Karaman Mevlevi Mezar Taşları

Karaman'da Hadimi'ler, 2016

Hadimî Hazretlerinin Karaman'a müftülük yapmış torunu Abullah Hasîb Efendi, kardeşleri, çocukları ve torunlarına ait 14 adet mezar taşı, bu makalede toplanmıştır. İçlerinde müftü, vali, mevlevi, darulhilafe muallimi var. Çok genç yaşta hastalıktan vefat edenler de. Mezar taşlarının genel tanımı yapılarak kitabe metni dil içi çevirisi ile beraber bu çalışmada verilmiştir. Hadimilerin Karaman kolu "şeber", ve "eren" soyadı ile devam etmektedir.

Akademik Sayfalar, 2022

Karaman is an important city in the Mevlevi order. Karaman Mevlevihanesi, the first dervish lodge established after Konya. One of the cultural heritages left by the Karaman Mevlevi Lodge, which has been operating for 615 years, is the Mevlevi tombstones. The oldest of these is the tombstone of Lubbuhu Ahmed el-Mevlevi dated 1374. Who Ahmed el-Mevlevi is, the type, writing, material and ornamental features of the tombstone are discussed in this article. Karaman Mevlevilik'te önemli bir şehir. Konya'dan sonra kurulan ilk dergah Karaman Mevlevihanesi. 615 yıl faaliyet gösteren Karaman Mevlevihanesi'nin günümüze bıraktığı kültürel miraslardan biri de Mevlevi mezar taşları. Bunların en eskisi Lubbuhu Ahmed el-Mevlevi'nin 1374 tarihli mezar taşıdır. Ahmed el-Mevlevi'nin kim olduğu, mezar taşının tip, yazı, malzeme ve süsleme özellikleri bu yazıda ele alınmıştır.

İmaret, 2016

1. Uluslararası Türk-İslam Mezar Taşları Kongresi, Kuşadası/Aydın, 2018

ÖZET Genel görünümleriyle kümbetlerin mezar taşlarına uyarlanmış modelleri gibi duran bu tipin mezar taşları altıgen prizmal gövde, ara bölüm ve konik başlık biçiminde yapılmıştır. Karaman’da bu biçimde 15 adet altıgen prizmal mezar taşı tespit edilmiştir. Bulundukları yerler; Hacı İsmail Tekkesi, Yunus Emre Camii Haziresi, Şehir ve Gazalpa Mezarlıkları, Karaman Müzesidir. Ayrıca Karaman Kalesi burç ve bedenlerinde de 10’u aşkın altıgen prizmal mezar taşı görülmüştür. Süs amaçlı başlıkları dışarı taşırılmış bu mezar taşlarının çıkarılıp incelenmesi durumu olmadığından sadece burada sayısı verilmekle yetinilmiştir. Tipinin en gelişmiş örneği Karaman Müzesi bahçesindedir. Genel görünümü ile altıgen prizmal mezar taşları ile aynı bu mezar taşı; silindirik gövdesiyle bu tipin dışına çıkmaktadır. Gövdesine sekiz adet dikey pano işlenmiştir. Altıgen prizmal mezar taşları başlıklarına göre terkli takkeli, rumi ağlı, geometrik ağlı ve külahlıdır. Bir örneği mermer diğerleri tüf malzemelidir. Şehir mezarlığındaki bir mezar taşı ile müzedeki üç mezar taşı kitabelidir. Tarihlisi tespit edilememiştir. Tarihlendirmede metin kalıpları, yazısı, bulundukları hazire, mezarlık ve tarihi yapı ile yanlarındaki başka tip tarihli mezar taşları karşılaştırma unsuru olarak değerlendirilmiştir. Ayrıca çok benzemelerinden dolayı kümbetlerin yoğun yapıldığı 12.-13. yylara bakarak bu mezar taşlarının 1250-1350 tarih aralığında yapıldığı kanaatine varılmıştır. Türkiye’de tek örneği Karaman’da tespit edilen altıgen prizmal mezar taşları literatüre ilk kez girmektedir. Anahtar Kelimeler: Kümbet biçimli, altıgen prizmal, tüf, mermer, eşkenar dörtgen ağlı, rumi ağlı, sülüs, terkli takkeli, terksiz takkeli, zencirek ABSTRACT These types of tombstones, with their overall appearance, are like models adapted to the tombstones of the cupolas. They are made in the form of hexagonal prism body, intermediate section and conical head. In this way, 15 hexagonal prism tombstones were identified in Karaman. Where they are located; Hacı İsmail Tekkesi, Yunus Emre Mosque, City and Gazalpa Cemeteries, Karaman Museum. In addition, more than 10 hexagonal prism gravestones were found in the bastions and bodies of Karaman Castle. Since these grave stones were not removed and examined, only the number of these tombs was given. The most advanced example of its type is in the garden of Karaman Museum. The general appearance of this tombstone is the same as the hexagonal prism tombstones, but the cylindrical body of the stone is different from this type. On its body, Eight vertical panels were processed. In one example marble is used and tuff material was used in others. A tombstone in the city cemetery and three tombstones in the museum have epitaphs. The date has not been determined. In the dating, text molds, inscriptions, cemetery and historical building and other types of tombstones dated to them were evaluated as comparison elements. Moreover, because of their dense ornements by looking at the 12th-13th centuries during when the domes were densely built, it is believed that these tombstones were built between 1250 and 1350. Unique sample of hexagonal prism tombstones in Turkey detected in Karaman is the first to enter the literature. Keywords: Cupola, hexagonal prismal, tuff, marble, calligraphy.

