Aytmatov Araştırmaları

Journal of Turkish Research Institute, 1998

Kassandra damgası romam, okuyucuyu alışılagelmiş düşüncelerin dışına çıkarıyor, şaşırtıyor ve hatta onu ikilemde bırakıyor. Bu, kötül11gün, suçların, despotizmin, insaniyetsizligin bugün ekilen tohwnlarının ne denli korkunç sonuçlara yol açabilecegini gösteren küresel degişmelerin ve sistemli düşünmenin edebiyatıdır.•• 1 ı Cengiz Aytmatov. Gün uzar yüzyılotur. Istanbul: Cem Ya'ymevi, 1985, s. 24; Fazıl Gökçek "Cengiz Aytıııatov'un romarılanııda din teması ve Dişi kurdlID. rüyaları,"

Bu çalışmada Aytmatov eserlerinde yer verilen intihar olgusuna değinilmiştir. İntihar olgusuna teorik yaklaşımlar işlenmiş, bu yaklaşımlarla Aytmatov eserlerindeki intihar eylemleri arasındaki benzerlik ve farklılıklara dikkat çekilmiştir. Ayrıca Batı edebiyatında intihar olgusunun gelişimi ve Rus edebiyatındaki kullanımları, intiharlarla verilmek istenen mesajlarla da Aytmatov'un eserlerindeki intiharın karşılaştırılması yapılmıştır. Benzerlik ve farklılıklara işaret edilmiştir. Aytmatov eserlerindeki intiharın dinamikleri ve müntehirlerin geriye bıraktıkları mesajlar değerlendirilmiştir.

Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 2018

Bir toplumun eğitim sisteminin kurulması eğitim felsefesinin, iĢletilmesi ise eğitim politikasının bu amaçları gerçekleĢtirme doğrultusunda faaliyet göstermesiyle ilgilidir. Eğitim politikalarının oluĢturulması ve sürdürülmesinde toplumun kültür değerlerine uyum ve çağın değerleri arasında bir dengenin kurulması zorunluluktur. Bunu yaparken eğitim üzerinde düĢünceleri olan filozof, bilgin ve sanatçıların görüĢlerinden istifade etmek, çalıĢmalardaki verimi ve eğitimdeki baĢarıyı artırır. Önemli bir sanatçı, devlet adamı ve düĢünür olan Cengiz Aytmatov"un geliĢtirdiği mankurt kavramı eğitim ve kültür politikalarının bir konusudur. Ġnsanlar kendiliğinden mankurtlaĢmaz, baĢka biri onları mankurtlaĢtırır. MankurtlaĢtırma; bir dıĢ gücün içerideki egemen sınıfla iĢbirliği yaparak ülkenin eğitim ve kültür politikalarını milletin aleyhine değiĢtirerek, ulusal kimliğinden uzaklaĢtırma, kendi toplumuna ve kültürüne yabancılaĢtırma, bilinçsizleĢtirme ve sömürüye açık hale getirme, sonra da yardım ediyormuĢ kanaati yaratarak toplumun zihnini yeniden kurgulayıp sömürgecilerin zihinsel kölesi durumuna getirmek için milleti kendi değerlerine düĢman etmeyi anlatan sosyo-kültürel bir kavramdır. Bu süreçten geçenler "mankurt" olarak toplumdaki yerini alır. Bu çalıĢmada Aytmatov"un eğitim biliminin konularından biri haline getirdiği insan zihninin sömürgeleĢtirilmesinden hareket edildi. Aytmatov"un bu probleme neden ilgi duyduğundan hareketle, ulaĢmıĢ olduğu mankurtlaĢtırma durumunun analizi yapıldı. Aytmatov"un eğitim bilimlerine bir katkı olarak ortaya koyduğu ekolojik-etnopedagog özelliği gösterildi. Eğitim politikalarının sık sık değiĢtiği ülkelerde eğitimdeki millîlik niteliğinin aĢındırılmasının mankurtlaĢmaya yol açtığı için, eğitim politikası uygulayıcılarının eğitimin millîliğini özenle korumaları gerektiği ortaya çıkmaktadır. ÇalıĢmanın en önemli çıkarımı, eğitim sürecindeki tarafların gelenekten gelen ampirik bilgiyi ve sosyal-kültürel değerler deposu olan etnopedagojiyi göz önünde bulundurmalarıdır.

