Yeni Şehirler Kurmak

2016

Express’in geçen sayısında 2016 yılı için ana hatlarıyla ortaya koymaya çalıştığım “aktüel kriz konjonktürü” dinamiklerini , bu yazıda Türkiye’de inşaat sektöründeki gelişmeler çerçevesinde (karşı dinamiklerle birlikte) somutlaştırmaya çalışacağım. Zira 2015’te Türkiye’de konut fiyatları artışı sürse de inşaat sektöründeki büyüme durdu! Aşağıda, ilk olarak Türkiye’deki yapı sektöründe yaşanan gücel gelişmeleri değerlendirmek için “temellere dönerek” sürece nasıl bakmak gerektiği üzerine bazı hatırlatmalarda bulunacağım. Ardından 2000’lerde yükselen inşaat-finans komplekse ve özelliklerine değineceğim. Son olarak Türkiye’deki yapı sektörünün 2015’teki gelişimini ortaya koyup ve 2016 için olası gelişmelere işaret edeceğim.

"KANAL İSTANBUL Projesi"ndeki Türkiye BAĞLAM YAY., 2022

Güneydoğu Asya’dan Afrika’ya, Körfez ülkelerine, Asya steplerine, dünya üzerindeki belli başlı yeni şehir projelerini ziyaret ederek- yer kısıtından kimilerini de adlarıyla zikrederek- kapalı kapılar ardında tasarlanan gayri şeffaf Kanal İstanbul Yenişehir projesini çözmeye çalışan bu çalışma, yeni şehirler bağlamında "...ulus aşırı sermaye ve emek hareketlerini, toprağa / araziye el koyulmasını, yeni fikirler ve uzmanlık alanlarını ve ayrıca, bu tür projeleri gerçekleştirmek ve bunlardan kazanç sağlamak için işbirliği yapan çeşitli aktörleri ..." inceleyerek Kanal İstanbul etrafında kurulacak Yenişehir'e dair bir projeksiyon yapmayı amaçlamıştır

Makineler çalışıyor. Bu vinçleri çalıştıranların, bu yüksek binalarda, kulelerde oturan bizlerin, şehrin çehresini değiştenlerin nasıl bir yüzü olduğunu kenti cesaretlendirerek şehre gösteriyor. Imad, gün boyu gördüğümüz şehri bu hale getiren bizlere baktırıyor. Şehir kadar korkunç bir şeyle kalakalıyorum aynada. Her sitenin yeni bir yaşamı satarak kendi pazarladığı bu çağda, üzgün ve şaşkın şehir çehresine denk gelmek beni huzursuz etti her şeye karşın.

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2018

Richard Mackenney, Şehir Devletler(Çev. Cem Demirkan), Babil Yayınları, İstanbul, 2004, 80 s.

Planlama Dergisi, 2011

B ir arada çalıştığım meslektaşlarım ile birlikte, 2007 yılı itibarı ile açılan bir dizi kentsel tasarım ve planlama yarışması sayesinde, önceleri sadece üzerinde düşünmekten öteye geçme fırsatı bulamadığımız ölçeklerde tasarım etkinliği gerçekleştirme imkânına kavuştuk. etkinliği kapsamında gerçekleştirilen araştırma projesi, kentsel mekân stratejileri ve kentsel dönüşüm modelleri üzerine kuramsal-eleştirel pozisyonumuzdan çıkarak operasyonel anlamda ürün verme aşamasına geçtiğimiz son 4 yıllık sürecin parçalarıydı. Söz konusu süreç, teslim edilen her proje sonrası, ürüne yönelik getirilen eleştiriler, verilen katkılar ve özeleştirimiz ile konu üzerine düşüncelerimizi ve önerilerimizi geliştirerek ilerlememize işaret etmekteydi. Projelerin her birini, gerek kamu gerekse özel sektör tarafından gerçekleştirilen, ölçeği ve hızı artarak devam eden kentsel yapı stoğu üretiminin temellendiği hakim anlayışa karşı alternatif olarak önerilen (temelde terk edilmiş veya artık tercih edilmeyen) bir modelin/yak-laşımın çağdaş bir anlayışla yeniden denendiği vaka çalışmaları olarak tanımlayabiliriz. Her bir çalışma aracılığıyla üzerinde durduğumuz yaklaşımı olgunlaştırmaya odaklı ve süreklilik gösteren bir tasarım sürecini ekip olarak benimsediğimizi ifade etmem yanlış olmayacaktır.

Kızılderililer en hayati kararları kendilerinden sonra gelecek yedi nesil adına düşünerek alıyorlardı. YEDİ NESİL! Bugünün yönetenleri, nasıl yöneteceklerinin adabını geçmişten aldıkları üzere, aynı adapla geleceği kurmak için “hükmediyorlardı”. Yarına karşı sorumluluk, çetrefilli ama taviz verilmeyen bir ideaydı.

