Hikâye ve Romanlarda Kedi Dehşeti

Journal Of History School, 2020

temalardan bazıları olmuştur. Bu çalışmamızda, yukarıda bahsettiğimiz temaların yalı ve konak hayatında sahne oluş şekilleri üzerinde tematik değerlendirmeler yapılacaktır.

YENİ TÜRK EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI Modern Turkish Literature Researches, 2017

Ütopya, mümkün olmayan ancak daha iyi bir yaşamın kurgusudur. Bununla birlikte yazarının yaklaşımına göre mümkün olmayan başta olmak üzere düş, ideal toplum düzeni, mutluluk gibi ölçütlerle değerlendirilebilmesi ütopyaya geniş bir anlam kazandırır. Ütopya, içinde bulunulan dönemin politik düzenlemelerine ve toplumsal ilişkilerine başkaldırı niteliği taşır, var olan yapıya karşı ideal toplum düzeni tasarısı sunar. Melih Cevdet Anday'ın 1975 yılında yayımladığı Raziye adlı romanının temelindeki rahatsız olunan ortamdan kaçış ve ideal yaşam düzeni düşüncesi, bu romanı ütopyaya yaklaştırır. Roman, Dayı karakterinin evlat edindiği Çingene asıllı bir kızı soylu bir insana dönüştürme çabasını ve içinde yaşadığı toplumu geliştirmek için ideal bir yaşam alanı kurgulamasını konu alır. Dayı karakterinin yaşamı idealize etme çabası, Yeğen aracılığıyla eleştirilir. Vedia/Raziye de köklerine, gerçek yaşamına dönerek bu ideal yaşam tasarısını yıkar. Bu çalışmada Dayı, Yeğen ve Raziye karakterleri ekseninde idealize edilmiş yaşamın yıkımı, düş-gerçek, modern yaşam-ilkel yaşam, aydın-halk çatışmaları ele alınacaktır.

İstanbul Kültür Üniversitesi, 2021

Türk edebiyatında ilk örnekleri 19. yüzyılda görülmeye başlayan roman, yazıldığı dönemin anlamlandırılmasını sağlayacak çeşitli siyasî, kültürel ve ekonomik gelişmelere paralel bir şekilde biçimlenmesinin yanı sıra hem insanla hem de toplumla çok yakın bir ilişki içerisinde bulunması açısından edebiyat sosyolojisi için önemli bir kaynak niteliğindedir. Cumhuriyet dönemi romanının genellikle toplumsal gerçekçi bir niteliğe sahip olması dolayısıyla yazarlar, özellikle 1950 sonrasında romanda gerçekçiliğin bir uzantısı olarak değerlendirilen köye ve köy insanına yönelmiş, romanlarında Anadolu coğrafyasına ve köy gerçeğine ağırlık vermiştir. Köyden kente göç ve yoksulluk temaları, Latife Tekin’in de Sevgili Arsız Ölüm (1983), Berci Kristin Çöp Masalları (1984), Gece Dersleri (1986), Buzdan Kılıçlar (1989) ve Aşk İşaretleri (1995) adlı eserlerinin bel kemiğini oluşturmaktadır. Bu çalışmada Latife Tekin’in 1983 yılında Adam yayınevinden yayımlanan ilk romanı Sevgili Arsız Ölüm’de öne çıkan köyden kente göç ve yoksulluk olguları disiplinler arası bir çalışma alanı olan edebiyat sosyolojisi bağlamında incelenecektir. Yazarın biyografisinden de izler taşıyan eserde Aktaş ailesinin Alacüvek köyünden İstanbul olduğu tahmin edilen fakat romanda adı geçmeyen bir şehre göç etmesi; ailenin büyük şehirde yaşadığı uyum sorunu, karakterlerin yaşadığı kimlik bunalımı ve arabesk tavırlar, şehirli-köylü etkileşimi, yoksullaşma ve aile içi ilişkiler odağında değerlendirilecektir. Anahtar Kelimeler: Edebiyat sosyolojisi, Latife Tekin, Göç, Yoksulluk

