Türkçe Otomatik Heceleme Sistemi ve Hece İstatistikleri

Tümce Sonu Belirleme Doğal Dil İşleme alanında önemli bir alt alan olarak pek çok araç ya da çalışmayla geniş bir yer tutmaktadır. Bu çalışmada Türkçe’de tümce sonu belirleme amacıyla kullanılan ya da kullanılabilecek çeşitli yazılımlar sınanacak ve başarımları değerlendirilecektir. Giriş ve alanyazının yer aldığı ilk bölümün ardından, belirtilen amaç için, Türkçe Ulusal Derlemi (TUD) [1] veritabanı kullanılarak oluşturulan alt-derlem ve çalışma kapsamında değerlendirilen yazılımlar tanıtılacaktır. Ardından, tümce sonu belirlenmiş, sınanmış ve iyileştirilmiş alt-derlemle karşılaştırılarak, sözkonusu yazılımların başarımları değerlendirilecektir. Sonuç bölümünde ise, ileride yapılacak benzer çalışmalar için önerilerde bulunulacaktır. Sentence-boundary detection is an important part of Natural Language Processing with lots of tools and studies available in the literature. This study will analyze and evaluate the performances of the software currently used or to be used for sentence-boundary detection in Turkish. After a brief introduction and literature review, the sub-corpus derived from Turkish National Corpus (TNC) [1] for the above mentioned purpose and the software covered in the study will be presented. Then, by comparing the results of the given software on raw text, with the sentence splitted and optimized sub-corpus, the analyses will be implemented. In the conclusion, suggestions for further research on the topic will be stated.

2006

Özetçe. Bu bildiride, Türkçe ngilizce dil çifti için istatistiksel bilgisayarlı çeviri sistemi anlatılmaktadır. ki dil arasındaki yapısal farklılıklardan kaynaklanan problemler, biçimbirimsel analiz yapılarak eklerin ayrı gösterimi ile ortadan kaldırılmı tır. Yakla ım sözcük öbe i tabanlı çözücü ile test edilmi tir. Sistem performansı, eklerin bigram tabanlı gruplandırılması ile iyile tirilmi tir. Önerilen metot ile standart modele kıyasla daha iyi sonuçlar elde edilmi tir. 22000 cümlelik paralel metinler ile olu turulan sistemin performansı tatmin edici olmasa da bir ba langıçdır.

Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi

Türkçede geçişlilik her ne kadar anlamsal bir olgu olarak tanımlansa da çoğunlukla katı söz dizimsel bir ölçüte, yani en az iki üyeli fiillerin cümlede sadece yükleme durumunda Nesne almasına bağlanmıştır. Geçişliliğin farklı söz dizimsel yapı ya da durum çerçeveleriyle kodlanabileceği göz ardı edilmiş ve tek tip geçişlilik tasarlanmıştır. Ancak geçişliliğin farklı dereceleri vardır ve fiilleri katı söz dizimsel bir ölçüte dayanarak geçişli ve geçişsiz diye iki keskin sınıfa ayırmak mümkün değildir. İki (2) ve üç (3) üyeli fiiller az ya da çok, yüksek ya da düşük geçişlidir ve geçişlilik ölçeğinde hiyerarşik olarak sıralanır. Diller geçişliliği imkânları ölçüsünde belirli formal yapılarla kodlar. Türkçede geçişlilik, yabancı dillerin geçişlik kodlama imkânlarına koşut biçimde [YAL-YÜK] durum çerçevsine indirgenmiştir. Türkçenin diğer dillere nispeten geçişliliği farklı kodlama imkânları vardır. Bu çalışmada Türkçenin diğer dillere nispeten geçişliliğin farklı derecelerini anlamsal g...

