Wanda Czełkowska i Tadeusz Sieklucki w poszukiwaniu nowoczesności

Philosophical Problems in Science (Zagadnienia Filozoficzne w Nauce), 2020

Ether, the old quantum theory, philosophy of nature and the problem of continuity as defined by Bogdan Szyszkowski. Contribution to research on the reception of the old quantum theory and quantum mechanics in Poland before 1953

BUILDER

Architecture is, to a large extent, perceived through its details – visible in public spaces, landscapes, buildings. The topic of detailing needs special attention especially because of the deficiency of quality – a lack of cultural values and functionality of many objects, spaces and places constituting our contemporary daily surroundings. Observation of our environment with a sensitive eye, but also the data of public opinion polls prove that a general need and care for solutions that add to functionality, beauty, structural wisdom is not a priority. Objects that are designed and realised with care make a well visible contrast in comparison with common neglect. The opinion of Christopher Alexander and his colleagues can be mentioned, on the two tendencies in approach to the Earth’s environment, shown as two world systems – the one creative and supporting life and a destructive one. The potentially expected growing quality of detailing (meaning the general improvement of architectu...

Collegium Columbinum SJ eBooks, 2021

Spójnia i różność Zacznę od nuty osobistej-od tego, co mnie zawsze skłaniało ku poezji twórców ze środowiska "Toposu". Przede wszystkim immanentna cecha poezji z tegoż kręgu-metafizyczny odcień ich liryki. Dalej-jakaś dawka metafizycznej ciemności, skrytej pod warstwą afirmacji i konsolacji. Skryta, ale nie utajona, bo w mniejszym lub większym wymiarze zawsze daje się ona zobaczyć, wyczuć. Dwa kolejne elementy nazwałbym kulturowymi. Chodzi tu w pierwszym rzędzie o inność dykcji poetów "Toposu" na szerokim tle zjawisk kształtujących poezję polską przełomu XX i XXI wieku. Konkretnie jaka inność? Ot, choćby mniejsze, dużo mniejsze ich zaufanie do koncepcji poezji jako gry językowej, rzeźby w języku, językowego rozgrywania znaczeń. Taki popis sztukmistrzostwa niejednego zaprowadził na manowce banału, gry dla gry. Toposowcy, konstelacjoniści, jak ich nazywam, przywiązując dużą wagę do pielęgnowania języka, nie czynili z niego bałwana, idola. W ich mniemaniu poezja to Coś więcej niż językowe prestidigitatorstwo 2. 1 U. Przyboś, Jestestwo, [w:] tejże, tykanie, Szczecin 2018, s. 14. 2 Zasadnicze znaczenie ma dla poznania koncepcji poezji tej grupy tom: Konstelacja Topoi. O rzeczach najważniejszych. Wybór tekstów krytycznych, wybór, wstęp i red. A. Gleń, Sopot 2017. metaphysical intuition in the three lyricists. At the same time the researcher emphasises the dissimilarity of the writing strategies of the three poets from the circle of "Topos" magazine.

Krakowski Rocznik Archiwalny, 2021

Ważną postacią w powojennym nauczycielskim środowisku Krakowa była Jadwiga Turkowska z domu Czarnecka (1889–1982), nauczycielka matematyki w II Liceum Ogólnokształcącym im. Króla Jana III Sobieskiego. Znakomita pedagog, pracująca do 78. roku życia, wywarła wpływ na kilka pokoleń absolwentów krakowskich liceów. Córka zesłańców, była jedną z pierwszych kobiet, które zdobyły dyplom carskiego Uniwersytetu Petersburskiego. Odegrała też w okresie międzywojennym i w czasie II wojny światowej istotną rolę w szkolnictwie wileńskim. Udało się odnaleźć szereg informacji o rodzinie Jadwigi Turkowskiej, w tym omskie i wileńskie archiwalia, odtworzyć przebieg jej pracy zawodowej i zebrać wspomnienia o tej nietuzinkowej nauczycielce, z wdzięcznością zapamiętanej zarówno w kręgu rodziny i przyjaciół, jak i w gronie kolegów i uczniów z różnych etapów jej kariery. Jadwiga Turkowska née Czarnecka (1889–1982) An important figure in Krakow’s post-war teaching environment was Jadwiga Turkowska née Czarne...

