Coğrafi Faktörlerin Türkiye Ekmek Kültürü Üzerindeki Etkileri

Avrasya Turizm Araştırmaları Dergisi, 2020

Coğrafi konumu itibariyle bir geçiş yolu konumunda bulunan Anadolu, göç, iklim çeşitliliği ve farklı medeniyetlere ev sahipliği yapması sebebiyle geniş bir mutfak kültürü çeşitliliğine sahiptir. Mutfak kültüründeki çeşitlilik ve zenginliğin korunması ve gelecek nesillere aktarılması ürün tariflerinin ve reçetelerinin bozulmaması ile ilişkilidir. Coğrafi işaretleme ile Türk Patent Kurumu tarafından tescillenen ürünler koruma altına alınmaktadır. Koruma altına alınan bu ürünlerden bazıları da ekmek çeşitleridir. Türkiye'de Coğrafi işaret alarak tescillenmiş 10 adet ekmek çeşidi bulunmaktadır.

Aydın gastronomy, 2017

Bu çalışma Trabzonlu nüfusun en çok bulunduğu şehirlerden biri olan İstanbul'daki Trabzonlular tarafından mutfak kültürünün hangi ölçüde korunduğunu, mutfak kültürünü yaşatma konusunda hangi unsurların etkili olduğunu, varsa yaşanan değişimlerin sebep ve sonuçlarını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda Trabzon'da doğmuş ve belli bir yaşa kadar orada yaşadıktan sonra herhangi bir sebepten dolayı İstanbul'a göç etmiş katılımcıların (25 kişi) yer aldığı çalışmanın sonuçları betimsel analiz tekniği ile incelenmiş ve derlenmiştir. Verilerin toplanmasında nitel araştırma yöntemlerinden biri olan mülakat tekniğinden faydalanılmıştır. Çalışma sonucunda elde edilen veriler göz önüne alındığında Trabzon'dan İstanbul'a göç eden Trabzonluların İstanbul'da yaşarken kendi mutfak kültürlerini korumaya çalıştıkları görülmektedir. Ancak katılımcılar bu faaliyeti gerçekleştirirken yöresel yemeklerde kullanılan hammaddeleri tedarik ederken zorluk yaşadıklarını belirtmiştir. Bu durum muadil ürün kullanarak geleneksel tariflerde değişiklikler yapılmasına yol açmakta ve yöreye ait geleneksel yemek tariflerinin kaybolması ve değiştirilmesi gibi problemleri ortaya çıkarmaktadır. Bütün bu zorluk ve problemlere rağmen Trabzon'dan İstanbul'a göç etmiş yöre insanının kendi öz mutfak kültürünü büyük oranda koruduğu ve yaşatmaya çalıştığı görülmektedir.

Çekmece Sosyal Bilimler Dergisi, 2024

Bu makalede Türkiye’de yemek tarihçiliğinin ne zaman ve hangi nedenlerden dolayı ortaya çıktığı ve geliştiği; kaynaklarının neler olduğu, yemek tarihçiliği çalışmalarına diğer sosyal bilimlerin ne gibi katkılarının bulunduğu ve yemek tarihçiliği çalışmalarına bir medeniyet perspektifinden bakılabilir mi sorularına tarihi metinler ve güncel literatür kapsamında cevap aranmıştır. Bu kapsamda yemek tarihçiliği araştırmalarının, Cumhuriyetin kuruluşunun ardından ilk on yıllık dönemde Tanzimat’tan beri süregelen, yerli yemek kültürünün Batı yemek kültürü karşısında değersizleştirilmesi eğilimine karşı bir tepki olarak ortaya çıktığı ve bu konudaki tartışmaların günümüze kadar farklı araştırma ve platformlarda devam ettiği verilen örneklerle ifade edilmiştir. Makalede; sosyoloji, antropoloji, tıp ve arkeoloji gibi sosyal bilimlerin yemek tarihi çalışmalarına katkısı incelenmiş, yemek tarihçiliği araştırmalarında kullanılan kaynaklar ve kullanılması gereken kaynaklara vurgu yapılmıştır. Makalede ayrıca, yemek tarihçiliği konusuna ulusalcı bir bakış açısıyla değil bir medeniyet perspektifinden bakılması gerektiği ortaya konulmuştur. Makale sonucunda üniversitelerdeki tarih ve medeniyet bölümlerinin yemek tarihçiliği konusuna sahip çıkması halinde öğrencilerin ve yeni neslin tarihe bakış açılarının gelişip zenginleşeceği belirtilmiştir. Anahtar Kelimeler: Yemek Tarihçiliği, Yemek Kültürü, Türk Mutfağı, Medeniyet

Nobel Yayınları, Türkiye'de Gastronominin 100 Yılı , 2023

Bayram Veli Üniversitesi tarafından hazırlanan bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti.ne aittir. Yayınevinin yazılı izni olmaksızın, kitabın tümünün veya bir kısmının elektronik, mekanik ya da fotokopi yoluyla basımı, yayımı, çoğaltımı ve dağıtımı yapılamaz. Kitap bölümlerinin hukuki ve etik sorumlulukları yazarlarına aittir. Nobel Akademik Yayıncılık, 2011 yılından beri "tanınmış uluslararası yayınevi" statüsündedir.

