Mi̇lli̇ Mücadele Dönemi̇ Türküleri̇ Üzeri̇ne Örnek Bir Çalişma

Yıldız Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2023

Türk halklarının sözlü kültüründe önemli bir yere sahip olan türküler, aktarımdaki kolaylığı ve akılda kalıcılığı ile hem tarih öncesinde hem de tarih boyunca yaygın şekilde kullanılmıştır. Bireysel tarafı olmakla beraber toplumsal özellikleri ağır basan türküler, kültürün birebir yansıtıcısıdır. Toplumun, üzüntüsünden sevincine kadar bütün hislerine ayna olan türküler, tarihsel bütünlükle birlikte incelendiğinde kaynak görevi de görebilmektedir. Bu çalışmada bireylerin dil, din, ırk, cinsiyet, yaş fark etmeksizin dahil olduğu Millî Mücadele döneminde yakılan bazı türküler üzerinden halkın iç dünyası üzerine bir çözümleme yapılmıştır.

Bilim Armonisi, 2021

ÖZET Doğu ve Batı medeniyetlerini anlamak ve anlamlandırmak için tarihsel süreçte geçirdikleri aşamaları bilmek gerekir. Öyle ki her iki medeniyet arasındaki çelişkiler de bu süreçte yaşanan farklılıklardan kaynaklanmaktadır. Sanayi Devrimi ile gerçekleşen ekonomik ve sosyal değişimler aradaki kültür farkını artırmış ve Doğu ülkelerini geride bırakmıştır. Osmanlı İmparatorluğu da bu süreçte dünyadaki gelişmelerden geri kalmış ve Fransız İhtilali ile gelen milliyetçilik akımı ile iyice sarsılmıştır. Son dönemlerinde kalkınmaya çalışan Osmanlı, Batı'dan birtakım yenilikleri alma çabasında bulunmuş fakat kendi kültürü ile uyum sağlayamayan bu yenilikler Osmanlı İmparatorluğu'nu kurtarmaya yetmemiştir. Doğu ve Batı arasındaki çelişki birçok düşünür ve yazarın da ele aldığı konular içinde yer almıştır. Bu konuyu ele alanlardan Halide Edip Adıvar'ın eserleri döneme ışık tutmakla birlikte Türk Edebiyatı için de oldukça değerlidir. Çalışmamızı şekillendiren Halide Edip Adıvar'ın Sinekli Bakkal romanı, Doğu-Batı kültürüne ait ögeleri gösterirken yanlış Batılılaşmayı da ele almış ve Halide Edip'in de eleştirdiği geleneksel değerleri hiçe sayma konusunu gündeme getirmiştir. Ona göre kendi kültürüne sahip çıkmak oldukça önemlidir. Bu bağlamda Sinekli Bakkal, toplumların kendi değerlerinden kopmaması gerekliliğine işaret eden ve Doğu-Batı çelişkisinin anlaşılması hususunda Türk edebiyatının değerli bir eseri olarak karşımıza çıkmaktadır. Sinekli Bakkal, Doğu-Batı çelişkisinin Türk edebiyatına yansımasını gösteren geçmiş ve bugün arasındaki bağlantıyı anlamaya ışık tutacak bir eser niteliğindedir.

Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 2020

İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi

Türk Halk Müziğinin temelini oluşturan türküler sadece Türklerin yaşayışını değil aynı zamanda düşünce sistemlerini de içerir. Duygular, düşünceler, inançlar aşklar ve kahramanlıklar türkülere yansımıştır. Her türlü hayat tarzımız ve her türlü merasimlerimiz, törenlerimiz, geleneklerimiz türküler vasıtasıyla nesilden nesile aktarılmıştır. Tasavvuf, Türklerin bir kısmında yaşam biçimidir. Bundan dolayı tasavvufi düşünceleri en güzel ve kısa bir şekilde anlatan türkülerimiz vardır. Bu çalışmamızda Türk halk Müziğinde ki türkülerin bir kısmında anlatılan tasavvufi temaları tespit etmeye çalıştık.

