Mehmet Akif İnan’ın Sûfî Kişiliği

Tasavvur / Tekirdağ İlahiyat Dergisi, 2021

Mehmet Akif İnan, Türkiye sendikacılığının önde gelen bir siması olarak bilinmesinin yanı sıra şâir ve yazarlığıyla da toplumun ekseriyeti tarafından tanınan bir şahsiyettir. Fakat sûfî kişiliği pek bilinmemektedir. Yapılan araş-tırmada İnan’a daha mücadeleci ve aktif karakter sağlayan hakikat, bilinmeyen tasavvuf ve tarîkat yönüdür. O, tasavvuf terbiyesinin kazandırdığı ahlâkla, insanlara önceden gösterdiği fedakârlığın daha fazlasını gösterir. İnan, tasavvuf ilmiyle benlik dönüşümünü gerçekleştirdikten sonra hem sendika çalışmalarında hem yazılarında ve şiirlerinde neslin kendi öz kültürü ve medeniyetiyle yetişmesi için gayret göstermiştir. İnan’ın tarîkata intisabı yakın çevresi tarafından hayretle karşılanırken, tasavvufun kendisine kazandırdığı hal ile insanları kucaklaması, onların dertlerini paylaşması, arkadaşları tarafından "entelektüel derviş" olarak vasıflandırılır. Bu konuda yakın arkadaşları ve kendisini tanıyanlardan birçok eleştiri almıştır. Bu çalışmada, İnan’ın hayatı, eserleri, hayat mücadelesi ve pek bilinmeyen sûfî kişiliği ele alınmaktadır.

Mehmet Akif Ersoy çok velud bir şairdir. Eserlerini oldukça fazla sayıda ithaf etmiştir. Bu çalışmada Mehmet Akif'in şiirlerindeki ithaflar ele alınmıştır.

Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 2019

Öz Divan şiirinin son dönemi olarak adlandırılan XIX. yüzyıl, yenilik arayışı içerisindeki şairler ile geleneğe bağlı kalan divan şairlerinin bir arada eserler verdiği bir geçiş dönemidir. Yeni karşısında klasik olanı yaşatma ve geleneği devam ettirme arzusunu birçok divan şairinin eserlerinde görmek mümkündür. Bu şairlerden biri de Abdünnâfi İffet Efendi’dir. Divanında tasavvufi mana ve mefhumlarla kaleme almış olduğu Sâkµ-nâmesi, şairin geleneğe bağlılığının delillerindendir. Sâki-nâmeler, divan edebiyatının en sık kullanılan edebµ türlerinden biri olmakla birlikte, içki ve içkiye dair öğelerin gerçek veya mecaz anlamlarıyla ele alınıp işlendiği manzumelerdir. İslamiyet’i benimsemiş bir toplumun edebiyatında gerek gerçek gerekse de mecazi anlam ve kavramlarla bir tür olarak varlığını her dönem göstermiştir. Bu çalışmada Abdünnâfi İffet Efendi hakkında kısa bir bilgi sunulmuştur ve Divan’ı içerisindeki Sâki-nâmesi şekil ve muhteva bakımından incelenmiştir. Sâki-nâme, 11 bentten oluşan terkib-i bent nazım şekliyle yazılmıştır. Her bendinde on beyti olan şiir toplam 121 beyitten meydana gelmiştir. Sâki-nâme, türünün son dönem örneklerinden olması ve tasavvufi mana ile kaleme alınmış olması bakımından önemlidir. Anahtar Kelimeler: XIX. yüzyıl, Abdünnâfi İffet Efendi, Sâki-nâme, tür, tasavvuf. THE SAKI-NAME OF ABDUNNAFI IFFET EFENDI Abstract 19th century that is named as the last period of Diwan poetry is a transition period when both the poets who seek for the new and the poets who pursuit the tradition produce works all together. It is possible to see the desire to keep the classical and to continue the tradition in the works of many diwan poets. Abdünnâfi Iffet Efendi is one of these poets. Sâki-nâme which is written with sufistic sense and conception proves his commitment to the tradition in his Diwan. Saki-nâmes besides of being frequently used literary genres of diwan literature in which drink and drinking the elements are processed and handled realistically and metaphorically. It has shown its presence in literature in the societies that adopted Islam, both with metaphorical and realistic meanings and concepts. In this study, a brief information about Abdünnâfi Iffet Efendi is presented and Sâki-nâme in his Diwan is examined in terms of shape and content. Sâki-nâme is composed of 11 verses written in composition verse form. The poem which has 10 couplets in each verse, consists of 121 couplets in total. Sâki-nâme is important in terms of being one of the last examples of his genre and written in sufistic meaning. Key Words: 19th century, Abdünnâfi Iffet Efendi, Sâki-nâme, genre, sufism.

