GÜNCEL SANATI (KAVRAMSAL) ANLAMAYA ÇALIŞMAK

1 Bu çalışma 22-25 Haziran 2010 tarihleri arasında gerçekleştirilen 5.Savunma Teknolojileri Kongresinde sunulan bildirinin gözden geçirilmiş hâlidir. Makalenin geliş tarihi: 11.12.2010 Kabul tarihi: 02.03.2011

GÜNÜMÜZ SANATÇISININ ANAMORFİK İLLÜZYONU, 2021

Perspektif kuralları ve matematiksel hesaplamaların kesişim noktası olarak nitelendirilebilen anamorfik uygulamaların bilinen en eski örneği Leonardo Da Vinci’nin notlarında ortaya çıkmıştır. Rönesans’tan günümüze kadar çeşitli sanat pratiklerinde karşımıza çıkan bu terim görüntünün eni ve boyu üzerinde farklı oranlarda büyütme yapılarak optik sistemler oluşturmak anlamına gelmektedir. Eserler ilk bakışta izleyicinin ilgisini çekmeyen ancak bütüne belirli bir açıdan bakıldığında fark edilen ve insan algısında ki yanıltıcı özellikleri ile yaratıcı yapıtlardır. Bu teknik günümüz sanatçısının algısında gelişerek ortaya çıkardığı eserleriyle zihnimizde merak uyandırmaktadır. Ayrıca günümüz sanatçısının sosyal medyayı aktif kullanımı eserlerinin geniş kitleye ulaşmasını sağlamaktadır. Anamorfik görüntü görsel algı ve anlam bakımından zengin eser üretmek isteyen sanatçıların ilham kaynağı olmaya devam edecektir. Nitel araştırma yöntemleri ile yapılan bu araştırma, günümüz sanatçısının farklı dinamiklerde çeşitli yöntem ve teknikler kullanarak izleyicinin algısı üzerinde yanılsama yaratan anamorfik eserlerini incelemeyi ve sanatçıları tanıtmayı amaçlamaktadır. The earliest known example of anamorphic applications, which can be described as the intersection point of perspective rules and mathematical calculations, appeared in the notes of Leonardo Da Vinci. This term, which has appeared in various art practices from the Renaissance to the present, means creating optical systems by magnifying the width and length of the image at different rates. The works are creative works that do not attract the attention of the audience at first glance, but are noticed when the whole is viewed from a certain angle, and with their misleading features in human perception. This technique arouses curiosity in our minds with the works created by developing in the perception of today's artist. In addition, the active use of social media by today's artists ensures that their works reach a wide audience. Anamorphic image will continue to be a source of inspiration for artists who want to produce works rich in visual perception and meaning. This research, which is carried out with qualitative research methods, aims to examine the anamorphic works of today's artists that create illusions on the perception of the audience by using various methods and techniques in different dynamics and to introduce the artists.

