Yörük Fikralarinda Eski̇ Türk İnaniş Ve Gelenekleri̇ni̇n İzleri̇

İnsan yeme içme gibi fizyolojik ihtiyaçlarını karşılarken çeşitli nesnelerden istifade eder. Bunların önemli bir grubunu maddi kültür varlıkları arasında sayılan kap kacaklar oluşturur. Doğal ya da işlenmiş maddelerin kullanılması ile üretilen sini, sahan, tulum, kaşık gibi mutfak eşyalarını ifade eden kap kacak, Anadolu topraklarını mesken tutan ve geleneksel yaşam biçimlerini sürdüren Yörükler tarafından kullanılmaya devam edilen unsurlardır. Tuluklar, kazanlar, çomçalar, siniler farklı malzemeler ve araçlarla yapılan mutfak eşyalarıdır. Yörüklerin tarihini, yaşam biçimlerini ve kullandıkları dokumaları içeren çok sayıda yayın olmakla birlikte gündelik hayatlarında önemli yeri tutan kap kacaklarla ilgili detaylı bir çalışma yok denecek kadar azdır. Bu makalenin amacı, Yörük yaşamının önemli unsurları arasında yer alan kap kacakları tanıtmaktır. Çalışmada gözlem, doküman analizi gibi nitel araştırma yöntemlerinden yararlanılmıştır. Konu kapsamına giren malzeme alan araştırmaları ile tespit edilmiş, fotoğrafları çekilmiş ve belgelenmiştir. Ananelerine bağlı yaşam biçimini sürdüren Yörüklerde geleneksel kap kacak kullanımına devam edildiği ve yozlaşmanın yok denecek düzeyde olduğu, buna mukabil yerleşik hayata geçen ve Türkmen olarak tanımlanmaya başlanan toplulukların ise seri imalat ürünlere yöneldikleri anlaşılmaktadır.

Erciyes Üniversitesi, II. Kayseri ve Yöresi Bilim, Kültür ve Sanat Sempozyumu, 10-13 Nisan 2006, s.1-26., 2006

Bu makalede işlenen üç kaynak, Batı Uygur Krallığının (9.-14. yy.) iki başkentinden biri Hoço'da kaleme alınmıştır: Biri şimdi Petersburg'da bulunan runik yazılı bir yazma parçası, diğeri Uygur yazısıyla 9. yy.'ın başında Manici çerçevede yazılmış, Berlin'de bulunan bir yazma parçası, üçüncüsü 14. yy.'da kaleme alınmış Çince bir metin. İlk iki Eski Uygur Türkçesi kaynak Türk kağanlığının en kıymetli şahsiyeti Toñukuk (646-726)'tan bahsetmektedir ve onun yazıtlardan bildiğimiz öyküsünü güçlendirmektedir. Çince metin Toñukuk'un kızından gelen, Çin toplumuyla uyuşmuş, ileri gelen bir ailenin, birkaç ayrıntısı hayal ürünü olan tarihidir. Bu üç kaynak, Türk kimliğinin Uygurlar arasında canlı kaldığını, Türk tarihiyle iftihar ettiklerini göstermektedir. Anahtar sözcükler: Eski Uygurca kaynaklar; Türk kağanlığı tarihi; Yuan Çin toplumunda Türk asıllılar; Çin aile tarihi edebi türü

SDÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2016

Kültürel peyzaj kavramı, tarihi süreç içinde insanoğlu faaliyetleri sonucu doğal peyzajın bütüncül veya bir bölümünün etkilenmesi, değişime uğraması ile kendine özgü bir karaktere sahip peyzajlar olarak tanımlanabilmektedir. Anadolu'nun tarihi süreç içinde özellikle "Yörük Kültürü" doğal çevresi ile birlikte çok zengin peyzaj kültürünü barındırmaktadır. Bu kültürün en önemli farklılığı Toros dağları coğrafyasında doğal şartlardan kaynaklanan yaşam şartlarının zorluğu, hayatta kalabilmek ve varlıklarını devam ettirebilmek için doğayla uyumlu çok yönlü faydalanma kültürü şeklinde ortaya çıkmaktadır. Bu dengeli uyum barındıkları evden, tüm üretim araçlarında, el sanatlarında, sözlü edebiyatlarında, tedavi yöntemlerinde, yemek kültüründe, örf ve adetlerinde ve doğal peyzajda görmek mümkündür. Ancak söz konusu mevcut kültür peyzajın doğal çevresiyle birlikte miras değeri olarak farkındalığına varılamaması, giderek yozlaşması ve yok olması tehlikesiyle karşı karşıya kaldığı görülmektedir. Bu çalışmada, yerli ve yabancı kaynaklar taranmak suretiyle kültürel peyzaj kavramı ve çerçevesi irdelenmiş ve tartışılmıştır. Yöntem olarak, katılımcı hızlı kırsal değerlendirme yöntemi (KHKDY) ve GZFT analizi kullanılarak alan ile ilgili veriler analiz edilmiştir. Sonuçta, buna yönelik Karacaşehir köyü bütüncül stratejik eylem planı konsepti hazırlanmıştır.

