Camili Havzası (Macahel) Geleneksel Konutları

Tasarım Kuram , 2022

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License. Öz Camili Havzası'nın geleneksel mimarisi, bölgenin iklim koşulları, topoğrafya özellikleri, yerel malzeme ve yerel inşa bilgisi çerçevesinde alınabilecek mimari kararların ve uygulamaların başarılı örneklerini içermekte, bölge insanının, doğa ve çevresi ile ilişkilerini yansıtmaktadır. Havzanın geleneksel mimarisi yapım sistemi ahşap yığmadır. Bölgede bu yapım tekniği ile inşa edilen yapıların, ön yapım mantığında kurgulanmış olması, havzanın geleneksel mimarisinin dikkat çekici özellikleri arasındadır. Havzanın insan yaşamını zorlayıcı iklim koşulları, iş imkânlarının kısıtlı olması, yıllar içinde bölgeden göçe neden olmuştur. Günümüzde ise, iyileşen karayolu ulaşımı, yerelde yapılan kalkınma öncelikli projeler ile ekolojik tarımın desteklenmesi, sivil toplum örgütlerinin bölgede yürüttüğü çalışmalar ile arıcılığın gelişmesi, doğa turizminin yaygınlaşması ile bölgeye ilginin artması ve turizmin getirdiği yeni iş olanakları gibi etkenler, geri göçe neden olmakta, artan nüfusla birlikte yeni konutların yapılması zorunlu hale gelmektedir. Camili Havzası'ndaki yerleşimlerde, güncel konut üretiminde izlenmesi gereken tasarım ve yapım yöntemlerinin araştırılması, bu makalenin çalışma konusu olmuştur. Anahtar Kelimeler: Artvin Camili Havzası, geleneksel ahşap konutlar, geleneksel ahşap yığma mimari, kırsalda ön yapımlı ahşap konutlar, ön yapımlı yığma ahşap konutlar.

2020

Camili Havzasının geleneksel mimarisi, bölgenin iklim koşulları, topografik yapısı, yerel malzeme olanakları çerçevesinde alınabilecek mimari kararların ve uygulamaların başarılı örneklerini içermekte, bölge insanının, doğa ve çevresi ile ilişkilerini yansıtmaktadır. Havzanın geleneksel mimarisi yapım sistemi ahşap yığmadır. Bölgede bu yapım tekniği ile inşa edilen yapıların, ön yapım mantığında kurgulanmış olması, havzanın geleneksel mimarisinin dikkat çekici özellikleri arasındadır. Havzada yeni yapılacak konutlarda izlenecek yöntemlerin belirlenmesi amacıyla yapılması planlanan çalışma için, geleneksel konut mimarisini tanımak, anlamak, deneyimlere dayalı yapım kültürüne ait bilgileri belirlemek ve elde edilen bilgileri günümüz yapım sistemlerine aktarmak üzere havzanın geleneksel ahşap yığma konut yapıları bu makalenin çalışma konusu olmuştur.The traditional architecture of the Camili Basin includes successful examples of architectural practices that can be taken within the fram...

Uluslararası Doğu Anadolu Fen Mühendislik ve Tasarım Dergisi, 2021

Karabük iline bağlı Ovacık ilçesinde, geleneksel mimari dokusunu koruyabilmiş çok sayıda yerleşim yeri bulunmasına rağmen, ilçe genelinde mimarlık bağlamında yapılmış akademik çalışma sayısı oldukça azdır. Ovacık ilçesi ve köyleri; işsizlik, eğitim, sağlık, sosyal imkânların yetersizliği gibi nedenlerden dolayı genç nüfusunu kaybetmektedir. Bu tür sorunlarla birlikte kırsal yerleşimlerde, mevcut konutlar günümüz ihtiyaçlarına cevap veremediğinden terk edilmektedir. Köyde yaşantısını sürdürmeye çalışan yerel halkın ya bu konutları tadilatla günümüz şartlarına uydurmaya çalıştığı ya da imkânı varsa yeni bir konut inşa etme çabasına girdiği gözlemlenmiştir. Kırsal yerleşimlerde yer alan konutlar, yakın çevrede var olan malzemeler kullanılarak yerel yapı ustaları tarafından inşa edilmiştir. Geleneksel konutların büyük çoğunluğunda yapım sistemi; yığma sistem üzeri ahşap karkas şeklindedir. Konutların çatıları; kırma, beşik veya üç omuz şeklinde olup özgün örneklerde alaturka kiremitle kaplanmıştır. Pencereler; ahşap malzemeden, giyotin veya kanatlı pencere olarak yapılmıştır. Konutların giriş kapıları tek veya çift kanatlı olarak değişkenlik göstermektedir. Açık çıkma örneklerine az sayıda konutta rastlanırken, kapalı çıkma yapılan konut sayısı oldukça fazladır. Genellikle kuzey cephede yer alan hela ve abdestlik mekanları çıkma şeklinde yapıya eklenmiştir. Yapıların çoğu sıvasız olduğu için taşıyıcı sistem kurgusu rahatlıkla gözlenebilmektedir. Cepheler; süslemeden uzak, oldukça sade tutulmuştur. Bu çalışmayla, Ovacık ilçesinin geleneksel konutlarının cephe özelliklerinin irdelenmesi ve sahip oldukları yöresel özelliklerin ortaya çıkartılması amaçlanmıştır.