2008

The article is devoted to the Italian short stories by Dmitrij Mierie¿kowski. In her considerations, the author starts from the problem of stylization, but having analysed given works, she comes to a conclusion that they cannot be treated as Renaissance Italian short story stylised ones because they are just an imitation, paraphrase or a free translation of Italian short stories. Besides, the works by Mierie¿kowski lack an internal rift between the model and the primary system of thought due to the absence of the latter. According to the author, the short stories by Mierie¿kowski are worth paying attention to for many reasons. First, they mark a direction of the writer s cultural interests. Second, they are a rare genre among his works, and third, they constitute a loose literary series which will become a dominating literary form at the turn of his whole literary output (mainly the novel-like trilogies)

Przegląd Humanistyczny, 2022

W artykule zwracam uwagę na usterki pojawiające się we współczesnych wydaniach twórczości Tomasza Olizarowskiego (1811–1879) – od niedbałej korekty przez nieuwzględnienie omyłek drukarskich pierwodruku po zupełne zdeformowanie tekstu. Wszystkie te czynniki wpływają na odbiór danego utworu – zarówno ze względu na jego interpretację, jak i ocenę warsztatu autora – jednakże większość badaczy, zajmujących się twórczością poety sporadycznie, kontekstowo, bez gruntownego przestudiowania całej jego spuścizny, nierzadko sięga po dowolne przekazy, często nie mając nawet świadomości istnienia całego korpusu tekstów czy niedoskonałości dotychczasowych wydań. Omówienie sytuacji pisarskiego dorobku Olizarowskiego prowadzi mnie do refleksji nad (analogiczną) sytuacją spuścizny wielu innych twórców określanych jako „drugorzędni” i obecnie niemal zupełnie zapomnianych. The Forgotten Romantic versus Contemporary Editions of Tomasz Olizarowski’s Works In this article, I point out the flaws in recent editions of Tomasz Olizarowski’s works – starting from careless proofreading through not including printing mistakes from the first edition and ending with deliberate text deformation. All these factors affect the perception of every piece – its interpretation and the author’s workshop. However, most researchers who deal with the poet’s works sporadically, contextually and without a thorough examination of his entire legacy often reach for a random text source, many times without even being aware of the whole set of texts or the imperfections of existing editions. Discussing the situation of Olizarowski’s literary heritage leads us to reflect on the (analogous) case of the legacy of many other authors once deemed as “minorum gentium” and now almost completely forgotten.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne : organ Ośrodka Archiwów, Bibliotek i Muzeów Kościelnych przy Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, 2010

Niezwykłe znaczenie naukowe herbarzy Kaspra Niesieckiego i Adama Bonieckiego sprawia, że woluminy te są zawsze aktualnym punktem odniesienia dla wszelkich badań genealogicznych. Niemniej jednak oba herbarze cierpią na liczne braki, wynikające ze specyfiki materiałów, z których korzystali ich autorzy. Braki są szczególnie częste w przypadku córek szlacheckich, które były zakonnicami, jako że nie występowały one w innych aktach z racji braku dziedziczenia. Możliwość uzupełnienia istniejących mankamentów istnieje w pewnym zakresie dzięki zakonnym materiałom źródłowym, zwłaszcza księgom przyjęć do klasztoru. Wynika to z faktu, że pewna liczba wpisów zawiera nie tylko personalia kandydatek, ale także cenne uwagi dotyczące ich rodzin. Księgi metryk zakonnych występują jednak stosunkowo rzadko. Przykładem zachowanej metryki jest księga klasztoru brygidek w Lublinie. Na jej podstawie udało się uzupełnić informacje w herbarzach o 40 przypadków szlachcianek, które były zakonnicami.

