İngiltere Tercümanları ve 1758 Tercüman Reformu

Korkut Ata Türkiyat uluslararası Türk dili ve edebiyatı araştırmaları dergisi, 2022

İnsan vücudunda bulunan bazı organlarda istem dışı meydana gelen titreme ve seğirmeler ile bu seğirme hareketlerine dayalı olarak kişinin gelecekteki durumuyla ilgili olumlu ya da olumsuz yönde yapılan yorumlardan mülhem kaleme alınan Seğirname adı verilen eserlerin tarihin her döneminde ilgi odağı olduğu, yapılan çalışmalardan ve bu türe dair eserlerin fazlalığından anlaşılmaktadır. Türk edebiyatı tarihine bakıldığında da nicelik olarak seğirname, ihtilacname, falname gibi eserlerin, dönemlere göre, mensur ya da manzum formlarda yazılmış örneklerinin rağbet gördüğü anlaşılmaktadır. Bu durum, özünde seğirnamelerin insanoğlunun merak duygusuna hitap etmesi, insanların geleceği öğrenme, bilme arzu ve istekleri ve söz konusu eserlerde seğirme uzuvlarına yönelik genellikle olumlu yönde yorumlamalar yapılması gibi nedenlerle ilişkilendirilebilir. Seğirnameler hakkında yapılan bazı çalışmalar bulunmakla birlikte tespit edilen her yeni nüsha, başta bu türe ait söz varlığının belirlenmesi olmak üzere Türk dili tarihi çalışmalarına da katkı sunacaktır. Bu maksatla çalışmamızda şahsi kütüphanemizde yer alan bir yazma eserin 72b-80a varakları arasında kayıtlı olan 1758 tarihinde istinsah edilmiş, müellifi ve müstensihi bilinmeyen seğirname nüshası incelenmiştir. Eski Anadolu Türkçesinin özelliklerini taşıyan nüsha, muhteva özellikleri, dil ve üslup hususiyetleri açılarından değerlendirilerek transkripsiyonlu metin ve tıpkıbasım olarak verilmiştir.

Tarih Kritik Dergisi, 2015

Ragıp REİS * Tarih araştırmalarında hatırat türü eserler, önemli bir yer teşkil etmektedir. Arşiv, süreli yayınlar ve kitapların yanında hatıratlar, bir tamamlayıcı işlevi görmektedir. Aslında bir tarih araştırmasında zikrettiğimiz bütün unsurlardan asgari ölçüde istifade edilmelidir. Hele ki hatıratlar, tarih araştırmaları için bilimsel eserlerde bulunması mümkün olmayan bilgiler vermesi, tekdüzeliği ortadan kaldırması, temel öznesinin insan olması dolayısıyla tamamlayıcı bir unsur olarak büyük bir öneme haizdir. Bununla birlikte hatıratların ''öznel'' olması, yazan kişinin özelliklerinin esere tamamen nüfuz etmesi, araştırmacıların dikkatinden kaçmamalıdır. Ayrıca yazarın gerçekten güvenilir olup olmadığı konusunda yeterli araştırma yapılmalı ve eserin güvenilirliği sorgulanmalıdır. 1913-1916 yılları arasında

2021

İngiliz edebiyatının 18. yüzyıldaki hâlini ve İngiliz toplumunun geçirdiği evrime ayna tutan birkaç yazarı konu aldığım bu çalışma, temel olarak edebî akımlar ve yazarların şahsiyetleri üzerine kurulmuştur.

Osmanlı Devleti tarafından İngiltere'ye verilen ticarî imtiyazlar ile Osmanlı ülkesinde görev yapan konsoloslarla ilgili arşiv vesikaları, iki devlet arasındaki ilişkileri çok boyutlu inceleme imkânı sunar. Esas görevleri ticari ilişkiler çerçevesinde tanımlanmış olmasına rağmen konsoloslar, ticarî ve hukukî imtiyazlarının dışına çıkarak devletin iç işlerini ilgilendiren konularda aktif tavır almışlardır. İngiltere konsolosları, özellikle Osmanlı Devleti'nde XIX. yüzyılın ikinci yarısında, Tanzimat Fermanı'nın ilânı ile ortaya çıkan hassas vaziyeti istismar ederek devletin iç işlerine müdahalelerde bulunmuşlardır. Bu müdahaleler, ekonomik, malî, idarî ve hukukî alanlarda ortaya çıkmıştır. Kıbrıs özelinde incelenen konsolos faaliyetleri, İngiltere'nin Osmanlı üzerindeki politikalarının taşrada, birebir mahalli zümre ve kişilerle temasını içerir ve bu politikaların sahada tatbik usullerini ve vasıtalarını gösteren önemli ayrıntılar sunar.