Belleten, 2016

idaresinde farklı dine ve kültüre mensup toplumların bir arada yaşadığı sade bir kasaba kimliğiyle öne çıkar. Bütünü teşkil eden nüfusun ihtiyaçlarına yönelik dini ve sosyal binalarla donatılan Kula, sahip olduğu kültür mirası ile farklı inançlara sahip toplumların sanatsal değerlerini halen günümüze yansıtabilen önemli bir kenttir. Kula'nın kültürel mirası içinde dönemin sosyo-kültürel yapısına ışık tutan kayda değer bir olgu da mezar taşlarıdır. Ait olduğu dönemin ve zümrenin sanatsal beğenisini yansıtan süslemeleri ve tarihi birer belge niteliğindeki kitabeleri bu eserleri önemli kılar. Kula ile ilgili daha önceleri de bazı çalışmalarımız olmuştu 2. Bu yazımızda Kula'da yeni tespit edilen Karamanlıca yazılmış bir grup mezar taşını ele almaktayız. Mezar taşlarını tanıtmadan önce Karamanlılar ve Karamanlıca hakkında bir takım öz bilgiler vermeyi lüzumlu buluyoruz. Bu hususta evvelce kapsamlı araştırmalar yapılmıştır 3. Etnik menşei tartışılan bu topluluğun adından "caramanos"

Turk Dunyasi Dergisi, 2017

Bu makalenin amacı bu kültür mirasının okunup değerlendirilmesidir. Bazıları kırık veya yıpranmış durumda olan 82 mezar taşı yerinde görülmüş, okunmuş ve fotoğrafları çekilmiştir. Mader-i Mevlana (Aktekke) Camisi haziresinde bulunan en eski tarihli mezar taşı, hicri 775 (m. 1374.) yılana aittir. Mezar taşlarından 5 tanesi, tam tarihlidir. 6 adet mezar taşında her hangi bir tarih kaydı yoktur. 25 mezar taşının kitabesi sülüs, 8 mezar taşının kitabesi talik ve bir mezar taşının kitabesi rik'a ve Latin alfabesi ile yazılmıştır. Haziredeki mezar taşlarının 5 tanesinde dil Arapça, 29 tanesinde Türkçedir.

Asos Journal, 2023

Bu çalışmada Karaman Müzesine satın alma yoluyla kazandırılan on dört adet taş kap değerlendirilmiştir. Çalışma kapsamında altı alabastron, bir thymiaterion, beş havan ve iki havaneli olmak üzere toplam on dört taş kap incelenmiştir. İki alabastron Miken tipi, dört alabastron klasik Attik tipinde yapılmıştır ve malzemesi alabasterdir. Alabastronlar koku kabı olarak kadınlar ve erkekler tarafından kullanılmıştır ve mezarlara ölü hediyesi olarak da bırakılmıştır. Thymiaterion tapınaklarda, saraylarda, evlerde ve nekropollerde ayinler sırasında kullanılan tütsü kabıdır. Aynı zamanda hoş kokular yayması amacıyla kadınlar tarafından günlük yaşamda evlerde kullanıldığı bilinmektedir. Günlük yaşamda tahılların ve bitkilerin dövülmesinde veya ezilmesinde taştan yapılmış havan ve havanelleri tercih edilmiştir. Bu kaplar beslenme kültürünün yanı sıra tıpta ilaç ve merhem hazırlamada, kozmetikte krem ve koku yapımında, zeytin işliklerinde presleme sonrası zeytinyağı aktarılmış, şarap işliklerinde ise şıranın bekletildiği kap olmuştur.