ÇEBER, Tansel. Sanatın Deneyimlenme Koşulları: Günümüzde Katılımla Tamamlanan Sanat, Sanatta Yeterlik Sanat Çalışması Raporu, Ankara, 2015. Sanat ve hayat sanat tarihi boyunca her dönem farklı boyutlarda olsa da birbirleriyle karşılıklı bir ilişki içerisinde olmuştur. Sanat eseri her zaman üretildiği zamanın etkilerini içinde barındırır. Bu etkilere, toplumsal ve politik olaylar da dahildir. 20.yüzyıla kadar sanatın ana konusu estetik değerlere odaklanmış iken 20.yüzyılla birlikte sanat, estetik değerlerin yanı sıra hayata dönük konulara ve biçimlere de yer verir olmuştur. Bu değişimin en önemli sebepleri 20.yüzyıl boyunca yaşanan savaşlar, toplumsal ve politik olayların toplum ve birey üzerinde yarattığı etkilerdir. Çünkü yaşam koşullarında oluşan her türlü değişim toplumla birlikte, toplum içerisinde yaşayan ve toplumdan beslenen sanatçıyı da doğrudan etkiler. 1. ve 2. Dünya Savaşlarının insanların yaşadığı şehirlerde gerçekleşmesi ve bu insanları doğrudan etkilemesi, ardından Vietnam Savaşı’nın televizyon aracılığıyla Amerika’da her bireyin evine girmesi, toplumun politikleşmesine önemli ölçüde etki etmiş ve hayatın bu politikleşme süreci sanatta da karşılığını bulmuştur. Hayatın ve sanatın politikleştiği bu süreçte farklı biçimlerde politik görüşlerinin dillendirildiği sanat üretme biçimleri arasında performans sanatı önemli bir yere sahiptir. Çünkü performans sanatının malzemesi politik değişimleri doğrudan hisseden bedendir. 1950’lerden günümüze, sanat tarihinde önemli bir yere sahip olan performans sanatı, 1970’lerde yaşanan toplumsal ve politik değişimlerin etkisinde, Beuys, Abramoviç gibi bedenini sanatının malzemesi yapan sanatçıların öncülüğünde politik bir kimliğe bürünmüştür. Bugün hayatın politikleşmesi, özellikle içlerinde bulunduğumuz coğrafyanın da olduğu üçüncü dünya ülkelerinde çok daha fazla hissedilmektedir. Günümüzde kapital postmodern sistemin topluma direttiği tüketim kültürü, iktidarların beden üzerine kurmaya çalıştığı ideolojik baskılar, denetleme politikaları, çevre politikaları, toplumsal olaylar, ayrıştırma ve kimlik sorunları gibi birçok politik konu hayatın ana başlıkları olduğu gibi sanatın da temel konularındandır. Tüm bu politik baskılara toplumun verdiği cevap ise sıklıkla, ‘birlikte olma’ duygusundan gücünü alan eylemler; yeni toplumsal olaylar olarak ortaya çıkmaktadır. Bu eylemlerde en önemli nokta herkesi ilgilendiren temel konuların altında birleşen insanların bütünleşme, birlikte hareket etme dürtüsüdür çünkü güçlü iktidarın karşısında bireyler ancak bütünleşerek, birlikte hareket ederek iktidarların karşısında durabilirler. Buradan hareketle politik performans sanatının da üretme biçiminin birlikte eylem yapmak olması doğal bir etkileşimdir. Günümüzde sanatçının gerçekleştirdiği eyleme izleyicinin de fiziksel olarak doğrudan veya dolaylı yoldan ya da empati boyutunda katılımının olduğu birçok performans örneği tüm dünyada görülmektedir. Bu kapsamda çalışma, ilk olarak 20. yüzyılda değişen politik ve toplumsal koşulların toplum, birey ve sanatçı üzerindeki etkilerine odaklanır. İkinci olarak son elli yıllık süreçte değişen toplumsal olaylar ve bu olayların sanat yapma biçimlerine yansımaları güncel izleyici katılımıyla gerçekleştirilen performans örnekleriyle araştırılır. Ardından özellikle toplumsal olaylarda politik itirazı dillendirmek için bireysel ya da toplumsal olarak gerçekleştirilen ‘davranış’larla sanatsal eylemlerdeki ‘tutum’ arasındaki farklara odaklanılır. Çalışmanın son bölümünde konuyla ilgili gerçekleştirilen katılımcı politik performanslar araştırılan konular doğrultusunda irdelenir. Anahtar Sözcükler Politik Performans, İzleyici, Katılım, Sanatsal ve Gündelik Eylem, Toplumsal Olaylar.