Türkbilig, 2020

Öz: Türkiye Türkçesinin grameriyle ilgili çalışmalarda çoğunlukla pekiştirme başlığı altında değerlendirilen söz varlığının adlandırılmasındaki fikir birliği; sıra aynı söz varlığının tanımlanmasına, açıklanmasına ve sınıflandırılmasına gelince, bir hayli çeşitli görünmektedir. Bu çeşitlilik pekiştirilen kelimenin pekiştirilmeden önceki biçiminin tanımlanması, pekiştirici parçanın tanımlanması, pekiştirilmiş biçimin tanımlanması ve bunların her birinin ait oldukları kategorilerin belirlenmesi sürecinde ortaya çıkmaktadır. Aslında ilişkilendirildiği morfolojik kategori bakımından pekiştirme terimi de yeniden değerlendirilmeye muhtaçtır. Bu çalışmada, ilgili söz varlığıyla gramerin alt başlıkları arasındaki ilişkiyi kuran ölçütler gözden geçirilerek olgunun temelde ses bilimsel yapısı üzerinde durularak biçim bilimsel, sözlük bilimsel ve anlam bilimsel zemindeki sonuçları üzerine çıkarımlar yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Pekiştirme, Hece İkileşmesi, Türeme, Başkalaşma, Kelime Yapımı.

2017

The aim of this study is to develop the Turkish version of Referee Self-Efficacy Scale (REFS) which was developed by Myers, Feltz, Guillen and Dithurbide (2012) by integrating a physical competence dimension into it. Study group was created with the help of a proper sampling method. The study was conducted on 210 referees who performed active refereeing within the branches of basketball, wheel chair basketball, soccer and handball in 2016-2017 season. Data analysis was conducted via SPSS 21 and AMOS programs. Principal components analysis and varimax rotation techniques were utilized for the construct validity of the scale which was translated into Turkish with the help of translation and re-translation technique. Criterion validity of REFS was calculated with Pearson product moment correlation coefficient. General Self-Efficacy Scale (GSE) was used for the criterion validity of REFS. A construct with 5 components whose eigenvalues are higher than 5 appeared as a result of component...

Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi

Otomatik Konuşma Tanıma sistemleri temel olarak akustik bilgiden faydalanılarak geliştirilmektedir. Akustik bilgiden fonem bilgisinin elde edilmesi için eşleştirilmiş konuşma ve metin verileri kullanılmaktadır. Bu veriler ile eğitilen akustik modeller gerçek hayattaki bütün akustik bilgiyi modelleyememektedir. Bu nedenle belirli ön işlemlerin yapılması ve otomatik konuşma tanıma sistemlerinin başarımını düşürecek akustik bilgilerin ortadan kaldırılması gerekmektedir. Bu çalışmada konuşma içerisinde geçen sessizliklerin kaldırılması için bir yöntem önerilmiştir. Önerilen yöntemin amacı sessizlik bilgisinin ortadan kaldırılması ve akustik bilgide uzun bağımlılıklar sağlayan konuşmaların parçalara ayrılmasıdır. Geliştirilen yöntemin sonunda elde edilen sessizlik içermeyen ve parçalara ayrılan konuşma bilgisi bir Türkçe Otomatik Konuşma Tanıma sistemine girdi olarak verilmiştir. Otomatik Konuşma Tanıma sisteminin çıkışında sisteme giriş olarak verilen konuşma parçalarına karşılık gelen metinler birleştirilerek sunulmuştur. Gerçekleştirilen deneylerde sessizliğin kaldırılması ve konuşmanın parçalara ayrılması işleminin Otomatik Konuşma Tanıma sistemlerinin başarımını artırdığı görülmüştür.

Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 2013

Okuma motivasyonu, bireylerin okumaya yönelmesinde ve okumayı sürdürmesinde etkili olan temel bir faktördür. Bireyleri okumaya yönelten nedenler, bireylerin okuma amaçları, okuma eğilimleri ve okumaya ayırdıkları zaman okuma motivasyonuyla yakından ilgilidir. Bu çalışmada Schutte ve Malouff (2007) tarafından geliştirilen Yetişkin Okuma Motivasyonu Ölçeği (YOMÖ) Türkçeye uyarlanarak geçerlik ve güvenirlik analizleri yapılmıştır. Ölçek 4 faktör ve 21 maddeden oluşmaktadır. Ölçeğin uyarlanma süreci dilsel eşdeğerlik çalışmaları, geçerlik (yapı geçerliği) analizleri ve güvenirlik analizleri şeklinde üç temel aşamada gerçekleştirilmiştir. Dilsel eşdeğerlik çalışmalarının ardından uyarlama çalışmaları için ölçeğin orijinal formunun geliştirildiği gruba benzer bir çalışma grubuna ulaşılmıştır. Çalışma grubu 201 üniversite öğrencisi, 11 öğretmen ve 49 diğer meslek grubu (avukat, doktor, hemşire vb.) olmak üzere toplam 250 kişiden oluşmaktadır. Ölçeğin yapı geçerliğinin test edilmesinde Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) kullanılmıştır. AMOS programı ile yapılan analiz sonucunda, uyum indeksleri kabul edilebilir sınırlarda olan 19 maddelik bir ölçek formuna ulaşılmıştır. Ölçeğin güvenirlik düzeyine karar verebilmek için "test-tekrar test" yöntemi kullanılmış ve Cronbach Alpha iç tutarlılık katsayısı hesaplanmıştır. Bu çalışmalar sonucunda, yetişkinlerin okuma motivasyonlarının incelenmesinde kullanılabilecek geçerli yapıya ve güvenilir ölçümler yapma özelliğine sahip bir ölçek formuna ulaşılmıştır.