2019

İş bu tez çalışması, miladi XIII. yüzyılın ikinci yarısında kurulduğu ve yayılmaya başladığı kabul edilen hazreti Mevlana'ya ithafen "tarîkat-ı 'aliyye-yi Mevlevîye, tarîkat-ı 'aliyye-yi hazret-i Mevlânâ, tarîkat-ı hazret-i Mevlevîye" olarak bilinen tarikatın İstanbul'daki ilk sistemli yapısı sayılabilecek Galata Mevlevihanesi'nin mezar taşlarını konu edinmektedir. XVII. yüzyıldan sonra devlet müessesesi haline geldiği kabul edilen tarikatın, merkezi Konya olmasına rağmen İstanbul Mevleviliği, Konya dergâhının yenileşme hareketlerine muhalif duruma düşmesi sonucu önemini artırmıştır. Bu tarikata dair elimizde kalan kaynak grupları arasında yer alan ve çalışmaya konu olan Galata Mevlevihanesi mezar taşları, tarikatın literatürü gibi kaynak grubu arasında olması bakımından önem arz etmekte, söz konusu dergâh ve İstanbul Mevleviliğinin de hafızası konumundadır. Çalışmada, mezar kitabeleri penceresinden dergâh hakkında bir fikir edinme ve kaybolma tehlikesi bulunan kitabelerin literatüre kazandırılma gayesi ve değerlendirme safhasıyla da bu alanda yapılan çalışmalara katkı sağlamak amaçlanmaktadır.

Mütefekkir

MEVLÂNÂ MÜZESİ HAZİRESİNDEKİ MEZAR TAŞLARINDAN ÖRNEKLER Öz Mevlânâ Müzesi haziresindeki mezar taşlarından örneklerin bulunduğu bu çalışmada, hazirede yer alan 71 adet mezar taşından 16 tanesi ele alınmıştır. 71 adet mezar taşının incelenmesinin bu makaleye sığdırılmasının mümkün olmaması nedeniyle, başlık, form ve süsleme özellikleri açısından tekrara girmeyen ve nitelikli olan 16 mezar taşı kataloğa dâhil edilmiştir. Katalogda bulunan örneklerin tümü fotoğraflanarak belgelenmiştir. Mezar taşlarının kitabeleri okunmuş, başlık tipleri, formları ve bezeme özellikleri ele alınarak Türk mezar taşı sanatı içindeki yerleri belirlenmeye çalışılmıştır. Konya Mevlânâ Dergâhı Müze'ye dönüştürüldüğünde dergâhın haziresinde bulunan mezar taşları yerlerinden sökülerek mezarlık alanı bozulmuştur. Mezar taşları müzeye kaldırıldığında bazı mezarların baş ve ayak taşları birbirine karışmıştır. Mevlânâ Müzesi'nde bulunan taşların büyük bir kısmı da yalnız baş taşıdır. Buna göre günümüzdeki hazirede yer alan mezar taşlarından 10 tanesi toprak mezar taşı, 2 tanesi çerçeveli mezar taşı, 3 tanesi kapak taşlı mezar ve 1 tanesi de Sandık(lahit) tipi mezar taşıdır.

2016

Kültür ve medeniyet varlıklarımızın önemli bir kısmını teşkil eden mezarlıklar her geçen gün bilinçsizce yok edilmektedir. Meyyitin hatıralarını, dünyalık rütbesini, kimliğini tanıtmak gibi birçok fonksiyonu olan mezar taşları aynı zamanda birer sanat abidesidir. Bu sanat abideleri her geçen gün daha da azalmaktadır. Mezar taşlarındaki şiirsel ifadeler dönemin edebiyat diline bir nebze de olsa ışık tutarken, taşlardaki yazının istifi ve yazının mezar taşına hakkedilmesi de sanatkarın ustalığını ortaya koymaktadır. Geçen yüzyılda gerek yol açma çalışmaları gerekse iskân yerleri açılması sonucu mezarlıklarımız tahribata uğramıştır. Mezar taşları bazen kapı veya pencere lentosu olarak kullanılırken, bazen ise yapıların temel malzemesi