Türkiye’de Yargı Yönetimi

Türkiye'nin Sistem Arayışı, 2022

Türkiye’de yargı organı ile ilgili tartışmalar her zaman gündemde olmuştur. 2017 anayasa değişiklikleri ile birlikte söz konusu tartışmalar çoğalmış, özellikle yargı bağımsızlığı ile ilgili sorunlar sıklıkla gündeme gelmeye başlamıştır. Bu durum söz konusu sorunların ne şekilde giderilebileceğine dair çalışmaları da beraberinde getirmiştir. Yapılan çalışmaların çoğunda öne çıkan nokta, genel olarak yargı ve özel olarak da yüksek mahkemelerle ilgili yapılması gereken reformların genel bir perspektifle ortaya konulması şeklindedir. Bu raporda yargı organının oluşumu ve niteliklerine ilişkin “anayasal sorunlar ve çözüm önerileri” üzerinde durulmuştur. Haliyle amaç, genel bir perspektif çizmekten ziyade yargıya ilişkin anayasal düzenlemeleri değerlendirmek ve yine bu düzlemde önerilerde bulunmak suretiyle konu ile ilgili çalışmalara katkı sağlamaktır. Raporda ilk olarak klasik dönem Osmanlı Yargısı kısaca ele alındıktan sonra 1876 Kanun-ı Esasî, 1909 Değişiklikleri, 1921, 1924 ve 1961 anayasaları dönemindeki yargı organının oluşumu ve özellikleri ele alınmıştır. Ardından 1982 Anayasası uyarınca yargı organının oluşumu ve nitelikleri incelenmiştir. Bu çerçevede özellikle 2010 yılına kadar yapılan reformlar ayrıntılı olarak ele alınmış; 2010 sonrasındaki değişim ve dönüşüm ana hatlarıyla tartışılmıştır. Sonrasında ise 2017 anayasa değişiklikleriyle yargı sistemine eklenen sorunlar ve bu sorunların yeni hükümet sistemi tercihi ile ilişkisi ayrıntılı olarak değerlendirilecektir. Son olarak, tespit edilen sorunların ne şekilde çözülebileceği tartışılmış, önerilerde bulunulmuştur. Bu çerçevede iki yol üzerinden ilerlenmiştir. İlk olarak mevcut hükümet sisteminin devam ettirilmesi halinde yargı organı ile ilgili anayasal sorunların ne şekilde çözülebileceği değerlendirilmiştir. Sonrasında ise hangi hükümet sistemi benimsenirse benimsensin, yargıyla ilgili anayasal gereklilikler üzerinde durulmuştur. Yargı organı ile ilgili anayasal sorunlardan çoğunun uygulanan hükümet sisteminden bağımsız olduğu düşünüldüğünden bu konuda daha fazla açıklamaya yer verilmiştir.

CEZA YARGILAMASINA DAHİL OLAN ÇOCUKLARA HAKLARI ÇERÇEVESİNDEN BAKIŞ (ARAŞTIRMA RAPORU)

Turkish Journal of Public Administration, 2020

Bu çalışma ile ilk olarak Çin"in Wuhan kentinde deniz hayvanları pazarından yayıldığı düşünülen ve Birleşmiş Milletlere bağlı Dünya Sağlık Örgütü"nün "pandemi" olarak duyurduğu yeni tip korona virüsünün küresel nitelikte afet boyutuna çıkması, salgına yönelik etkili bir tedavinin bulunmaması; aşı yönteminin uzun süreçlerde tamamlanması, sosyal yaşamda kemikleşen ilişkilerin varlığı, alışkanlık haline gelen yaşam şekilleri karşısında yönetimin aldığı tedbirler hakkında değerlendirme yapılmıştır. Aynı zamanda, tüm dünyaya yayılan salgın ile mücadeleyi zorlaştıran ve bulaş hızını artıran faktörler karşısında alınan tedbirlerin yargı sistemi üzerindeki etkisi hakkında düzenlemelerin eleştirel bir bakışla değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Temel hak ve hürriyetlere müdahalenin yoğun olduğu yargı düzenindeki işleyişi durduran kriz yönetimi sürecindeki faaliyetlerin yürütülmesinde birtakım düzenlemeler yapılmıştır. Söz konusu düzenlemelerden Cumhurbaşkanlığı Genelgesi, HSK tavsiye yazısı ve diğer düzenleyici işlemlerle alınan kararlar ve uygulamaları hakkında çalışma yapılmıştır. Çalışmada birden fazla araştırma yönteminden gözlem, sözlü görüşme, UYAP ve SEGBİS incelemeleri ile literatür araştırmalarına başvurulmuştur. Çalışma sırasında, Van Adalet Sarayı bünyesindeki mahkeme ve birimlerden güncel veriler alınmış, UYAP ve Segbis uygulamaları incelenerek dört başlık halinde çalışma yapmanın yanı sıra dijital hukukun geliştirilmesi ve yaygınlaşması yönünde yapılması gereken çalışmalar hakkında tespit ve önerilere de yer verilmiştir.