The processes ideas are produced, created and shared are at the center of our world today. However, we also have to include the transformation that the audience of the idea experience, and their feedback in our world. This is because neither the message, nor the medium, or the producer and receiver of the message are the same as they were before. Representations cannot be distinguished from the means of representation. In our world of representations, “this is not a pipe” became “this can be anything”. Contemporary art works have become so difficult to comprehend even for the class of art producers, let alone the average audience. The basic principle of the contemporary art seems to be democratization of the artwork, erasing its borders and cult status, as Benjamin would think, and the result is an annihilation affect that the audience experience: “I can do the same!” In some others, the audience are involved in an interaction with the artwork in order to create a new language. If all these efforts are for nothing, then what are the positions of the artist, of the artwork, and of the audience? How can the trace and representation of the “artifact” produced find its place in the audience’s semantic world? Do the audience still have the right to object, and to think out aloud? Will the audience be able to find a way to contact with the artifact? Will this contact become an interactive one? In this paper, I will focus on these questions. Günümüz dünya tasarımının içine yerleştirdiğimiz fikir üretim, yaratım ve paylaşım sürecine bir de fikir ile karşı karşıya gelen izleyicide gerçekleşen değişimi ve geribildirim eylemlerini eklemek gerekiyor. Çünkü artık üretilen mesaj da mesajı üreten de mesajın iletildiği kanallar da, izleyici ya da alıcı da değişikliğe uğradı. Temsil edilen ne varsa, temsil eden araçlar ile arasındaki sınırları ortadan kaldırdı. Bu yüzden de “o bir pipo değildir” den “o artık her şey olabilir”e doğru evrilen bir temsiller dünyası yarattık. Bu temsiller dünyasında üreteci sınıf olarak bizlerin bile zorlanarak seyrettiği güncel sanat fanusunu, izleyicinin nasıl anlamlandırdığı ya da anlamlandıracağı da önemli sorulardan biri. Benjamin’in deyimiyle kült’leşen sanatı demokratikleştirme, sınırlarını yok etme ve izleyicide “Ben de yaparım.” duygusu yaratarak hiçleştirme güncel sanatın temel argümanlarından gibi görünüyor. Zaman zaman da izleyiciyi, üretilen eserlerle interaktif bir şekilde etkileşime sokarak, farklı bir dil yaratmaya çabalıyor. Peki her şey, hiçbir şey içinse gerek sanatçının gerek eserin gerekse izleyicinin konumu nasıl değişiyor? Üretilen “şey” lerin, izleyicinin anlam dünyasındaki sureti ve izi nasıl belirecek? İzleyicinin itiraz ve sesli konuşma hakkı ne olacak? Üretilen şey ile bir ilişki kurabilecek mi? Bu iletişim interaktif bir etkileşime dönüşebilecek mi? Bu bildiriyle bu soruları yanıtlamaya çalışacağım.

İnsanın inşa ettiği toplumsal gerçeklik içinde kurguladığı sanat kurumunun güncel örnekleri; ‘gündelikçi’, ‘envanterci’ (ya da ‘etnografik’) ve bunlara son yıllarda eklenen ‘bilim’sel’ tavır ile bu gerçekliği yeniden üretmektedir. Bunu örneklendirmek için son üç İstanbul Bienali’nde yer alan ve bunlara paralel etkinlik olarak gerçekleşen sergilerdeki bazı eserler seçilmiştir. İncelendiğinde görülür ki, güncel sanat, yeni bir önerme ortaya koyup mevcut gerçekliği değiştirmek yerine, gerçekliği daha da şiddetli biçimde onaylamaktadır. Sanatın, sürekli şikâyet edilen gerçekliğe alternatif bir önerme ortaya koyabilmesi için gerçekliğin değiştirilemezliği mazeretine sığınmaktan vazgeçip, özgür oluşu sahiplenmesi ve seçimlerinin sorumluluğunu üstüne alması gerekmektedir. Ama sanat, bu içdaralması yerine, mevcudu yeniden üretme mekanizmasının rahatlığına sığınmaktadır.

