Gelibolu Mevlevihanesi

Yenikapı Mevlevîhanesi Restorasyonu , 2015

Burada köşkün inşası üzerine söylenmiş iki tarih manzumesi yer almakta, bunlardan birincisinin vaktiyle köşkün kapısı üzerindeki kitabede yazılı olduğu nakledilmektedir.

Beş kuşaktır Gelibolu Mevlevîhanesi’nin şeyhliğini üstlenen bir aileye mensup olan Gelibolu Mevlevîhanesi şeyhi Hüseyin Azmî Dede ile büyük oğlu Kahire Mevlevîhanesi şeyhi Muhammed Bahaeddin Dede ve küçük oğlu Galata Mevlevîhanesi son şeyhi Ahmed Celaleddin Dede, makalemizin konusunu oluşturuyor. Makalemizde Mevlevî kültürü içinde yoğrulmuş olan bir ailenin üç mensubunun Gelibolu, Kahire, Galata Mevlevîhaneleri ve dolayısıyla Türk şiiri, Türk musikisi ve Türk kültürüne yaptıkları katkılar hem kendi eserlerinden hem de arşiv belgelerinden hareketle aydınlatılmaya çalışılmaktadır.

LEFKOŞA (KIBRIS) MEVLEVİHANESİNİN KURULUŞU VE İLK VAKIFLARI/The Foundation of Mevlevihane in Nicosia and Its First Foundations, 2023

The Foundation of Mevlevihane in Nicosia and Its First Foundations Mehmet DEMİRYÜREK Öz: Kıbrıs'ın 1570 yılındaki fethini izleyen yaklaşık 30 yıl içinde Ada siyasal, sosyal, ekonomik ve dinî bakımlardan kurumsallaşma ve görünüm itibarıyla tam bir Osmanlı adası oldu. Lefkoşa bu değişimi en iyi yansıtan şehirlerden biriydi. Beylerbeyleri, Lefkoşa kadıları ve müftüleri bu şehirde ikamet ettiler. Mahalleleri, sakinleri, camileri, mescitleri, çeşmeleri, hanları ve hamamlarıyla Lefkoşa bir Türk-İslam şehri hüviyeti kazandı. Cami, mescit, han, hamam vb. gibi tesislerin devamlılığını temin etmek için birçok vakıf kuruldu. Kapsam ve etkinlik açısından Sultan II. Selim Vakfı ile Lala Mustafa Paşa Vakfı şehrin sosyal ve ekonomik hayatında önemli rol oynadı. Ayasofya Camii (Selimiye), Arap Ahmet Paşa Camii, Bedesten ve Mevlevi Tekkesi şehrin en önemli Türk-İslam simgeleri arasında yer aldı. Bu çalışmanın amacı sözü edilen simgelerden birisi olan Lefkoşa Mevlevi Tekkesinin kuruluş tarihi ile ilgili bilgileri KKTC Millî Arşiv ve Araştırma Dairesi belgeleri ile Osmanlı Arşiv kaynakları temelinde yeniden tartışmak ve değerlendirmektir. Çalışma Lefkoşa Mevlevihanesinin kuruluş tarihi için yeni bir tarihi gündeme getirecek, ilk gelir kaynaklarını ortaya çıkaracak ve böylece hem Kıbrıs tarihine hem de hem söz konusu kurumun tarihine katkıda bulunulmuş olunacaktır.