2017

Kuresellesmenin getirdigi tek yonlu, sagliksiz ve kucuk ureticileri tuketen agro-endustriyel beslenme yapisi, insanlarin yoresel urunlere talebini artimistir. Gunumuz tuketicileri tukettikleri urunlerin koken ve kalitelerine iliskin daha duyarli ve secici davranmaktadir. Bu baglamda son yillarda, ulkemizde yoresel urunleri koruyabilmek icin bir Cografi Isaretler sisteminin kurulmasi, yoresel urunlere deger kazandirilarak kirsal kalkinmanin desteklenmesi, kulturel ve biyolojik cesitliligin korunmasi onem kazanmaktadir. Kirsal yorelerde yer alan yore ile ozdeslesmis gastronomik urunler, cografi isaretleme ile on plana cikarilmakta, yorenin ekonomik ve sosyal acidan gelismesini saglamaya yardimci olmaktadir. Bu kapsamda, Erzurum ili Olur ilcesi cografi isaret kapsaminda degerlendirilmis ve yoreye katkilari olabilecek gastronomik urunlerinin ortaya konulmasi amaclanmistir. Ayricayore kirsal kalkinma ve gastronomi turizmi acisindan degerlendirilmistir. Olur, tarihsel gecmisi, dogasi, ikl...

Yazıt Kültür Bilimleri Dergisi, 2023

Beslenme kültürü, toplumların iktisadi ve sosyal hayatları ile ilgili önemli bilgiler vermektedir. Aynı zamanda toplumların beslenme kültürünü şekillendiren ve sınırlandıran birtakım faktörler vardır. Bunlar kültür, mitoloji, coğrafya, din, felsefe vb. gibi sıralanabilmektedir. Yukarıda saydığımız faktörler, kimi zaman bir toplumun beslenme kültürünü baştan aşağıya değiştirmiş kimi zaman belli başlı yiyecekleri sınırlandırmış, kimi zaman da bazı yiyeceklerin yenilmesi konusunda teşvik etmiştir. Kısıtlayıcı etmenleri ele aldığımızda, bazı toplumların beslenme kültürünün en kritik hayvanı olarak karşımıza domuz çıkmaktadır. Domuz, tarihten günümüze süregelen süreçte beslenme tarihinin en önemli halkalarından biri olurken aynı zamanda en çok yasaklanan hayvanlarından birisi olmuştur. Domuz beslenmesine ve tüketimine karşı oluşan negatifliğin Türk beslenme kültüründe de bulunması çalışmamızın başlangıcını oluşturmaktadır. Bu çalışmada öncelikle domuzun tarihçesi ve yayılma alanları hakkında genel bilgiler verildikten sonra, domuzun yasaklandığı toplumlardan bahsedilecektir. İlerleyen bölümlerde ise beslenmeye etki eden faktörler incelenecektir. Çalışmanın son bölümünde ise Türk kültüründe domuzun yeri ve domuza karşı oluşan bu negatifliğin nedenlerine, geçmiş ve günümüz arasındaki benzerliklerine yer verilecektir. Araştırma konusu birçok disiplini içerisine alması sebebiyle disiplinlerarası bir yöntemle incelenecektir. Bu bağlamda araştırma mitoloji, din, tarih ve kültür başlıkları içerisinde sınırlandırılarak ele alınmıştır.

2021

Öz Coğrafi işaretler, bir ürünün ait olduğu bölgeyi, sahip olduğu özellikleri gösteren, geleneksel özelliklerini koruyarak gelecek nesillere aktarılmasını sağlayan işaretler olarak tanımlanabilir. Coğrafi işaret onayı ile ürünün kalitesi, geçmişten getirdiği özellikler, bölgeden sağlanan ürünlerin hammaddesi ile bölgeye özgü özelliklerle bağlantılı olarak belli bir popülarite kazanmış ürünlerin korunması sağlanır. Tokat ili zengin tarihi mirası, kültürü ve coğrafi işaretli ürünleri ile son yıllarda ön plana çıkmaktadır. Tokat'ın geniş bir ürün yelpazesi ve coğrafi işaret almayı hak eden birçok kültürel ve geleneksel değeri bulunmaktadır. Tokat'ın 7 adet gıda alanında olmak üzere toplam 8 adet yöresel ürünü coğrafi işaretle tescillenmiştir. 5 mahreç ve 3 adet menşe işaretine sahip olan bu gastronomik lezzetler ve ürünler mahreç ve menşe işaretini alma sırasına göre eskiden yeniye doğru; Zile Pekmezi (2009),

