Dil Olgusuna Genel Bir Bakış

Journal of Turkish Research Institute, 2004

2018

Noonan sendromu (NS) multipl konjenital anomali sendromudur. NS, Ras/mitojenle-etkileşen protein kinaz genlerinden birindeki yanlış anlam mutasyonu sonucu oluşan bir tek gen hastalığıdır. PTPN11 geni, SOS1 geni, RAF1 geni, BRAF geni mutasyonları NS fenotipine yol açabilir. Bu çalışmanın amacı çok az rastlanan bir sendrom olan ve Türkçe konuşan NS'li bir vakada daha önce dil özellikleri araştırılmamış olan RAF1 mutasyonunda ortaya çıkan dil özelliklerini belirlemektir. Yöntem: Çalışmada 38 aylık vakanın dil örneği, dil değerlendirme ve genel gelişim test sonuçları incelenmiştir. Sonuç ve tartışma: Sonuçlar RAF1 geni mutasyonu sonrası oluşan NS'de dil bozukluğunun eşlik ettiğini göstermektedir. Çalışmanın sonuçları diğer dillerde yapılan NS vakalarının dil özellikleriyle benzerlik göstermektedir.

Özet Giriş: Noonan sendromu (NS) multipl konjenital anomali sendromudur. NS, Ras/mitojenle-etkileşen protein kinaz genlerinden birindeki yanlış anlam mutasyonu sonucu oluşan bir tek gen hastalığıdır. PTPN11 geni, SOS1 geni, RAF1 geni, BRAF geni mutasyonları NS fenotipine yol açabilir. Bu çalışmanın amacı çok az rastlanan bir sendrom olan ve Türkçe konuşan NS'li bir vakada daha önce dil özellikleri araştırılmamış olan RAF1 mutasyonunda ortaya çıkan dil özelliklerini belirlemektir. Yöntem: Çalışmada 38 aylık vakanın dil örneği, dil değerlendirme ve genel gelişim test sonuçları incelenmiştir. Sonuç ve tartışma: Sonuçlar RAF1 geni mutasyonu sonrası oluşan NS'de dil bozukluğunun eşlik ettiğini göstermektedir. Çalışmanın sonuçları diğer dillerde yapılan NS vakalarının dil özellikleriyle benzerlik göstermektedir.

Ekim Devrimiyle Dile Gelen Bir Dil Olgusu Olarak “Novoyaz”, 2017

20. yüzyıl Sovyet Rusyasında totaliter rejimle birlikte yerleşmesi planlanan köklü değişiklikleri gerçekleştirmenin yolunun dilden geçtiğini bilen yönetici güruh, dile gerekli müdaheleyi yapmak üzere kolları sıvar. Halkı manüpule etmek, düşünmesini engellemek, korkutmak, algısını değiştirmek üzere dilsel sınırlar çizer ve dilin dinamikleriyle oynayarak kurmaca bir lisan oluşturur. Bu lisan, George Orwell ve Yevgeni Zamyatin gibi iki edebiyatçı tarafından farkedilir. Bu lisan için Orwell’m kullanmış olduğu new speak terimi Rusça’da novoyaz (novıy yazık) olarak karşılık bulur. Totaliter asırda kendine yer bulan bu dil fenomeni gerek göçmen Ruslar gerekse yabancı dilbilimcilerin dikkatini çeker. Önceleri tamamen pragmatik bir motivasyonla Sovyetoloji bilim dalı içerisinde masaya yatırılan novoyaz, dilbilimin “dilbilimsel sovyetoloji” adında bir alt disiplininin oluşmasına vesile olur ve bu disiplin içinde incelenir. İktidar, rejimi sağlamlaştırmak, sürekliliğini sağlamak üzere, sözcüklerin çoğunun politize edildiği, kavramlarının içinin boşaltıldığı bir sözlük hazırlatır. Bu şekilde ortaya koyduğu daraltılmış, değiştirilmiş, bozulmuş sözcük dağarcığıyla bireysellikten uzak, standart bir dil kullanımnı hedefler. Ne var ki bu olgu kendisine resmî düzeyde zemin bulur, diğer bir deyişle halk yakın çevresinde kendi özgün söylemini kullanmaya devam eder. Bu çalışmada novoyazı oluşturan toplumsal, sosyolojik, psikolojik dinamikler, Rus ve yabancı dilbilimcilerin konuya yaklaşımları ele alınmıştır.

