"ŞEHİR ESTETİĞİNİN GELİŞİMİ VE TÜRKİYE

Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 2016

1870’li yıllardaki İstanbul’un durumu o dönemin gazetelerinden öğrenilebilir. Özellikle bu yıllarda yayımlanan mizah gazeteleri, şehir insanının günlük alışkanlıkları ve yaşam tarzları hakkında bize önemli bilgiler sunar. Osmanlı’da çıkan ilk mizah gazetesi olan “Letâif-i Âsâr”, İstanbul şehri ve semtleri konusunda birçok yazı içerir. Bu gazetede 12 Nisan 1871 tarihinde yayımlanan bir muhâvere, Divan edebiyatının önemli bir türü olan şehrengizin yaşadığı dönüşümü gösterir. Bu muhavere ayrıca İstanbul’un o zamanki kültürel ve sosyal durumu hakkında önemli bilgiler verir. Biz, öncelikle muhâvere ekseninde şehrengiz türünün geçirdiği değişimi ele aldık. İkinci olarak da muhâverede İstanbul şehrinin ve semtlerinin nasıl yer aldığını inceledik.

Özet: İlk olarak Nizâmî-i Gencevî tarafından yazılan Hüsrev ü Şîrin, Batı sahasında başta Kütahyalı Şeyhî olmak üzere pek çok şair tarafından Türkçeye tercüme edilmiştir. Kütahyalı Şeyhî'nin yer yer kendi yorumunu katarak kaleme aldığı Hüsrev ü Şîrîn mesnevisini, aynı zamanda devrin bazı tarihî olayları çerçevesinde kaleme aldığı görülür. Kütahyalı Şeyhî'nin eserinin salt bir tercümeden çok tercüme-telif önemli bir edebî eser olduğu söylenebilir. Abstract: Hüsrev ü Şîrîn, originally written by Nizâmî-i Gencevî, was translated into Turkish by many poets, notably by Kütahyalı Şeyhî, in the Western area. It is seen that the masnavi of Hüsrev ü Şîrîn, with Kütahyalı Şeyhi's own comments in patches, was written up within the framework of some historical events. This study but also indicates that Kütahyalı Şeyhi's work was much like a translation-writing than just a translation.

Edebiyatın millî kimlik edindirmedeki işlevselliği; geçmiş bugün ve gelecek üçgeninde, bireylere tarih bilinci aşılar. Edebiyatın böyle bir işlevinin olması onun, zaman zaman edebî amacının arka planda kalıp toplumsal yönünün ağır bastığını gösterir. Bir milletin kültürel kodlarını oluşturmada tarihî romanlara önemli bir misyon yüklenir. Bir ulusun destanını yazan tarihî romanlar, bireylerde ortak bir bilinç oluşturur. Kimliklerin çözüldüğü ve toplumsal ilişkilerin farklılaştığı dönemde bu romanlar insana toplumsal bilinci yeniden yerleştirir. 2005'te yayımlanan Turgut Özakman'ın Şu Çılgın Türkler adlı eseri Türklerin millî kimlik inşasını, Kurtuluş Savaşı ve sonrası yükselen Kemalizm ideolojisini, günümüz nesline hatırlatan ve onu canlı tutan bir araçtır. Bu çalışmanın amacı, geçmişten geleceğe köprü niteliğindeki bu eserin bugün de millî kimlik oluşturmada ve Kemalizm ideolojisini yaymadaki rolünü ortaya koymaktır.