DergiPark (Istanbul University), 2008

Bu çalışma halk türkülerinden faydalanarak sosyal bilgiler dersinde göç konusunun işlenmesine bir örnek teşkil etmektedir. Çalışmanın amacı çevresel koşulların toplumun kültürünü doğrudan etkilediği gerçeğinden hareketle halk türkülerinde geçen sözlerin beşeri olay ve faaliyetlerle ilişkisini ortaya koymak ve aynı zamanda dersin işlenişi sırasında öğrencilerin derse katılımlarını sağlamaktır. Çalışma, Adıyaman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sosyal Bilgiler Öğretmenliği bölümünde okuyan 80 öğrenci üzerinde gerçekleştirilmiştir. Nitel olarak yapılan bu araştırma için gerekli olan veriler daha çok gözlem ve test sonuçlarının yorumlanmasına dayanmaktadır. Çalışma bir deney grubu ve bir de kontrol grubu olmak üzere iki ayrı grup üzerinde yapılmıştır. Deney grubuna halk türküleri içinde göç konusunun işlenebilmesine uygun olduğu düşünülen "Gine Kısmet Çekti Gurbet Ellere','Yokluk Beni Mecbur Etti','A İstanbul Sen Bir Han mısın','Ağlama gözlerim Mevlam Kerimdir'' Yârim İstanbul'u Mesken mi Tuttun' isimli beş örnek türkü seçilerek bilgisayar ekranında yansıtılmış ve öğrencilerin, soru sorma, yorumlama tahminde bulunma uygulama, kendine ait çıkarımlarda bulunma ve değerlendirme aşamaları adım adım izlenerek konu işlenmiştir. Kontrol grubunda ise aynı konu düz anlatım yöntemiyle işlenmiştir. Çalışmanın sonucunda yapılan değerlendirmede deney grubundaki öğrencilerin türkü sözlerinden hareketle göçlerin neden ve sonuçları hakkında kültürel, sosyal, coğrafi ve ekonomik özellikleri daha iyi anladıkları ve açıkladıkları görülmüş; kontrol grubunda ise kültürel ve sosyal özellikleri tam olarak anlayamadıkları ve açıklayamadıkları görülmüştür. Ayrıca türküler kullanılarak yapılan uygulamaya öğrencilerin diğer gruba göre derse daha fazla katıldıkları görülmüştür. Sonuçta, bu tür çalışmaların sosyal bilgiler derslerindeki diğer konular için de yapılabileceği ve öğrenmeye olumlu katkısı olacağı düşünülmektedir.

Nevşehir Hacı Bektaş Veli üniversitesi sbe dergisi, 2022

DergiPark (Istanbul University), 2011

BİR İLETİŞİM ARACI OLARAK TÜRK HALK MÜZİĞİ ve TÜRKÜLER Özet İnsanoğlu var oluşundan bu yana çevresi ile iletişim kurmuştur. Bunu yaparken de farklı iletişim araçlarından yararlanmış, zaman içinde bu araçları ve iletişimin şeklini geliştirmiştir. Müziğin insanın var oluşuyla ortaya çıktığı düşünüldüğünde, bir iletişim aracı olarak kullanılmasında derin bir geçmişe sahip olduğunu söylemek mümkündür. Oluşumu ve ilk gelişim evrelerinde genellikle küçük topluluklar arasında yaygın olarak kullanılan müzik, daha çok yerel unsurları içerisinde barındırmaktadır. Bu özelliğini yaşadığı her toplumda günümüze kadar taşıyarak her ulusun kendi geleneksel değerlerini yansıtan "Halk Müziği" olarak varlığını sürdürmüştür. Ülkemizde de diğer toplumlardaki şekle benzer özelliklere sahip olan Türk Halk Müziği, kendine has geleneksel unsurlarıyla varlığını sürdürmektedir. Toplumun ortak duygu ve düşüncelerini hem ezgileriyle hem de şiirsel yapısıyla yalın, samimi, coşkulu ve içli ezgilerle anlatan türkülerin sözlerinde, geleneksel kültürü ifade eden hemen her konuda bilgiyi bulmak mümkündür. Bu sözler, sadece türkünün ezgisel yönünün aktarılmasında kullanılan bir araç olmakla kalmayıp aynı zamanda verdiği mesajlarla toplum yaşamına katkı sağlamada etkili bir iletişim aracı olma özelliğine sahiptir. Yapılan araştırmada, geleneksel ve ulusal kültür değerlerinin giderek unutulmaya başlandığı günümüzde bir iletişim aracı olarak ele alınan Türkülerin, sözleri ve konuları arasında yer alan mesajlar, yöresel sözcük ve bilgiler bir örneklem içerisinde sunulmaktadır.