Söğüt Dergisi, 2021

Türkoloji Araştırması, 2022

The Turks; they have adopted religions and beliefs such as the cult of ancestors, Tengrism, Shamanism, Buddhism, Manichaeism, Animism, Totemism, Christianity, and Islam from the earliest times to the present. When looking at the first works of Chingiz Aitmatov written within the framework of these beliefs, the cult of ancestors, the cult of nature, Animism, Shamanism, Buddhism, the Sky God and the influence of Islam are at the forefront, while the Christian teachings come to the fore in his recent works. When the characters in the novels are analyzed, it is also perceived that a reformer religion and understanding of God contradicts the Christian belief. In the study, the beliefs with which Turks interacted throughout history and the characteristics of these beliefs are discussed in detail through Aitmatov's works. As it is known, in addition to folk literature genres such as mythology, legend, epic, folk song, religious beliefs adopted by Turks throughout history, customs, traditions and rituals of their own culture, problems of the world regarding the present and the future, and similar issues are frequently handled in Aitmatov's works through literary characters. It can be said that these works, which have become the property of world literature, derive their originality and universality from the rich Turkish cultural structure, aesthetics and literary heritage. In this respect, Chingiz Aitmatov has the distinction of being a universal writer who has transcended his time and place. In the article, the messages that are intended to be given to the readers on the level of belief and in the lower layer of the texts through his works are examined in all their dimensions.

bilig, 2023

Cengiz Aytmatov’un Sovyet çalışma hayatı ve emek ilişkilerine bakışındaki tarihsel kırılma ve değişimleri anlamak, bu makalenin ana amacını oluşturmaktadır. Onun çalışma hayatı ve emek ilişkilerine dair eserleri iki döneme ayrılarak incelenecektir. İlk eserler, Sosyalist Devrim’in yeni hayata ilişkin vaatlerinin gerçekleştiği varsayımıyla yazılmıştır. Emekçiler, sistemle ve çevreleriyle uyumlu, mutlu, müreffeh bir hayat yaşarlar. Sömürü, tabakalaşma ve toplumsal çatışma sorunları çözülmüş ve emekçilerin ontolojik güvenliği sağlanmıştır. Bu bakış, ikinci döneme ait Elveda Gülsarı romanında değişerek eleştirel bir nitelik kazanır. Eser, sosyalist emekçi ve sosyalist devlet arasındaki çelişkileri sorgular; resmî söylemleri demistifiye ederek, planlama ve merkezileştirme süreçlerinde kolhoz emekçilerinin ürün ve ilişkilerinin kendilerine nasıl yabancılaştığına açıklık getirir. Yazarın Sovyetler Birliği döneminde kaleme aldığı çalışma hayatı ve emek ilişkilerine eleştirel yaklaşımının kültürel, ahlaki ve ekolojik eleştirilerin arka planında kaldığı Beyaz Gemi, Gün Olur Asra Bedel ve Dişi Kurdun Rüyaları romanlarının detaylı analizi, makale formatını zorlamamak için bu çalışmanın kapsamı dışında bırakılmıştır.

Bilig, 2023

Cengiz Aytmatov’un Sovyet çalışma hayatı ve emek ilişkilerine bakışındaki tarihsel kırılma ve değişimleri anlamak, bu makalenin ana amacını oluşturmaktadır. Onun çalışma hayatı ve emek ilişkilerine dair eserleri iki döneme ayrılarak incelenecektir. İlk eserler, Sosyalist Devrim’in yeni hayata ilişkin vaatlerinin gerçekleştiği varsayımıyla yazılmıştır. Emekçiler, sistemle ve çevreleriyle uyumlu, mutlu, müreffeh bir hayat yaşarlar. Sömürü, tabakalaşma ve toplumsal çatışma sorunları çözülmüş ve emekçilerin ontolojik güvenliği sağlanmıştır. Bu bakış, ikinci döneme ait Elveda Gülsarı romanında değişerek eleştirel bir nitelik kazanır. Eser, sosyalist emekçi ve sosyalist devlet arasındaki çelişkileri sorgular; resmî söylemleri demistifiye ederek, planlama ve merkezileştirme süreçlerinde kolhoz emekçilerinin ürün ve ilişkilerinin kendilerine nasıl yabancılaştığına açıklık getirir. Yazarın Sovyetler Birliği döneminde kaleme aldığı çalışma hayatı ve emek ilişkilerine eleştirel yaklaşımının kültürel, ahlaki ve ekolojik eleştirilerin arka planında kaldığı Beyaz Gemi, Gün Olur Asra Bedel ve Dişi Kurdun Rüyaları romanlarının detaylı analizi, makale formatını zorlamamak için bu çalışmanın kapsamı dışında bırakılmıştır. Cengiz Aytmatov’un Sovyet çalışma hayatı ve emek ilişkilerine bakışındaki tarihsel kırılma ve değişimleri anlamak, bu makalenin ana amacını oluşturmaktadır. Onun çalışma hayatı ve emek ilişkilerine dair eserleri iki döneme ayrılarak incelenecektir. İlk eserler, Sosyalist Devrim’in yeni hayata ilişkin vaatlerinin gerçekleştiği varsayımıyla yazılmıştır. Emekçiler, sistemle ve çevreleriyle uyumlu, mutlu, müreffeh bir hayat yaşarlar. Sömürü, tabakalaşma ve toplumsal çatışma sorunları çözülmüş ve emekçilerin ontolojik güvenliği sağlanmıştır. Bu bakış, ikinci döneme ait Elveda Gülsarı romanında değişerek eleştirel bir nitelik kazanır. Eser, sosyalist emekçi ve sosyalist devlet arasındaki çelişkileri sorgular; resmî söylemleri demistifiye ederek, planlama ve merkezileştirme süreçlerinde kolhoz emekçilerinin ürün ve ilişkilerinin kendilerine nasıl yabancılaştığına açıklık getirir. Yazarın Sovyetler Birliği döneminde kaleme aldığı çalışma hayatı ve emek ilişkilerine eleştirel yaklaşımının kültürel, ahlaki ve ekolojik eleştirilerin arka planında kaldığı Beyaz Gemi, Gün Olur Asra Bedel ve Dişi Kurdun Rüyaları romanlarının detaylı analizi, makale formatını zorlamamak için bu çalışmanın kapsamı dışında bırakılmıştır. Anahtar Kelimeler Cengiz Aytmatov, Kolhoz, Sovyet Toplumu, Çalışma Sosyolojisi, Elveda Gülsarı. Cengiz Aytmatov, Kolhoz, Sovyet Toplumu, Çalışma Sosyolojisi, Elveda Gülsarı.