Öz Şair; duygu, düşünce ve arzularını hayal gücünün yardımıyla dönüştürerek sanatsal ve estetik bir kalıpta sunan kişidir. Başta teşbih ve mecaz olmak üzere edebî sanatları kullanarak iç ve dış âlemden aldıklarını sanatsal boyutta tekrar inşa eder. Bu süreçte şairin duygu, düşünce ve tasarılarına yön veren hayal gücüdür. Klasik Türk şiirinde hayal, şiirin başlangıcı ve şairin beslendiği önemli bir kaynaktır. Zira şairler hakkında değerlendirmelerde bulunan tezkire yazarları hayali güzel söz ve şiiri netice veren bir değer olarak görürler. Tezkirelerde kullanılan dile bakarak hayal gücünün güzeli tarif eden, güzeli arayan estetik değerlendirmeler için bir ölçüt olduğunu söylemek mümkündür. Klasik Türk şiirini kendi sistemi içerisinde değerlendirmek, şairlerin hayal kavramına bakışları ve hayal gücüne yönelik değerlendirmelerini dikkate almamızı gerektirir. Bu bağlamda, klasik Türk şiirinde hayal kavramının çeşitli teşbih ve mecazlarla kullanıldığı görülür. Hayalin hazine, gül bahçesi, deniz ve sultan gibi kavramlarla ilişkilendirildiği bu teşbihlerde şairin hayale atfettiği değer ya da işlevi bulmak mümkündür. Şairlerin çeşitli benzetme ve mecazlar çerçevesinde şiirdeki yerine işaret ettikleri hayal, klasik Türk şiirinde poetik ve estetik bir değere sahiptir. Abstract Poet is the one who offers his feelings, thoughts and desires in an artistic and aesthetic mold by converting them with the help of imagination. He rebuilds the materials received from internal and external world in artistic dimension by using literary arts especially including similes and metaphors. In this process, the power of imagination shapes the poet's feelings, thoughts and designs. In classical Turkish poetry the imagination is the beginning of the poem and an important source that the poet is fostered. Because the authors of tezkires who had assessments about the poets see the imagination as a value that results the good word and poetry. Looking at the language used in tezkires it can be said that the imagination is a criterion for aesthetic considerations that defines and seeks the beauty. Evaluating the classical Turkish poetry in its system requires us to take into account the assessments and the concept of view of the poets over the imagination. In this context, the concept of imagination is seen in classical Turkish poetry used with a variety of similes and metaphors. In these similes which the imagination is associated with the concepts like treasue, rose garden, sea and sultan it is possible to find the value and the function of imagination that the poet attributed to. The imagination that the poets pointed out its place in poetry under various similes and metaphors has a poetic and aesthetic value in classical Turkish poetry. Giriş İnsana yeni umutlar, yeni heyecanlar veren hayal gücü insan için önemli olduğu gibi sanat açısından da ayrı bir öneme sahiptir. Zira hayal, sanatın ortaya çıkması ve ilerlemesinde itici güçtür. Sanatçı; iç ve dış âlemde duygu, idrak ve hissini derinleştiren; bulduklarını dönüştürerek ses, renk, kelime gibi çeşitli estetik kalıplarda ifade eden kişidir. İç ve dış âlemin yeniden inşa edilip farklı bir gerçeklikle sunulduğu sanat eseri, sıra dışı özellikler gösteren olağanüstü bir hayal gücüne dayanır. Sanatsal gerçekliğin şekillenmesi, sanat eserinin ortaya çıkması büyük ölçüde hayal gücünün imkânlarına bağlıdır. 1 " Hayal " , sözlükte " insanın kafasında tasarlayıp canlandırdığı şey. " (Devellioğlu, 1997: 346), " Bir şeyin gerçeği zannedilen veya gerçeğine benzeyen, benzetilen görüntüsü " (Durusoy, 1998: 1) diye tanımlanır. " Tahayyül " , hayal etme eylemi; " mütehayyile " ise hayal gücü anlamında kullanılan terimlerdir. Klasik Türk şiirinde Arapça bir sözcük olan " hayal " in çoğulu " hayâlât " ve aynı kökten gelen " muhayyel " ve " tahayyül " sözcükleri hayal ile birlikte sıklıkla geçer. Hayal, kimi zaman gerçek dışı, asılsız iş anlamlarını ifade eder. Ahmet Paşa'nın " Hayâl-i bâtıla bakma basîret ehli isen " (Ahmet Paşa Divanı, 1992: 111) dizesi ile Nâilî'nin " Düşdük cünûn-ı aşk ile vehm ü hayâle biz " (Nâilî Divanı, 1990: 138) mısraı hayal kavramının " kuruntu, asılsız iş " anlamlarıyla kullanımına birer örnektir. * Yrd. Doç. Dr., Bartın Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü. 1 Esrar, imkân ve imkânsızlık sınırlarını kaldırmasıyla insanın önünde yeni bir buut oluşturur. Bazı sanatçıların esrara olan düşkünlükleri, esrarın gerçek âlemden kaçışla birlikte insanı hayalin uçsuz bucaksız âlemlerinde gezdirmesine bağlanabilir. Hatta şiir, müzik, dans, tiyatro gibi sanat dallarının ilk icracılarından olduğu kabul edilen şamanlardan bazılarının esrime deneyimi için esrar kullandıkları bilinmektedir.

