Academia.eduAcademia.edu

SÜREÇ İÇESİNDE TRİBÜN KAVRAMI VE BİÇİMLENİŞİ

Abstract

Özet Geçmişten günümüze kadar yaygın kullanımı ile tribün sözcüğü TDK'da (2017) "spor salonu, stadyum, hipodrom vb. yarışma ve gösteri yapılan yerlerde seyircilerin oturduğu koltuklu veya basamaklı bölüm, sekilik" olarak tanımlanmaktadır. Ancak değişen ihtiyaçlar ve teknoloji doğrultusunda tribün kavramı da değişmiş ve çok çeşitli boyutlar almıştır. Oturma amaçlı yapılan bu donatı artık seyir anlamıyla birlikte yeni yaşama kültürüne kendini adapte etmiştir. Bir diğer değişle farklı mekanlarda farklı biçimlenmeler ile mekana hizmet eder hale gelmiştir. Özellikle son yıllarda ofislerde, kütüphanelerde, okullarda, müzelerde ve daha birçok farklı mekanlarda seyir kullanımıyla birlikte özelikle oturma eylemine yönelik biçimlenmeler ile görülmektedir. Erken dönemlerde oldukça basit ve kalıcı olmayan malzemelerle inşa edilen ilkel tribünler, daha sonraları yeterli paranın temin edilebildiği zengin kentlerde maliyeti oldukça yüksek ve yüzyıllar boyu ayakta kalabilecek kesme taşlardan inşa edilmiştir (Uzunaslan, 2010). Tribün kavramının başlangıç noktası, antik tiyatrolardan binlerce yıl öncesine, insanların ayin niteliği taşıyan av törenlerine kadar dayanmaktadır. İlk kullanımlarını antik tiyatrolarda gördüğümüz tribünler, yamaçlara yaslandırılarak inşa edilmekte olup alanı çevrelemesi ile yapıya şeklini vermiştir (Türedi, 1998). Daha sonraları ise tiyatro binaları dışında alt noktasından yukarıya doğru sıralanmış kademelerden oluşan stadyum yapılarında da tribün kavramının önemini görmekteyiz (Saltuk, 1995). Bu yapıların hepsinde temel amaç seyir üzerine kuruludur. Özetle süreçteki kullanımlarına bakıldığında tribün, yapıların genel kurgusuna yön veren bir donatı olarak tarihin en eski zamanlarından günümüze kadar gelmiş olsa da özellikle son yıllarda kullanım amacına yeni öncelikler eklenerek zengin bir çeşitliliğe sahip olmuştur. Artık sadece bir sahneyi ya da bir alanı seyir etme nedeniyle değil, farklı eylemlere yönelik olarak da karşımıza çıkmaktadır. Bugün tribün; hem mekanının kendisini tanımlayabilmekteyken aynı zamanda mekanın içindeki bir öğeyi de oluşturabilmektedir. Hem boyutsal hem de işlevsel açıdan değişen tribün biçimlenişi, araştırma konusunun amacını oluşturmaktadır. Bu bağlamda çalışmada, mekansal boyuttaki biçimleniş, mekanın kullanım amacını tanımlamakta olup, tribün kurgusunun kendisini oluşturmaktadır. İşlevsel açıdan ise kullanımı mekan öğesi ise donatı kavramı ile ifade edilmiş ve bir alanı seyir etmekten çok bekleme, oturma vb. amaçlarda sabit yada hareketli donatı olarak iki farklı kullanım şekli ile ele alınmıştır (Şekil 1). Yapılan irdelemede, ortaya çıkan tüm biçimlenişlerin iç ve dış mekan kullanımlarına göre şekillendiği görülmüş, bu nedenle her biri bu kapsamda ele alınmıştır. Şekil 1. Tribün Kullanım Şeması 525