İKİNCİ YENİ ŞİİRİNDE ROMANTİZMİN İZLERİ-MUCAHİDE KARAKAYA

ROMAN DİLİ VE KÜLTÜRÜ ARAŞTIRMALARI ENSTİTÜSÜ DERGİSİ, 2020

Yeni Türk Edebiyatı tarihi incelendiğinde sayısı otuzu aşan öykü ve romanda Çingenelerin konu edildiği görülür. Edebi metnin içinde doğduğu toplumun yerleşik algılarını yansıtması bağlamında, Çingeneleri konu alan eserlerin toplu halde incelenmesi Türk toplumunun Çingenelere olan bakış açısı hakkında ipuçları verecektir. Bu çalışmada, Osmanlı coğrafyasının hemen her bölgesinde kendilerine yer bulan Çingenelerin Türk toplumu ile ilişkileri ve kültürel kimlikleri bağlamında modern Türk anlatılarındaki görünümleri değerlendirilecektir.

2014

Şükûfe Nihal'in romanları ve romancılığının ele alındığı bu çalışmada, yazarın altı romanı yapı ve tema bakımından incelenmiştir. Bugüne kadar romanları üzerine nitelikli bir çalışma yapılmamış olan yazarın, roman anlayışı ortaya koyulmuştur. Çalışmada Şükûfe Nihal'in hayatı ve sanatına da değinilmiştir. Arşivlerden yazarın hayatı ile ilgili yeni bilgiler elde edilmiştir. Şükûfe Nihal'in romanlarında toplumsal alanda yaşanan değişimin farklı boyutlarına dikkat çekilmiştir. Kadın, evlilik, aşk, Batılılaşma, hürriyet, din ve Milli Mücadele gibi konular işlenmiştir. Kadın konusu üzerinde özellikle durulmuştur. Romanlarda otobiyografik izler olduğunu söylemek de mümkündür.

İnsanoğlunun sanatı icat ettiği ilk zamanlardan bu yana, doğadaki varlıklar sanatedebiyat eserlerinde motif olarak kullanılagelmiştir. Buradan baktığımızda, mağara duvarlarına çizilen ilksel figürlerden modern resimlerdeki natürmort veya manzaralara kadar geniş bir dekor çıkar karşımıza. Okuyucu, alımlayıcıya iletilmek istenen duygu ve düşüncelerin daha iyi anlatılması, çeşitli insanlık durumlarının somutlaştırılıp gösterilmesi bu yolla olmuştur. Bir başka ifadeyle anlamın, ifadenin görünürlük kazanmasında doğadan alınıp insan dünyası içinde temsil edici anlamlarıyla kullanılan varlıklar belirleyici bir rol üstlenmiştir. Sanatöncesi ve sanatsonrası zamanlar arasında bu bakımdan elbette bazı teknik farkların yanı sıra nitelik farkları da vardır ama insanın doğayla olan ilişkisinin onun yapıp ettiklerine yansıması son derecede "doğal" bir durumdur.

Edebiyat ve sinema ilişkisinin birden fazla bilimsel araştırmaya konu olduğu bilinmektedir. İmgenin her iki sanat dalıyla olan bağı göz önüne alınarak, bu çalışmada imge tanımları, kavramları ve sanatlararası ilişkileri üzerinde durulmuştur. Edebiyat metinlerinin sinemaya aktarılması bağlamından şiir ve sinema ilişkisi ele alınmıştır. İkinci Yeni şiirinde şairlerin imge dünyasındaki benzerlikleri sinema izlekleri üzerinden incelenmiştir. İkinci Yeni şiirinde sinematografik imge çalışırken yedinci sanat olarak kabul edilen sinemanın teknik kaynaklarından yararlanılmıştır. Sinema sanatı, şiiri şekillendiren bir anlayış olarak metin incelemelerinde yer almıştır. Metin incelemelerinde sinema ve şiir ilişkisi kurularak göstergebilim/ göstergelerarasılık yönteminden istifade edilmiştir. Çalışmamız bu yönüyle disiplinlerarası bir araştırma olma özelliği göstermektedir.