Turkish Studies-Comparative Religious Studies, 2020

Chingiz Aitmatov appears as an important writer and thinker trying to deal with human existence in many ways in his works. Aitmatov, who evaluates the dimensions of human thought, feeling, emotion and will in a unique and authentic style, put forward remarkable ideas in terms of making sense of existence. What makes his works so important is that he can reach the universal from the national and local. In this context, Aitmatov was able to successfully express the common pains, joys, dreams, sorrows and longings of humanbeing in his works. Both his internalization of local values and virtues and his being very sensitive to the universal problems of humanity enabled him and his works to gain a completely different place in the hearts of people. Another point that makes Chingiz Aitmatov authentic is that the dynamism and vitality of existence is felt in a concrete way in almost every sentence of him. In this sense, every word and sentence dripping from Aitmatov's pen; it would not be wrong to say that life is a reflection of the traces left on itself. In this study, firstly, what kind of relationship between philosophy and literature is discussed, then basic information about the nature of the relationship between existentialist philosophy and literature is given. Then, the relevance of Chingiz Aitmatov's works to philosophy and existential philosophy is examined. In this context, the first in his works; Existential themes such as human, nature, God, freedom, alienation, war, father figure, suicide, fate, helplessness and evil is investigated within the framework of the existentialist philosophical approach, which has a very important place in the philosophy of religion.

GİRİŞ Kırgız edebiyatının, halkının ve kültürünün dünyaya tanıtılmasında önemli rolü olan Cengiz Aytmatov, ortaya koyduğu eserleriyle genç yaşta adından söz ettirmeyi başarmış, eserleri 150'den fazla dile çevrilerek milyonlarca baskıya ulaşmış dünyanın en çok okunan yazarlarından biridir. Bu yönüyle, sadece Kırgız Türkleri için değil tüm Türk Dünyası için önemli bir değer niteliğine sahip olan Aytmatov, eserlerinde ele aldığı konuları işleyiş biçimi bakımından hem edebi hem de felsefi derinliğiyle ilgi çeker. Cengiz Aytmatov'un eserlerinin kaynağını genel olarak kendi kültürü ve insanı oluşturur. Doğduğu köy, yaşadığı coğrafya, akrabaları ve çevresindeki insanlar, başından geçen olaylar eserlerini zenginleştiren temel unsurlardır. Çocukluk hatıralarını, gördüklerini, duyduklarını, dinlediklerini, bizzat başından geçen olayları seçip ayıklayarak sisteme sokan ve eserlerinin esasını bu şekilde teşkil eden Aytmatov, kendini bir arıya benzeterek, yaşadığı her olayı gönül süzgecinden geçirdikten sonra eserlerine aktardığını ifade eder (Balkan, 2013:2622). Köklerine, kültürüne ve içinden çıktığı topluma böylesine bağlı bir yaklaşım sergilemesine rağmen eserlerinde, sahip olduğu folklorik unsurları, bütün insanlığı ilgilendiren evrensel konularla kaynaştırmayı başarabilmiştir. Bu yönüyle, eserlerinde tüm insanlığın acılarını, hayallerini, hüzünlerini, umutlarını, zaaflarını, travmalarını, aşklarını ve çaresizliklerini anlatır.