2020, OSMANLI’DA İHTİDÂ HAREKETLERİ VE ADANA’DA İHTİDÂ EDENLER (1750-1799)
Öz Osmanlı Devleti'nde Müslümanlar ve gayrimüslimler uzun yıllar iç içe beraber yaşamışlardır. Bu durumun ortaya çıkardığı bazı sosyal vak'alar mevcuttur. Bunlar arasında ihtidâ olarak tanımlanan din değiştirme hareketleri yer almaktadır. Osmanlı topraklarında erken dönemlerde daha yoğun olduğu bilinen ihtidâ hareketleri, her dönemde görülmektedir. Bölge ve zaman sınırlandırılması yapılarak din değiştirme üzerine yapılan çalışmalar son zamanlarda artmıştır. Bu çalışmada da bölgesel ve dönemsel olarak sınırlandırma yapılmış ve 1750-1799 arası Adana'daki ihtidâ hareketleri incelenmiştir. Ancak araştırmanın sonucunda ciddi bir veri ortaya çıkmadığı için hareketlenmeden ziyade Adana'nın ihtidâ eğilimi değerlendirilmiştir. Makalenin ana kaynağı Adana şer'iyye sicilleridir. Çalışma sırasında 41 adet Adana şer'iyye sicili taranmıştır. Makalede arşiv kaynaklarından tespit edilen veriler çeşitli tablo ve grafiklerle analitik olarak değerlendirilmiştir. Sicillerde, 32 adet ihtidâ kaydına rastlanmıştır. Bu kayıtlar sayesinde Adana'da ihtidâ edenlerin sayısı, kadın-erkek oranları, bunların mahallerine göre tespiti yapılabilmiştir. 1750-1799 yılları arasında Adana'da ihtidâ eden erkek sayısı 22, kadın sayısı 10'dur. Ayrıca, isimler üzerine analizler ve mühtedîlerin milliyetleri hususunda tespitler yapmak mümkün olmuştur. Anahtar Kelime: İhtidâ, Adana, Din, Mühtedî. Abtract In the Ottoman Empire, Muslims and non-Muslims lived together for many years. There are some social incidents that this situation brings about. These include religious movements, which are defined as converted. Conversions to Islam, which are more intensive in the early periods of the Ottoman territories, are seen in every period. Studies on conversion carried out by limiting the region and time have increased recently. In this study, regional and periodical limitations were made, and the conversion to Islam movements in Adana between 1750-1799 years were investigated. However, since no serious data emerged as a result of the research Adana's tendency was evaluated rather than movement. The main source of the article is the Adana şer'iyye sicilleri. During the study, 41 Adana şer'iyye sicili were scanned. In this article, the data obtained from the archive sources are analyzed analytically with various tables and graphs. 32 conversions to Islam records were found in the registers. Through these registers, the number of the people who converted in Adana, woman-man ratio, and their locations could be determined. Between 1750 and 1799, the number of males who converted in Adana was 22; the number of females was 10. It is also possible to analyze the names and to determine the nationalities of the convert.