This paper is an attempt to the applied translation criticism of the Islamic sources. Al-Shâmî’s Siyer; “Sübülü’l-hüdâ ve’r-reşâd fî sîreti hayri’l-ʻibâd” is the selected approach to the text Turkish translation named as “Peygamber Külliyatı”. The purpose of study is Clarifing main İslâmic sciences' sources from rare mistakes is undertaking through significant translation critisizm methods with a scientific aim orientation. this approach is named as "Attachment Theory". Previously, translation and translation critisizm conceptual analaysis and historical development process have been done in this approach.

Tarih Araştırmaları V, 2022

2011 yılında başlayan olayların ardından dünya kamuoyunun ilgisi Suriye’ye yoğunlaşmıştır. Türkiye’nin en uzun sınır komşusu olan Suriye, tarihi süreçte uzun yıllar Türk idaresinde huzurlu yaşayan, Türkiye’nin sosyal ve kültürel temasının sık olduğu ülkelerdendir. Bugün olduğu gibi geçmişte de coğrafi konumu Ortadoğu’da boy göstermek isteyenleri Suriye hâkimiyetine zorunluluğuna yönlendirmiştir.

Ankara ve Muğla'da kent güvenliği algılaması ile ilgili yapılan saha araştırma sonuçlarını ve analizini kapsamaktadır.

Öz Âşık Tarzı Türk Şiir Geleneğinde geçmişten günümüze en sık değinilen konuların başında aşk ve sevgili gelmektedir. Halk şairi; gördüğü, sevdiği ya da hayalindeki sevgili tasvirini farklı boyutlarda ele almıştır. Kimi halk şairleri sevgilinin fiziksel özelliklerini, kimileri de onun belirli olaylar karşısındaki tutumlarını dile getirmişlerdir. Âşık, toplumsal yaşamda var olan sevgili tipini, gerçek yaşamdan soyutlayarak mübalağalı bir biçimde ulaşılmaz bir peri ya da huri olarak anlatmaktadır. Divan şiirindeki sevgili tasviri ile halk şiirindeki sevgili tasviri farklılık arz etmektedir. Divan şiirinde sevgilinin tüm fiziksel özelikleri dile getirilse de adı söylenmez. Ancak halk şiirindeki güzel ya da sevgili ayakları yere basan, daha gerçekçi, davranışlarıyla somut bir tip olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmamızda Âşık Tarzı Türk Şiir Geleneği içerisinde güzelin/sevgilinin hangi yönleriyle ele alındığı ortaya konulmaya çalışılacaktır. Anahtar kelimeler: Âşık Tarzı Türk Şiiri, sevgili, güzellik unsurları, tip. Abstract In Âşik style Turkish poetry tradition, the primary subjects referred to from the past to the present are love and lover. Folk poets approached the depiction of the person they loved or their dream lover in different dimensions. Some folk poets expressed the physical features of the lover, while others expressed the lover's attitudes towards specific events. Âşik tells about the type of lover in societal life by isolating from the real life in an exaggerated way as an unreachable fairy or houri. The depiction of lover in Divan poetry and folk poetry are different from each other. In Divan poetry, even if all the physical features of a lover are mentioned, the name is not. However, the beauty or the lover in folk poetry is seen as a more down-to-earth, more realistic and concrete type with her behaviors. In this study, we will present with which aspects beauty/lover is addressed within Âşik style Turkish poetry tradition.