Journal of International Social Research

Öz Mübadele, Türk edebiyatında, çeşitli yönleriyle ele alınan ve özellikle de 1990 sonrasında kayda değer bir artış gösteren bir tema olarak öne çıkmaktadır. Mübadele konulu romanların yazarları çoğunlukla mübadil kökenli yazarlardır. Bunun yanında mübadele konusu çeşitli disiplinlerde ele alınmış ancak edebiyat sahasında oldukça az sayıda değerlendirilmiştir. Bu çalışmada, konusu mübadele olan romanlar içerisinde, mübadillerin Türkiye'ye gelişleriyle yerli halk arasında yaşanan sorunların oluşturduğu kalıpyargılara, ötekileştirme süreçlerine değinilmeye çalışılmıştır. Mübadele, elbette öncesi, göç sırası ve sonrasıyla farklı dinamikleri barındırmaktadır. Özellikle bu çalışmada, mübadillerin yeni vatanda yerli halk tarafından hangi yönleriyle ötekileştirildiklerine değinilmektedir. Genel bir bakışla, romanlarda, mübadiller dil, inanç, giyim kuşam, gelenek görenek hatta geldikleri coğrafya üzerinden çeşitli adlandırmalara, ithamlara, aşağılamalara ve psikolojik şiddete maruz kalmışlardır. Bu ötekileştirmenin sebebi ise, otokton halkın mübadiller hakkında çok az bilgiye sahip olması gösterilebilir. Bu noktada, mübadillerin dışlandıkları ve bir korku nesnesi haline dönüştükleri görülmektedir. Ayrıca mübadiller bu durumda çoğu kez toplumdan tecrit edilirler ve kendi içlerine kapalı bir biçimde yaşarlar. Bu çalışmada, romanlarda yer alan çeşitli kalıpyargılar ışığında yerli halkın mübadillere bakışı en genel anlamda ele alınan noktadır.

Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 2021

Bahaeddin Özkişi’nin Sokakta adlı romanında, bir sokağın ve sokak sakinlerinin yaşadığı kültürel dönüşüm ve çatışmalar mekân-insan etkileşimi aracılığıyla anlatılır. Cumhuriyetin ilk yıllarına denk gelen vaka zamanında yenilik hareketlerinin sokağa yansıması ve eski-yeni çatışması öne çıkar. Toplumun Tanzimat fermanından bu yana yaşadığı/şahit olduğu çağdaşlaşma hareketlerine, maneviyatı zedelemesi sebebiyle mesafeli duranlar ile yenilikleri yaşamsal bir zaruret sayan kahramanlar arasındaki çatışma romanın odağındadır. Bir komiser olan ve mahallede doğmuş başkişi merkezinde gelişen vaka otuz yıllık bir zaman dilimini kapsar. Dramatik aksiyonun ilerleyişi ve başkişinin serüveni merkezinde polisiye roman özelliklerini taşıyan eser, başkişinin bir cinayet soruşturması sebebiyle eski sokağına dönmesi sonrasında gelişen olaylarla sürer. Toplumsal değerleri ve yozlaşmayı mekân ve insan üzerinden güçlü metaforlarla aktaran romanda mekân-insan etkileşimin diyalektik boyutu göze çarpar. Romanda öne çıkan kahramanların hemen hepsi bir mekânın kuşatıcılığında karakter geliştirir ve kimlik mekânlarıyla var olurlar. İsimleri verilmeyen kahramanlar adeta içerisinde/üzerinde bulundukları mekânın bir parçası, ontolojik anlamda aynasıdırlar. Bu da romanın simgesel düzlemini zenginleştiren bir unsur olarak göze çarpar. Eserin dramatik aksiyonunu var eden çatışmaları besleyen bu unsurlar, Cumhuriyetin ilk yıllarında devrimleri ve yenilik hareketlerinin toplumsal yaşamdaki izdüşümünü bir sokak üzerinden aktarır. Bu çalışmada Sokakta romanı mekân-insan ilişkisi bağlamında incelenecek; mekânın başkişi, şüpheli olarak görülen arkadaş ve Küçük Bey üzerindeki izdüşümlerinin tahlili yapılacaktır.