Türkiye'de Gastronomi Turizmi Açısından Coğrafi İşaretli Ürünler, 2021

Son yıllarda dünya geneli ve Türkiye’de gittikçe önem kazanan sınai ve mülkiyet haklarından birisi olan Coğrafi işaret (Cİ) uygulamaları, belirgin nitelikteki ürünlerin veya lezzetlerin kaynağını, karakteristik özelliklerini ve bu özelliklerin coğrafi bölge ile olan bağlantısını belirten kalite işaret ve tescili olarak tanımlanmaktadır. Edirne tava ciğeri, Erzurum civil peyniri, Tekirdağ köftesi, Afyon kaymağı, Kırklareli hardaliyesi, Roquefort peyniri ve Bordeaux şarabı Cİ tescili almış ürünlere ulusal ve uluslararası düzeyde bazı örnekler olarak gösterilebilir. Çalışmada Cİ kavramı ve uygulamaları hakkında bilgi verilmiş olup Türkiye’nin güncel Cİ tescilleri hakkında istatistiki veriler derlenmiştir. Eylül 2021 itibariyle Türkiye’de 868 ürünün Cİ tescili aldığı belirlenmiştir. Bu ürünlerin 577’si mahreç işareti, 287’si menşe adı ve sadece 4 tanesi geleneksel ürün adı olarak tescil almıştır. En fazla Cİ tescili olan bölge 181 ürün ile Karadeniz Bölgesi iken 68 tescilli ürünü bulanan Gaziantep en fazla Cİ tescili bulunan şehirdir. Doküman analizi yöntemi kullanılarak gerçekleştirilen çalışma, ayrıca ilgili kurum ve kuruluşları Cİ uygulamalarına karşı harekete geçirmek ve toplumda Cİ farkındalığını arttırarak tescil almış ürünlerin turizm amaçlı kullanılmasını hedeflemektedir. Çünkü ulusal literatürde yer alan çalışmaların önemli bölümünde ülkemizde Cİ farkındalık eksikliğine, var olan potansiyelin henüz tam anlamıyla kullanılamadığına ve turizm açısından da istenilen gelirin sağlanamadığına dikkat çekilmektedir. Bu sebeple Cİ sisteminden beklenen ekonomik ve toplumsal katkının elde edilebilmesi için etkin ve uygulanabilir mevzuat geliştirilmeli, tescil sayıları ulusal ve uluslararası düzeyde mutlaka arttırılmalıdır.

Studies of the Ottomon Domain, 2017

Bulancak, Giresun'un Karadeniz kıyısında yer alan, en kalabalık ilçelerinden biridir. Doğal ortam özelliklerine bağlı olarak ilçenin çeşitli ve kendine özgü bir yemek kültürü bulunmaktadır. Bu çalışmada Bulancak Yöresi' nin doğal ortam özellikleri ve bu özelliklerin insanların beslenme alışkanlıklarına nasıl yansıdığı coğrafi bakış açısıyla değerlendirilmiştir. İlk etapta yörenin fiziki, beşeri ve ekonomik coğrafya özellikleri genel hatlarıyla ele alınmış, daha sonra ise yöre insanının temel besin maddeleri bu özelliklerle ilişkilendirilerek açıklanmıştır. Bu süreçte resmi kurum ve kuruluşlardan alınan veriler ve yöre halkıyla yapılan görüşmeler çalışmanın temel veri kaynağını oluşturmuştur. Bulancak'ın mutfak kültürü kırsal yerleşmelerde daha belirgin olmak üzere büyük ölçüde doğal koşullara bağlı olarak şekillenmiştir. Yörenin her mevsimi yağışlı, yazları serin kışları ise çok soğuk olmayan, ılıman iklimi yöre halkının önemli besin maddeleri olan lahana, mısır, fasulye, bezelye ve kabak gibi pek çok sebze türünün gelişimine imkân tanımıştır. Bunun yanı sıra ilçenin bir kıyı yerleşmesi olması balık tüketimini de artırmıştır. Doğal çevre koşullarının etkisiyle Bulancak'da sebze, balık ve tavuk eti tüketimin fazla olduğunu, kırmızı etin ise yöre halkı tarafından daha az tüketildiğini söylemek mümkündür. Anadolu'nun pek çok yerinde olduğu gibi Bulancak'ta da ilkbahar ve yaz aylarında sebzeler taze olarak tüketilirken, kış mevsiminde yazdan hazırlanan turşular ve sebze kurutmaları kullanılmaktadır. Kırdan kente yapılan göçlere, teknolojik ve sosyo-ekonomik gelişmelere bağlı olarak Bulancak'ın yemek kültüründe de değişimler yaşanmaktadır. Yörede özellikle 30 yaş altındaki nüfus geleneksel yemekleri beğenmemekte, daha pratik ve lezzetli olduğu düşünülen fast food tarzı yemekleri tercih etmektedir.

However with the globolazation process, cultural values are being exhausted and the sustainability of cultural values started to be discussed and the need for protection has to face today. As a tangible reflection of the intangible heritage food and beverage has got its share from it.With the globalization and eating fast food while it occurs a uniform eating culture, regional and gastronomic values began to disseppear.In this context, this theorotical study we try to put forward that sustainable gastronomic tourism which supports local farming and local gastronomic heritage in a destination and the role of geographical indicators as a tool for a economic value-added, protection of gastronomic regional heritage and promotions. For this purpose, the concepts of sustainable gastronomic tourism mobility and geographical indication has been analyzed by a detailed review of the literature. As a results of this analiyze the role of geographical indicators in sustainable gastronomic tourism has been shown in a model.