Ağrı-Doğubayazıt Yöresi Dokuma Beşik Örnekleri

Ağrı, one of the border provinces of Eastern Anatolia, has the effects of different cultures as it is located on an important transit route between Asia and Europe. One of the areas where these effects are best observed is traditional handicrafts. Local saddlebags, whose raw material is wool and have a very rich variety, have a unique place in traditional handicrafts. Carrying the influences of Kars, Caucasus, Van, Bitlis and Western Iran with their motif and composition features, these effects are not direct, but transformed into motifs and compositions specific to the region by changing their form, and gained characteristic features. With the change in the lifestyle in the region, the saddlebags, which are no longer touched and are erased from the memory of the local people, will be re-touched and marketed as touristic goods, on the one hand, it will activate the female workforce and will provide income to the local people, on the other hand, it will ensure that our cultural heritage is preserved and transferred to future generations.

Art-Sanat, 2021

Gecmisten gunumuze kadar insanoglu hayatini surdurmek ve ihtiyacini karsilamak uzere tekstil urunleri gelistirmis, dokumalarin yuzeylerini cesitli bicimde suslemistir. Orta Asya’dan bugune âdeta bir motif birikimi olusmus ve dokumalarda tekrarlanarak varligini devam ettirmistir. Insanlar Tanriya inanc ve bagliliklarini cesitli sekillerde belirtmek amaciyla yazilar ve semboller kullanmislardir. Semboller, dusuncelerini dokumalar uzerine yansitan dokuyucunun ayni zamanda dili olmustur. Dogu Karadeniz Bolgesi, gunluk hayatta ihtiyac dogrultusunda uretilen hem kullanim acisindan hem de uzerindeki motifleri bakimindan zengin cesitlilik gosteren geleneksel dokumalarin yapildigi cografyalardan biridir. Hayati kolaylastiran urunler; yer yaygisi, yolluk, sedir ortusu, yastik, duvar sergisi, cuval, cul, besik ortusu, ip, heybe, canta gibi hali ve duz dokumalar ile peskir, pestamal, omuz sali, ehram olarak kullanilan kumas dokumalardir. Dokumalar uzerinde yer alan motiflerin zengin bir kultur ...

DergiPark (Istanbul University), 2022

Çeyiz hazırlama geleneği Anadolu kültüründe kız çocuğun doğumuyla başlamakta ve evlendiği güne kadar devam etmektedir. Halk arasında yaygın olarak kullanılan "Kız beşikte, çeyiz sandıkta" sözü de bu geleneği en iyi şekilde anlatmaktadır. Genel anlamda bir genç kızın çeyizinde, evlendiğinde günlük yaşamı içerisinde ihtiyaç duyacağı, mutfak eşyası, yatak, yorgan, çeşitli örtüler, halı ve düz dokuma teknikli yaygı, yastık, minder, çuval ve heybe gibi çeşitli dokumalar yer almaktadır. Bu çeyizlik olarak hazırlanan eşya ailenin ekonomik durumu ile bağlantılı olarak farklılık gösterdiği gibi aynı zamanda yöresel anlamda da gelenek ve göreneklere bağlı olarak bazı değişiklikler barındırmaktadır. Her aile kendi maddi imkânları doğrultusunda ve yaşadığı çevrenin sözlü geleneği çerçevesinde çeyiz hazırlığını tamamlamaktadır. Her ne kadar farklılıklar olsa da Anadolu'nun hemen her yöresinde çeyizlik eşyanın başında dokumalar yer almaktadır. Ancak günümüzde gelişen teknoloji, değişen yaşam koşulları ve moda gibi faktörler, çeyiz hazırlama geleneğinde ve çeyizde yer alan eşyada değişiklik olmasına neden olsa da çeyiz hazırlama, kültürel bir değer olarak birçok yörede sürdürülmektedir. Bu çalışmada, Mucur yöresinde evlilik çağına gelmiş genç kızların çeyizinde yer alan dokumaların, kullanım amaçlarına göre çeşitlerinin tespit edilmesi ve bu dokumaların boyut, renk, motif ve desen özellikleri açısından incelenerek belgelenmesi ve tanıtılması amaçlanmıştır. İnceleme sonucunda, yöre çeyiz geleneğinde 6'lı halı yastık takımının öncelikli olarak bulunduğu ve beraberinde de duvar halısı/kilimi, seccade, namazlağı ve çuval dokumaların yaygın olarak yer aldığı belirlenmiştir.

