Seçim Sistemlerinin Parti Sistemine Etkisi: Türkiye Örneği

Özet: Bu makale esas olarak seçim sistemlerinin parti sistemleri üzerindeki etkisini araştırmayı amaçlamıştır. Seçim sistemlerinin parti sistemleri üzerin-deki etkisi ve bu vasıtayla bir bütün olarak siyasal sistemi nasıl etkilediği üze-rinde sıkça tartışılan bir konudur. Seçim sistemlerinin bağımsız bir değişken olarak ele alınıp alınamayacağı çalışmanın temel noktalarından biridir. Önce se-çim sistemlerini bağımsız değişken olarak ele alan kuramsal yaklaşımlar ince-lenmiştir. Ancak determinist bir yaklaşımdan ziyade, "karşılıklı etkileşim" ilişkisi içinde konuya yaklaşmak uygun görülmüştür. Bu yaklaşım tarzı somut bir örnekle desteklenmeye çalışılmıştır: Türkiye'de seçimler ve uygulanan seçim sistemleri kronolojik bir düzen içinde ve siyasal/toplumsal özellikler göz önüne alınarak ya-pılan dönemsel tasniflerle ve çok boyutlu olarak ele alınmaya çalışılmıştır.

ÖZET ERDOĞAN, Murat. Seçim Sistemleri ile Siyasi Partiler Arasındaki İlişkiler, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2013. Seçim sistemleri ile siyasi partiler arasındaki ilişki, siyasal sistemin istikrarını etkileyen en önemli konulardan biridir. Nitekim seçim sistemleri öncelikli sonuçlarını siyasi partiler üzerinde doğurarak siyasal sistem üzerinde etkili olurlar. Seçim sistemlerinin siyasi partiler üzerindeki etkisi iki boyutludur. Bunlardan birincisi seçim sistemlerinin parti sistemleri üzerindeki etkisi, ikincisi ise seçim sistemlerinin parti tutarlığı, yani parti iç yapısı üzerindeki etkisidir. Seçim sistemleri ile siyasi partiler arasındaki ilişkinin açıklanması ise ancak çeşitli gözlemlerden çıkan ampirik bulguların genel mahiyetli hipotezlere dönüştürülmesini gerektiren siyaset bilimi yöntemi ile mümkündür. Dolayısıyla bu çalışmada asli olarak siyaset bilimi yöntemi kullanılmıştır. Seçim sistemleri eskiden olduğu gibi bugün de bir siyasal sistemin şekillendirilmesinde büyük rol oynarlar. Doğru bir ifadeyle seçim sistemlerinin parti sistemi üzerindeki etkisinin kökleri, derinlerde boğulmuş olabilir, ancak bunlar, elverişli aşamalar olan dönüşüm süreçlerinde, net bir biçimde parti sistemini şekillendirme fırsatı sunarlar. Dolayısıyla ne kadar tartışılırsa tartışılsın demokratik yönetimlerde seçim sistemleri, anayasal mühendisliğin en kullanışlı araçları olma özelliğini korumaktadır. Anahtar Kelimeler: 1) Seçim Sistemleri 2) Seçim Sistemlerinin Siyasal Sonuçları 3) Parti Sistemleri 4) Parti Tutarlığı 5) Siyasi Partiler ii ABSTRACT ERDOGAN, Murat. Relations Between Electoral Systems and Political Parties, Master Thesis, Ankara, 2013. Relation between electoral systems and political parties is one of the most important subject matters that influences the stability of political system. Thus electoral systems influence political systems by practising their primary consequences on political parties. The influence of electoral systems on political parties may be understood above two dimensions. First, influence of electoral systems on party systems and second influence of electoral systems on party cohesion which refers to concept of party's internal organization. However clarifying relation between electoral systems and political parties could only be possible with using political science method which requires converting empirical evidences to general hypothesis' Hence primarily political science method has been used in this study.

Siyasi partilerin sayısı, büyüklüğü, stratejileri ülkelerin sosyal, ekonomik yapısı, siyasi kültürüne bağlı olarak her ülkede farklılık gösterir. Parti sistemlerinin sınıflandırılmasında genellikle sayı faktörü esas alınmış ve ülkeler parti sistemleri tek parti, iki parti ve çok parti sistemleri olarak ayrıma tabi tutulmaktadır. Ancak son dönemlerde yapılan çalışmalarda sayı faktörünün tek başına yeterli olmadığı, ülkenin sosyolojik ve ideolojik yapısı, partilerin gücü, karşılıklı ilişkileri gibi etkenlerinde olduğu belirtilmiştir.

International Journal of Social Sciences, 2021

This study aims to explore the effects of election periods on the economy from the perspective of the “public choice theory”. We selected our variables from among those focused by the research that examine elections from the standpoint of political business cycles; i.e., exports, Gross Domestic Product (GDP), Wholesale Price Index(TEFE), the number of unemployed, and non-performing loans. Then, we constructed simultaneous models in which these variables were explored as endogenous variables. We used dummy variables for general and local elections in these models and identified 2002:04-2020:04 as our study period. We estimated the coefficients for the econometric models we constructed by using the Engle-Granger and Dynamic Least Squares methods. Our analysis results demonstrate that manipulative decisions and arrangements made before elections do not always create business cycles. Expenditures during election periods impose a permanent burden on the system and the economic arrangemen...