Dede Korkut, edebiyat camiasında destanî bir Oğuz hikâyeleri olarak anılan, dünyada ve Türk dünyasında üne ulaşmış bir eserdir. 15.yüzyılda yazıya geçirilen bu eserin hikâyelerin çıkış tarihi, 10 ve 11.yüzyıllara rastlayan bir dönemde yani ortaçağdadır. Destan ve halk hikâyesi özelliklerini de bünyesinde toplayan bu eser, anlatmaya bağlı edebi metinlerin kendine has özelliklerini de taşımaktadır. Leitmotiv, herhangi bir tavır, hareket veya sözün eserde çeşitli yollarla tekrarına dayanan bir anlatım tarzıdır. Çalışmamızda bu özelliklerden biri olan leitmotiv üzerinde duracak ve hikâyemizden hareket ederek leitmotivleri yerinde inceleyeceğiz. .

idil Dil ve Sanat Dergisi, 2018

ÖZ Eski Türkçe metinlerde yer alıp bugün Türkiye Türkçesi ölçünlü yazı dilinde kullanılmadığı halde Anadolu Ağızlarında yaşamakta olan birtakım kelimeler vardır. Bu kelimelerden birisi de " küse-" fiilidir. Bu fiil; hem Moğolca ile Türkçe dillerinin her ikisinde de çok eski devirler-den bu yana tanıklanabilmesi, hem de kökeni, yapısı ve imlasıyla ilgili çeşitli tartışmalara yol açması bakımından dikkate değerdir. Söz konusu fiilden türeyen ve yine Türkiye Türkçesi ölçünlü yazı dilinde yer almamasına rağmen Yalova İli Yerli Ağzından derlenen metinler-de tespit edilen " güsenç " kelimesinden yola çıkılarak hazırlanan bu makalede " küse-" fiili-nin etimolojisi, imlası ve morfolojisinin yanı sıra Tarihî ve Çağdaş Türk Lehçeleri ile Moğol Lehçelerindeki dilsel yolculuğu, leksikolojik durumu ve türevleri ele alınmış, lehçeler arası karşılaştırmalar yapılarak fiilin kullanımları örneklendirilmeye çalışılmış, kelime haritaları meydana getirilmiştir. ABSTRACT There are some words that exist in the old Turkic texts and live in Anatolian subdialects, although they are not used in the standart writing language of Turkey Turkish. One of these words is the verb " küse-". This verb can be witnessed both in Mongolian and Turkic dialects since the ancient times and it is also remarkable in terms of its origin, its structure and its spelling. This article is based on the word " güsenç " which was found in the texts compiled from the local subdialect of Yalova. The word " güsenç " is derived from the verb " küse-" and it is not included in the standart writing language of Turkey Turkish either. In this article; the etymology, spelling and morphology of the verb " küse-" are discussed. In addition to this, the linguistic journey of this verb, its lexicological condition, and its derivatives are studied. By making comparisons between the dialects, the use of this verb is tried to be sampled and word maps are created.

Yaygın kanıya göre MS. III. yüzyılda gerçekleştiğine inanılan Ashâb-ı Kehf/Yedi Uyurlar hikâyesi İslâm ve Hıristiyan kültürlerinde önemli bir yere sahiptir. İslâm kültüründe Kur’an-ı Kerim’de yer almış olması dolayısıyla “kıssa” olarak nitelendirilen hikâye, Hıristiyan kültüründe “efsane” olarak kabul edilmiş; mağarada uyuyan gençler ise “aziz” olarak nitelendirilmiştir. Hikâyenin Kur’an-ı Kerim’de yer alan anlatısında ayrıntılı bilgiye yer verilmeyişi ve hikâyenin İslâmiyet’ten evvel Süryanî, Yahudi ve Hıristiyan kültürlerinde sözlü kültür vasıtasıyla aktarılıyor oluşu hikâyenin çeşitlenmesine yol açmış; hikâye bu çeşitliliği ile sözlü kültürde var olduğu kadar edebiyatta da görünür olmuştur. Klasik Türk şiirinde tasavvufî eserlerde telmih ve teşbih sanatı dolayımında Ashâb-ı Kehf/Yedi Uyurlar ile ilişki kurulduğu bilinmektedir. Yenileşme dönemi Türk edebiyatında ise Ayfer Tunç’un Mağara Arkadaşları ve Muzaffer İzgü’nün Yedi Uyurlar öyküsü dikkat çekmektedir. Öte yandan son dönem modern Türk romanında da Ashâb-ı Kehf teması bağlamında dikkat çekici bir çeşitlilik fark edilmektedir. Hikâyenin başlangıcından bugüne Türk romanındaki varlığını ortaya koymak daha kapsamlı bir çalışmanın konusu olacağından, bu çalışmada son dönem romanlarında hikâyenin ele alınışı ve yazarların roman tekniği bakımından hikâyeyi ele alma ve dönüştürme biçimleri tespit edilmeye çalışılacaktır. Romanların Ashâb-ı Kehf/Yedi Uyurlar’ın ele alınış biçimlerine bakıldığında farklı tekniklerin kullanılmış olduğu görülmektedir. Bu sebeple inceleme birkaç alt başlıkta yapılacak, sonuç bölümünde ise genel bir değerlendirilmeyle farklılıklar tespit edilmeye çalışılacaktır.

