Fetih Öncesi Osmanlı Sanatı ve Mimarisi Kitap İncelemesi - Elif KÖK

Osmanlı Araştırmaları 58, 2021

2005

Mehmed fiah Fenâri'nin Enmûzecu'l-Ulûm adl› eserine göre Fetih öncesi dönemde Osmanl›lar'da ilim anlay›fl› ve ilim tasnifi 2 Tahsin Deliçay, Mehmed Şah ve Tesisü'l Kavâid Harfen bi-Harfin fî Şerh-i Makâsıd-ı Esâs-ı Tasrif, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Harran Ünviversitesi Sosyal Bilimler Enstitiüsü, Şanlıurfa 1998. 3 Mesela Deliçay, tezinin 28. sayfasında Mehmed Şah'ın hocalarından bahsederken İsmail Beliğ'in Güldeste-i Riyâz'ından hareketle Mehmed Şah'ın Abdülvâcid'den kıraat dersi aldığını zikretmektedir. Halbuki İsmail Beliğ'in metninden aktarılan bu kısmın aslı şu şekildedir: "(...) Hidâye ve ilmi nücûmu Şârih-i Kitab-ı Nükâye Abdülvâcid'den kıraat ederek kân-ı cevâhir-i ilm ve fazilet olmuş idi. (..

Giriş BU MAKALEDE, Anadolu'da Türk İslam sanatında yer alan kitabelere ilişkin çalışmalar ele alınacaktır. Konuya ilişkin çok sayıda yayın olmakla birlikte, kitabeleri doğrudan ilgilendiren, birinci dereceden kitabe konulu, başvuru kaynakları niteliğindeki eserler tercih edilecektir. Kitabelerin kısa tarihi veril-dikten sonra, Anadolu kitabeleri konusunda yazılan eserler tanıtılıp bu alanda hangi ihtiyacı karşıladıkları anlatılacak ve nihayet genel anlamda kitabeler konusunda uzunca bir kaynakça verilecektir. İslam toplumu VII. yüzyılın başında, ilk fetihlerle birlikte, önceki ve çağdaş bazı kültürlerin anıtsal mimarileri ile karşılaşmıştı. Dinlerinin diğer din ve kül-türlere üstün olduğuna da inançları, onları hayatın diğer alanlarında da üstün olmaya zorluyordu. Bu anlamda, mimaride de onlarla yarışmak ve onları aşmak gibi bir zorunlulukları vardı. Erken dönem İslam toplumu için diğer kültürlerden mimari yapı ve öğeleri almak, o mimariye yeni bir ruh vermek çok zor olmamıştı. Ancak, mevcut mimarinin gerek ana elemanlarında, gerekse süslemede yardımcı öğe olarak çokça kullandığı figür (resim/heykel), İslam sanatçısının kaçınmak zorunda olduğu şeydi. Çünkü yeni din –en azından başlangıçta-resim ve heykele kar-şıydı. Sanat tarihi çevrelerinde tasvirden kaçışın, yazı sanatının gelişimine, dolayısıyla mimaride kitabelerin oluşumuna zemin hazırladığı şeklinde bir kanaat vardır. Kur'an-ı Kerim'de yazının aracı olan Kalem'in ve bizzat yazının kendisinin övülmesi-her ne kadar burada fizikî anlamda kalemin ötesinde yazının ilahi kaynağı kastedilse de-dolayısıyla kalem ve yazıya olan saygı İslam toplumu

Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 2009

TÜRK SANATI tarihinin en uzun ve en verimli dönemlerinden birisini oluşturan Osmanlı sanatı üzerine özellikle son yıllarda yoğun ve nitelikli çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmaların sayısı her ne kadar artmış olsa da halen bir çok alanda boşlukların bulunduğu, yadsınamaz bir gerçektir. Osmanlı sanatı kavramsal olarak birçok değişkenleri, bileşenleri ve süreçleriyle farklılık ve zenginlikler göstermektedir. Bu sanatın ortaya çıkışı Osmanlı Beyliği'nin kuruluşu ile birlikte başlarsa da aslında köken olarak Orta Asya Türk sanatından başlayarak Balkanlar'a kadar uzanan bir oluşumun şekillendiriliş sürecinin bir parçası olarak +değerlendirilmesi daha doğru olacaktır. Osmanlı sanatı araştırmaları Cumhuriyet'ten önce başlar. Ancak, konunun son derece geniş olması ve Cumhuriyet dönemi sonrasındaki araştırmaların nitelik olarak kapsamlı ve farklı başlıklara yönelmesi sebebiyle, bu dönem araştırmalarının kısa bir değerlendirmesinin yapılması daha yerinde olacaktır. Bu makale, genelde Osmanlı sanatına, özelde ise Osmanlı mimarisine yönelik yapılan araştırma ve yayınlar hakkında kısa bir deneme yapmayı hedeflemektedir. Osmanlı sanatının kapsam olarak mimarlıktan, el sanatlarına kadar uzanan geniş ve zengin bir alanı içermesi sebebiyle yapılacak değerlendirme konu ile doğrudan ilgili, konusunda yenilikler getiren çığırlar açan, sanatın alt dalları ile ilgili ilk bilgi ve bulguları oluşturan temel araştırmalar üzerine olacaktır. Bu bağlamda Osmanlı sanatının en önemli şaheserleri mimaride ortaya konulmuştur. Makalede mimari temelinde Osmanlı sanatı yazılarına bir değerlendirme yapılması hedeflenmiş, bu bağlamda mimari süsleme içinde yer alan çini ile ilgili yayınların da kısa bir değerlendirmesi yapılmıştır. Makalede, el sanatları ile ilgili yayınlar üzerinde durulmamıştır. Şüphesiz ki bu makale içinde konuyla ilgili bütün literatüre yer verilmesi ya da ortaya konulması, iddia dahi edilemez.

2018

Fıkıh ilminin iki temel kaynağı olan Kur'ân-ı Kerim ve sünnetin ortaya koyduğu genel prensiplerin yaşanan hayat açısından bir değer ifade etmesi ancak onların yaşama geçirilmesi ile mümkün olabilir. Bu da aklî yetinin dünyayla ilgili işlerde kullanılarak düşünce üretilebilmesi ile gerçekleşebilir. Fıkıh ilminin olgusal gerçeklikle ilişkisini kuran bir hukuk üretim biçimi olarak fetva, doktriner anlamda hukukî yorumlama ve hukukun gelişimine katkı sağlayan faktör olmuştur. Bu bağlamda, Osmanlı Türkçesi fetvalar, dinin açık ve yerleşik bir hükmünün aktarılması veya açıklanması mahiyetinde olduğunda Şarî'in hükmünü açıklama olarak değer hükmü taşırken, Kur'ân ve sünnette hakkında hüküm bulunmayan bir konuda dinî hükmün araştırılması mahiyetinde olduğunda ise fıkhî yorum, re'y ve içtihat olarak değer hükmü taşımaktadır. Diğer taraftan Osmanlı Türkçesi fetvalardaki bilgiler, özellikle kaynak değerlendirmesi ve hükme erişme ve hüküm çıkarma yöntemleri ve sonraki asırlarda ortaya çıkan yeni problemlere cevap üretilebilmesi ile fıkıh mirasımız açısından son derece önem arz etmektedir. Ayrıca birey ve toplumla ilgili konularda

Türkiyat Mecmuası, 2018

Mustafa İzzet Def'ü'l-Mesâlib fî Edebi'ş-Şâ'ir ve'l-Kâtib (İnceleme-Metin-Dizin), 2014

Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, 2005

B u araştırma, İstanbul'un fethi öncesi (k u r u l u ş) Osmanlı coğrafyasında, tefsir ilmini, tefsire dair eser veren ulemâyı ve eserlerini ele almayı hedeflemektedir. Fetih öncesi dönem, Osmanlı siyasî yapılanmasının oluştuğu, kültür ve medeniyetinin temel yapı taşlarının yerine konduğu, fetih sonrasında sûretini kazanacak olan yapının temellerinin atıldığı bir devir olarak önem arz etmektedir. Osmanlı dönemi müfessirleriyle ilgili yapılan çalışmalarda 1 fetih ön