Türk siyasal partilerinin 29 Mart 2009 yerel seçimlerindeki oy toplama stratejilerini ve bunun seçmen üzerindeki etkisini araştırma konusu edinen bu çalışma İstanbul'un Kadıköy, Küçükçekmece ve Üsküdar ilçelerinde sürdürülen seçim kampanyalarını kapsamaktadır. Merkez sağı temsilen Adalet ve Kalkınma Partisi (Ak Parti) ile merkez solu temsilen Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) çalışma konusu edilmiş ve bu iki partinin üç ilçedeki seçim kampanyaları üzerinde çalışılmıştır. İstanbul'da gerek büyükşehir, gerekse ilçeler düzeyinde seçim yarışı genel olarak Ak Parti ile CHP arasında geçmiştir. Bu bakımdan çalışmamız, İstanbul bağlamında iki partiyi araştırma konusu ederek merkez sağla merkez sol arasındaki çekişme noktalarını ve çalışma stratejilerini ortaya koymaktadır.

Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 2021

Bu çalışmanın amacı seçim çevresi büyüklüğü ile çok partililik arasındaki ilişkiyi, Türkiye'de gerçekleşen, 1 Kasım 2015 milletvekili genel seçimleri ve 24 Haziran 2018 milletvekili genel seçimleri sonuçlarını dikkate alarak analiz etmektir. 16 Nisan 2017 tarihinde gerçekleşen Anayasa referandumunun kabulü ile Türkiye'de milletvekilli sayısı 550'den 600'e yükseldi. Bunun sonucu olarak 33 seçim çevresinin milletvekilli sayısında 1 ile 4 arasında artış meydana geldi ve 48 seçim çevresinde milletvekili sayısı değişmedi. Bu istisnai durum milletvekili sayısı artan seçim çevreleri ile milletvekili sayısı değişmeyen seçim çevrelerinin çok partililik açısından mukayese edilmesine imkân sunmaktadır. Sonuçlar, milletvekili sayısı artan seçim çevrelerinin ortalama etkin parti sayısının, milletvekili sayısı değişmeyen seçim çevrelerinin ortalama etkin parti sayısından daha fazla arttığını işaret etmektedir. Bu farklılık özellikle 2015 seçimlerinde milletvekilli sayısı 5 veya 5'in altında olan seçim çevrelerinden kaynaklanmaktadır.

Gaziantep University Journal of Social Sciences, 2020

Siyasal sistem; hükümet sistemi, seçim sistemi, siyasi parti sistemi gibi birçok alt sistemden oluşmaktadır. Siyasal sistemin istikrarlı bir yapıya sahip olması için bu alt sistemlerin birbirleriyle uyum halinde bulunması gerekmektedir. Siyasal sistemin temelini oluşturan hükümet sistemlerinin en önemli tamamlayıcısı siyasi partiler ve seçim sistemleridir. Siyasal sistemlerdeki değişimlerin birbirleriyle çatışması halinde siyasal sistemde tıkanıklıklar ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle bir hükümet sistemi değiştirildiğinde seçim ve siyasi parti kanunlarında da yeni sisteme uygun değişiklikler yapılmalıdır. Sistemin birbirini tamamlayıcı değişiklikleri içermemesi durumunda her alt sistem, mevcut sistemle çatışan yeni bir eylem biçimi geliştirmektedir. Siyasi partilerin gerçekleştirdiği seçim ittifakları bu eylemlerden biridir. Seçimler öncesinde siyasi partilerin ittifaklar kurmasında hükümet sisteminin ve seçim sisteminin yapısı etkili olmaktadır. Seçim sistemleri, ülkelerin hükümet yapılarının şekillenmesinde belirleyici rol oynamakta, siyasi partilerin seçim politikalarını doğrudan etkilemektedir. Makalede bu varsayımlardan hareketle İtalyan parti sisteminde son yıllarda ortaya çıkan siyasi istikrarsızlar seçim sisteminde yaşanan değişikliklerle açıklamış, siyasi parti ittifaklarına dayalı siyasal yapının nedenleri seçim sitemleri ile bağlantı kurularak incelenmiştir.

İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 2019

Çağdaş demokrasilerde adil ve eşit koşullarda gerçekleşen seçimlerde ortaya çıkan iktidarın muhalefete, muhaliflerin fikirlerine ve farklı yaklaşımlara çoğulculuk ve çok renklilik bağlamında tahammül göstermesi beklenmektedir. İktidarın beklenen tahammülü göstermemesi sonucunda ortaya siyasal partizanlık çıkmaktadır. Bu çalışmanın amacı siyasal partizanlığı, bir siyasal partizanlık türü ve seçim patolojisi olan gerrymanderingi ve gerrymanderingin Türkiye'deki örneklerini ortaya koymaktır. Siyasal Partizanlığın ve gerrymanderingin birbirleri ilişkilendirilerek ele alındığı bu çalışmada öncelikle siyasal partizanlık kavramı açıklanmış, daha sonra ise gerrymandering kavramı, tarihi ve türleri ele alınmıştır. Son olarak ise Türkiye'de görülen gerrymandering uygulamaları bölgesel seçim istatistikleri ışığında değerlendirilmiştir. Değerlendirmeler sonucunda bir siyasal partizanlık türü olan gerrymanderingin Türkiye'deki uygulamalarının bir kısmının amaçlanan sonuca ulaştığı gözlemlenmişken bir kısmının amaçlanan sonucu vermediği görülmüştür. Gerrymanderingi bir siyasal partizanlık ya da seçim patolojisi olarak etkisizleştirmek için ise iki yol sunulmuştur. Birincisi siyasal aktörlerin kendi aralarında uzlaşma yolunu seçmeleridir. Diğeri ise anayasada bu durumla alakalı düzenlemeler yapılmasıdır. Böylece iktidar partisi ile farklı görüşler arasında iletişim ve uzlaşma yolu daha işler hale gelecektir.