Academia.eduAcademia.edu

İlk Dönem Şiî Tefsirinin Kaynakları

Profile image of Aslan HabibovAslan Habibov

2010

Abstract

Bu makalede ilk donem Şii muelliflerden Ayyasi ve Kummi tarafindan kaleme alinan tefsirler esas alinarak bu donemin tefsir kaynaklari ele alinmaktdir. Ilk donem Şii tefsirinin alti kaynagi oldugu vurgulanmakta ve bunlarla ilgili bilgi verilmektedir. Bu makalede ilk donem Şii muelliflerden Ayyasi ve Kummi tarafindan kaleme alinan tefsirler esas alinarak bu donemin tefsir kaynaklari ele alinmaktdir. Ilk donem Şii tefsirinin alti kaynagi oldugu vurgulanmakta ve bunlarla ilgili bilgi verilmektedir. Bu makalede ilk donem Şii muelliflerden Ayyasi ve Kummi tarafindan kaleme alinan tefsirler esas alinarak bu donemin tefsir kaynaklari ele alinmaktdir. Ilk donem Şii tefsirinin alti kaynagi oldugu vurgulanmakta ve bunlarla ilgili bilgi verilmektedir.

Key takeaways

  • Bu dört aşamayı; (1) İlk Dönem veya Birinci Rivayet Dönemi (I-IV.
  • Kur'an'ın anlaşılması hususunda en önemli, sağlam ve güvenilir yol, Kur'an âyetlerinin kapalı kısımları diğer âyetlerde açıklanmaktadır.
  • Çünkü Kur'an'ın bir yerinde kısa ve kapalı olarak zikredilen bir husus başka bir yerinde vuzuha kavuşturulmaktadır.
  • : Kummî,Tefsîr,I,147;Ayyâşî,Tefsîr,II,[92][93] Bu konu ve adı geçen sahâbilerin Şîa nezdindeki değeri ile ilgili geniş bilgi için bkz.

Related papers

“İlk Dönem Şiî Tarihçiler ve Eserleri”
Şaban Öz
View PDFchevron_right
Erken Dönem Moğol Tarihi'nin Çince Kaynakları
Kubilay Atik

Şarkiyat Mecmuası, 2022

Moğol İmparatorluğu göçebe imparatorluklar arasında yalnızca fethettiği alan değil, idari, askeri, kültürel ve ticari alanlarda getirdiği yenilikler ile de müstesna bir yere sahiptir. Bu istisnai durum Moğol İmparatorluğuna dair tarihî kayıtlarda da kendisini göstermektedir. Göçebe İmparatorluklar içerisinde hakkında en fazla birincil kaynak bulunan imparatorluk olmasının yanı sıra en fazla dilde kaynak da Moğollar hakkındadır. Bu kaynaklar arasında özellikle İslam kaynakları ülkemizde büyük ölçüde çalışılmış ve çevrilmiştir. Ayrıca Ermenice kaynakların da hemen hepsi tercüme edilmekle kalmamış, Latince kaynaklar da batı dillerindeki tercümeleri üzerinden çalışılmış ve tercüme edilmiştir. Buna karşılık Moğol İmparatorluğunun yalnızca çıktığı yer değil aynı zamanda idari, ekonomik ve siyasi merkezi olan Doğu Asya’daki kaynakları Moğolların Gizli Tarihi haricinde hemen hemen hiç çalışılmamış ve tercüme edilmemiştir. Bunun nedenlerinden birisi bu döneme ait Çince kaynakların bir Çinli tarafından da anlaşılmasının güç olması ve bu kaynaklarının dilinin yarattığı sorunlardır. Hemen hepsi önce batı dillerine, daha sonra da Batı dillerinden ya da bazen Çinceden dilimize çevrilmiş olan Türklerle ilgili Çin kaynaklarının aksine Moğollara ait kaynaklar farklılık göstermektedir. Moğolca isimlerin Çince’den çevirisinin yanı sıra bu kaynakları çalışan kişi Moğolca, Türkçe ya da bazen Cürçence, Tibetçe, Tangutça, Kitanca ya da Farsça konuşan bir kişinin ağzından çıkanları kelime ve cümle düzenini bozmadan çevirmenin ağzından çıkan Çince sözleri tekrardan Klasik Çince’nin cümle yapısına uygun hale getiremeden kaydetmesi sonucu ortaya çıkan karmaşa ile de mücadele etmek zorunda kalır. İşte bu nedenle 210 kısımdan oluşan ve modern baskısı 15 cilt olan Moğol dönemine ait en temel kaynak olan Yuan Kroniği (元史-Yuanshi) dahi bütün olarak sadece bağımsızlığını kazandıktan sonra Moğolistan’da klasik Moğolcaya bir bütün olarak tercüme edilebilmiştir. Diğer dillere tercümeler genellikle bu 210 bölümün parçalarından ibarettir. Ülkemizde ise Moğol İmparatorluğu üzerine yapılan çalışmalarda büyük ölçüde yalnızca batı kaynakları kullanılmakta olup İmparatorluğun asıl merkezinde yazılan kaynaklar hemen hemen hiç kullanılmamaktadır. Erken Moğol tarihine ait kaynaklarda ise durum daha da kısıtlıdır. Çingis Kağanın yükselişi ve Moğol imparatorluğunun kuruluşundan önceki dönem Moğol tarihi kaynakların kısıtlılığı ve az bilinmesi nedeni ile Türk tarihinin bir parçası olarak işlenmektedir. Bu çalışmanın temel amacı Han Hanedanından başlayarak Tang Hanedanının çöküşüne kadar olan döneme ait Moğol tarihiyle ilgili Çin kaynaklarının Türk okuyuculara tanıtılmasıdır.

