Eski Anadolu Türkçesinin Sözvarlığı, Tarama Sözlüğü ve Yunus Emre

Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (AÜSBD), 2022

Bu çalışmada Yunus Emre Divanı'nda yer alan fiillerin Tarama Sözlüğü'ndeki durumu incelenmiştir. Yunus Emre Divanı'ndaki fiiller, tarama yöntemiyle elde edilmiş ve bağlamdan (context) yola çıkılarak anlamlandırılmıştır. Elde edilen fiiller ve anlamları, XIII. Yüzyıldan Beri Türkiye Türkçesiyle Yazılmış Kitaplardan Toplanan Tanıklarıyla Tarama Sözlüğü ile mukayese edildiğinde birtakım farklı sonuçlar ortaya çıkmıştır. Araştırmada fiillerin Tarama Sözlüğü'ndeki durumuna göre beş başlık elde edilmiştir: Birincisi Yunus Emre Divanı'nda yer alıp Tarama Sözlüğü'nde yer almayan fiiller, ikincisi Divan'da ve sözlükte yer alıp anlamlarının sayısı farklı olan fiiller, üçüncüsü her iki eserde de yer alıp anlamlandırma olarak örtüşmeyen, dördüncüsü her iki eserde yer alıp birtakım ses değişikliği gösterenler ve beşincisi iki eserde birtakım morfolojik değişikliklerle yer alan fiiller şeklindedir. Bununla birlikte çalışmada Tarama Sözlüğü'nün çevrimiçi kullanımına ilişkin bazı öneriler yer almaktadır. Bu tür çalışmalar, Türkçenin tarihî söz varlığı, sözcük bilimi ve anlam bilimi alanlarına katkı sağlaması açısından önem taşımaktadır. In this study, the verbs in the Yunus Emre’s Divan and the verbs in the Tarama Dictionary were examined. The verbs in Yunus Emre's Divan have been obtained by scanning method and have been interpreted based on the context. Obtained verbs and their meanings when it is compared with the Tarama Dictionary some different results have emerged. According to the situation of the verbs in the Tarama Dictionary, five titles were obtained. The first of these is the verbs that are in the Yunus Emre’s Divan but not in the Tarama Dictionary, the second is the ones that take place in the Divan and the dictionary but have different meanings, the third is in the form of those that take place in both works but do not overlap in terms of meaning, and the fourth is in the form of those that take place in both works and show some phonetic changes, the fifth is about morphological changes. However, there are some suggestions regarding the online use of the Tarama Dictionary in the study. Such studies are important in terms of to contributing historical vocabulary, lexicology and semantics of Turkish.

Workshop on Turkish Dialects II Orient-Institut Istanbul, 18-19 November 2005 Türk Dilleri Araştırmaları, 2009

Vakıf İnsanı Prof. Dr. Hikmet Özdemir Armağanı, 2019

Yunus, gönülleri birleştirmeye, gönül yapmaya gelmiş bir sufidir. Ona göre Cenâb-ı Hak gönüle tecelli edeceği için gönülleri imar etmek gerekir. Bundan dolayı, o, gönlü Hakk'ın tecellisine mazhar olacak bir olgunluğa eriştirmenin yollarını insanlara öğretmek için çalışmıştır. Ona göre hastalar yoklanıp gönüller alınmalı, sıkıntıda olanlar, düşkünler ayağa kaldırılmalıdır.

Özet: Atasözleri kalıplaşmış sözlerdir. Atasözleri, Türkçenin ilk devresinden bugüne ka-dar edebî eserlerde söz sanatı unsuru olarak kullanılmıştır. Yûnus Emre de şiirlerinde sık sık atasözlerini kullanmıştır. Makalede Risäletü'n-Nushiyye ve Yûnus Emre Divanı'nda geçen atasözlerinin tespiti yapılacak ve Yûnus Emre'nin üslubunda atasözlerinin yeri değerlendirilecektir. Abstract: Proverbs are stereotype words. They have been used as rhetorics in literary works since the first period of Turkish Language. Yunus Emre often used proverbs in his poems. In this article, proverbs used in Risaletü'n Nushiyye and Yunus Emre Diwan is going to be determined and the proverbs are going to be evaluated in Yunus Emre's style.

2017

Ozet Turk Tasavvuf Musikisinin gufte kaynaklarindan biri de Yunus Emre'nin siirleridir. Yunus Emre'ye ait siirler cogunlukla ilâhi formunda bestelenmis ve Turk Tasavvuf musikisi repertuarinin onemli bir kismini olusturmustur. Dervis Yunus'un siirlerinin bu derece ragbet gormesinin nedeni gerek Yunus Emre'nin gerekse Turk musikisinin felsefi temellerinin ayni olmasidir. Bu temelde Allah ve Resulullah aski vardir. Bu calismada; Turk musikisi bestekârlarini Yunus Emre siirlerini bestelemeye yonlendiren nedenlere yer verilmistir. Allah aski ve ibâdet vecdi ile yapilan Turk tasavvuf musikisinde Yunus Emre siirlerinden bestelenmis 255 adet bestenin makam, usul ve bestekâri tespit edilmistir. Bu bestelerin makam ve usul siniflandirmalari yapilmistir. Ilâhi bestelerine ait nota orneklerine yer verilmistir. Yunus Emre'nin siirlerindeki sade anlatim ve ritmik yapinin bestelerdeki yansimalari uzerinde durulmustur. Ayrica siirlerde gecen Turk calgilarina da vurgu yapilmi...

Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 2019

A n k a r a < B a h a r > 2 0 1 6 T ü r k b i l i g TÜRKOLOJİ ARAŞTIRMALARI

International Journal of Old Uyghur Studies, 2023

Tuvan belongs to -d- “adak” group or Northern Siberian subgroups in classification studies on Turkic languages. It was first noticed by the German geographer Anton Friedrich Büsching in the eighteenth century and attracted attention with its similarity to Tofa. Matthias Castrén also visited the Tunka Soyots during his trip to the Buryat Republic in the nineteenth century and noticed the same similarity. Thanks to Wilhelm Radloff's compilation of language examples in Altai and Western Siberia since 1860 and the language materials collected by Katanov during his 1889 trip to Tuva, we have a wide range of folkloric and literature material belonging to Tuvan today. In this study, the vocabulary of Tuvan and Old Turkish was examined and compared by making use of the compilations. / Özet Tuvaca, Türk dilleri üzerine yapılan tasnif çalışmalarında -d- “adak” grubu veya Kuzey Sibirya dilleri arasına girmektedir. İlk olarak 18. yüzyılda Alman coğrafyacı Anton Friedrich Büsching tarafından fark edilmiş ve Tofaca ile benzerliği dikkat çekmiştir. Matthias Castrén de on dokuzuncu yüzyılda Buryat Cumhuriyeti'ne yaptığı bir gezi sırasında Tunka Soyotlarını ziyaret etmiş ve aynı benzerliği fark etmiştir. Wilhelm Radloff’un 1860 yılından itibaren Altay ve Batı Sibirya'da dil örneklerini derlemesi ve N.F. Katanov’un 1889 yılında Tuva’ya yapmış olduğu gezide topladığı dil malzemeleri Tuvacaya ait geniş bir folklorik ve literatür malzemesini bugün elimizde bulundurmaktadır. Bu çalışmada, yapılan derlemelerden yararlanılarak Tuvaca ve Eski Türkçeye ait söz varlığı incelenmiş ve karşılaştırılmıştır.