2017

Tarihsel donemlerin isimlendirilmesinde, insanligi etkileyen evrensel nitelikli olaylar esas alinmistir. Bu donemler belirlenirken sosyal, siyasal, kulturel ve ekonomik gelismeler onemli rol oynamistir. Turk muzik tarihine yonelik yapilan arastirmalarda daha saglikli tespitlerin yapilabilmesi icin, kulturel ve yapisal degisim surecinin katmanlara ayrilmasi onem arz etmektedir. Turk muzik tarihi ilk evrelerinden, gunumuze kadar cesitli donemlere ayrilmaktadir. Turk muzigine ait donem tespiti calismasi sayisi kadar, farkli donem tasnifleri mevcuttur. Yapilan calismalarin bir kisminda Bati muzigi donem anlayisindaki ayni isimler kullanilirken, diger bazi calismalarda ise sadece yuzyillara dayali bir donem anlayisi sergilenmistir. Bu tur donem anlayisina yonelik farkliliklar, arastirmacilarda kafa karisikliklarina sebep olmaktadir. Bu calisma kapsaminda Turk muzik tarihine ait ozgun yedi donemden olusan bir oneri gelistirilmistir. Bu onerinin, siyasi, kulturel, ekonomik gelismeler ile p...

Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 2006

İkinci Dünya Savaşı'nın ardından Türkiye'de Tek Parti Yönetiminden çok partili demokrasiye geçiş için çalışmalar başladı. Uzun yıllar sessiz kalan muhalefet, demokratik ortamda daha fazla sesini duyurmaya başladı. Demokrat Parti bu muhalefetin sözcüsü haline geldi. Basın önemli ölçüde Demokrat Partiyi destekliyordu. 1945-1950 arası gelişen demokratik ortam ve toplumun desteğini alabilmek için CHP'nin basın kanununda yaptığı değişiklikle birçok gazete ve dergi yayın hayatına geçti. Bu dönemde yayın hayatına başlayan dergilerden biriside uzun süreli olarak devam edememiş olmasına rağmen Bizim Köylü'dür. Bizim Köylü, adlı mizah dergisi CHP iktidarına yönelik sert eleştiriler yayınlıyordu. Özellikle antidemokratik kanunlar, karaborsa, hayat pahalılığı, değişen sosyal yaşantının getirdiği yeni yaşam biçimleri dergi tarafından alaycı bir tavırla işleniyordu. Dergide özellikle hükümetin uygulamaları sert bir dille eleştiriliyordu. Karikatürler ve köylünün ağzından yorumlarla hükümeti eleştirerek aslında bir taraftan da halkın %80ini oluşturan köylünün desteğini de almayı amaçlıyordu. Bu makalede mizah dergiciliğinin tarihinde yer alan bir dergi incelenmiştir.

International Journal Of Turkish Literature Culture Education, 2019

Bu çalışmamızda, akademisyen Niko Mari'nin, 1904 yılında çağdaş Türkiye'nin kuzeydoğusundaki illerini ziyareti sırasında izlenimlerini 1911 yılında St. Petersburg'da Rus dilinde kaleme alan "Şavşat ve Tao-Klarjeti Seyahat Günlükleri" adlı eserinden bahsedeceğiz. Bu kitap, bu güne kadar bilimsel değerini kaybetmediği için kültürel ve tarihsel bir kaynak olması açısından çok önemlidir. Materyallerden de anlaşıldığı üzere 20. yüzyılın başlarında destansı bir âşıklık geleneği olduğu günlüklerinden açıkça görülmektedir. Niko Mari, Mosidze tarafından kaydedilmiş düzyazı metninde yer alan Türk destansı şiirinin ve şarkının ana karakteri olan "Tehar Mirza" ve "Köroğlu" öykülerinde, düzyazı kısmı Gürcüce, şiirsel (şarkısal) kısmı ise Türkçe olarak yazmıştır. Hem metinsel hem de biçimsel yapıları içeren, iki dilli metnin Gürcüce-Türkçe biçimini, "kültürel yayılma" ya da "folklorizm" kavramı ile tanımlayabiliriz. Destansı hikayelerine ek olarak Niko Mari, Gürcü sözlü örneklerinin yanında Türk düğün şiirlerine de yer vermiş ve yayınlamıştır. Ayrıca günlüklerinde Türk müzikal ve dans folklorunun yanı sıra enstrümanlar hakkında da ilginç bilgiler yer almaktadır.