In the Ottoman period, a significant part of nomadic society, and from those groups, known as Tiirkmen Yoriik Kzzzlirmak publication in the western part of the name as Yoriik. Yoriik name "yorii-yiirii" to the end of the actual to the "k" is generally considered to be derived by construction of additional but, XVI. century is reached with the word nomad who still live in nomad life history built near nomad also was meant. The reason for this is that a significant proportion of the monarch has the revenue from the nomadic reduced to avoid. Therefore, long-term history of the settlers live in groups, even as a reference were recorded under .the heading of Yoriik.

DergiPark (Istanbul University), 2015

Öz Sosyokültürel yaşam içerisinde halk dansları, ana unsurların geleceğe taşınması ve geçmişe ışık tutması bakımından çok önemlidir. Özellikle içinde barındırdığı ritüeller, hareket, müzik ve ritim zenginliği ile toplumun karakterini anlatan önemli bir kültür varlığıdır. Türk Halk danslarının kaynağı ve nasıl geliştiği hususunda kesin bilgiler mevcut olmamakla birlikte bazı bilimsel ipuçları ölçülü ve sınırlı bir değerlendirme yapabilmemize, bir kanıya varmamıza yardımcı olmaktadır. Türklerin eski yurdu Orta Asya'nın ve şamanlığın, Anadolu Kültürü üzerinde geniş ölçüde izleri bulunmaktadır. Dolayısıyla halk dansların yapısal özellikleri incelendiğinde özellikle şaman ve totem inancının varlığı yoğun bir şekilde hissedilmektedir. Toplum ve kültür kavramları söz konusu olduğunda, inanç kavramı tabii olarak gündeme gelmektedir. Çünkü hayatımız ve yaşayışımız üzerinde tarih boyunca dini inançlar ve bunlara dayalı uygulamalar bütün kültürlerde etkili olmuş ve olmaya da devam edecektir. Bu çalışmada, eski Türk inançlarının günümüz halk danslarındaki izleriyle, yeni biçimleri tespit ve tasvir edilerek, aralarındaki etkileşimlerin sonuçları irdelenmiştir. Öncelikle tavuk ve turnanın inanç sistemi içerisindeki varlığı ve de etki alanları incelenerek ortaya konulmuştur. Barlardaki ritüellerin eski inançların kalıntıları olduğu kanaatinden hareketle Şamanizm ve totemizmin izleri özellikle tavuk ve turna barı üzerinden sürülmüştür.