12th Eurasian Conferences on Language & Social Sciences, Ekaterinburg, Russia, 2021

Türk edebiyatında küçük öykünün öncüsü olarak değerlendirilen Sâmi Paşazâde Sezai, bu türde dikkate değer kalem ürünleri ortaya koyar. Az sayıda öykü yazmış olasına rağmen türün gelişiminde önemli rol oynar. Onun Küçük Şeyler adlı kitabında toplanan öyküleri, basit, günlük yaşama şekillerini, küçük insanı konu almasıyla, sıradan insanların hayatlarından kesitler sunmasıyla ve öykü tekniğindeki başarısıyla yeni kuşaklar üzerinde etkili olur. Bu öykülerden biri olan “Kediler”, evli çiftin hayatında kedilerin kapladığı yeri, karısının yaklaşık otuz kediyi eve toplaması karşısında çaresiz kalan adamın kesin bir kararla evi terk edişini, bir süre sonra açlıktan ve parasızlıktan eve dönmek zorunda kalışını, karısı tarafından kendisine tercih edilen kedilerle aynı evi paylaşmayı kabullenişini anlatan dikkate değer bir öykü olma özelliği taşır.

DergiPark (Istanbul University), 2021

Göç, Kültür ve Yazın, 2019

Çok eski dönemlere uzanan göç ile yazın ilişkisi, günümüzde sayıları giderek artan göç/göçer romanlarının gündemde yer tutmasıyla, daha da önem kazanarak geleceğe doğru evrilmektedir. Göç olgusu, günümüzde eskiden olduğundan daha çok toplumsal, budunbilimsel, siyasal, artırımsal, tinsel ve ekinsel yönleriyle konuşulmakta ve tartışılmaktadır. Bu tartışma alanlarının en önemlilerinden birinin de toplumun bir anlatımı olan yazın alanı olduğu açıktır. Bu bağlamda, öteden beri göç romanlarının incelenmesinde bir yaklaşım ve yöntembilim sorunu var olmasından ötürü, bu romanların hem türsel olarak sınıflandırılması hem de yeni yöntem ve yaklaşımlar geliştirilerek çoğul bakış açılarıyla incelenmesi, çok karmaşık, çok yönlü ve devingen bir yapı sunan göç olgusunu romanlar aracılığıyla anlamaya ve açıklamaya olanak vereceği düşünülmektedir. Bu bakış açısıyla 2014 yılından beri yürüttüğümüz göç çalışmalarında yöntem arayışları bizi çoğul okumanın göç romanları için kaçınılmaz olduğu düşüncesine götürmüştür.

Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, 2021

2020

George Orwell, çağdaş İngiliz yazarları arasında, imzası en çok tanınan sanatçıların başında gelir. Pek çok dile tercüme edilen "Hayvan Çiftliği" adlı romanı ise onun şöhretini pekiştirmiş bir eserdir. Eser pek çok dile tercüme edildiği gibi o dillerde defalarca yaptığı baskı sayısı ile de dikkat çeker. Edebî cephesiyle kültürel, içerdiği mesajlar nedeniyle siyasal bir trafiğin parçası olmuş "Hayvan Çiftliği", oldukça geniş bir okuyucu kitlesiyle buluşmuştur. Orwell'ın başta alegori olmak üzere grotesk, hiciv hatta kara mizahla yoğurduğu romanı, bugün artık dünya edebiyatı kapsamında değerlendirilebilecek bir çağdaş klasik olarak yerini almıştır. Roman çağdaş bir mit ya da fabl olarak da ele alınmıştır. Hayvan Çiftliği politik düzen, sosyal ilişkiler, hiyerarşi ve sosyo-politik yozlaşma bağlamında büyük bir alegorik eserdir. Okuyucuya gönderdiği mesajlar bakımından da politik, edebî ve kültürel okumalara katkı sağlayan bir romandır. Makalede, romanın olay örgüsüne kısaca temas edilerek, eserdeki alegorik yapı ortaya konacak ve "Hayvan Çiftliği"nin içerdiği göndermeler gözler önüne serilecektir. Orwell, söyledikleri ile sadece mensubu olduğu İngiliz milletini ve kendi çağını değil, esasen tüm dünyayı ve tüm zamanları muhatap olarak yakalamayı başarmış bir sanatçıdır. Bu bakımdan romanın Türk okuyucusuna ve içinde yaşadığımız zaman dilimine de hitap ettiği açıktır. "Hayvan Çiftliği" anlam katmanları, zengin çağrışım dünyası ve ince bir mizahla edebiyat araştırmacıları için oldukça mümbit bir edebî rezerv teşkil eder. Onu okumak, incelemek ve anlamak ise sadece edebiyata meraklı olanlara değil, sanatın gücünü takdir eden her kültürlü insana keyif verir.

