatler içermektedir. Eserde, kimi zaman tarihi olaylara, kimi zaman da âyet ve hadîslere dayanılarak edilen nasihatlerin yanı sıra, seyyidlere karşı yapılan eleşti­rilere de cevaplar verilmektedir. İkincisi, Vahdet-i Vücûd’un Anahtarı adlı risâle olup, vahdet-i vücûd konusuna giriş niteliğin­dedir. Varlık mertebelerinin son derece sistematik ve akıcı bir dille özet­lendiği risâle, meraklısı için pek çok konunun perdesini aralamada anah­tar vazifesi görecektir. Üçüncüsü, Taç Risâlesi olup, Nizâmî tâcının özellikleri hakkında bilgi vermektedir. Risâlede, tarîkat cihazlarıy­la özellikle taçlarla ilgilenenler için dikkat çekici bilgiler bulunmaktadır. Dördüncüsü ise, Mârifetler Risâlesi olup, o dönemde yaşamış bazı şeyhlerin hatıralarının yanı sıra, tevhîd, salavât, dünya, kader, ölüm gibi konularda irfanî yorumlar sunmaktadır.

Yerel Tefekkürden Evrensel Düşünceye: Cemil Meriç, 2021

2016

Bilginin mahiyeti ve kaynagi problemi ile hakikat problemi felsefenin daimi problemleridir. Islam felsefesinde epistemolojik sorusturma oncelikle algi hakkinda ve algi, algilanan nesne ve algilama arasindaki uclu etkilesim hakkindadir. Bilgiyi, algilanan nesnenin ruhtaki “iluzyonunun” gercekligi ya da nesnenin ruhtaki ozunun mevcudiyeti olarak izah eden Messa‘i (Peripatetik) anlayisi, toz ve ilinek arasinda kategori karmasasina neden olmaktadir. Bu nedenle cevaben, koreleasyona bagli deger, formlarin gorulenmesi, algilanan ozlerin ruhta bolunmezligi gibi baska bilgi kuramlari ortaya konuldu. Islam dunyasinda bu konuyla dogrudan ya da dolayli olarak ilgilenmis olan bir dizi dusunur sayilabilir; bunlardan birkaci Fârâbi, Ibn Sinâ, Suhreverdi, Fahrettin Râzi, Nasir Tusi, Ali Tusi, Ali Kuscu, Hocazâde, Desteki, Erdebili, Devvâni, Kemal Pasazâde, Molla Sadrâ, Lâhici, Ismail Gelenbevi ve R. Ali Tebrizi’dir. Biz bunlar arasinda ozellikle N. Tusi, A. Tusi, Devvâni, Erdebili ve Gelenbevi uze...

Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 2022

Türk İslâm edebiyatında; tevhid, münâcât, na't, siyer, şemâil, kısas-ı enbiyâlar gibi birçok dinî tür bulunmaktadır. Kimi eserler sadece bir tür üzerinde yoğunlaşırken kimi eserlerde ise birden fazla türü bir arada görmek mümkündür. Cenâbî'nin (ö. 1590) Cevâhirü'l-Garâib fî Tercemeti Dürri'l-Acâib adlı telif-tercüme eseri de birçok dinî türü ihtiva etmektedir. Eser içerisinde siyer, şemâil, peygamber kıssaları gibi birçok dinî türe ait konular bulunmaktadır. Hz. Peygamber'in fizikî ve ahlâkî özelliklerini ifade eden şemâil bölümü diğer bölümlere göre daha hacimlidir. Bu çalışmada, Sultan III. Murad'ın (1574-1595) emriyle telif-tercüme edilen Cenâbî'nin Cevâhirü'l-Garâib fî Tercemeti Dürri'l-Acâib adlı eserinin tanıtımı yapılmıştır. Çalışmada ilk olarak müellifin hayatı, edebî kişiliği ve eserleri hakkında bilgiler verilmiştir. Ardından çalışmaya konu olan Cevâhirü'l-Garâib'in tespit edilen nüshaları, nüshalar arasındaki benzerlikler ve farklılıklar gösterilmiştir.