Öz Bu çalışma, IV/X. asırda Basra ve civarında bir felsefe topluluğu olarak yaşamış olan İhvân-ı Safâ'nın felsefesinde etik ve estetik arasındaki bütünlük ilişkisini müzik sanatı üzerinden ortaya koymayı amaçlar. Bu amaç doğrultusunda makalede öncelikle, müziği diğer sanatlardan farklı kılan özellikleri, müziğin kaynak ve gaye bakımından hikmetle olan ilişkisi, müziğin, İhvân'ın hakikate ulaşmanın temel yolu olarak gördüğü matematiğe dayalı zemini ve tanrısal sanatın doğrudan eseri olan semavi varlıklarla irtibatı ele alınmıştır. İhvân'ın müziğe yüklediği bu metafizik anlam ve boyutlar, onların düşüncesinde, söz konusu sanatı metafiziğe açılan bir kapı hâline getirmektedir. Böylece müzik, bu sanatla meşgul olan kimselere söz konusu metafizik hakikatlerin gerekli kıldığı belirli ahlaki erdemler kazandırmaktadır. Metafizik hakikatlerin ahlaki sonuçlar doğurması fikrinin İhvân düşüncesindeki en belirgin anlamı, sanatın insanı Yüce Sanatkâra benzemeye çalışmaya sevk etmesi şeklinde ifade edilebilir. İhvân, metafizik bir çerçevede etikle estetik arasında kurduğu bu ilişkiyi, müziğin insan üzerindeki psiko-fizyolojik etkilerinin birtakım ahlaki sonuçlar doğurduğunu açıklayarak farklı bir düzlemde sürdürür. Bu açıklamasında İhvân, Galenci tıp geleneğine dayanan insandaki dört sıvı karışım (ahlât-ı erba'a) teorisini müziğe uygular. Buna göre ud enstrümanındaki tellerin çıkardığı sesler, dört karışımın oranlarına etki ederek insanda cesaret, cömertlik, iffet ve yumuşak huyluluk gibi birtakım kalıcı ahlaki erdemler meydana getirmektedir. Bu düşüncesiyle İhvân, müzik üzerinden geliştirdiği etik ve estetik arasındaki bütünlük ilişkisini, metafizik bir çerçevenin yanı sıra fizik bir zeminde de kurmuş olur.

İnandıklarını Yaşayan Samimi İnsan Mehmet Akif, 2021

İnandıklarını Yaşayan Samimi İnsan Mehmet Akif, İstiklal Marşı, milli marş, samimiyet

Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2020

Etik Beyanı / Ethics Declaration: Bu makalede bilimsel araştırma ve yayın etiği ilkelerine riayet edilmiştir. Makale etik izin gerektirmeyen bir çalışma olup en az iki hakem tarafından incelenmiş ve intihal içermediği teyit edilmiştir./ In this article, the principles of scientific research and publication ethics are respected. The article is a study that does not require ethical permission. It has been reviewed by at least two referees and was confirmed that it did not contain plagiarism.

Journal of Turkish Studies, 2018

Felsefede 'kişi olmak' deyimi kişiliğe çok önem veren bir düşünce hareketinin temel kavramı olarak belirlenir. 'Kişi olmak' insanların ortak olarak sahip oldukları temel özelliklerin kullanılmasına dayalı bir boyut olarak önemli ve değerlidir. Dolayısıyla kişi olmanın kendisi bir değer olarak konulmaktadır. Gerçek ve yüksek bir değer olarak 'kişi olmak' insan hayatı için bir önemli bir amaç olmaktadır.

Journal of Turkish Studies, 2009

Âsafî, XVI. yüzyılda yaĢamıĢ Ģair bir devlet adamıdır. Sultan III. Murad'ın saltanat yıllarında kâtiplik ile baĢladığı devlet görevini muharip bir asker olarak sürdürmüĢ, sonrasında beylerbeyliğe kadar yükselmiĢtir. BaĢarılı devlet hizmetlerinin yanında tek eseri olan Şecâat-nâme mesnevisi ile Ģair olarak da tanınmaktadır. XVI. yüzyılın önemli gazavatname örneklerinden biri olan Şecâat-nâme, 1578-1585 yılları arası Osmanlı ġark seferlerini konu etmektedir. Türk savaĢ edebiyatının Ġslami nitelikli ürünleri içerisinde önemli bir yere sahip olan Şecâat-nâme, tarihî pek çok bilgiyi ihtiva etmekle birlikte edebî kıymeti yönüyle de kayda değer bir eserdir. Bu çalıĢmada Şecâat-nâme mesnevisi edebî açıdan incelenmiĢ, Âsafî'nin hayatı hakkında bilgi verilerek eserinden hareketle edebî kiĢiliği değerlendirilmiĢtir.

Türkoloji Dergisi

Mehmet Âkif, hayatı ile eserini birleştiren bir şahsiyettir. Şahsiyet, aynı zamanda kendinde ulvî değerleri toplayan ve her konuda insanlığa örnek olan bir kişiliktir. O, dönemlere ve topluma göre değişmez. Muhiti kendisine uydurur ve toplumun öncüsü olur. Âkif, eserleriyle değerler yaratır ve bu değerleri içselleştirir. Samimidir, gördüklerini ve yaşadıklarını anlatır. Âkif, kendi misyonunu her zaman ve her yerde hakikati ifade etmek olarak görür. O, birçok meziyete sahip olan bilinçli bir Türk aydınıdır. Âkif, eserlerinde bilim, sanat ve dini bir bütünlük içinde değerlendirir. Hem Doğu hem de Batı kültür ve medeniyetini iyi bilen Âkif, resim ve musikiye büyük bir önem verir. Çocuklarına resim dersi aldırır. Bizde resmin uzun süre yasaklanmasını eleştirir. Ayrıca kendisi Türk ve Batı musikisiyle de yakından ilgilenir. Mehmet Âkif göre insan olmanın en önemli niteliği ahlaklı olmaktır. O, bu nedenle karakterinden ve prensiplerinden taviz vermez. Şaşaadan kaçar ve kibrin esiri olmaz....