2008

Corum Ili, Kargi Ilcesi’ne bagli Hacihamza Beldesi icinde calisma alani olarak secilen Kale Mahallesi’nin;sinirlari, kentsel dokusu, anitsal yapilari, geleneksel sivil mimarlik ornekleri ve ozellikleri ile, sosyal yapiozellikleri acisindan degerlendirilmesi yapildiginda, geleneksel “Anadolu Kenti” gorunumunu gunumuze kadar korudugu anlasilmaktadir. Cami, han, hamam ve sibyan mektebinin olusturdugu nuvenin etrafinda sekillenen kentsel doku, bu odagin etrafinda gelisip, gunumuzdeki Hacihamza yerlesimini olusturmustur.Gecmis yillarda yapilan imar plani calismalari ve kultur ve tabiat varliklarinin korunmasina yonelik alinankararlara bakildiginda, 1970’li yillarda hazirlanmis olan imar planinin hala yururlukte oldugu, tek yapibaglaminda tescil edilmis yapilar ve Hacihamza Kalesi’nin cevreledigi alanin SIT alani ilan edilmesi disinda herhangi bir koruma calismasinin yapilmadigi gorulmektedir.Gerceklestirilen alan calismasi sonucunda hazirlanan, analiz ve oneri projeleri isiginda belirlen...

NWSA Academic Journals, 2018

CORRESPONDING AUTHOR İsmail Aytaç GELENEKSEL BALABAN EVLERİNİN MİMARİ VE YAPISAL ÖZELLİKLERİ ÖZ Bu çalışmada geleneksel Balaban evreninin mimari ve yapısal özellikleri araştırılmıştır. Geleneksel Darende evleri; Balaban, Aşağıulupınar, Hacı Derviş, Heyiketeği, Beybağı ve Günpınar Mahallelerinde yoğunlaşmıştır. Kırsalda yer alan Balaban evleri Darende'nin diğer mahallerinde bulunan evlerden iç avlulu/örtmelikli plan tipi, malzeme kullanımı ve mimarisi ile farklıdır. 19. yüzyıl son çeyreği ile 20. yüzyıl ilk çeyreğine tarihlendirdiğimiz Balaban evleri; genellikle iki katlı, sokağa cepheli, avlulu ve düz damlı inşa edilmişlerdir. Evler genelde tek sıra halinde ve kerpiç malzemeden yapılmıştır. Evlerin zemin katları çeşitli hizmetler için ayrılmıştır. Üst katlar ise asıl ikamet bölümleri şeklinde düzenlenmiştir. Evlerin yapımında kullanılan malzeme taş, kerpiç ve ahşaptır. Taş temel üzerinde, ahşap hatıl ve dikmeler ile destekli kerpiç duvarlar yükselmektedir. Balaban evleri süsleme bakımından genellikle dış cephe de sade görünüşe sahip iken, iç mekânda ise ahşap işçiliğin güzel örneklerinin bulunduğu evler yer almaktadır. Kırsal mimari örneklerinin Balaban Mahallesinde, günümüze sağlam olarak ulaşmış olması önemlidir. Geleneksel Balaban evlerinin korunmaması durumunda yakın bir gelecekte yokolma ihtimali vardır.

Journal of International Social Research, 2016

Kentleşmenin ve hızlı nüfus artışının etkisiyle toplumsal yapı, buna bağlı olarak da geleneksel yaşam biçimi değişmektedir. Bu değişimin sonucu olarak kültürel mirasımızın önemli birer parçası olan geleneksel kırsal konut geleneği yok olmak riskiyle yüz yüze gelmiştir. Yapıldıkları dönemin sosyokültürel yapısını, yaşam biçimini ve mimari karakterlerini yansıtan özgün nitelikli bu yapıların sürdürülebilmesi mimarlıktaki işlevselliğin devamını sağlayarak bölgesel farklılıklardan kaynaklanan çeşitliliği ve kültürel mirası gelecek nesillere taşıyacaktır. Bu çerçevede, bu çalışmada, Denizli'nin Kızılcabölük Kasabası'nda bölgesel kırsal yaşam biçiminin en önemli öğesi olan el dokuma tezgâhlarının etkisi altında şekillenen geleneksel konut tipolojisi incelenmiştir. Planları çizilerek ve fotoğraflanarak belgelenen evler yapım tekniği, malzemesi ve mekânsal organizasyonu açısından incelenmiştir.