1990

B i b l i y o g r a f y a 1/3, s:3-7. _____ (1972b). "Türkiye ile ilgili yabancı dilde yazılmış bibliyografyalar üzerine bir bibliyografya denemesi", B i b l i y o g r a f y a 1/4, s:189-190. _____(1973). "Türkiye Türkçesi ile ilgili Dil Devriminden bu yana yayınlanmış İngilizce makaleler üzerine bir kaynakça denemesi", B i b l i y o g r a f y a D e r g i s i II/4, s : 117-119. ÇAĞLAR, Güray (1978)."Dilbilimin temel ilkeleri konusunda açıklamalı kaynakça",

1991

Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(Divanu Lügati’t Türk’ün 950. Yıl Dönümü), 2024

Öz: Dil ile toplum karşılıklı olarak birbirini etkileyen bir ilişki içerisindedir. Bu sebeple toplumdaki değişme ve gelişmeler doğrudan dile yansımaktadır. Toplumdilbilimin inceleme alanınını da temel olarak dil ile toplum arasındaki bu karşılıklı ilişkiler oluşturur. Söz varlığı ise dil açısından bu inceleme alanının en değişime açık ve somut kaynağıdır. Kaşgarlı Mahmud'un 11. yüzyılda Araplara Türkçe öğretmek maksadıyla yazdığı, aslında bir sözlük olan Dîvânu Lugâti't-Türk, yazıldığı dönemin yaşam biçimini yansıtması ve sahip olduğu zengin söz varlığı açısından Türk kültürünü gözler önüne seren en önemli eserler arasındadır. Kültürümüzün bir parçası olarak temel söz varlığı içerisinde yer alan erkek ile ilgili kavramlar, bu çalışmada Divânu Lugâti't-Türk taranarak tespit edilmiştir. Çoğunlukla toplumda kadından hep bir adım önde tutulan erkek söz konusu olduğunda tercih edilen söz varlığı ve anlam alanları sadece erkeğe yönelik algının değil, toplumsal cinsiyetin göstergesi olduğu için de tercih edilmiştir. Bu çalışmada erkek kavramı ve erkekle ilgili söz varlığı üzerinden erkeklere yüklenen toplumsal rol ve değerler tespit edilmeye çalışılmış, o dönemki Türk toplum hayatında erkek kavram alanının nasıl karşılandığını belirlemek amaçlanmıştır.

Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 2019

İnsanın fizyolojik varlığının taşıyıcısı olan beden, toplumsal yönüyle de kültürel değer ve inançların taşıyıcısıdır. Çağcıl dünyada birçok disiplinin ilgi alanına giren beden, dilbilim ve kültür araştırmalarının önem atfettiği çalışma konularından biridir. Bir toplumun kültürünü oluşturan temel unsurlardan olan dil, o toplumun deneyimlerinin biriktirilmesini ve kuşaktan kuşağa aktarılmasını olanaklı kılmaktadır. İfade gücünü zenginleştiren dilsel araçlar olan atasözleri ve deyimler; bir kültürün yaşam biçimi, yönelimleri, inançları, gelenekleri ve değerleri hakkında bilgi veren söz yapılarıdır. Atasözü ve deyim araştırmaları aracılığıyla bir kültürün belirli olay, olgu ve durumlara yüklediği önem ve değeri analiz etmek mümkündür. Bu çalışma, Türkçede beden olgusunun yerini atasözleri ve deyimler üzerinden mercek altına almayı amaçlamaktadır. Çalışma kapsamında Türk Dil Kurumu Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü araştırma evreni olarak seçilmiş, gerçekleştirilen sözlük taraması sonucunda ulaşılan atasözleri ile deyimler anlamlarına göre kategorilere ayrılmış ve içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. Çalışmanın sonuç bölümünde bulgular yorumlanmış ve ileriki çalışmalar için öneriler sunulmuştur.