MEVLEVÎ SÜLÛKÜ ‎-CEZİRE-İ MESNEVİ VE ŞERHLERİNE GÖRE-‎, 2021

Birinci bölüm, musannifimiz Sîneçâk Dede'ye tahsis edilmiştir. Orada, Sîneçâk Dede'nin hayatı, eserleri, görev yaptığı Edirne Mevlevîhânesi, meşrebi ve etkilerinin geniş olarak incelenmesine gayret edilmiştir. İkinci bölüm, şerhlerin tanıtımına ayrılmıştır. Bu bölümde, Osmanlı telif geleneği ve Mesnevî şerh geleneğinin temel özellikleri üzerine bir başlık ayrılarak incelenmeye çalışılmıştır. Bundan maksat ise telif geleneği bağlamında Cezîre-i Mesnevî'nin ve şerhlerinin mahiyetlerinin anlaşılmasıdır. Ardından Cezîre-i Mesnevî'nin kendisinin ve şerhlerinin tanıtımına kronolojik olarak yer verilmiştir. Şerhler tanıtılırken, öncelikle uzun olmayacak şekilde şurrâhın hayatları aktarılmıştır. Sonra, şerhin yazılış gayesi, temel özellikleri, kaynakları, muhtevası ve nüshalarının incelenmesi suretiyle ilgili şerh tanıtılmaya çalışılmıştır. Üçüncü bölüm ise, Cezîre-i Mesnevî'den hareketle çerçevesini çizdiğimiz Mevlevî sülûkü konusuna tahsis edilmiştir. Konu incelenirken öncelikle Cezîre'nin muhtevâsının anlaşılmasına yardımcı olacak şekilde "sülûkün mâhiyeti", "sâlik türleri", "sülûk yolları", "aşk yolu ile sülûk" ve aşk yolu ile sülûk eden tarîkatlardan olan "Mevlevî sülûkü" incelenmiştir. Sonra ise, "Cezîre-i Mesnevî ve Şerhlerinde Mevlevî Sülûkü" başlıklı kısma geçilmiştir. Burada asıl olarak, aşka zemin hazırlayan temel unsurlar olan "tezkiye" ve "tasfiye" süreçlerine dair Sîneçâk Dede'nin tespit ettiği başlıklar tasnife tabi tutulmuş, eserin tertibinde musannifinin gözettiği düşünülen sıralamaya riayet edilmeye çalışılmıştır. Daha sonra son konu olan aşk ile konu tamamlanmıştır. Bu eser vücuda gelirken, her aşamasında hem görüşleriyle rehberlik eden hem de titizce okuma sabrını ve hoşgörüsünü gösteren kıymetli hocam Prof. Dr. Hülya KÜÇÜK'e teşekkürlerimi arz ederim. Değerli görüşleriyle esere katkıda bulunan Prof. Dr. Hüsameddin ERDEM, Prof. Dr. Ethem CEBECİOĞLU ve Prof. Dr. Mustafa TAHRALI hocalarıma, ayrıca çalışmamızı kendisine gönderdiğimiz zaman okuma lütfunda bulunan ve görüşlerini paylaşan Prof. Dr. Mustafa AŞKAR hocama teşekkürü borç bilirim. Abdullah Bosnevî'nin Cezîre-i Mesnevî şerhi üzerine hazırlamış olduğunu edebiyat doktorasının bir nüshasını tarafımıza gönderen Dr. Öğretim Üyesi Mehmet Malik BANKIR Bey'e, İSAM Kütüphanesi idareci ve çalışanlarına ve de Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphanesi müdürü Sayın Bekir ŞAHİN ve kütüphane çalışanlarına teşekkürü borç bilirim. Çalışma kuldan, tevfîk Allah'tandır.

2013

Restorasyon ve Konservasyon Çalışmaları Dergisi, 2016

The Yenikapı Lodge is located exterior of the historical city wall in Merkez Efendi Street, Zeytinburnu, Istanbul and the total are of the complex is 7 decades. Yenikapı Lodge is the most important architectural sample of the Islamic monastery as known "Asitane". Yenikapı Lodge was built in 1598 by Malkoç Mehmet Efendi after building Galata Lodge. The complex comes until today with restored many times from 16th century. The complex was under untended condition after the fire in 1997. Selamlık (Male section), Muvakkithane, (Timing Room) Nafiz Pasha Tomb, Library and Cemetery were remaining before restoration implements. Around of the complex had many additional unauthentic buildings. Therefore this restoration project considered with its social and actual environment also. All of the architectural detail and evidence searched for reconstruction of the missing building and the part of the complex with valuable contribution of Prof. Dr. Ahmet Ersen. Some of the buildings were conserved and some of them were reconstructed, during the all restoration works. The limits of the data were considered during all steps of conservation, restoration works. The literature and historical researches were paired with the evidence from field. Semahane is the complementary part of lodges and its reconstruction works were completed after approval of the restitution projects by council of monuments. Semahane was reconstructed top on the ruins of the original foundations. The building is masonry and the covering is timber structure dome in inner face and timber structure gable roof in outer face. Semahane is surrounded by tomb, Harem and Şerbethane (Sherbet Room). Semahane (Whirling dervish hall)was totally destroyed after the fire in 1961. The reconstruction works were completed with original construction techniques and original details that were approved by the Council of Monuments.

2015

Mevlâna Celâleddin-i Rumi - İnsanlığın Aynası, 2004

İşte bütün bu sorulan kendi kendine soran oğlu Sultan Veled, yakın dostu Hüsameddin Çelebi ve diğer müritler bu görevi üslenmiş ve beklentiler doğrultusunda Mevlevîliği kurmuşlardı. Mevlevîliğin tarihi seyrini kaleme almaya çalıştığımız bu yazıda aşağıdaki Mevlevîlik tarihinin kaynaklarından istifade edilerek makamda bulunan Çelebiler, yaptıkları önemli İşler ve donemin siyaset adamlarıyla ilişkileri ana batlarıyla sunulacak, hayli tafsilatlı olan Mevlevîliğin öğretileri, örf ve adetleri ve âdâb ve erkânı gibi konulara girilmeyecektir.