Staða utanríkismálanefndar Alþingis í ljósi Íraksmálsins

Tímarit um viðskipti og efnahagsmál, 2018

Tilgangur greinarinnar er að skoða samsetningu endurskoðunarnefnda m.t.t. markvirkni. Áhersla er lögð á að skoða fjölbreytni, sérfræðiþekkingu og óhæði nefndarmanna. Engar rannsóknir hafa verið gerðar á endurskoðunarnefndum á Íslandi sem miða að því að skoða þætti eins og samsetningu nefnda m.t.t. markvirkni endurskoðunarnefnda. Þar af leiðandi voru þrjár tilgátur settar fram til þess að meta hversu líklegt er að endurskoðunarnefndir íslenskra fyrirtækja séu markvirkar. Tilgáturnar miða að því að skoða samsetningu (e. composition) endurskoðunarnefnda á Íslandi með tilliti til markvirkni þeirra. Samsetning er ein þriggja vídda sem verða að vera til staðar til að markvirkni náist. Bornar eru saman tvær kannanir, annars vegar frá 2012 og hins vegar frá 2016. Framkvæmd kannananna 2012 og 2016 er með sambærilegum hætti og skapast því góður grunnur fyrir samanburð. Einnig er skoðað hvort einhver munur sé á niðurstöðum úr hvorri rannsókn fyrir sig og samanburður er gerður. Tilgangur endurs...

2013

Erlendis þar sem virkur fjármagnsmarkaður er til staðar, hefur áhersla á aukið eftirlit og eftirfylgni átt sér stað gagngert til að auka áreiðanleika og gagnsaei fjármálaupplýsinga meðal annars vegna síendurtekinna reikningsskila-og fjármálahneyksla. Hlutverk endurskoðunarnefnda hefur komið þar mikið við sögu. Á Íslandi hafa þessar áherslur verið innleiddar í takt við alþjóðlega þróun til að uppfylla ákvaeði í tilskipunum frá Evrópusambandinu. Setning laga á árinu 2008 um endurskoðunarnefndir, sem tók gildi 1. janúar 2009, er því ekki bein afleiðing af hruni íslensku viðskiptabankanna haustið 2008, heldur hluti af innleiðingu á svokallaðri áttundu tilskipun Evrópusambandsins. Endurskoðunarnefndir voru til löngu áður en öll fjármálahneykslin komu upp á yfirborðið um og eftir síðustu aldamót. Sögu endurskoðunarnefnda í Bandaríkjunum má rekja aftur til ársins 1827. Í Bretlandi er haegt að rekja söguna aftur til ársins 1870. Árið 1939 kynnti Kauphöllin í New York (NYSE) í fyrsta sinn til sögunnar hugtakið endurskoðunarnefnd (audit committee) í skýrslu þar sem meðal annars var fjallað um val á óháðum endurskoðendum og kveðið á um að nefnd, skipuð óháðum stjórnarmönnum, staeði að vali á óháðum endurskoðanda (Lutzy, 2003). Skýrslan kom í kjölfarið á McKesson & Robbins endurskoðunarhneykslinu. Félag endurskoðenda (American Institute of Cerified Public Accountants), 1939, birti sinn fyrsta staðall vegna þessa, sem var Auditing Procedure No. 1, "Extensions of Audititng Procedure". Undantekningarlaust hafa reglur verið hertar eftir að upp hafa komið "meiri háttar" hneyksli er tengjast reikningsskilum og endurskoðun. Frá 1970 hefur þessi þróun endurskoðunarnefnda verið hvað hröðust í Bandaríkjunum, til daemis Treadway Commission, 1987 og Cadbury Committee, 1992, þar sem lagt var til að öll skráð félög á almennum markaði yrðu skylduð til að hafa endurskoðunarnefndir. Árið 2000 verður grundvallarbreyting á hugarfari til endurskoðunarnefnda þegar skýrsla Blue Ribbon Committee kom út. Í skýrslunni voru í fyrsta sinn birt tilmaeli í tíu liðum um endurskoðunarnefndir og kröfur um menntun og þekkingu nefndarmanna, ásamt fimm reglum um góða starfshaetti. Breska reikningsskilaráðið, Financial Reproting Council, gaf út 2003, leiðbeiningar vegna endurskoðunarnefnda, "Audit Committees Combined Code Guidance" þar sem meðal annars er fjallað um hlutverk og skipan í endurskoðunarnefndir. Fjármálamarkaðurinn og endurskoðunarnefndir Á árinu 2002 voru Sarbnes-Oxley lögin (SOX) svokölluðu sett í Bandaríkjunum. Þau komu í kjölfarið á fjölmörgum fjármálahneykslum í kringum síðustu aldamót, meðal annars vegna Enron og Worldcom. Í lögunum voru gerðar auknar kröfur til endurskoðunarnefnda svo sem um að allir nefndarmenn yrðu að vera óháðir stjórnarmenn (SEC, 2003).