Osmanlı edebiyatı araştırmalarının ehemmiyeti geç fark edilmiş sahalarından biri olan mecmûa geleneği, ihtiva ettiği muhtelif ürünlerle edebiyat tarihimizi aydınlatmaya devam etmektedir. Bu makale çerçevesinde incelenen mecmûa da klâsik dönem şairlerinin bilinmeyen manzûmelerini barındırması yönüyle önem arz etmektedir. Çalışmamızda söz konusu mecmûa ile ilgili şekil ve muhteva bilgileri verildikten sonra eserde yer alan bütün şiirlerin ilk beyit/bendleri mahlas sırası gözetilerek düzenlenmiş ve şiirler değerlendirilmiştir. Mecmûada bulunan Bâkî, Emrî, Hayâlî, Hüdâyî, Nef'î ve Ulvî'ye ait şiirlerin dîvân neşirlerinde olmadığı tespit edilmiş ve çalışmanın son bölümünde bu şiirlerin metinlerine de yer verilmiştir. Abstract: Custom of mecmua that is one of the area of Ottoman literature searches and its importance has been realized late, continues to lighten our literal history through various outputs it involves. Mecmua that has been searched in this study is also important in that involving some unknown poems of classical period poets. In this study after informing about shape and content of mentioned mecmua, first couplets of all poems in mecmua have been regulated pursuant to order of nickname and poems have been evaluated. It has been ascertained that poems of Bâkî, Emrî, Hayâlî, Hudâyî, Nef'î and Ulvî in mecmua do not exist in published divans and textes of these poems exist at the end of the study.

ÖZET Abdülhak Hamit Tarhan'nın Kürsî-i İstiğrâk adlı manzumesinin konusu, sanat felsefesinin geçmişten günümüze üzerinde durduğu tabiattır. Sanat tarihine bakıldığında, en fazla işlenen iki konudan biri insandır diğeri ise tabiattır. Abdülhak Hamit, tabiattaki unsurları estetize ederek alımlar ve bu unsurları yüce, güzel gibi estetik kategoriler çerçevesinde ele alır. Divan edebiyatında dekor ve süs olan tabiat, Abdülhak Hamit'in şiirlerinde estetik objelerin bulunduğu bir kaynağa dönüşür. Hamit, tabiattaki unsurları birer şiir olarak telakki ederek tabiatın da sanat eseri gibi bir forma sahip olduğunu ileri sürer. Ölçü, müzikalite ve ahenk gibi şiir sanatının unsurlarını tabiattan alımlar. Tabiatın sanat yönünü keşfeden Hamit, geniş bir alanda söz söyleme olanağı yakaladığı gibi medeniyetten kaçmak için sığınacak bir yer de keşfeder. Kürsî-i İstiğrâk şiirinde, Tanrı ile tabiat bütünleşmiştir. Alımlayıcı özne ise bu bütünleşmeye dâhil olmak istemektedir; fakat vatan hasreti ve ruhunun derinliklerindeki sıkıntılar önünde bir engel teşkil eder. Bir sanat eserinin estetik çözümlemesi; estetik obje, estetik nesne, estetik algı, estetik değer ve yargı çerçevesinde yapılır. Malzemesi dil olan edebi ürünlerin tahlili diğer sanat eserlerinin estetik çözümlemesine göre daha karmaşık ve zahmetli bir iştir. Metni vücuda getiren dehanın psikolojik durumunun bilinmesi, metnin dokusuna sinmiş felsefi düşüncelerin tespit edilmesi ve en önemlisi metin ile estetik disiplin arasındaki bağlantıların kurulması şarttır. Bu çalışmanın amacı, Abdülhak Hamit'in Kürsî-i İstiğrâk şiirini estetik açıdan değerlendirmektir. ABSTRACT The theme of poem of Kürsî-i Istiğrâk written by Abdülhak Hamit Tarhan is nature that subject to obtain the philosophy of art from past to present. Looking at the history of art, one of the most processed * Bu makale Crosscheck sistemi tarafından taranmış ve bu sistem sonuçlarına göre orijinal bir makale olduğu tespit edilmiştir.  ArĢ. Gör. Dicle Üni. El-mek: ulasedebiyat@gmail.com