Çernobil Doğal Açık Hava Müzesi

Tarihöncesi alanlar kazılmadıkları takdirde, Antik dönemlerden kalan ören yerleri ya da Ortaçağ kalıntılarından farklı olarak, o coğrafyada yaşayan insanlar için bir farkındalık oluşturmazlar. Yaşayan toplumun hafızasından tümüyle silinmiş olmaları adeta bu alanların ortak özelliğidir. Bu " hiçlik " kadar, insanlığın ortak geçmişi ve bugünüyle bağlantısı tam olarak kurulamamış bir bilgi alanıdır çoğu kez tarihöncesi. Ayrıca kalıntıların görsel algısının zor ve anıtsallıktan uzak oluşu, bu dönemlere ait bilginin paylaşımını da güçleştiren etkenler arasındadır. Tarihöncesi yerleşimlerinden edinilen bilginin toplumun farklı kesimleriyle payla-şılmasına ve sergilemeye ilişkin sorunları çeşitlendirerek ayrıntılandırmak müm-kündür. Bu bağlamda genellikle yerleşmenin tümünün kazılmadığı, bir bütünün parçalarının ortaya çıkarıldığı göz önünde bulundurulmalıdır. Ayrıca höyükleşme ve tabakalanmanın, bir başka deyişle süreç ve mekan ilişkisinin birlikte anlatılması farklı zorluklar içermektedir. Çoğu tarihöncesi yerleşimin görsel açıdan zayıf ve algılanması güç kalıntılara sahip olması, sergileme ve anlatım zorluğunun yanı sıra, koruma, bakım ve onarım gibi başka sorunları da beraberinde getirmektedir. Konu yerleşme bazında ele alındığında, somut sorunların sayısının arttığı ve özgünleştiği görülmekte, dolayısıyla sergileme ve anlatım dilinin de özgün olması gerektiği anlaşılmaktadır. Kuşkusuz özgünlük, yerleşimin sahip olduğu özellikler kadar orada gerçekleşen arkeolojik araştırmaların, sergilemeye yönelik uygulamaların amaç ve kapsamıyla de yakından ilişkilidir. Bununla birlikte arkeolojik alana dair beklentilerin yalnızca arkeologlar tarafından belirlendiği düşünülmemelidir; toplum ve kurumların bek-lentileri de etkin bir rol oynamakta, görsel çekicilik, turizm girdisi ve ekonomiye katkı gibi farklı kaygıların yanı sıra, toplumsal yapılanma, tarihsel aidiyet ve yerel kimliğe katkı gibi yaşayan toplumun kimliği ya da sosyal etkinliğine ilişkin konular da önem taşımaktadır (Arı 2009: 58). Bunları karşılayacak anlaşılabilir, öyküsel ve hoşa gidebilecek bir anlatım dili yaygın kabul görmektedir. Burada öne çıkarılan birkaç ölçüt dahi, tarihöncesi yerleşmelerin toplumsal yaşamın bir parçası haline getirilmesi için, sürdürülebilir kurumsal bir kimlik kazandırılmasında ciddi ve üzerinde düşünülmesi gereken sorunlar olduğuna işaret etmektedir.

Haliç Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi 2022, 5/1: 1-24, 2022

Geçmişten günümüze, farklı coğrafyalarda yaşayan insanlar, ait oldukları kültür içinde yaşam alanlarını oluşturmuş ve oluşturmaya devam etmektedirler. İnsan topluluklarınca kabul gören inanç, gelenek ve görenekleri, toplumsal uygulamaları, el sanatları ve ustalık becerilerinin bütünleşmesi sonucu somut kavramları oluşturmaya başlar. Bu kavramları içinde barındıran yapı ve bu yapılara bağlı yaşamın izini taşıyan her türlü bileşen de korunmalıdır. Ülkemizde özellikle kırsal yerleşimlerde görülen bu kültürel izlerin korunması, sürekliliğin sağlanması ve gelecek kuşaklara aktarım açısından oldukça önemlidir. Yerinde korumanın sağlanamadığı durumlarda ise tarihi yapıların bir açık hava müzesine taşınarak varlığını sürdüren örnekler mevcuttur. İlk olarak 19. Yüzyıl sonu İskandinav ülkelerinde açılmaya başlayan açık hava müzeleri, Dünya’da pek çok yerde farklı ideolojilerle kurulmaya başlamıştır. Ancak bir müzecilik örneği olarak değer bulan bu alanlara taşınan kültürel miras niteliği taşıyan yapıların, özgünlük sorunu da beraberinde gelmektedir. Bu makalenin amacı, ülkemizde bir açık hava müzesine taşınan tarihi yapıların, özgün olandan farklı olan ve yeniden oluşan yer, kimlik, bağlam, işlev ve kullanıcılarının belirlenmesidir. Bu unsurların kültür mirasına olan olumlu ve olumsuz etkilerine yer verilen çalışmada, koruma anlayışı içerisinde bir açık hava müzesinin sahip olması gereken bilimsel niteliklere ilişkin tavsiye niteliğinde çıkarımlar yapılacaktır.

