Mevlevi Sülûkü
Ali Çoban2021, MEVLEVÎ SÜLÛKÜ -CEZİRE-İ MESNEVİ VE ŞERHLERİNE GÖRE-
Sign up for access to the world's latest research
Abstract
Birinci bölüm, musannifimiz Sîneçâk Dede'ye tahsis edilmiştir. Orada, Sîneçâk Dede'nin hayatı, eserleri, görev yaptığı Edirne Mevlevîhânesi, meşrebi ve etkilerinin geniş olarak incelenmesine gayret edilmiştir. İkinci bölüm, şerhlerin tanıtımına ayrılmıştır. Bu bölümde, Osmanlı telif geleneği ve Mesnevî şerh geleneğinin temel özellikleri üzerine bir başlık ayrılarak incelenmeye çalışılmıştır. Bundan maksat ise telif geleneği bağlamında Cezîre-i Mesnevî'nin ve şerhlerinin mahiyetlerinin anlaşılmasıdır. Ardından Cezîre-i Mesnevî'nin kendisinin ve şerhlerinin tanıtımına kronolojik olarak yer verilmiştir. Şerhler tanıtılırken, öncelikle uzun olmayacak şekilde şurrâhın hayatları aktarılmıştır. Sonra, şerhin yazılış gayesi, temel özellikleri, kaynakları, muhtevası ve nüshalarının incelenmesi suretiyle ilgili şerh tanıtılmaya çalışılmıştır. Üçüncü bölüm ise, Cezîre-i Mesnevî'den hareketle çerçevesini çizdiğimiz Mevlevî sülûkü konusuna tahsis edilmiştir. Konu incelenirken öncelikle Cezîre'nin muhtevâsının anlaşılmasına yardımcı olacak şekilde "sülûkün mâhiyeti", "sâlik türleri", "sülûk yolları", "aşk yolu ile sülûk" ve aşk yolu ile sülûk eden tarîkatlardan olan "Mevlevî sülûkü" incelenmiştir. Sonra ise, "Cezîre-i Mesnevî ve Şerhlerinde Mevlevî Sülûkü" başlıklı kısma geçilmiştir. Burada asıl olarak, aşka zemin hazırlayan temel unsurlar olan "tezkiye" ve "tasfiye" süreçlerine dair Sîneçâk Dede'nin tespit ettiği başlıklar tasnife tabi tutulmuş, eserin tertibinde musannifinin gözettiği düşünülen sıralamaya riayet edilmeye çalışılmıştır. Daha sonra son konu olan aşk ile konu tamamlanmıştır. Bu eser vücuda gelirken, her aşamasında hem görüşleriyle rehberlik eden hem de titizce okuma sabrını ve hoşgörüsünü gösteren kıymetli hocam Prof. Dr. Hülya KÜÇÜK'e teşekkürlerimi arz ederim. Değerli görüşleriyle esere katkıda bulunan Prof. Dr. Hüsameddin ERDEM, Prof. Dr. Ethem CEBECİOĞLU ve Prof. Dr. Mustafa TAHRALI hocalarıma, ayrıca çalışmamızı kendisine gönderdiğimiz zaman okuma lütfunda bulunan ve görüşlerini paylaşan Prof. Dr. Mustafa AŞKAR hocama teşekkürü borç bilirim. Abdullah Bosnevî'nin Cezîre-i Mesnevî şerhi üzerine hazırlamış olduğunu edebiyat doktorasının bir nüshasını tarafımıza gönderen Dr. Öğretim Üyesi Mehmet Malik BANKIR Bey'e, İSAM Kütüphanesi idareci ve çalışanlarına ve de Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphanesi müdürü Sayın Bekir ŞAHİN ve kütüphane çalışanlarına teşekkürü borç bilirim. Çalışma kuldan, tevfîk Allah'tandır.