View PDFchevron_right
İmâmiyye Şîası'nın Tefsir Tarihi ve Günümüze Ulaşan En Eski Şiî Tefsirler
Aslan Habibov

Cukurova Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi, 2008

Bu makalede Islam Ummetinin ikinci buyuk grubu olan Imâmiyye Şiasi’nin Tefsir Tarihinden bahsedilmekte ve gunumuze ulasan en eski Şii tefsirlerle muellifleri hakkinda bilgi verilmeye calisilmaktadir.

View PDFchevron_right
Doğu Türkçesine Ait İlk Kur'an Çevirilerinin Tarihlendirilmesine Katkılar
Banu Güzelderen

Gazi Türkiyat, 2019

Dinî inançlar, inananlara beraberinde kendi kültürel birikimlerini de taşırlar. Her bir dinin kültürel dünyası, o dine inananların inanç tarihinin dışında dil, kültür ve edebiyat tarihlerini de etkiler ve zenginleştirir. Türkler, İslamiyet'i benimsedikten sonra, Kur'an'ı Türkçeye çevirme işine girişirler. Doğu Türkçesine ait bu ilk çevirilerden elimizde TİEM 73, Rylands, Anonim Tefsir (Orta Asya Tefsiri), Hekimoğlu, Özbekistan (Taşkent), Meşhed Âstân-ı Kuds-i Razavî Kütüphanesi 293, 1007 ve 2229 numaralarda kayıtlı nüshalar bulunmaktadır. Bu ilk çevirilerin din terminolojisinin Türk diline aktarımının üstesinden gelerek Türk dilinde daha önce tanıklanmayan sözcükleri de içeren, zengin bir söz varlığıyla dili geliştirdikleri görülmektedir. Doğu Türkçesi ilk Kur'an çevirilerinde fiillerin yapım ve çekim morfolojisi bakımından incelenmesinden elde edilen sonuçlar, bu eserlerin, tarihî Türk dili grameri bakımından da önemli olduğuna işaret etmektedir. TİEM 73, Rylands, Anonim Tefsir, Hekimoğlu ve Özbekistan nüshaları üzerinde hazırlanan bu çalışmada Doğu Türkçesi ilk Kur'an çevirilerindeki fiillerden elde edilen sonuçlar ile Karahanlı ve Harezm Türkçesi fiil gramerleri karşılaştırılmıştır. Özellikle çekim morfolojisine ilişkin elde edilen bilgilerle Karahanlı ve Harezm Türkçesi dönemlerine ait olduğu düşünülen Kur'an çevirilerinin tarihlendirilmesine katkılar sağlanması amaçlanmaktadır.

View PDFchevron_right
Taberî Tefsiri’nin Kaynakları
Ceyda Gürman

İslâm Araştırmaları Dergisi

Taberî’nin (ö. 310/923) tefsir ilminin doğduğu, geliştiği ve ilmî hüviyetini kazandığı ilk üç asırdaki tefsir müktesebatını kritik ederek bir araya getirdiği Câmiu’l-beyân adlı ansiklopedik tefsiri, tefsir tarihinde vazgeçilmez bir yere sahiptir. Bu kıymetli eserin kaynaklarının tespitine yönelik Mesut Kaya’nın kaleme aldığı Taberî Tefsiri’nin Kaynakları adlı çalışma, tefsirin kaynak haritasını ortaya koyarak erken dönem tefsirine katkı sunan isimleri ve henüz keşfedilmeyen ya da günümüze ulaşmayan tefsir eserleriyle müelliflerini tanıma ve böylece tefsir ilminin gelişimini doğru bir şekilde değerlendirme imkânı sağlamaktadır. Kitap Taberî’nin başvurduğu kaynakların kahir ekseriyetinin şifahî değil yazılı olduğu tezine dayanmaktadır. Câmiu’l-beyân’ın yazılı kaynaklarının tespiti sayesinde tefsirin daha bidayette müstakil bir ilim olarak neşet edip geliştiği ve İslamî ilimler arasında en erken telif edilen eserlerin tefsir eserleri olduğu da açıklık kazanmakta ve bu cihetiyle eser, s...

View PDFchevron_right