THE CITY IN HISTORY IN RESPECT OF HUMAN AND SPACE İNSAN VE MEKAN AÇISINDAN TARİHTE ŞEHİR, 2021

Tarihi boyunca Hippodrom, Atmeydanı ve Sultanahmet Meydanı gibi değişik isimlerle anılan Atmeydanı bir imparatorluklar başkenti olan Istanbul'un en önemli hafıza mekânlarındandır. Bizans ve Osmanlı İmparatorlukları döneminde başkentin idare merkezi olan Atmeydanı siyasal iktidarların egemenliklerini ve meşruiyetlerini pekiştirdikleri pek çok sembolik figüre ve olaya sahne olmuştur. Meydanın kaderi XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Osmanlı toplumundaki batılılaşma hareketi ile değişmeye başlar. Avrupa kültürünün etkisiyle Boğaz kıyılarının ve Sadabat bahçelerinin keşfedilmesi ve sarayın Boğaz'a taşınması Atmeydanı'nın eski idari ve siyasi önemini yitirmesine neden olur. 1850'lerden itibaren Atmeydanı'na ve Ayasofya gibi çevresindeki pek çok tarihi anıta artan diplomatik ve turistik ziyaretler Meydanı, yaşayan bir merkezden ziyaret edilen bir açık hava müzesine dönüştürür. Bu dönüşüme rağmen Atmeydanı toplumsal bellekte, isyan meydanı, eğlence merkezi, infaz mekânı, toplumsal mücadele alanı ve ticaret merkezi gibi pek çok farklı işlevin izini taşımış ve iç içe geçen bu rollerinin üstünde iktidarın meşruiyetini sağlama mekânı olarak sosyo-politik önemini asırlar boyunca korumuştur. Günümüze dek taşıdığı kültürel kalıntılarla ve iktidarın meydana yönelik politikalarıyla kurgulanan bu sembolik dil Atmeydanı'nın Cumhuriyet Türkiyesi döneminde başkentin değişmesi ile tamamen kaybolur. Meydan, bugün modern tüketim toplumu kalıpları içinde turistik bir çekim merkezi haline gelmiştir. Bu çalışma Atmeydanı'nı, iktidar-mekân-tarih ilişkiselliği ve toplumsal hafıza mekânı bakımından incelemeyi ve Istanbul'un politik tarihine paralel olarak şehrin dinamik merkezi konumuna yükselişinden bugün dondurulmuş bir açık hava müzesi durumuna geçişini ele almayı amaçlar. Oldukça geniş bir tarihsel kapsam içerisinde incelenecek olan Atmeydanı'nın dönüşüm hikâyesi Istanbul'un Roma dönemi öncesi pagan tarihinden Osmanlı İmparatorluğu sonrası modern kent tarihine paralel bir şekilde ele alınacaktır.

Anadolu Medeniyetleri Müzesi 100 Yaşında, 2022

Gökçe GÜNEL* Today, Ankara Castle is like an open-air museum with its fortification walls, bastions, mosques, fountains, traditional Ankara houses, and streets with-traces of Roman, Byzantine, Seljuk, Ahi, Ottoman and Republican Periods. Hence, the castle, abandoned and neglected for long years is to be preserved and maintained, thus, it should remain as a legacy for the future. Ankara Castle, one of the most important sites among castles in Anatolia, is located in the center of Ankara lowland, over a volcanic hill with a height of 978 m. Archaeological excavations in the castle revealed its continuous occupation starting from, Neolithic Period. Ankara was an important settlement of Phrygia Civilization in 8th century B.C., became the capital of Galatians in Roman Period, and then the capital of Galatian Prima's in Byzantine Period. In Antiquity, the castle situated at the intersection of the Royal Road between the East and the West. In Byzantine Period, the castle gained a magnificent look. Against the Islamic and Turkish invasion, most part of the wall rebuilt by using Roman material culture as spolia. In Middle Ages, most of the population was settled inside the high castle walls, comprising of inner and outer sections. The castle was housed, both military, garrison and civilian community. Military and garrison community were living inside the bastions called as Şark and Akkale located in Inner Castle. The Castle, renovated many times in Byzantium period, took its current condition with the renovations that took place in Seljuk and Ottoman periods. It was destroyed during the Timurid invasion in 1402, during the Celali invasions in 17th century and during the reign of Ibrahim Pasha, the son of Kavalalı Mehmet Ali Pasha in 1832. The city, conquered by the Turks in 1073, developed and became an important commercial center during Anatolian Seljuk and Ottoman periods. In the Middle Ages, Ankara was located at the intersection of the crucial commercial network of the time, the Silk Road, starting from China and lying towards Europe. Ankara was well-known with its "sof " production, obtained from the Angora goats grown in the region for centuries, became a major commercial commodity for the city. Soft was very on demand through the European markets such as England and Holland in the 18th cent 19th centuries. Today, the walls of the castle, its bastions, Hisar gate, towers, and Ottoman houses constitute cultural heritage of the city. Before the foundation of the Republic, thanks to the importance given by Gazi Mustafa Kemal Atatürk to the culture, a museum was founded during the independence war period in Akkale, and set up the foundation of today's Anatolian Civilizations Museum.