Istanbul University - DergiPark, 1999

Özet Anadolu kültüründe Üzerlik Otu (Peganum Harmala) ve bundan yapılan nazarlıkların geçmişi çok eskidir. Orta Asya Şaman kültürüne kadar uzanır. Hatta literatürlerde Üzerlik otunun nazar ve büyü için eski Hint, Afgan, Özbek, Türkmen, İran, Irak ve Suriye gibi ülkelerde de kullanıldığı bilgisi yer alır. Hatta Yahudiler, Zerdüşt ve Yezidiler de Üzerlik otunun şifa kaynağı, nazara ve büyüye etkili olduğuna inanırlar. İçeriğindeki indol tipi alkaloitler nedeniyle eskiden beri ilaç yapımında da kullanılmaktadır. Ancak Üzerlik bitkisi Amerika ve Avrupa kültüründe ve Farmakoloji literatüründe yeterince yer almaz. İlaç sanayiinde etkin olarak kullanılan bitki içerisinde zengin şifa kaynakları içerir. Bitkinin yakılarak dumanları büyü bozmak ve cinleri kovalamak için bir çeşit tütsü olarak kullanılır. Anadolu Yörük kültüründe Üzerlik otundan yapılan üçgen nazarlıklar duvarlara ve kapı arkalarına hem süsleme hem de Nazardan ve büyüden korunmak amacı ile asılır. İlk baharda beyaz çiçekler açan Üzerlik bitkisinin son baharda olgunlaşan sarı meyveleri toplanarak tespih taneleri gibi ipe dizilerek nazarlık yapımında kullanılır. Bu çalışmanın amacı Yörük kültüründe sıklıkla görülen Üzerlik tohumlarından yapılan dekoratif nazarlıkların Yörük kültürü ve plastik sanatlar açısından incelenmesidir. Yöntem olarak konu ile ilgili literatür taraması yapılacak ve Burdur Yeşilova yöresinde yapılan Üzerlik nazarlıklarından birkaç örnek incelenecektir Anahtar Kelimeler: Üzerlik, Nazarlık, Yörük Kültürü, Nazar Investigation of Peganum Harmala in Yörük (Nomad) Culture In the Anatolian culture, the Pasture (Peganum Harmala) and the history of the amulets made from it are very old. It even extends to Central Asian shaman cultures. In fact, literatures include information on the use of ouz in ancient Egypt, Afghanistan, Uzbek, Turkmen, Iran, Iraq and Syria for evil eye and magic. Indeed, the Jews, Zoroastrians, and the Yezidis also believe that the ointment is a source of healing, nazara and magic. Its indole type alkaloids have long been used in medicine. However, the plant is not found in the American and European culture and in the pharmacology literature. Even in America, the plant does not grow up and is unknown. It contains rich healing resources within the plant that are used effectively in the pharmaceutical industry. The plant is used as a kind of incense to burn the smoke and spell the magic. The triangular amulets built in the Anatolian Yörük culture are hanged with the aim of protecting the walls and doors from ornamentation as well as Nazardan and magic. It is used in the making of amulets by gathering the yellow fruits that ripen in the last spring of the bitter plant which opens the white flowers in the first spring and the ropes like the rosary beads. The aim of this study is to examine the decorative amulets made from the seeds of Üzerlik which are frequently seen in the Yörük culture in terms of Yörük culture and plastic arts. As a method, a literature search will be made about the subject and examples will be examined from the ouster amulets made in Burdur region.

OTAM (Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi), 2017

Bu makalede, esas olarak Rumeli yörüklerinin – Batı Trakya yörükleri örnekleri üzerinden – askerî teşkilatının kökeni, dönüşümü ve niteliklerini tartışılmaktadır. Rumeli’nin fethi sürecinden itibaren, bölgede hem askeri bir güç hem de demografik bir unsur olarak önemli bir role sahip olan yörüklerin, Osmanlı askeri teşkilatı bünyesinde teşkilatlandırılmasının kökeni ve niteliklerine dair literatürdeki yaklaşımlara alternatif bir yaklaşım getirmek hedeflenmiştir.. Bu çerçevede, ilk olarak teşkilatın kökeni ve ilk dönem fetihlerinin güzergahları ve bu fetihlerde yer alan askerî unsurlarla bağlantısına vurgu yapılmaktadır. Ardından teşkilata dair kanunlar ve kanunlardaki değişim üzerinden yörük teşkilatının evrimi ve gerçekleştirilen yapısal değişimin ne anlama gelebileceği değerlendirilmektedir. Son olarak ise, yörük teşkilatının Rumeli’deki yörük nüfusla ilişkisi, mevcut literatür üzerinden tartışılmaktadır. Ayrıca, yörük defterleri ve tapu tahrir defterlerinin, teşkilat kapsamındaki yörüklerin nüfus oranına dair net bir cevap verip veremeyecekleri sorgulanmaktadır. Söz konusu kaynakların karşılaştırmalı ve detaylı kullanımıyla bölgedeki yörüklerin önemli bir kısmının teşkilata mensup olmadıkları fakat teşkilatın insan rezervini oluşturduğu savunulmaktadır.