Kiziltepe'Ni̇n Ğurs Bölgesi̇ndeki̇ Cami̇ler I

KIZILTEPE İLÇESİ’NDE YENİ TESPİT EDİLEN DÖRT OSMANLI CAMİSİ

Tarihin çeşitli dönemlerinde Tell Ermen, Dunaysır ve Koçhisar adlarıyla anılan Kızıltepe ilçesi Mezopotamya’ya devam eden tarihi İpek Yolu’nun kenarında kurulan bir kent olması bakımından önemlidir. İlçe Artuklular döneminde bir pazar ve panayır yeridir. Artuklular bu önemli merkezde ihtiyaca binaen çeşitli mimari eserler inşa etmişlerdir. İlçe merkezinde günümüzde Artuklu dönemine ait bir cami ve bir köprü bulunmaktadır. Daha sonra ilçeye hâkim olan Osmanlı Devleti de, ihtiyaç duyulan yerlerde yeni mimari eserler inşa etme faaliyetine girişmiştir. Özellikle köylerde Osmanlı döneminde inşa edilen köy camileri günümüzde de ayaktadır. Biz bu çalışmamız kapsamında, Osmanlı döneminde inşa edilen ve şimdiye kadar tespit edilemeyen dört camiyi tanıtmaya çalışacağız. Bu yapılar, Ekinlik Köyü, Akçapınar Köyü, Katarlı Köyü ve Büyükayrık Köyü camileridir. Bu camiler küçük ölçekli köy camileri olup mihraba paralel uzanan sahınlardan oluşan yatık dikdörtgen plan şemasına sahiptir. Bu eserlerden Ekinlik Köyü ve Akçapınar Köyü camileri tamamen sağlamdır ve ibadete açıktır. Katarlı Köyü ile Büyükayrık Köyü camileri ise metruk vaziyette ve kısmen yıkılmıştır. Bu camiler kesme taş malzemeden inşa edilmiştir.

Turk Dunyasi Dergisi, 2017

Geçmişi eski tarihlere dayanan Bayburt'un bugünkü adına yakın isimlerle anıldığı bilinmektedir. Saltuklu ve Mengücekli egemenliğinde bir süre kalan Bayburt'un asıl imar faaliyetleri Erzurum Selçukluları olarak bilinen dönem içerisinde gerçekleşmiştir. İlhanlılar döneminde de gelişim devam etmiştir. Yavuz Sultan Selim döneminde Osmanlı'ya bağlanan Bayburt'ta günümüze kadar ulaşan imar faaliyetleri sürdürülmüştür. Yukarıda kısaca bahsedildiği üzere Bayburt ve çevresi gerek İslam öncesinde gerek de sonrasında birçok devletin hâkimiyet alanlarından biri olmuştur. Bayburt'taki tarihî eserlerde bu devletlerin izlerine rastlandığı gibi bu çalışmada İslam hâkimiyetinin bölgede tesisinden sonra Akkoyunlu ve sonraki dönemlere ait camilerin kitabeleri incelenmiştir. Kitabelerin neredeyse tamamı, bölgenin doğal taş bakımından zengin olmasından ve taş işçiliğinin gelişmesinden ötürü, taş üzerine işlenmiştir. Kitabelerde sülüs, celi sülüs ve nesih yazı çeşitleri kullanılmıştır.

II. Uluslararası Nevşehir Tarih ve Kültür Sempozyumu Bildiri Kitabı, 2016

Ortaçağ'dan Günümüze Rumkale ve Halfeti, 2022

Yeni Türkiye Dergisi (Kafkaslar Özel Sayısı), 2015

2008

Erken donem Osmanli selâtin cami mihraplari, Anadolu Selcuklu ve Beylikler donemi uygulamalariyla benzer ozellikler gostermenin yaninda, klâsik oncesi bazi yeniliklerin de izlendigi ozgun bir hazirlik surecini yansitmaktadir. Bu mihraplar, tasarim ve susleme ozellikleri bakimindan ortak bir uslup birligi tasimazlarken, erken Osmanli mimarliginin diger kultur cevreleriyle olan etkilesimlerini gostermeleri bakimindan onem arz ederler. Bu calismada; 14. yuzyildan 15. yuzyilin ortalarina kadar olan surecte insa edilen selâtin cami mihraplari, malzeme ve teknik, elemanlarin bicimlendirilis ve susleme ozelliklerine gore incelenerek, belirli tipolojik gruplar altinda degerlendirilmislerdir. Ayrica erken donem selâtin cami mihraplarinin, Selcuklu ve Beylikler devri mihraplari ile klâsik Osmanli donemi uygulamalari arasindaki iliskisi uzerinde durularak, erken Osmanli mimarliginda hakim olan mihrap tasarimlarinin cozumlenmesine katkida bulunulmaya calisilmistir

Bu makale, en az iki hakem tarafından incelendi ve intihal içermediği teyit edildi. / This article has been reviewed by at least two referees and scanned via a plagiarism software.

Istanbul University - DergiPark, 2020

Öz-Bu çalışmada Tokat İli Niksar İlçesi'nin Gültepe (Alçakbel) Köyü'nde bulunan Gültepe Köyü Camisi ve cami bünyesinde bulunan köy odası ile tahıl ambarları incelenmiştir. Niksar'ın 15 km. kuzeyinde yer alan Gültepe köyü Orta Karadeniz ile İç Anadolu bölgesi arasında bir set oluşturan Canik Dağları'nın güney yamaçlarına konumlanmıştır. Tarihsel süreç içerisinde birçok uygarlığa ev sapliği yapan Niksar, 11. yüzyılda Anadolu'da Türkler tarafından ilk fethedilen yerleşim yerlerinden biridir. Niksar, Anadolu'da kurulan ilk Türk beyliklerinden biri olan Danişmendli Beyliğine başkentlik yapmış olmasıyla da ayrı bir öneme sahip olmuştur. Danişmendliler ile başlayan ve günümüze kadar devam eden Türk hakimiyeti süresince birçok yapı inşa edilmiştir. İmar faaliyetlerinin ağırlığı ilçe merkezinde olsa da köylerde de bu süreç devam etmiştir. Gültepe Köyü'nde inşa edilen çantı tekniğindeki cami bu örneklerden birisidir. Karadeniz Bölgesinde 13. yüzyıldan itibaren örneklerini gördüğümüz ahşap cami geleneğinin de önemli bir örneği olarak günümüze ulaşan Gültepe Köyü Camisi köyün batısında eğimli bir arazi üzerinde yer almaktadır. Kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen planlı olan yapı bünyesinde barındırdığı köy odası ve iki adet ahşap tahıl ambarıyla da önemli bir yere sahiptir. Cami plan, inşa tekniği, malzeme ve süsleme açısından benzer örneklerle karşılaştıralarak tarihlendirilmiş ve Türk sanatındaki yeri belirlenmeye çalışılmıştır.