Istanbul has an important place among the cities in the world with its ancient and rich history which hosted three big civilizations in time. İstanbul is a city about which poems have been written the most, it has often appeared in literary pieces as a scene or setting. The interest in İstanbul from the literary point of view is not just peculiar to Turkish poets and writers.

Kenan Hulusi Koray’ın tek romanı olan Osmanoflar tarihî bir romandır. Eserde, bugünkü Bulgaristan’ın Karinabat şehrinde, Osmanoflar’ın 1904’te yaşadığı olaylar anlatılır. Roman kahramanları aracılığıyla “biz” ve “öteki”nin çatıştığı hususlar gösterilir. “Biz”, Türk ve Müslüman Osmanoflar ailesidir. Üç erkek kardeşten mürekkep aile, eşler ve çocuklarla genişler. Groşenka, Osmanof biraderlerden ortancasının kızıdır. “Öteki”, Bulgar komitacılık hareketinin temsilcileridir. Yuvanna Mihailoviç ise Groşenka’nın annesi olup ihtida etmiştir. Bu bildiride, ailenin “Türk” ve “Müslüman” kültür özelliklerinin karşısında olarak gösterilen bu iki kadın üzerinden yabancılaşma ve “öteki” unsurlarının nasıl işlendiği tespit edilir. Onların Türk kültürüne göre yabancılaşan özellikleri belirlenip neden “yabancı” veya “öteki” oldukları analiz edilir.

VI. Uluslararası Hacı Bayram-ı Velî Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 2022

Süleymaniye Kütüphanesi Mihrişah Sultan koleksiyonunda yer alan (no. 443) bir mecmuada Menâkıb-ı Hacı Bayram Sultân bâ Sultân Murâd Gâzî rahmetullâhi aleyh başlıklı, tek varaklık bir risale bulunmaktadır. Bu risalede Hacı Bayram-ı Veli’nin II. Murad’la yaşadığı bir hadise anlatılır. Yazmanın tarihi ve müstensihi bilinmemekle beraber girişindeki “Ebu’l-Feth merhumun babası…” ifadesinden en erken II. Bayezid döneminde kaleme alındığı düşünülebilir. Risalede bahsi geçen menkıbede Hacı Bayram’ın II. Murad nezdindeki itibarlı konumu öne çıkarılmıştır. Öyle ki şeyhin telkiniyle içkiyi bırakan II. Murad’ın kısa sürede, namazlarında iftitah tekbiri alırken Ka‘be’yi görecek denli tekamül ettiği, yani şeyhin himmetinin tesiri vurgulanmıştır. Hem Osmanlı kronikleri hem de menakıbnamelerin şehadetiyle, Hacı Bayram’ın Edirne’de II. Murad’la tanışmasının bir muhakeme celbi neticesinde gerçekleştiği malumdur. Fakat bu sorgulama neticesinde Hacı Bayram’ın manevi pozisyonunun anlaşılmasıyla beraber şeyh II. Murad ve Osmanlı devlet yönetimi nezdinde itibarlı bir mevki elde etmiş ve Bayramiyye dervişlerine vergi muafiyeti getirilmiştir. Böyle bir arkaplan üzerine, bu çalışmada merkeze alacağımız menkıbe daha anlamlı hale gelmektedir. Bu tebliğde, bahsi geçen menkıbe eşliğinde Hacı Bayram’ın özellikle Edirne’de geçirdiği dönem ve II. Murad’la ilişkileri üzerine bazı yeni ipuçları tespit edilmeye çalışılacaktır. Bayramiyye menakıbnamelerinin yanı sıra dönemi anlatan Osmanlı kroniklerine de müracaat edilecek ve aynı olayların farklı kaynaklarda nasıl ele alındığı mukayeseli şekilde değerlendirilecektir.