2017

Efecan Lokaç, 2021

ÖZET Kuantum Kuramı, atom ve atom altı ölçeklerde meydana gelen olayları açıklama yolunda oluşturulmuş kapsamlı bir bilimsel bilgi birikimidir. Bu birikim, insanlık tarihinde bilimsel ortak aklın ürettiği belki de en önemli, en kapsamlı doğa kavrayışıdır. Bu yazımızda, bu doğa kavrayışının gelişimini tarihsel akışı içerisinde ele alacak, Kuantum Kuramı'nın nasıl oluştuğunu ve günümüzdeki yankılarının neler olduğunu ortaya koymaya çalışacağız. Kuantum Kuramı'nı anlatabilmek ve anlayabilmek oldukça zor bir iştir. Bunu başarabilmek adına zamanda biraz geriye giderek Kuantum Kuramı'nın doğduğu sırada mevcut paradigma (Newton Fiziği-Mekanik Dünya Görüşü) içerisinde çözülemeyen anomalilerin artmasıyla krize yaklaşan bilim otoritelerinin durumundan ve Kuantum Kuramı'na zemin hazırlayan yeni keşiflerden bahsedeceğiz. Ardından Kuantum Kuramı'nın temel kavramlarını ve özelliklerini göstermeye çalışarak bu doğa kavrayışının genel hatlarını çizmeye çalışacağız. Son olarak da Kuantum Kuramı'yla birlikte oluşan iki farklı yorumdan (idealist ve realist okul) ve bu iki görüşün en temel argümanlarından bahsederek oluşan bu yeni kuramın bilim dünyasına ne gibi etkilerinin olduğunu tartışmaya çalışacağız.

Filiz Sönmez, 2021

Mahalle, “bir yere inmek, konmak, yerleşmek” anlamına gelen Arapça hall (halel ve hulul) kökünden türetilmiş bir mekân ismidir (Türkçe Sözlük, 1998). Mahalle fiziksel olarak içinde konut yapılarına ek olarak camisi, ilkokulu, çeşmesi, hamamı, bakkalı, fırını, parkları v.b. mekânları olan kentin en küçük yerleşim birimi olup, sosyal olarak ise, bir yerde oturan ve aralarında örgütsel ilişkiler bulunan bir topluluğu ifade eder. Mahalle olgusu Osmanlı’dan Cumhuriyet’e devam eden en önemli miraslardan biridir. Cumhuriyet döneminde de birçok yeni mahalle kurulmuştur. Bu dönemde kurulan mahalleler genellikle bir plana bağlı kalarak oluşturulmuştur. Buradan yola çıkarak bu çalışmada Kayseri Aru-Oelsner imar planına (1945) göre genişletilmiş alanlar içinde tasarlanan mahallelerden biri olan Fevzi Çakmak Mahallesi’nin oluşumu, mahallenin geçmişten günümüze geçirdiği değişim incelenecek olup, elde edilen veriler doğrultusunda gelecekte yerel yönetim tarafından planlanacak olan Fevzi Çakmak Mahallesi kentsel dönüşüm projelerine katkı sağlamak amaçlanmaktadır. Çalışmada yöntem olarak literatür ve alan çalışması, doküman analizi ve sözlü tarih çalışması yapılmıştır. Bu kapsamda mahalleye ait olan haritalar, imar planı, Kayseri Büyükşehir Belediyesi ve Kocasinan Belediyesi arşiv kayıtlarına ve eski fotoğraflara erişim sağlanmıştır. 1960’larda inşasına başlanan Fevzi Çakmak Mahallesi, ızgara plan şemasına sahip kentin modern mahallelerinden biridir. Fevzi Çakmak Mahallesi’nin kurulmasından günümüze kadar tarihsel süreklilikte bir kent okuması yapılarak, mahallenin öne çıkan yapı ve alanlarına yapılan müdahalelerin tespitinin, gelecekteki kentsel dönüşüm çalışmalarına önemli katkılar sunacağı düşünülmektedir. Çalışmada Fevzi Çakmak Mahallesi analizinin, kentsel planlama yazınında bilinen “We-imar ve Hoyt klasifikasyonu” olarak giren kuramsal çerçevede değerlendirilmesi önerilmektedir. Buna göre mahallede tespit edilen yapı ve alanlar, “Koruma”, “Düzeltme” (İyileştirme) ve “Yenileme” stratejileri kapsamında değerlendirilecektir. Kayseri Fevzi Çakmak Mahallesi özelinde yapılan bu çalışmanın ülke genelinde yaşanan kentsel planlama ve mimarlık tartışmalarına katkı sunması beklenmektedir.