Kimlik ve Aidiyet Meselesi Bağlamında Şemsettin Sami

Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2014

Şemsettin Sami, 1870’li yılların başlarında İstanbul’a geldikten bir müddet sonra tüm dikkatini Türk kültürü, sanatı, edebiyatı, dili gibi çeşitli konulara odaklar ve bu noktalarda derin araştırmalara girişir. Bunlardan özellikle dil, ayrı ve önemli bir yer işgal eder. O, 1880’li yılların başlarından ölüm tarihi olan 1904 yılına kadar Hafta, Sabah gibi devrin önemli süreli yayınlarında genel olarak dil, Türkçe, Türkçenin çeşitli sorunları ve özellikle de sadeleşme ile ilgili son derece dikkate değer makaleler kaleme alır. Bu makalelerde dile getirdiği görüş ve önerileriyle Şemsettin Sami, “Yeni Lisan” çıkışından önce tek başına sadeleşme meselesini ele alır, işler ve büyük ölçüde de sonrakilerin bir ön hazırlığı veya provasını yapar. Ancak işaret ettiğimiz tüm bu yönler bugünkü Türk bilim dünyasında çokça öne çıkmış ve işlenmiş değildir. İşte bu makalede onun, söz konusu süreli yayınlarda çıkmış yazılarına dayalı olarak, sadeleşme konusu üzerindeki görüş ve önerileri ele alınacak ve tartışılacaktır.

Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2012

ÖZ: Türk dili ve edebiyatı üzerine önemli eserleri olan Şemsettin Sami’ye ilişkin çalışmalar, bilindiği gibi daha hayattayken yapılmaya başlar. Bunlar, kimi tiyatroları, kimi diğer eserleri üzerindedir. Bununla birlikte Ş. Sami, bu sıralarda biyografik yönüyle de merak edilen ve öğrenilmek istenen bir kişidir. Bundan dolayıdır ki on dokuzuncu yüzyılın sonlarına doğru dönemin etkili dergicilerinden biri olan ve Ş. Sami’ye büyük saygı duyan Ahmet İhsan, dönemin önemli dil ve edebiyat adamını dergi okurlarına tanıtabilmek maksadıyla Ş. Sami’yle görüşür ve ondan bizzat kendi kaleminden çıkmış tercüme-i hâlini alır ve bunu dergisinde yayımlar. Üstelik bu yazının başına Ş. Sami ile nasıl görüştüğünü, görüştüğü sıralarda onda gözlemlediklerini ve ayrıca derginin muhtelif kısımlarına da bizzat kendi çektiği fotoğrafları ekler. Bu makalede Ş. Sami ile ilgili biyografik çalışmalara katkı sunacağını düşündüğümüz Ahmet İhsan’ın “Şemsettin Sami Bey” başlıklı yazısı, küçük bir incelemeyle birlikte yeni yazıya aktarılarak sunulmuştur.

Şemsettin Sami çok yönlü kişiliğinin yanında önemli bir Türkolog olması ile de tanınır. Sami’nin Türk diline ve edebiyatına kazandırdığı eserler bugün kıymetini ve önemini korur hâldedir. Şemsettin Sami’nin eserlerinin merkezine yerleştirdiği fi kirleri, çağını aşan, bugünün ve geleceğin tartışmalarına ışık tutan bir mahiyet taşır. Biz bu çalışmamızda Şemsettin Sami’nin Türk dili hakkında ortaya koyduğu fikirleri, tespit ve tavsiyeleri bir araya getirerek onun kanaatleri üzerinden bir kompozisyon oluşturmaya gayret edeceğiz. Türk dilinin güncel meselelerinden bir tanesi olan sa deleşme konusu başta olmak üzere dil üzerine pek çok farklı noktadan perspektifler sunan Şemsettin Sami’nin fikirleri, bizlere aktüel tartışmalar üzerine özgün görüşler sunacaktır. Türk ve Arnavut toplumları için onu değerli ve sembol kılan entelektüel kişiliği ile Şemsettin Sami’nin dil alanında sunduğu imkânların değerlendirilerek bu görüşlerden mümkün olduğunca fazla istifade edilmesi gerektiği kanaatindeyiz. Bu istifadenin yoğun olabilmesi, Sami’yi ve eserlerini tanımakla mümkün olacaktır