Obraz natury w kulturze intelektualnej, literackiej i artystycznej doby staropolskiej, 2020

Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza, 2014

Agnieszka Czajkowska (Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie) Szlachcic w salonie "Wieczory" w literaturze xix i xx wieku wobec romantycznej gawędy D efinicja gawędy, zawarta w Słowniku rodzajów i gatunków literackich, jednoznacznie identyfikuje gatunek z kręgiem kultury szlacheckiej i z reprezentowanym przez niego światem wartości oraz normą obyczajową 1 . Jest to ujęcie zgodne z długoletnią tradycją badań historycznoliterackich i genologicznych reprezentowaną przez Zygmunta Szweykowskiego, Zofię Szmydtową, Kazimierza Bartoszyńskiego oraz Mariana Maciejewskiego 2 . Słownik literatury polskiej XIX wieku wskazuje fragment Pieśni Janusza (1833) Wincentego Pola, zatytułowany Wieczór przy kominie. Polska gawęda, jako prekursorski wobec popularnych utworów prozatorskich z lat czterdziestych i pięćdziesiątych XIX wieku 3 . Zauważyć jednak wypada, że jest on kontynuacją oralnej tradycji

2019

Wśród stosunkowo obszernej literatury dotyczącej instytucji małżeństwa w okresie I Rzeczypospolitej brakowało jak dotąd monografii w całości poświęconej rodzinnym procesom sądowym. Lukę tę starała się wypełnić Anna Penkała 1 , analizując zjawisko sporów małżeńskich na podstawie akt sądowych województwa krakowskiego z I połowy XVIII wieku 2. Pewne wątpliwości nasuwać mogą przyjęte przez Autorkę ramy czasowe rozprawy. Z jednej strony trudno bowiem znaleźć naukowe uzasadnienie dla objęcia badaniami wyłącznie "czasów saskich", które nie przyniosły żadnych szczególnych zmian ani w prawie małżeńskim, ani postępowaniu sądowym. Z drugiej, możemy mówić o specyfice kulturowej i obyczajowej, ale także specyfice funkcjonowania państwa pod rządami dynastii Wettinów. To wówczas zaczęto dostrzegać potrzebę reform szwankującego wymiaru sprawiedliwości. Autorkę można zatem w tym miejscu, przynajmniej częściowo, usprawiedliwić. Rozszerzenie kwerendy na okres XV−XVII w. z jednej i epokę stanisławowską z drugiej strony wymagałoby dużego nakładu pracy, być może przekraczającego możliwości jednego badacza. Jednocześnie, biorąc pod uwagę pokaźną ilość przestudiowanego przez Autorkę materiału 3 , jest on dostatecznie reprezentatywny do badań nad prawem małżeńskim, a liczba poddanych analizie przypadków z praktyki wystarcza, aby na ich podstawie formułować uzasadnione wnioski. Monografia składa się z wprowadzenia, trzech rozdziałów, poświęconych kolejno: działaniom i okolicznościom poprzedzającym zawarcie małżeństwa, sprawom majątko-1 Anna Penkała jest doktorem nauk humanistycznych w zakresie historii i adiunktem w Katedrze Historii Nowożytnej Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie. 2 A. Penkała jest także autorką monografii Panieńskie ochędóstwo. Kwestie posagowe i wienne w małżeństwach szlachty województwa krakowskiego w czasach saskich, wydanej nakładem Wydawnictwa Libron, Kraków 2016, ss. 432. 3 Autorka wykorzystała w pracy źródła rękopiśmienne pochodzące z archiwów prywatnych oraz kancelarii grodzkich zgromadzone w AGAD, Archiwum Narodowym w Krakowie, Archiwum Państwowym w Lublinie i Centralnym Państwowym Archiwum Historycznym Ukrainy we Lwowie.