ARIŞ, 2019

WEAVING SAMPLES IN SOME VILLAGES OF ÇORUM Our weavings, which are the visual foundations of our cultural heritage, come in different forms in different cities, town sand villages of Anatolia, in different colors, motif sandusage. The rawmaterial, which shows differences in the region, is the main factor that determines the colors, motif sand the usage. Being advanced in breeding is a separate positive element forthepurpose of weaving. The hair of animals are benefited as well as their meat and milk. In addition to the color and motif rich weavings, bristle weaveing shave a large place in Anatolia. They are more modest than other types of weavings, and they are variable in terms of limited color alternative sand being functional. According to the field survey conducted throughout Çorum, they are not made in the villages today. However, the existing hair weavings are still used. In this article, the hair weavings which have been reached in some of the villages of Çorum have been examined by taking into consideration the color, motif, raw material and usage. In the 10 samples that were examined, mostly the natural color of the hair, the bar motif dividing the floor periodically, the braiding and fringe technique as the edge cleaning technique were applied. They vary for usage as food and market bag, pouch, ground cloth, phyllo handkerchief, tablecloth, smock, tent cover and cereal sack.

Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 2020

Öz: Dokumacılık, insanlık tarihiyle başlayıp ihtiyaçlar gereği ortaya çıkan ve zamanla gelişip geçmişin izlerini de bünyesinde barındırarak günümüze kadar gelen bir sanattır. Anadolu'da her bölgenin dokuması geleneksel ve bölgesel özellikler taşımakta, yaşam kültürü, inançları, iklimi, kullanılan malzemenin bölgede bulunurluğu, ipliklerde kullanılan ve doğal boyalardan elde edilen renkler, üzerlerinde yer alan motifler, kullanım amacı vb. birtakım unsurlar belirleyici olmaktadır. Çalışma sahası olan Doğu Karadeniz Bölgesi, bu özelliklere sahip dokumaların bulunduğu ve geleneksel yöntemlerle, el tezgâhlarında yapılan bu dokumaların örneklerini bize sunmaktadır. Doğu Karadeniz Bölgesi'nde yapılan saha çalışmalarında; Artvin ve Bayburt'ta ehram, Giresun'da Tamzara dokuması ile Tirebolu bezi, Rize'de Rize bezi (feretiko), Trabzon'da ise keşan dokuma ve futa peştamal, Trabzon ketanı (bezi) ya da tevek adı verilen bez dokumaların yapıldığı tespit edilmiştir. Bölgede bulunan bu dokumalar benzerlik ve farklılıklarıyla ele alınarak değerlendirilmiştir.

Motif Akademi Halk Bilimi Dergisi

El dokumacılığı, insanların yaşadıkları ortamda buldukları malzemeleri kullanarak doğa koşullarından korunma ve ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla başlamış, yüzyıllık serüveni içerisinde gelişerek kültürel kimliğimizin birer parçası olmuştur. El dokumacılığı içerisinde önemli bir yere sahip olan düz dokumalar da ticari kaygı güdülmeden ihtiyaca yönelik üretilmiş, dokunan topluluğun ve dokuyanın gelenek, görenek, duygu ve beğenilerini yansıtan ortak bellek ürünleri olmuştur. Düz dokumalar; halı dışında kalan havsız, kilim, cicim, zili (sili) ve sumak adıyla anılan dokumalardır. Araştırma kapsamına alınan Denizli iline bağlı çal ilçesi de düz dokuma örneklerinin azda olsa rastlandığı ilçelerden biridir. Araştırmada Çal'ın kabalar köyünde bulunan düz dokuma örneklerinin; boyut, kullanılan malzeme, teknik, renk ve yanış adları açısından incelenerek tespit edilmesi ve kayıt altına alınması amaçlanmıştır. Bu amaçla yöreye gidilmiş, köyde dokunduğu tespit edilen kilim, torba, heybe ve çuvalların fotoğrafları çekilmiş, bu dokumaları ellerinde bulunduran bireylerle karşılıklı görüşme yöntemi kullanılarak dokumalarla ilgili verilere ulaşılmıştır. Araştırma sonucunda yörede düz dokumaların artık dokunmadığı, dokumayı bilen birey sayısının gittikçe azaldığı, incelenen örneklerde kullanılan dokuma ipliklerinin yün ve pamuk karışımı olduğu, dokumada kullanılan yanış adlarının yeni nesiller tarafından hatırlanmadığı, incelenen kilimlerin desenlerine göre; "çakmacık, dört göllü, kırık yanışlı ve üç kuyulu" olarak adlandırıldığı tespit edilmiştir.

Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü dergisi, 2004

Tam olarak nerede ortaya çıktığı bilinmeyen dokumacılık sanatı, insanlık tarihi ile birlikte uzun bir süreç geçirmiştir. Tarih boyunca çeşitli medeniyetlerin egemen olduğu, 11. yy.'dan itibaren de Türklere vatan olan Anadolu, dokumacılık sanatının yaşatıldığı önemli merkezlerdendir. Yurdumuzdaki dokumacılığın yapıldığı yöreler araştırıldığında, her bölgenin kendine özgü karakteristik özellikleri az veya çok taşıdığı görülür. Sarız (Kayseri) yöresi de Anadolu'nun önemli dokumacılık merkezlerinden birisidir. Hayvancılık, yöre halkının temel geçim kaynakları arasında yer almaktadır. Koyunlarının yünleri yöre halkı tarafından kırkılıp, eğirilerek iplik elde edilmiş ve dokumalarda kullanılmıştır. Yörede yetişen, boyar madde içeren bitkiler dokumada kullanılacak iplerin boyanmasında kullanılmıştır. Sarız yöresine ait dokumalar arasında havlı dokuma olarak bilinen halı tekniğindeki dokumaların bölgede hiç kullanım alanı olmadığı görülmüştür. Düz dokuma yaygılar ise genellikle ilikli, iliksiz kilim ve cicim tekniklerinde dokunmuştur. Zili ve sumak tekniğinde dokuma sayısı azdır. Kilim tekniği daha çok yer ve duvar yaygılarında, sedir/kanepe örtülerinde tercih edilmiştir. Yük perdesi, çuval, heybe , iğlik, oklavalık, yastık türündeki dokumalarda ise cicim tekniği, cicim ve kilim tekniği veya cicim, zili, kilim, sumak teknikleri bir arada kullanılmıştır. Sarız yöresi düz dokumalarının kullanım alanları; duvar yaygısı, yük perdesi, yüklük örtüsü, ahretlik dokumalar, sedir/kanepe örtüleri, yastık, çuval, heybe, ita, iğlik, oklavalık vb. şeklindedir. Duvar ve yer yaygıları, genellikle iki şak (kanat) olarak ayrı ayrı dokunmuş ve daha sonra dikilerek birleştirilmiştir. Dokumalar sarma tezgâhta dokunduğundan boyları uzundur.

Art-e Sanat Dergisi, 2014

Anadolu'da dokuma kültürünün köklü bir gelenek oluşturduğu önemli merkezlerden birisi de Muğla ilidir. Dokumalarının sahip olduğu kendine özgü renk, motif ve desen özelliği ile ayrı bir yeri olan yörede, el dokuması halıcılık ve düz dokumacılık Bodrum, Fethiye ve Milas ilçeleri başta olmak üzere birçok ilçe ve onların köylerinde yaygın olarak sürdürülmektedir. Milas halısı, Kaya halısı, Bodrum kilimleri, Eldirek kilimleri, Seydiler kilimleri Muğla'nın bilinen dokumalarından bazılarıdır. Anadolu insanının günlük yaşamı içerisinde geçmişten bugüne önemli bir yer tutan bu dokumalar döşeme, yer yaygısı, yük sarma, taşıma, depolama vb. birçok kullanım amacı için üretilmişler ve dokumacının yaşamını kolaylaştırmışlardır. Bu çalışmada da Muğla ve yöresinde, geçmişten bugüne üretilen ve günlük yaşam içerisinde kullanımı halen geçerliliğini koruyan depolama ve taşıma amaçlı dokumalar incelenmiştir. Bu amaçla üretilen heybe, torba (çanta), çuval ve mafraş gibi dokumalar kullanılan hammadde, dokuma tekniği, renk, motif ve desen özellikleri açısından değerlendirilerek yöre kültüründeki yerleri açıklanmıştır. Yeşil, mavi, kırmızı, kınalı sarı, pembe, mor ve beyaz dokumalarda kullanılan renklerdir. Gül bahçe, koçboynuzu, turna, pıtırak, koyungözü dokumalarda genellikle rastlanan motiflerdir.

Erdem

Son yıllarda halı ve düz dokum a yaygılara karşı giderek artan ilgi m addi kaygıları ön plana çıkarm ış, böylece yeni ve geleneksellikten uzak d oku m a lar ü retilm eye başlanm ıştır. G elenekselliğe karşı aşırı talep nedeniyle, köylü lerin elindeki eski dokum alar, takas usulü ile seyyar satıcılık y apan k işiler ta rafınd an talan edilm iştir. Bu talandan nasibini alan Em irdağ Bölgesi, yin e de d okum a geleneğini sürdüren A nad olu 'nu n sayılı m erkezlerind en biridir. Büyük bir bölüm ü Ege B ölgesinde kalan, A fyon iline bağlı Em irdağ gü neyd e Bolvadin, güney doğuda Sultandağı, doğuda Konya, batıda m erkez ve kuzeyd e E skişehir ile çevrilidir. Engebeli bir çok düzlüklerden m eydana ge len E m irdağ'ın, denizden yüksekliği ortalam a 950 m etre ile 850 m etre arasın da d eğişm ekted ir.1 (Resim 1) Bölgede, kırsal kesim de yaşayan halkın geçim kaynağı tarım ve h ayv an cılığa dayanm aktadır. Y örede birkaç köy dışında y aylacılık geleneği eski ö n e m ini yitirm iştir. B ugün bir kaç köy dışında terk edilen d oku m acılık geleneği, son yıllarda tekrar canland ırılm aya çalışılm aktadır.

Kıbrıscık Araştırmaları ve Halk Kültürü, 2021