2019

Testin kapsam geçerliği uzman görüşleriyle incelenmiştir. Yapı geçerliliği, ölçülen yapıyla kuramsal ve ampirik ilişkisi ortaya konmuş olan metin okuma hızının, alt testlerle ilişkilerinin yanı sıra, alt testlerin yaş gruplarıyla ve birbirleriyle olan ilişkilerine dayanarak belirlenmiştir. Korelasyon analizlerine dayalı sonuçlar, çocuğun yaşı arttıkça testi tamamlama sürelerinin azaldığını göstermektedir. Ayrıca, metin okuma hızı ile isimlendirme hızı arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Test-tekrar test ve puanlayıcılar arası güvenirlik sonuçlarının yüksek olduğu belirlenmiştir. Hızlı otomatik isimlendirme, çocukların okuma edinimi ve başarısını ölçmede önemli bir yere sahiptir. Bu nedenle, geliştirilen bu testin alanda yapılacak çalışmalara yön vereceği düşünülmektedir. Anahtar Sözcükler: Hızlı otomatik isimlendirme, okuma edinimi, okuma güçlükleri, güvenirlik, geçerlik Fatma Hande Bakır ve Nalan Babür Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi Cilt. 35(2) * Makale boyunca, isimlendirme hızı ya da hızlı otomatik isimlendirme terimleri, eş anlamlı olarak birbiri yerine kullanılacaktır.

2010

Yuksekogretim orgutlerinin yonetsel etkililiklerinin degerlendirilmesi, yuksekogretim orgutlerinin daha iyi yonetilerek, bilimsel ve akademik amaclarina ulasmalarini saglayacaktir. Bu yaklasimdan hareketle, bu calismanin amaci, ozgun formu Murry (1993) tarafindan gelistirilen ve 2009 yilinda guncellenen “Yonetsel Etkililik Olcegi”ni Turkceye uyarlamaktir. Ilk etapta olcegin kapsam ve gorunus gecerliligi icin uzman gorusu alinmis, sonra olcegin dil gecerliligi saglanmistir. Arastirmanin evrenini, 2009-2010 ogretim yilinda 14 kamu universitesinin egitim fakultelerinde gorev yapmakta olan 1650 ogretim elemani olusturmaktadir. “Basit Seckisiz (tesadufi) Ornekleme” yontemi kullanilan calismada 162 kisi ornekleme alinmistir. Olcegin faktor yapisi acimlayici faktor analizi ile incelenmis, olcegin bes faktorlu bir yapi gosterdigi belirlenmistir. Olcegin boyutlarinin Cronbah Alfa ic tutarlilik katsayilari, “planlama ve karar verme” .94, “orgutleme ve insan kaynaklari yonetimi” .94, “ekip cal...