Bilgi Dünyası, 2010

Currently, like in other fi elds, in the fi eld of law as well, the societal developments, global interactions and the increasing importance of technology in acquiring information resources have led to a rapid augmentation in the number of sources, furthermore, these improvements have resulted in having access to various sources. The great majority of the users of law-relatedinformation are academics, lawyers, judges, students studying law and law consultants. The expectations and demands of these information users are very high. The relevant sources must be immediately reached, the sources in question must be updated, and they have to be accurate and comprehensive. In order to meet such requirements of those users, to know and to apply the means and methods of access to the related information are of essential signifi cance. Thus, this study is an attempt to demonstrate the issue of access to law-related-information in Turkey. Following an initial examination on the general concept...

Journal of Turkish Studies, 2017

The military coup, subject to the mentality of the chain of command embraced by military profession, thus is violent in its act and the rhetoric, is an intervention to social and political arena. This intervention halts and reverses the process of democratization of societies. In the countries where military coups were experienced once, politics and government are under claws of possible coup d'etat. This possibility stored in the memories of the individuals: The effects of military coups are not only stored in memories but also stored in the most important texts regulating the social field: the constitutions. In Turkey, the constitutions are results of the coups. These constitutions, contains the regulations that strengthen the autonomy of the architects' of the coups, the military against the society. The military, subject to different application in many aspects such as education, health, shelter and personal regime, created/made to create constitutions lay down the basis of the institutions of military jurisdiction. In this way, military has autonomous judiciary, which has the ability to control the others from legislative, executive and judiciary, fundamental powers. The military bureaucracy produced military jurisdicial legislation and institutions across civilian jurisdiction in the aftermath of 1960 and 1980 coups. In this study, it is explained how military judicial institutions formed after the 1960 coup d'etat, the 1971 intervention, the 1980 coup d'état and the 2016 coup attempt. It has been observed that the military has expanded the field of autonomy against the civilian bureaucracy, creating institutions that will strengthen some judicial field activities.

2020

Yargısal nitelik taşıyan ilk kararlarla birlikte insanın doğasında olan hata yapabilme veya aldatılabilme kusurlarından dolayı yargı- lamanın yenilenmesi kurumu tarih sahnesinde yerini almak zorundaydı. Bazen yargılamanın yenilemesi Sokrates örneğinde olduğu gibi sadece ondan sonra gelecek nesillerin vicdanlarında kalmış, eyleme dönüşememiş; bazen de peygamber Hz. Yusuf örneğinde olduğu üzere bir müddet süren hapis cezasından sonra adalete uygun bir şekilde hayat bulabilmiştir. Tarihi tecrübelerin ışığında yargılamanın yenilenmesi kurumu kişilerin makamına, unvanına, dönemsel talih veya nasiplerine bırakılmamış yasalar nezdinde düzenlenerek belli kurallara bağlanmış- tır. Bu kurallar kesin hükmün bağlayıcılığı için belli sınırlar içerisinde tutulmuşsa da; ihtiyaca ve hukukun evrensel gelişimine bağlı olarak zaman içinde gelişerek genişlemiştir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmenin veya Eki Protokollerinin ihlali suretiyle karar verildiğinin tespiti durumunda yargılamanın yenilenmesinin kabul edilmesi bu gelişmeye bir örnek olarak gösterilebilir. Hukukun evrensel gelişimi ve teknolojinin ileride varabileceği ufuklar düşünüldüğünde yargılamanın yenilenmesi açısından bu gelişme ve genişlemenin tarihin sınırları ve çerçevesi içerisinde süreceği kaçı- nılmazdır. Bilgisayar ekranından sildiğimiz bir evrakı geri dönüşüm kutusuna tıklayıp geri yüklemek için geçerli bir sebebimiz olması gerektiği gibi kesin hükümle verilen bir kararın yeniden incelenmek üzere geri yüklenmesi de bir takım yasal sebeplerin varlığına bağlıdır. Çalışmamızda yargılamanın yenilenmesi kurumuna ilişkin gerekli kavramsal alt yapı oluşturulduktan sonra bu sebepler yargı kararları çerçevesinde irdelenmiş ve son olarak yargılamanın yenilenmesi başvurusu hususunda usule ilişkin bilgiler verilmiştir.