2012

Tímarit um viðskipti og efnahagsmál, 2020

Tilgangur greinarinnar er að skoða virkni endurskoðunarnefnda út frá tíðni funda og gæði fundargagna. Könnun var gerð 2016 meðal nefndarmanna endurskoðunarnefnda hjá einingum tengdum almannahagsmunum. Könnunin veitir ákveðna innsýn í starfsumhverfi endurskoðunarnefnda og skoðanir nefndarmanna. Þessi rannsókn snýr að störfum endurskoðunarnefnda með tilliti til fjölda funda, fundargagna og umræðna. Störf og starfsumhverfi endurskoðunarnefnda hafa lítið verið rannsökuð og er greinin framlag í þá umræðu. Verkefni endurskoðunarnefnda eru á ábyrgð stjórnar samkvæmt lögum um ársreikninga. Stjórnir þurfa m.a. að sjá til þess að gögn og upplýsingar séu til staðar fyrir nefndarmenn og sett fram á réttan hátt. Nefndarmenn hafa einnig ábyrgð á þessum hluta í því formi að kalla eftir nauðsynlegum gögnum hverju sinni, sérstaklega formaður. Umgjörð og fyrirkomulag endurskoðunarnefnda hefur mikið að segja um hvort tilgangur sem þeim er ætlað næst eða ekki. Könnunin var gerð meðal fyrirtækja og stof...

2005

Tímarit Lögréttu, 2009

Í 15. gr. stjórnarskrárinnar nr. 33/1944 segir: „Forsetinn skipar ráðherra og veitir þeim lausn. Hann ákveður tölu þeirra og skiptir störfum með þeim.“ Hér verður fjallað um inntak þessarar greinar en framkvæmd hennar, sérstaklega þegar kemur að verkaskiptingu ráðherra, hefur verið misjöfn og að sumu leyti ósamræmi milli hennar og fræðikenninga. Í þessari grein verða færð rök fyrir því, að Alþingi hafi heimild til að skipta verkum með ráðherrum með almennum lögum þrátt fyrir að 15. gr. stjórnarskrárinnar leggi þetta vald til forseta Íslands, samkvæmt orðum sínum. Þetta byggist á löggjafarvaldi þingsins, lögmætisreglu stjórnsýsluréttarins og venju.

Tímarit um viðskipti og efnahagsmál, 2017

The aim of this paper is to report partial results of a study on the environment and practices of audit committees in Iceland. The findings of two surveys, one from 2012 and the other from 2016, are compared. The paper identifies, among other things, education of committee members, reliance on financial informatin and the emphasis of audit committees. In the Annual Accounts Act, no. 3/2006, it is required for certain legal entities, public interest entities, according to the Act of Auditors, no. 79/2008, to establish an Audit Committee. The purpose of the audit committee is to ensure the high quality and high reliability of financial reporting and financial information. It does not matter whether the reports are for the administrators of the entity or the stakeholders outside the entity. The Annual Accounts Act, no. 3/2006, provides that the board constitute an audit committee. The aim of this paper is to disclosure partition of gender, education of members and changes in trust rega...

Tímarit um uppeldi og menntun, 2022

Þessi grein lýsir stöðu nemenda eftir kyni innan íslenska menntakerfisins og frammistaða kynjanna er borin saman. Spurt er hvort markverður munur sé á frammistöðu drengja og stúlkna. Í ljós kemur að í grunnskóla standa stúlkur drengjum að meðaltali framar á samræmdum prófum í íslensku og drengir eru í miklum meirihluta þeirra tíu prósenta sem standa sig illa. Kynjamunurinn er mikill í alþjóðlegum samanburði. Í framhaldsskólum er brottfall drengja um 50% meira en stúlkna, bæði í bóknámi og starfsnámi, en endurkoma beggja kynja er sem betur fer talsverð. Stúlkur eru í meirihluta meðal stúdenta og um 2/3 þeirra sem ljúka háskólanámi. Þær eru í miklum meirihluta á sviði hugvísinda, heilbrigðisvísinda og á flestum sviðum félagsvísinda. Drengir eru í meirihluta í greinum verkfræði, stærðfræði og eðlisfræði, sagnfræði og heimspeki. Konur eru að meðaltali með hærri einkunn á fyrsta ári í Háskóla Íslands, sem skýrist einkum af lægri brottfallstíðni.

Læknablaðið, 2016

Tímarit um viðskipti og efnahagsmál, 2021

Einn mest áberandi þáttur í góðum stjórnarháttum síðustu tvo áratugina hefur verið endurskoðunarnefnd, sem fer með hluta af störfum sem stjórn hafði áður á sínu borði. Endurskoðunarnefnd er m.a. ætlað það hlutverk að auka traust almennings á fjárhagslegum upplýsingum á almennum fjármagnsmarkaði. Gagnsæi og traust eykst ekki sjálfkrafa. Vandaðir og heiðarlegir starfshættir eru nauðsynlegir til þess að öðlast traust haghafa. Rannsókn þessi felur í sér spurninguna um hvort að endurskoðunarnefndir auki gagnsæi og traust á fjárhagsupplýsingum fyrirtækja. Greinin byggir á tveimur könnunum, annars vegar frá 2016 þar sem nefndarmenn endurskoðunarnefnda í einingum tengdum almannahagsmunum voru þátttakendur og hins vegar frá 2018 þar sem ytri endurskoðendur voru þátttakendur. Í greininni er fjallað um afstöðu og álit þátttakenda varðandi tilkomu endurskoðunarnefnda gagnvart gagnsæi og trausti m.t.t. fjárhagsupplýsinga. Slík rannsókn hefur ekki verið gerð áður á Íslandi. Tilgátur voru settar f...