Bu çalışmada genel anlamda Türk kültür tarihinin ve özelde Türk edebiyatının seçkin eserlerinden olan Dede Korkut Kitabı’nda ‘erkek, erkeklik, eril kimlik’ üzerinde durulacaktır. Tarihi süreç içerisinde erkeklik inşasının nasıl tezahür ettiği, nasıl bir gelişim ve değişim gösterdiği sorusu oldukça önemlidir. Bu noktadan hareketle anlatılarda genel olarak işlenen erkeklik kurgusu, hususen babalar, oğullar ve anlatılardaki diğer erkeklerin birbirleri ile ilişkileri üzerine odaklanılarak ifade edilmeye çalışılacaktır. Çalışmada öncelikle erkeklik kavramı algısı, kurgusu ve ‘erkeklik’ kavramı ile ifade edilmek istenen anlam dünyası açıklanacak ardından söz konusu kavram ve kavramın kendine mahsus dünyası Dede Korkut üzerinden değerlendirilecektir.

International Language, Literature and Folklore Researchers Journal, 2018

The Early Republican period is a time when women have experienced significant changes in their gender roles and social positions. Women have gained public visibility and assumed roles and obligations outside of traditional roles, especially as a consequence of the perspective of the women's movement, which was strengthened during the Second Constitutional Period and the new regime as the last step of Westernization. This being the case, it is a very different view that reigns in literature which could be seen as a reflection of collective consciousness. There is a strong resistance to the changing roles of women in society that appears as threat and alignment, and finally ridicule and mockery. The aim of this article is to put the female image of early Republican novels at the center of language and gender relations. In this context, gender-related positionings were determined in the novels and the use of sexist language was revealed. The study shows that almost all authors are more or less influenced by sexism that comes adjacent to culture and language regardless of their gender or ideology but it is expressed in different forms depending on these variables.

İnsan ve İnsan, 2021

Salgın hastalıkların geçmişi, insanlığın ortaya çıkışı kadar eskidir. Toplu ölümler, insanların hastalık karşısındaki çaresizlikleri, ıstırapları edebiyat açısından zengin bir malzeme kaynağıdır. Türk Romanında Salgın Hastalıklar isimli bu çalışmada, Tanzimat’tan günümüze romanlarda salgın hastalıkları konu eden eserler tespit edilmeye çalışmıştır. Tespit edilen eserler içerisinden kronolojik sıralamayla Felâtun Bey ile Râkım Efendi, Taaşşuk-ı Talât ve Fitnat, Aşk-ı Memnu, Hakka Sığındık, Yeşil Gece, Salgın, Hüyükteki Nar Ağacı, 30 Şubat Bir Gülme Salgının Romanı, Sıcak Kafa, Y, Hastalık, Meraklı Adamın On Günü isimli romanlar değerlendirmek üzere seçilmiştir. Bu romanları değerlendirmekteki amaç salgın temasının romanlardaki değişimini gözlemlemektir. Nitekim Tanzimat ve Servet-i Fünûn romanlarında verem hastalığı öne çıkarken, II. Meşrutiyet ve Cumhuriyet Dönemi romanlarında salgın, toplumsal sorunların tespit edilmesinde bir araç halini alır. 2000’li yıllarda kaleme alınan romanlarda ise salgın teması distopik/fantastik unsurlar etrafında şekillenir.