2008

Nawiązując do ostatniego akapitu poprzedniego odcinka nieoficjalnej "Kroniki usiowskiej pepikologii"2 pora opisać ostatnich 8 lat historii śląskiej bohemistyki, a właściwie dzień dzisiejszy3-doświadczenia z pierwszych lat XXI wieku, funkcjo nowania Uniwersytetu Śląskiego w systemie naukowo-edukacyjnym Unii Europej skiej. Pora też scharakteryzować (czy raczej przewidzieć) niezłe perspektywy na naj bliższe lata... Jak powszechnie wiadomo w środowisku slawistycznym, filologia czeska na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach działająca w ramach organizacyjnych Instytu tu Filologii Słowiańskiej Wydziału Filologicznego UŚ w Sosnowcu, jest jednym z 9 ośrodków bohemistycznych w Polsce, funkcjonujących na polskich uniwer sytetach w: Krakowie (UJ), Warszawie (UW), Wrocławiu (UWr), Poznaniu (UAM), Opolu (UO), Lublinie (UMCS) oraz PWSZ w Raciborzu oraz Nysie. Wśród studen tów filologii czeskiej na sosnowieckiej slawistyce dominuje młodzież pochodząca z południowej Polski, czyli z Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego. Jednak coraz częściej pojawiają się adepci z regionów sąsiednich, "naturalnych domen" innych placówek bohemistycznych, jak Małopolska, Opolszczyzna i Podbeskidzie oraz z centralnej Polski i incydentalnie Republiki Czeskiej. W tym gronie kandydatów (a potem studentów roku I) znajomość języka czeskiego jest niezwykle rzadka, naukę trzeba więc rozpocząć od podstaw. Dużo lepiej przedstawia się wiedza ogólna na te mat sąsiedniego kraju, wiciu studentów wybiera bohemistykę kierując się zaintere 1 Niniejszy artykuł nawiązuje swą treścią do wcześniejszej pracy: 28 lat śląskiej bohemi styki, [w:] "Bohemistyka" 2002, nr 3, s. 228-234, w której autor skupił swą uwagę na historii, tradycjach oraz zapleczu naukowo-kadrowym oraz bazie bohemistyki działającej w Instytucie Filologii Słowiańskiej w ramach Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach-Sosnowcu. 1 Tak humorystycznie można zatytułować prace autora dokumentujące dzieje śląsko-zagłębiowskiej bohemistyki na UŚ.

2017

Recenzja książki Aleksandra Wójtowicza: “Nowa Sztuka. Początki (i końce).” Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2017, ss. 28

Zapiski Historyczne, 2018

Prof. dr hab. Andrzej Kazimierz Tomczak urodził się 12 IX 1922 r. w Biesiekierzu-Górzewo (obecnie powiat zgierski). Jego rodzicami byli Józef i Aniela z domu Twardowska. Dziadkiem A. Tomczaka był Kazimierz Twardowski, rektor Uniwersytetu Lwowskiego, wybitny filozof i psycholog. Stryjem Profesora był z kolei biskup sufragan łódzki Kazimierz Tomczak, wybitny teolog. Swoją edukację A. Tomczak rozpoczął w szkole podstawowej w Łodzi, następnie naukę kontynuował w prywatnym, kształcącym w duchu patriotycznym i katolickim, gimnazjum męskim prowadzonym przez Aleksego Zimowskiego oraz w łódzkim liceum humanistycznym 1. Wybuch drugiej wojny światowej przerwał jego naukę w drugiej klasie szkoły średniej. W okresie okupacji A. Tomczak był pracownikiem fizycznym w miejscowościach Młociny, Skolimów i Głowno koło Łowicza. W 1942 r. zdał maturę w tajnym Liceum św. Stanisława w Warszawie. Następnie uczył w Głownie przedmiotów wchodzących w zakres czteroklasowego gimnazjum (języka polskiego, historii i geografii). Już w 1941 r. wstąpił do Związku Walki Zbrojnej. W 1944 r. służył w plutonie Kedywu Obwodu Brzeziny-Koluszki ZWZ-AK. Jak sam opowiadał, nigdy nie uczestniczył jednak w wielkich akcjach zbrojnych, tylko w działaniach

1997

The article contains over 100 word formation neologisms taken from the mass media (periodicals and television advertisements), their thematic classification and the information about their origin and the way of derivation

2011

Piotra Czajkowskiego kobiety (nie)dotykanie. Przypadek Tatiany Formułując estetyczne zamierzenia wobec swej kompozycji opartej na tekście Puszkinowskiego Eugeniusza Oniegina, Piotr Czajkowski pisał w liście do Sergiusza Taniejewa: Chcę, by nie było ani carów, caryc, narodowych buntów, bitew, marszów, słowemwszystkiego tego, co stanowi atrybut grand opéra. Poszukuję intymnego, ale silnego dramatu opartego na konflikcie sytuacji, których także doświadczyłem lub które widziałem, potrafiących głęboko mnie poruszyć 1. Tchaikovsky's (un)touchable women. The case of Tatiana Summary The topos of an (un)touchable woman seems to be typical of the idealized women's portraits encountered in the Romanticism. Pushkin's Tatiana seems deprived of the body. In the foreground of her portrait there are features and qualities other than her physicality. In the case of Tchaikovsky it can be noted that the topos starts from the text, which it is assigned to, it is realized in the real world, to return once more, again illustrated by other means of artistic process, in the great opera.