Şemsettin Sami’s Turkish Personal Letters in the State Archives of Albania Abstract One of the most basic needs of human beings is to communicate with each other. People make such a communication verbally. However, letters had been the most common form of communication for a long distance. In this study, we examined three Turkish letters that related to Şemsettin Sami. Two of these letters were written by Sami, but the author of the third letter is not understood. All of these letters were written in Arabic alphabet and they have been registered in the funds of Sami Farsher at the State Archives of Albania. These letters have not been published before anywhere. I have converted these letters to the Latin alphabet and placed the original copy of the letter under Latinized letters. First letter: Şemsettin Sami wrote this letter to Mr. Rustem Beg and Mrs. Gulistan who lived in Korça(Görice) on November 9, 1902 (27 Teşrinievvel 1318). Şemseddin Sami gave the news of his daughter’s wedding ceremony. Another letter was written by Şemsettin Sami to Mr. Rustam Beg on November 12, 1985 (31 Teşrinievvel 1311). This letter thanks and gives a short answer to Mr. Rustem Beg. The third letter was written to the Şemsettin Sami. This letter was written on August 21, 1891 (August 9, 1307). The author of this letter cannot be understood from the signature. The first sentence of this letter is "My brother Sami Beg," . He/she talked about his/her malaria disease and inability to come to Istanbul. Keywords: Şemsettin Sami, the Albanian State Archives, Rustem Bey, personal letter

Bedriye Tunçsiper (Ed.). Sosyal Bilimlerde Seçme Alan Araştırmaları: Teori, Uygulama ve Politika (s. 193-201) içinde, Ekin Yayınevi: İstanbul., 2022

Tüm hakları mahfuzdur. Bu kitabın tamamı ya da bir kısmı 5846 Sayılı Yasa'nın hükümlerine göre, kitabı yayınlayan yayınevinin izni olmaksızın elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılamaz, özetlenemez, yayınlanamaz, depolanamaz.

2015

Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 2015

Bir Tanzimat aydını olan Şemsettin Sami, hayatını Türk kültürü, sanatı, edebiyatı, dili gibi son derece geniş bir sahaya adayan ve bu adanmışlığı hâlen bugün bile aşılamamış bazı ölmez eserleriyle somutlayan büyük bir âlimdir. Bu, tartışmasız bir gerçektir. Ancak o, sadece bu yönüyle değil, söz konusu eserlerdeki tavrı ve duruşuyla da son derece dikkate değer bir şahsiyettir. Çünkü Şemsettin Sami, devrin önemli cereyanlarından biri olan milliyetçiliğin gücünü çok erkenden fark eden ve bu çerçevede Türk kültürü, sanatı, dili ve edebiyatına yönelerek “Türkçü” tavrını açıkça belli edenlerdendir. Ne var ki Türk kültür ve irfanına hayatını vakfeden bu Türkçü âlim, kendisine isnat edilen Arnavutluk Ne İdi, Nedir, Ne Olacak? adlı eser dolayısıyla Cumhuriyet’in ilk çeyreğinde Türkçü tavrından taban tabana zıt bir görüntüyle söz konusu edilecektir. Üstelik bunu, ilginç ama kendisi gibi Türkçü bir isim olan Orhan Seyfi Orhon gündeme getirecektir. Orhan Seyfi Orhon, 1940’lı yılların ortalarına doğru yukarıda adını andığımız eser üzerine başında bulunduğu Çınaraltı dergisinde “Koynumuzda Beslediklerimiz! Bir Hiyanet ve Nankörlük Vesikası” başlıklı bir dizi neşriyatta bulunur. Bu neşriyatta Şemsettin Sami’ye isnat edilen Arnavutluk Ne İdi, Nedir, Ne Olacak? adlı metinden bazı pasajlar verirken beraberinde dikkatli bir dille yorumlarda bulunur. Buna, diğer gazetelerden yazarlar ve okurlar da katılır. Böylece konu farklı noktalara evrilir ve bir tartışma süreci başlar. Bu makalede söz konusu neşriyat üzerine başlayan tartışmalar merkeze alınarak değerlendirilecektir.

Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları, 2021

Aidiyet, bireylerin fizyolojik ihtiyaçları gibi yaşamsal açıdan önemli olan ihtiyaçlardan bir tanesidir. Bireylerin yaşadıkları toplumla kendilerini bütünleşik görebilmeleri, kendilerini toplumun ayrılmaz bir parçası olarak hissedebilmeleri, mutlu bir şekilde yaşamaları aidiyet hislerinin pekişmesine bağlıdır. Bireyler ait oldukları yerde kendileri olabilmekle birlikte, sağlıklı kimlik ve kişilik gelişimleri açısından aidiyet ihtiyacının giderilmesi de önemlidir. Bireyler dünyaya, yaşadıkları toplumun yapısını ve özelliklerini bilerek gelmemektedirler. Dahası onlar bu yöndeki içerikleri doğumlarından itibaren içine çekildikleri belirli toplumsallaşma süreçlerinden geçerek öğrenmektedirler. Bireylerin yaşadığı toplumsallaşma süreci, onların hayata hazırlanmalarını ve toplumla bütünleşmelerini sağlamaktadır. Bu önemli süreçte bireylerin ilk toplumsallaşma alanını oluşturan, hatta bu sürecin temellerini atan kurum ailedir. Zaman içerisinde hayatlarına giren farklı kurum ve kuruluşlarda farklı roller elde eden bireyler, zaman