Batı anadolu eğitim bilimleri dergisi, 2023

Öz. Bu çalışmanın amacı Türkçe dersi kapsamında ortaokul 5-8. sınıf düzeyinde eksilti işlemleme becerisini ölçmek üzere geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirmektir. Bu amaçla 2021-2022 eğitimöğretim yılında 5-8. sınıf düzeyinde 306 öğrenci çalışmaya dahil edilmiştir. Öğrencilere uygulanmak üzere özne, nesne, yüklem, ad tamlaması ögeleri, sıfat tamlaması ögeleri, dolaylı tümleç ve ek eksiltileri şeklindeki sınıflamayı yansıtacak eşit sayıda madde alınarak 28 çoktan seçmeli maddeden ve iki bölümden oluşan taslak ölçme aracı hazırlanmıştır. Bu taslak ölçme aracı uzman görüşü alındıktan ve ön uygulama yapıldıktan sonra asıl uygulamada kullanılmıştır. Öğrencilerin verdikleri yanıtlar doğrultusunda madde güçlük ve %27'lik alt-üst grup yöntemine dayalı ayırt edicilik değerleri hesaplanmıştır. Madde analizi sonucunda 7 madde ölçme aracından çıkarılmıştır. Maddelerin %27 altüst grup ortalamaları bağımsız örneklem t testi ile karşılaştırılmıştır. Ayrıca ölçme aracının faktör yapısı İkinci Düzey Doğrulayıcı Faktör Analizi ile doğrulanmıştır. Ölçme aracının soncul biçiminden elde edilen ortalama madde güçlük değeri 0.55; madde ayırt edicilik indeksi 0.44 olarak hesaplanmıştır. Ölçme aracının iç tutarlık bakımından elde edilen KR-20 güvenirlik katsayısı 0.75'tir. Bu değerler dikkate alınarak ölçme aracının ortaokul düzeyinde eksilti işlemleme becerilerini ölçebilecek geçerli ve güvenilir bir araç olduğuna karar verilmiştir.

Kültür, toplumun kimliğidir. Bu kimlik oluşurken birçok unsurun etkisi altında kalır. 13. yüzyılda ortaya çıkan ve toplum arasında benimsenerek kısa sürede yayılan ahilik teşkilatı da toplum kimliğinin oluşmasına önemli katkılarda bulunmuştur. Teşkilat, ticarette önemli bir unsur olmuş ve Anadolu'daki Türk zanaatkarları ayakta tutmak için çeşitli uygulamalarda bulunmuştur. Özellikle usta-çırak ilişkisi ile eğitime önem verilmiştir. Usta-çırak eğitimi ile mesleklerin devamlılığı sağlanmış, geleneksel yapılar korunmuş, sosyal hayattaki uygulamaların gelecek nesillere aktarımı gerçekleşmiş ve localardaki eğitimlerle öğrencilerin; dini, meslekî ve askerî gelişimleri sağlanmıştır. Bu çalışmada; Ahi Evran'ın öncülüğünde başlayan ve Anadolu'da önemli bir yeri olan ahilik teşkilatının, Türk kültürünün gelecek nesillere aktarılması hususundaki etkisinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda ahilik teşkilatının Anadolu'da uyguladığı ve kültürel özelliği olan çalışmalar tespit edilerek incelenmiştir. İnceleme sonunda ahilik teşkilatının, zanaatkârları ve sanatkârları desteklediği, eğitim ile bilinçli ve bilinçdışı olarak kültüre katkıda bulunduğu belirlenmiştir.

Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2019

Önleyici çevre politikalarının temel araçlarından olan çevresel değerlendirme, politika, plan ve projelerin, olası çevresel etkilerini belirleyerek karar alma aşamasında göz önünde bulundurmayı hedeflemektedir. Çevre politikalarının gelişiminde çevre değerlendirme teknikleri yaygın biçimde kullanılmaya başlanmıştır. Çevresel politikalar ile diğer politika hedefleri arasında uyum sağlanması gerekliliği ve bütünleşik yaklaşımın geliştirilmesi ile ortaya çıkmış olan çevresel değerlendirme teknikleri politika ve planlama aracı olarak kullanılmaktadır. Çevresel değerlendirme tekniklerine yönelik hukuki düzenlemeler ve teorik çalışmalar sonucunda en yaygın kullanılanlar Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) ve Stratejik Çevresel Değerlendirmedir (SÇD). İlk uygulanmaya başlanan ÇED yanında çevre politikası yaklaşımlarındaki gelişmeler ve daha etkin tekniklerin geliştirilmesi yönündeki eğilim sonucu SÇD daha geniş kapsamlı bir araç olarak gelişmiştir. Türkiye’de her iki araç için ayrı hukuki düzenlemeler bulunmaktadır. Çalışmada ilk olarak çevresel değerlendirme tekniklerinin gelişimi çerçevesinde SÇD’nin uluslararası düzeydeki gelişimi ÇED ile karşılaştırmalı olarak ele alınarak Türkiye’deki gelişimi hukuki düzenlemeler, uygulamalar ve akademik çalışmalar değerlendirilerek ele alınmıştır. Anahtar Kelimeler: Çevresel Değerlendirme, Çevresel Etki Değerlendirmesi, Stratejik Çevresel Değerlendirme. DEVELOPMENT OF ENVIRONMENTAL ASSESSMENT TECHNIQUE AND EVALUATION OF IMPLICATIONS IN TURKEY Abstract As one of the main tools of pereventive environmental policies environmental assessment aims to determine the possible environmental impacts of policies, plans and projects to consider them in decision-making. In line with the development of environmental policies, environmental assessment techniques has been widely used. With the development of integrated approach environmental assessment techniques are used as a policy and planning tool. As a result of both legal arrangements and theoretical discussions the most widely used technics are Environmental Impact Assessment (EIA) and Strategic Environmental Assessment (SEA). EIA is the first technique but SEA has developed as a wider and more comprehensive assessment tool both as a result of developments in environmental policy approaches. Turkey has made arrangements for both environmental assessment tool. In this study international development of SEA discussed compared with EIA and the development in Turkey have been addressed through the legal regulations, application and academic studies. Keywords: Environmetal Assessment, Environmental Impact Assessment, Strategic Environmental Assessment.

