Doğan Kaya'nın Folklor Alanında Yaptığı Çalışmalar

2011

19-20. yuzyillarda ortaya cikan fikir hareketleri, toplumlarin kendi kulturlerine yonelmesini saglamistir. Bircok yazar, bulundugu toplumun nasil olmasi gerektigine dair fikirlerini, ait oldugu toplumun halk kulturu urunlerini kullanarak anlatma gayesi gutmustur. Bizde Ziya Gokalp, Idil-Ural bolgesinde ise Tatar sair Abdullah Tukay bu gayeye hizmet eden ediplerdendir. Bu bildiride Ziya Gokalp ve Abdullah Tukay’in halk bilimi urunlerinin derlenmesi ve incelenmesine yaptiklari katki ile siirlerinde halk bilimi unsurlarina yer verme ve milli edebiyat olusturma cabalarindan bahsedilecektir

Tahir Alangu (1915-1973) folklora “statik” açıdan değil, “dinamik” bir gözle bakmış ve folklor metinlerinin dinamik açıdan incelenmesi gerektiğini söylemiştir. Alangu’ya göre özellikle kültürler arası geçiş bölgesi olma özelliği taşıyan Balkanlarda, statik folklor yaklaşımıyla araştırma yapılması sağlıklı sonuç vermeyebilir. Mukayeseli folklor yönteminin tercih edilmesi araştırmacılar için daha doğru bir yaklaşım olacaktır. Alangu, metinlere “kültür eksenli bakması”ndan dolayı bu görüşü savunmuş ve bu yöntemi kullanan araştırmacıları teşvik etmiştir. Alangu bu özellikleriyle Türk folkloru için oldukça önemli bir bilim adamı özelliği göstermektedir. Tahir Alangu (1915-1973) studied on folklore by dynamic theory and in his opinion folkloric texts have to be studied by dynamic theory. Especially in Balkans, studying by static theory may cause wrong results because of Balkans’ intercultural characteristic. Using the method of comparative folklore will be a better approach for folklorists. Alangu looked folklore texts from their “cultural” points. In addition to this he exhortated the folklorists who use this method. By these properties Alangu is one of the most important folklorist for Turkish Folklore.

Dogan kaya armagani cilt I, 2021

Yazıtlarından ilk örneğe 1998 yılında Datça'nın Betçe adlı Güneybatı kısmında ufak bir damgaya rastlamıştım. Ancak Türk Abecesiyle karşılaşmam yıllar önce yaşadığım Norveç'e uzanır. Bergen civarında bazı kalıntıları gezerken eski bir mezarlıkta eşimle birlikte, onlar tarafında 'Run' adı verilen harflerle birkaç kelime yazılmış bir dikilitaşa 1989'da rastlamış ve çok heyecanlanmıştık. Ardından yolum Türkiye'den Toskana'ya göçen Truvalıların ve Etrüsklerin yerleştiği, Göreme ilçesi misali sertleşmiş yanardağ külleri arasına oydukları, şimdi açık hava müzesi olan Pitigliano' dan geçti. Beni en çok sevindiren duvarda 'OZ' damgasını ve 'run' yazısını görmekti. Göktürk Abece'si ile aynıydılar. Derken 2017 Ekiminde Güdül Salihler Köyünde aynı damgaya ve yine Göktürk Abece' sine rastladım. Ne yazık ki okuyamıyordum. Bu merakımı öğrenen ve Güdül' ün yerlisi olan Muhsin Durlu bana aşağıdaki çalışmasını gönderdi. Çalışmada, merhum Servet Somuncuoğlu'nun fotoğraflarını çekerek, 'Damgaların Göçü ve Kurgan' adlı eserinde yayınladığı 'Yazıtlı Pano'daki bir cümlenin ve kelimenin okuma önerisi ve açıklaması vardı. Ben de aynen size aktarıyorum: Dr. Begümşen Ergenekon Not: Bu çalışma ilk olarak Dr. Begümşen Ergenekon'un sayfasında, Nisan 2018 de Dağarcık Türkiye dergisinde yayınlandı. İlk çalışmamdır.

Journal of Turkish Research Institute, 2006

Hadi Zarifov, Özbekistan'da halkbilimi çalışmalarını başlatan kişidir. Meşhur Özbek destancılarını ilk kez o tespit etmiş, birçok destan derlemiştir. Özbekistan'da müzelerin kurulmasına, halkbilim materyalini saklamak için arşivlerin oluşturulmasına öncülük etmiştir. Hadi Zarifov, Hayatının sonuna dek derlenen bu malzeme üzerinde çalışmıştır.

Karadeniz Arastirmalari Merkezi, 2017

ÖZ 500 yılı aşkın bir zaman Osmanlı hâkimiyeti altında kalan Balkanlar, Türk kültür coğrafyasının önemli parçalarından biridir. Bu coğrafyada Türk kimliğini ve Türk kültürünü yaşatmak, Türk'ün sesini duyurmak için Osmanlı döneminden itibaren onlarca dergi ve gazete yayımlanmıştır. Balkanlarda yayımlanan ve Balkan Türk kültür ve hayatında tartışılmaz rolü olan bu dergiler arasında, Kosova'da yayımlanan Çevren dergisi mühim bir rol üstlenmiştir. Tan yayınlarınca Priştine'de çıkarılan "Çevren Toplum, Sanat ve Bilim Dergisi" Kasım 1973'ten Aralık 1992'ye kadar 20 yıla yakın bir zaman yayın hayatını sürdürmüştür. Dergi, bu zaman aralığı içerisinde toplam 82 adet olmak üzere 92 sayı yayımlanmıştır. Derginin, Mayıs 1984'te yayımlanan ve sayı numarası verilmeyen bir de özel sayısı bulunmaktadır. Çeşitli edebî türlerde yazıların bulunduğu dergide, tarih, toplum, siyaset, mimarî, dil, edebiyat, felsefe, müzik vb. alanlarla birlikte bilhassa Türk folklorunu konu alan yazılara yer verilmiştir. Bildiride, Çevren dergisinde yer alan folklor yazıları içerik ve işlev bağlamında tanıtılıp değerlendirilecektir. İlgili yazılar, türlere ve ihtiva ettiği folklor ürünlerine göre alt başlıklara ayrılarak ele alınacak ve buradan hareketle de derginin Balkan Türk halk edebiyatı ve folklorunun tanıtımı ve incelenmesine yaptığı katkılar ortaya konulmaya çalışılmıştır.

The Studies of Tuvan Folklore in Turkey: Yesterday, Today and Tomorrow

, Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2021

Bu meseleye daha önce bir yazımda temas etmiş ve orada devreleri daha geniş periyodlara ayırmıştım. Her iki makalede yer alan farklı ayırmalar, farklı amaçlara yöneliktir. (Bkz., " Türkiye'de Folklor Araştırmalarının Gelişme Devre leri I," Şükrü Elçin Armağanı, Ankara, 1983, s. 115-128).