Sınır Kentler ve Sınırsız Olasılıklar, 2023

Journal of International Social Research, 2019

Öz Gümele yapıları; Batı Karadeniz Bölgesi'nin iç kesimlerindeki Devrez Havzasında kurulmuş olan Tosya şehrinin çevresindeki bağ yerleşmeleridir. Tarihi ipek yolu üzerinde, ekonomik kaygılar sonucu jeolojik koşullara uygun oluşmuştur. Tosya'daki bağ yerleşmeleri ve gümele yapıları, seyahat güzergahı Avrupa'dan doğuya İstanbul üzerinden kara yolunu tercih eden seyyahların kayıtlarından ve Vilayet Salnamelerinden anlaşıldığı üzere Osmanlı Devleti'nin klasik dönemine kadar uzanmaktadır. Bölgede gümele olarak adlandırılan, bağcılık kültürü ve bu kültürün gereksinimleri doğrultusunda geleneksel yapım tekniği ile şekillenen, bağ evleri kırsal mimaride geleneksel konut yapılarının bir örneğidir. Günümüz gereksinimlerinin değişmesi, yaşam koşullarının ve ekonomik kaygıların farklılaşması, teknolojinin ve ulaşım koşullarının gelişmesi ve gelişmeye devam etmesi gibi nedenler ile Tosya şehrinin yakın kırsalında bulunan gümele yerleşimlerine olan ilgi ve gereksinimler azalmıştır. Kırsal mimarinin bir değeri olan gümelelerin, özgünlüğünün henüz literatürde yer almaması ve kullanıcıların bilinçsizliği yok olma tehdidi ile karşı karşıya kalmalarına neden olmuştur. Bu çalışmada, gümele yapılarının yüzyıllardan beri süre gelen bağ kültürünün bir parçası olduğu ve geleneksel konut mimarisinin bir örneğini teşkil ettiği, seçilen 22 örneklemlerden çıkarılmış olan rölöve çizimleri ve fotoğraflama tekniği ile belgelenmiştir. Seçilmiş olan gümelelerin tek yapı ölçeğinde mimari analizleri çıkarılmış benzerlikler ve farklılıklar üzerinden değerlendirme yapılmıştır. Bu doğrultuda mimari analizi yapılmış olan gümelelerin mimarlık tarihi disiplinindeki yerini alması geleneksel konut mimarisi kapsamında tanımlanması, gelenek ve yörede koruma imar çalışmalarının gerçekleştirilmesi durumunda bağ bölgeleri ve gümele yapıları için bir altlık oluşturulması amaçlanmıştır.

Journal of International Social Research

Öz Karadeniz Bölgesi kıyı şeridinde önemli sayılabilecek bir ahşap cami geleneği fark edilmektedir. Denize paralel uzanan sıra dağların üzerindeki büyük ormanların bölgedeki ahşap camii geleneğinin oluşmasına katkı sağladığı söylenebilir. Karadeniz Bölgesindeki ahşap mimari konusunda çalışan ilk araştırmacılardan biri olan Ekrem Hakkı Ayverdi, Batı Karadeniz bölgesindeki ahşap camileri candı (çantı) camiler başlığıyla ele almış ve hemen hiçbir literatürde yer verilmeyen fakat oldukça kıymetli birer kültür mirası olan ve çeşitli nedenlerle sürekli yok edilen bu camilerin araştırılarak sanat değerlerinin ortaya çıkarılması gerektiğini ifade etmiştir. Çantı, yontulmamış ya da kereste haline getirilmiş uzun ahşap perdelerin geçmeler aracılığıyla birbiri üstüne oturtulması (yığma olarak) tekniğiyle oluşturulan bir yapım tekniğidir. Bu yapım tekniğinde genellikle köşelere gelen uçlar oyulur ve bu suretle ahşap perdeler birbirine geçmelerle köşelerde bağlanır. Ormanlık alanın bol olduğu Türkiye'de dâhil hemen her ülkede görülen bu yapım tekniği ülkemizde daha çok Karadeniz bölgesindeki yapılarda görülür. Son yıllardaki yayımlanan çalışmalar sonucunda Samsun ve çevresinde hatırı sayılır çantı tekniğinde geleneksel ahşap cami yapım geleneği fark edilmiştir. Biz de yaptığımız çalışmalar ile Karadeniz Bölgesi'ndeki çantı geleneğinin bilinmesi ve tanınması çabalarına katkı sunmaya gayret ediyoruz. Bu çalışmanın gayesi ise henüz haklarında çalışma yapılmamış Samsun'a bağlı Yakakent ilçesindeki iki ahşap caminin incelenerek tanıtılmasına matuftur.