Mülkiye Dergisi, 2023

Anayasa Mahkemeleri, devletin anayasal değerlerinin koruyucusu olarak hukuki-politik bir misyon üstlendikleri için otoriterleşen rejimlerde iktidarların hedefi haline gelebilirler. Özellikle yasama gücünü elinde bulunduran bu iktidarlar anayasa mahkemelerini kontrol altına alarak hâkimiyetlerini yasalar yoluyla inşa etmeye çalışırlar. Türkiye’de 2012’den sonra etkisini göstermeye başlayan demokratik gerileme hukuk alanında da etkisini göstermiş ve yargının bağımsızlığı ve tarafsızlığının ve etkililiğinin sorgulandığı bir durum ortaya çıkarmıştır. Ak Parti kendisine tehdit olarak gördüğü yargı organlarını ve özellikle Anayasa Mahkemesini çeşitli yöntemlerle sınırlandırma ve kontrol altına alma politikası izlemiştir. Bu çalışmanın amacı bu otoriterleşme sürecinde Türkiye Anayasa Mahkemesinin hangi yöntemlerle sınırlandırıldığını anayasa değişiklikleri, mahkeme kararları ve politik okumalar üzerinden ortaya koymaktır. Yerli literatürde yargı bağımsızlığı ve yargının sınırlandırılması çok çalışılan bir konu olmasına rağmen bu çalışmaların büyük bir çoğunluğu teorik alanın ötesine geçememektedir. Hazırlanan bu çalışmada Türkiye’de anayasa yargısının nasıl sınırlandırıldığı meselesini somut olarak ortaya koymak için ilk olarak literatür taraması yoluyla otoriter rejimlerde yargının sınırlandırılması yöntemleri tespit edilecektir. Bu yöntemler yargının doğrudan müdahaleler yoluyla sınırlandırılması ve dolaylı müdahaleler yoluyla sınırlandırılması olarak iki başlık altında ele alınacaktır. Doğrudan müdahaleler, mahkemenin yapısına, işleyişine ve kararlarının etkisine müdahale olarak üç başlığa; dolaylı müdahaleler ise yargının destek ağının zayıflatılması, yargının kendisini sınırlandırmasının sağlanması ve yargının çok parçalı hale getirilmesi yoluyla sınırlandırılması olarak üç başlığa ayrılacaktır. Otoriter rejimlerde kullanılan bu yöntemlerden hangilerinin otoriterleşmekte olan Türkiye’de, sonrasında bu yöntemlerden hangilerinin Türkiye’de Anayasa Mahkemesini sınırlandırmak için kullanıldığı sorunu işlenecektir. Özellikle 2010 ve 2017 anayasa değişiklikleri merkezinde şekillenecek bu çalışma kapsamında a) Mahkemenin yapısında gerçekleştirilen değişiklikler, b) Destek ağının zayıflatılması c) Kararlarının etki gücünün zayıflatılması ve d) Anayasa Mahkemesinin yargısal kendini sınırlama (Judicial selfrestraint) ve stratejik geri çekilmelerle kendi kendisini sınırlandırmasının sağlanması yöntemleriyle Anayasa Mahkemesi’nin politik olarak etkisizleştiği gösterilecektir. Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru kararlarında iktidarın hassasiyet alanlarını aşabilen kararlar verse de demokrasi ve hukuk devleti değerlerinin etkin bir şekilde korunması kabiliyetinden uzaklaştırdığı iddia edilecektir.

Küreselleşme, tüm dünyada kamu yönetimlerini etkileyen bir süreçtir. Bu sürecin Türkiye'de kamu yönetimine etkisi, kamu yönetiminde yapılan reform çalışmalarıyla ön plana çıkmıştır. Son yıllarda Türkiye, özellikle Avrupa Birliği'ne (AB) uyum süreci içerisinde kamu yönetiminde kapsamlı reform çalışmaları gerçekleştirmiştir. Bunların içinde önemli bir bölümünü, insan hak ve özgürlüklerini geliştirmeyi amaçlayan yargı reformları oluşturmaktadır. Çalışma konumuz olan yargı reformu paketleri, temel bir insan hakkı olan ifade özgürlüğü ve adil yargılanma hakkını iç hukuk mevzuatımız açısından geliştirmeyi amaçlamıştır. Bu çalışmada reform paketlerinin bu amaçlarına ulaşmada ne ölçüde başarılı oldukları, tarafı olduğumuz Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Avrupa Komisyonu Türkiye İlerleme Raporları açısından incelenmiştir.

Okuyucunun Dikkatine: Bu yazı henüz hukuk fakültesi birinci sınıf öğrencisiyken Hukuk Başlangıcı dersi ödevi olarak hazırlanmıştır.

ANAYASAL TASARIMDA REFORM: Yasama, Yürütme ve Yargının Oluşumu ve Yetkilerine Yönelik İncelemeler , 2022

Latin Amerika’da idari rejimi benimsemiş beş tane ülke bulunmaktadır. Bunlar Uruguay, Guatemala, Kolombiya, Dominik Cumhuriyeti ve Meksika’dır. Bu ülkelerden 4 tanesi üniter devlet şeklini benimsemiştir, Meksika ise federal devlet şeklini benimsemiştir. Çalışmanın amacı bu ülkelerde yüksek mahkemelerin ve hakimlerin özlük, atama ve disiplin işlemlerini yapan yüksek mahkeme veya kurullarının oluşumunu (üyelerin atanma/seçim, usul ve şartlarını) ilgili ülkelerin anayasa ve kanunları dayanak alınarak açıklamak ve bu açıklamalar ışığında Türkiye’de olası bir anayasa değişikliğinde yüksek mahkeme üyelerinin ve hakimlerin özlük, disiplin, atama işlerinde görevli ve yetkili merciinin üyelerinin atanma, seçim usullerini ve nitelikleri konusunda öneriler sunmaktadır.