Ankara sağlık bilimleri dergisi, 2013

Cinsel heyecan arama bir model olarak ideal cinsel heyecan düzeyine ulaşma eğilimi ve yeni cinsel deneyimlerde bulunma olarak tanımlanır. Cinsel Heyecan Arama Ölçeği (CHAÖ)'nin Türkçe'ye uyarlamasının yapıldığı bu çalışmada, 183 üniversite öğrencisine CHAÖ'nin Türkçe'ye çevrilmiş hali, Cinsel Risk Alma Ölçeği ve Sosyal Beğenirlik Ölçeği uygulandı. Yapılan analizler sonucunda CHAÖ'nden alınan puanlar ile riskli cinsel davranışlar arasında orta düzeyde anlamlı bağıntılar bulunmuş olup, CHAÖ'nin tek boyutlu cinsel heyecan aramayı ölçtüğü, cinsel davranışlarla ilişkili AIDS riskini ölçmede güvenilir ve geçerli görünen bir ölçme aracı olduğu sonuçlarına ulaşıldı.

2021

Bu araştırmada hakemlik mesleğinin sürdürülmesini etkileyecek, geçerli ve güvenilir, çok yönlü bir ölçeğin Türkçeye uyarlanması amaçlamıştır. Bu bağlamda Ridinger ve ark. (2017) tarafından geliştirilmiş olan “Referee Retention Scale (RRS), “Hakemlik Mesleğini Sürdürme Ölçeği (HMSÖ)”olarak Türkçeye uyarlanmıştır. Araştırmaya 2020-2021 yılında aktif hakemlik yapan 222 kişilik hakem grubu dahil edilmiştir. Bunların %50.5’i (n:112) basketbol, %12.6’sı (n:28) futbol, %24.8’i (n:55) hentbol ve %12.2’si (n:27) voleybol hakemidir. Örneklem grubunun %19.8’i (n:44) kadın, %80.2’sini erkek hakemler oluşturmaktadır. Verilerin çözümlenmesi SPSS 21 ve AMOS programları kullanılarak yapılmıştır. Çeviri-tekrar çeviri tekniği ile Türkçeye çevirisi yapılan ölçeğin yapı geçerliği için temel bileşenler analizi ve varimax döndürme teknikleri kullanılmıştır. HMSÖ’nün ölçüt geçerliği Pearson momentler çarpımı korelasyon katsayısı ile hesaplanmıştır. Bileşenlerin analizi sonucu, öz değerleri 1’den büyük yedi bileşenli bir yapı ortaya çıkmıştır. Ölçek bileşenleri için alfa iç tutarlık katsayılarının birinci faktör için .88, ikinci faktör için .79, üçüncü faktör için .70, dördüncü faktör için .80, beşinci faktör için .70, altıncı faktör için .78 ve yedinci faktör için .70 olarak hesaplanmıştır. Ölçeğin tümü için hesaplanan iç tutarlık katsayısı ise 83’dür. Ölçeğe uygulanan DFA analizi sonucunda x 2 /sd = 1.784, RMSEA = .06, CFI = .90, GFI = .85, RMR = .10 NFI = .81 ve IFI =90 olduğu görülmüştür.