Tarih Okulu Dergisi, 2019

Selçuklu Devleti’nin yıkılmasından Osmanlının kuruluş dönemini kapsayan, XIII-XV. yüzyıllar arası Beylikler Döneminde Oğuzların dili artık bir yazı dili olmaya başlamış, çok sayıda telif ve tercüme eserler verilmeye başlanmıştır. Beylikler döneminde genel olarak dinî, tasavvufî ve ahlâkî eserlerin tercümesi yapılırken hem manzum hem de mensur eserler verilmiştir. Bu eserler arasında geçmeyen ve bugüne kadar kayda geçmemiş bir mesnevi de Seyfü’l-Mülûk ile Bediü’l-Cemâl hikâyesidir. Türk Dil Kurumu Kütüphanesi’nde bulunan Yazma 596 numarada kayıtlı yazmanın ilk kısmında yer alan mesnevi, Seyfü’l-Mülûk ile Bedi‘ü’l- Cemâl hikâyesidir. H. 874/ M. 1470 tarihinde istinsah edilmiş olan bu hikâyenin ilk telif tarihi ise mesnevinin sonunda H. 843/ M. 1439 olarak verilmiştir. Yazma, gerek konusu itibariyle gerekse hem telif hem istinsah tarihi 15. yüzyıl olması itibariyle eşsiz bir eserdir. Bu makale, 1001 Gece Masalları arasında yer alan hikâyelerden birinden ibaret olan mesneviyi konu alan yazmanın tanımından ibarettir. From the downfall of the Seljuk Empire to the forming of the Ottoman Empire, XIIIXV centuries was the time Oguz Language was recognized as a written language, translated and referenced in foreign literature. In this period, many sufi, religious and moral works were translated, as well as new poetry and prose works. Seyfü’l-Mülûk and Bediü’l-Cemâl story was one of those mathnawis, although it was not recorded among other works. The Seyfü’l-Mülûk and Bedi‘ü’l- Cemâl story is a masnavi located under the label Manuscript 596 in Turkish Language Association (TDK) Library. It was originally written in 1439 (843 Islamic calendar), but its first copy was made in 1470 (854 Islamic calendar). The manuscript, considering it was written and copied in the 15th century, is a unique piece. This article is an introductory on this manuscript, which is one of the stories from The One Thousand and One Nights.

SEYFÜ’L-MÜLÛK İLE BEDİ‘Ü’L-CEMÂL HİKÂYESİ (15. yüzyıl Anadolu Rivâyeti), 2020

2010

In this article, Karbala event which has an important place in the Islamic history has been studied with its reflection on Journal of Cem, one of the leading periodicals of Alawis who mourn in Karbala’s anniversary, mourning along with Muharram fast. It is found that the approaches to the Karbala are emotionally and that use of the written sources is scanty and some serious contradictions might be observed dealing with the historical events as well as the approaches to them.

Türkiye İlahiyat Araştırmaları Dergisi

İntihal /Plagiarism: Bu makale, en az iki hakem tarafından incelenmiş ve intihal içermediği teyit edilmiştir. / This article has been reviewed by at least two referees and scanned via a plagiarism software.

2019

ÖZ Başta Kur'an, hadis ve tasavvuf olmak üzere çok geniş kaynaklardan beslenen Divan edebiyatı, dünyanın en zengin ve ilgi çekici edebiyatlarından biridir. Divan şairlerinin düşünce dünyası üzerinde çok derin tesirler bırakan tasavvuf şüphesiz bu edebiyatın en önemli kaynakları arasındadır. Osmanlı toplumunda şiir, düşüncenin aktarıldığı en önemli vasıtalardan biridir. Tasavvufî düşüncede insan ilahî tecellilere mazhardır ve o, Allah'ın isim ve sıfatlarını en güzel bir şekilde aksettiren bir "ayna" konumundadır. Sahih hadis kaynaklarında insanın 'Rahmân' ya da 'Hak' suretinde yaratıldığını ifade eden hadis-i şerifler de bu düşünceyi kuvvetlendiren amillerdir. Bu çalışmada dînî ve tasavvufî düşünceden hareketle insanın ilâhî tecellilere mazhar oluşunun dîvan şairlerimiz tarafından sanat zemininde nasıl ifade edildiği incelenmiştir. <br> ABSTRACT The Expression of the Divine Beauty that was Manifested in the Human Mirror in the Tongues of our Di...