Sipahi, E. B. ve Kahraman, S. (2020). Yerel Kalkınmada Yenilikçi Bir Anlayış Olarak Yaratıcı Kentler, Yerel Yönetimlerde Yenilikçi Yaklaşımlar, Ed. L. Memiş, O. Erdoğan ve C. Babaoğlu, 1. Baskı, Ankara: Orion Kitabevi, ss. 377-403. Yaratıcı kent, yeni ve dikkat çekici bir kavram olarak son zamanların popüler konularından biri haline gelmiş ve endüstri kentleri, marka kentler, inovatif/yenilikçi kentler vb. kavramlarla birlikte anılmaya başlamıştır. Yaratıcı kent, özünde kentlerin kendine özgü kültürel kodlarının korunarak yerel düzeyden küresel düzeye yeni bir kent algısını ortaya çıkarma girişimidir. Bu kent algısı, dijitalleşme ve küreselleşmenin kentler üzerindeki karmaşıklaşan etki alanı açısından yeni düşünsel proje ve ağlara alan açma eğilimini güçlendirmektedir. Yaratıcı kent, aynı zamanda üyelerine turizmden üretime birçok alanda ekonomik fırsatlar sunmayı vadetmekte; yenilikçi proje ve uygulamaların hayata geçirilmesi ile kentlerin kalkınmacı bir anlayışla kendilerini gerçekleştirebilmelerine olanak sağlamaktadır. Günümüzde yerel yönetimler, kentsel ihtiyaçların çeşitlenmesi, dijitalleşme, alternatif pazarlama ve üretim alanlarının yeni anlamlar kazanması ile yenilikçi fikirlere de ihtiyaç duymaya başlamışlardır. Kentlerinin özellikle bir marka değere sahip olması, turizm adresi haline gelmesi, yerel kalkınmaya katkı sağlanması, yerelden küresele uzanan bir tanıtım ağı ile çeşitli kazanımlar elde edilmesi gibi hedefleri kapsamında kimi yerel yönetimler, alternatif girişimler için adım atmaktadırlar. İşte bu sürecin özellikle küreselleşme dinamiklerinin bir parçası olarak yazar Charles Landry'nin 1978 yılında kentlerin büyük küresel sorunlar karşısında kendi kültürel değerleri üzerinden kalkınmalarını yeniden düşünmeyi amaçlayan "Comedia" adlı düşünce kuruluşunu oluşturması ve 1986 yılında yaratıcı kentler (the Creative Cities) kavramını ortaya atması yeni ve dayanışmacı bir kentsel anlayışa zemin hazırlamıştır. Bu bağlam, 2004 yılında resmen ve fiilen UNESCO’nun öncülüğünde oluşturulan Yaratıcı Kentler Ağı Programı ile yeni bir sürecin ilk adımı olmuştur. Bu bölümde, yaratıcı kent kavramının temel konuları, hedefleri, yaratıcı kent kategorileri çerçevesinde dünya kentlerinin ve özelde Türkiye kentlerinin deneyim ve uygulamaları ortaya konulmaya ve yaratıcı kent yaklaşımlarının kentlere olası katkıları ve potansiyelleri tartışılmaya çalışılacaktır.

Yenilik ve yaratıcılığın, bilgi ve teknolojinin, esneklik ve uyumlanabilirliğin öne çıktığı, küreselleşmenin istikametinin belirsizleştiği, kaynakların tükenmesine ve ekosistemin uyumlu işlerliğine ilişkin risklerin yükseldiği, iklim değişikliğinin etkilerinin belirginleştiği, uluslararası siyasi istikrarsızlık ve bölgesel krizlerin yaygınlaştığı bir dönemde, kentlerin geleceği tartışmaya açılmıştır.

Öz: Şehirleşme sürecini anlamak, politika geliştirmek ve bu süreci yönetmek için öncelikle şehri tanımlamak ve şehirleşme dinamiklerini analiz etmek gerekmektedir. Bu nedenle, dünyada ve Türkiye'de şehirleşme sürecinin analiz edilmesi ve şehirleşme sürecindeki gelişmelere paralel olarak geliştirilen şehir tanımlarının zaman içindeki gelişiminin anlaşılması önem arz etmektedir. Nüfusun % 70'inden fazlasının şehirlerde yaşadığı ülkemizde, şehri tanımlama ve şehirleri sınıflandırmaya yönelik üzerinde uzlaşılmış ve güncel ihtiyaçlara cevap veren bir yöntem bulunmamaktadır. Halihazırda kullanılan tanımlar da, modern yöntem ve tanımların ulaştığı seviyeden çok uzaktır. Zira Dünyada nüfus büyüklüğünün ötesinde nüfus yoğunluğunu, ekonomik faaliyetleri ve ilişkileri temel alan tanımlamalar ve sınıflandırmalar geliştirilmektedir. Bu bakımdan, ülkemizde şehri tanımlamak için yapılmış çalışmaların dünyadaki bu gelişmeler ve kullanılan yöntemler dikkate alınarak güncellenmesi ihtiyacı bulunmaktadır. Anahtar Kelimeler: Şehirleşme, şehir tanımı, büyükşehir, kentsel yoğunluk.