Yeditepe Üniversitesi Tarih Bölümü Araştırma Dergisi, 2019

ÖZET Osmanlı İmparatorluğu'ndaki tercüme faaliyetlerine dair pek çok çalışma yapılmasına rağmen, genel olarak bu alanda yapılan çalışmalar çeviri yöntemlerinden ziyade müesseselere odaklanmıştır. Bu minvalde Osmanlı tercümanlarının yabancı bir hükümdarın mektuplarını çevirirken aslına ne derece sadık kaldıkları, eklemeler veya çıkarmalar yapıp yapmadıkları, ifadeleri yumuşatıp, yumuşatmadıkları sorusu cevaplanmayı hak eder. Ancak bu soruya kesin bir cevap verebilmek için Bâbıâli ile diğer bütün yabancı devletlerin yazışmalarının orijinallerini ve tercümelerini incelemek iktiza eder ki bu tür bir inceleme belli dönemlerle (meselâ belirli yüzyıllarla) sınırlandırılsa bile uzun yıllara yayılan, Osmanlı arşivleriyle beraber pek çok başka ülkenin arşivinin incelenmesini zarurî kılan bir çalışma ile yapılabilir. Buna mukabil her ne kadar boşluğun tamamını olmasa da en azından bir kısmını Bâbıâli'nin belirli hükümdarlar ile yazışmalarını inceleyerek doldurmak mümkündür. Bu minvalde bu çalışma İngiltere tarihine "unutulmuş kral" olarak geçen, II. George'un, Osmanlı padişah ve sadrazamlarına yazdığı mektuplara odaklanmaktadır. Bu çalışmada II. George'un, Bâbıâli'ye yazdığı mektuplar tanıtılacak ve bunların İngilizceleri ile Türkçeleri arasındaki farklar masaya yatırılacaktır. Ayrıca farklılıklar ve muhtemel nedenleri hakkında bilgi verilecektir. Çalışmanın ekinde de incelenen mektupların transkripsiyonu ve Türkçe tercümeleri karşılıklı olarak gösterilecektir. Bu şekilde yukarıda belirtilen soruya kısmî de olsa bir cevap verilecektir. Anahtar Sözcükler: II. George, Bâbıâli, Tercüme, Divân-ı Hümâyûn Tercümanları, Nâme-i Hümâyûn Defterleri. Giriş Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk zamanlarından itibaren tercüme faaliyetlerinin var olduğu kesindir. Zira devletin komşu ülkelerle diplomatik ilişkiler kurma zorunluluğu böyle bir müessesenin varlığını zarurî kılmıştır. 1 Devletin büyümesine paralel olarak tercümanlık da * Yeditepe Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü öğretim üyesi, [email protected]. Bu çalışma hazırlanırken yardımlarına başvurduğum Doç. Dr. Uğur Demir ve Engin Çetin'e hassaten teşekkürü bir borç bilirim.

Türkiye Cumhuriyeti'nin 100. Yılında Zeki Arıkan Anısına Tarih Tasarımları, 2023

International Journal of Social and Economic Sciences, 2018

İnsanlık tarihi boyunca toplumlar, işleyen bir sosyal sisteme sahip olmuşlar ve bu sistemin sürdürülebilirliği için bir takım kurumlar benimsemişlerdir. Aile bu kurumlar içinde belki de en önemlisini teşkil etmektedir. Bu bağlamda aileye biçilen rol, toplumdaki işlevi ve söz konusu kurumun sürdürülmesi için çocukların durumu ve konumu her zaman önemli bir mesele olarak süregelmiştir. Dolayısıyla çocuk meselesi ve çocuk tasavvuru ve de bunun dile yansımaları, toplumsal olana yönelik ipuçları barındırmaktadır. Bu makalede çocuk meselesi ve çocuk tasavvurunu İngiliz dili bağlamında ele alınmıştır. Böylece varlık olarak çocuğa karşılık gelen kelimeler, onların anlamları ve anlamdaki değişimler tartışılmıştır. Ayrıca, çocuk tasavvurunun bir dönem içinde hapsolmadığı ve değişimlerden etkilenerek kendisinin de dönüştüğü ortaya konmuştur. Burada İngiliz dilinin seçilmesi, konuyu incelemek ve tartışmak için uygun bir zemin sağlamasıdır; zira söz konusu değişimin İngilizce ile sınırlı olmayıp diğer Batı dilleri ve toplumları için de geçerli olduğu belirtilmelidir.

2020

Oryantalizm 12. yuzyilin ilk ceyreginde, akademik bir disiplin olarak ise 19. yuzyilda Avrupa’da ortaya cikan Islam’i ve Islam bilimlerini arastirmayi hedefleyen akimin genel ismi olarak kabul edilir. Oryantalizmin genel yaklasimlarindan biri Islam’in ozel olarak da onun bilimlerinin dis kaynakli oldugunu savunmaktir. Bu bakimdan Oryantalistler Islâm’in dahili kaynaklarini ve ozgunlugunu hicbir zaman kabul etmediler. Nitekim Islâm, Hicaz’dan Dogu Akdeniz’e yayilma surecinde ummi bir toplum olarak okuryazar toplumlarla karsilasmistir. Oryantalistlerin genel yaklasimina gore okuryazar toplumlar Islam’i toptan degistirmislerdir. Bu iddialarini fikihta, kelamda, felsefede ve daha bircok bilimde ortaya koyduklari gibi tasavvuf alanindaki calismalarda bilhassa surdurmuslerdir. Cunku tasavvuf halk dindarligina yakin bir disiplin olmasi sebebiyle bu etkilesimin daha fazla oldugu dusunulmustur. Bu bakimdan basindan beri oryantalistlerin yaklasimi tasavvufun surekli bir dis kaynaga irca edile...

Uluslararası İlişkiler Dergisi, 2019

Tanzimat Fermanının ilanını (1839) takip eden dönemde Osmanlı İmparatorluğu, idare mekanizması ve felsefesiyle ilgili birçok alanda önemli dönüşüm süreçlerinden geçmiştir. Bu çalışma, söz konusu süreçlerdeki Britanya ve ABD etkisini açığa çıkarmayı ve anlamlandırmayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda hukuk, ekonomi, vatandaşlık, askeriye, eğitim gibi alanlara dair Britanya ve ABD'nin "tavsiyeleri" araştırılmış ve ardından bu alanlarda meydana gelen dönüşüm süreçlerinde söz konusu tavsiyelerin ne kadar etkili olduğuna bakılmıştır. Böylelikle Anglosakson etkisi, bugüne kadar anlatılagelmiş olan Fransız etkisiyle karşılaştırılarak konuya dair daha geniş perspektifli bir analiz sunmak hedeflenmiştir.