1727 Tarihli Nevşehir Mufassal Tahrir Defteri

Nevşehirli Alimler II Osmanlı ve Cumhuriyet Devri, 2024

Bu tebliğde Ankara Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Kuyûd-ı Kadîme Arşivi’nde yer alan 102 numaralı Cebel-i Kozan Tahrir Defteri’ni değerlendireceğiz. Adana eyaletinin Sis (Kozan) sancağında Kozan Dağı’nda yaşayan konar-göçer cemaatlerin kayıt edildiği 10 Şevvâl 1133/ 4 Ağustos 1721 tarihli bu defter geç mufassallar serisine eklenmesi gereken nadide bir örnektir. Bu tarihlerde Revan’da yeni tahrir yapıldığını bilmekteyiz. Ancak Anadolu’da 1604’lerden sonra bu türden tahrirleri pek göremeyiz. Belli ki defter 1691’de Çukurova’da gerçekleştirilen başarısız iskân teşebbüsünün ardından yeni bir tahrirle Kozan Dağı’ndaki cemaatlerden vergi ve asker alabilmek amacıyla hazırlanmıştır. Defterde kayıtlı ilk cemaat 21 bennak vergi nüfusuna sahip olan Arıklı cemaatidir. XVI. Yüzyıl tahrirlerinden farklı olarak kişi isimlerinin altında sahip oldukları koyun sayısı da bildirilmektedir. Seyyidlerin sayısı çok olduğundan bunlar reayadan sonra ayrı başlık altında kayıt edilmişlerdir. XVI. Yüzyılda Kozan’da yaşayan konargöçer cemaatlerin Afşar, Kavurgalu, Farsak gibi boylara mensup öz-be-öz Türkmen toplulukları olduğunu bilmekteyiz. 1721 yılında karşımıza çıkan nüfus tablosunda ise bu Türkmenler içerisinde büyük bir “seyyid” kitlesi yaşamaya başlamıştı. Defterde verilen rakamlarla ifade etmek gerekirse 931 evli; 129 bekar reayaya karşılık 361 neferlik bir seyyid, şahinci, güherçileci muaflar topluluğunu görmekteyiz. Bu kadar büyük orandaki muaflar topluluğunu, zor durumda olan devletin verdiği bir taviz olarak değerlendirmek mümkündür.

Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2020

Büşra BULUT  Öz Masraf Defterleri, Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi'nde müteferrik defterler fonunda bulunmaktadır. Bu defterler içeriği bakımından oldukça önemli bir yere sahiptir. Nitekim Masraf Defterlerinin incelenmesi ile söz konusu bölgenin yanı sıra defterin tutulduğu döneme ait fiyat tarihi, halkın gelir düzeyi ve tüketim alışkanlıklarına dair birçok bilgiye ulaşılabilmektedir. Yine bu defterler sayesinde elçilerin ağırlanması, sefere gidiş masrafı ya da askeri sınıfın maaşlarının dağıtılması gibi harcamaları da tespit etmek mümkündür. Osmanlı Devleti'nde Masraf Defterleri serisinin içeriği incelendiğinde bu harcamalara ek olarak saray harcamalarından, askeri harcamalara ve bazı kişisel harcamalara kadar birçok kalemde masraf dökümüne erişmek mümkündür. Çalışma konunun bu önemine binaen kaleme alınmış olup, araştırmada 1701 tarihli bir masraf defteri incelenmiştir. İlgili defter Sultan II. Mustafa'nın ailesiyle birlikte İstanbul'dan Edirne'ye gidişinin yol masrafı ve 1701 yılına ait olan giderleri ele almaktadır. Temel amaç; 1701 tarihli Masraf Defteri incelenerek II. Mustafa'nın İstanbul'dan Edirne'ye giderken harcanan yol masrafı ve ihtiyaç duyulan malzeme ve tedarik unsurlarının tespitini yapmaktır. Çalışmada ilgili tespit ve değerlendirmeler için 1701 tarihli Masraf Defterinin transkripsiyonu ve II. Mustafa dönemi Osmanlı Devleti'ni ele alan eserlerden istifade edilmek suretiyle kavramsal bir çerçeve oluşturulmuştur. Bu minvalde 1701 tarihli defterdeki masraf dökümüyle ilgili genelden özele bir değerlendirme yapılmıştır. Nitekim söz konusu defterde yalnızca taşınma masraflarının değil döneme ait pek çok giderin kalem kalem kaydının tutulduğu görülmüştür.

Bir ulusun millet olarak oluşum sürecini bina inşasına benzedersek yapıda kullanılan inşaat malzemesi misalinde muhakkak çeşitli etnik toplumlar olacak ki her biri ayrı-ayrılıkta kendi mevcudiyeti, maddî ve manevî varlığı ile genelde vahit bir millet yapısının tümünü teşkil eder. Bu açıdan kendisini tam mânasıyla idrak ve tanımak gayretinde bulunan her hangi bir millet, ilk önce oluşumu sürecinde tarih boyunca yapısal mahiyette olan etnik birimleri tespit etmek ve bunlara sahip çıkmak vazifesi ile yükümlüdür. Zira, milli medeniyetin unsurları olan kimi antropolojik ve etnografi k olguların, gelenek ve göreneklerin, folklor örneklerinin mahiyetinin açıklanması veya değilse en azından yorumlanması bunların etnik menşeyinin tespitini zaruri kılar. Her hangi bir milletin etnogenezinin araştırılması açısından bunlar muhakkak başta gelen önkoşullardır.

Öz : Bu makale Şeyh Şamil'in 1859'da Ruslara teslim olmasıyla başlayan 1859-62 yılları arasındaki Nogay göçünü inceleyerek, bu göç akımıyla Osmanlı topraklarına ulaşan göçmenlere yönelik Osmanlı yaklaşımını belirlemektedir. Başbakanlık Osmanlı Arşivi'ndeki dokuz adet mufassal ve iki adet de icmal nitelikte defterin incelenmesiyle hazırlanan çalışma Osmanlı Devleti'nin gelen muhacirleri bir an evvel iskân edip, üretici konuma getirmek ve kendilerine yetebilirlikleri sağlamak için yogun çaba gösterdiğini tespit etmektedir. Bu amaçla Osmanlı Devleti nüfus tespiti yaparak, yığılma ve karışıklıları engellemiş ve muhacirlere yevmiye vererek kayıt altına almaya çalışmıştır. Abstract: This article examines the Nogai migration to the Ottoman Empire between 1859 and 1862 after the surrender of Dagistani resistance leader Imam Shamil to Russia in 1859 and evaluates the Ottoman policy toward the migrants. Relying on nine detailed and two abridged record books in the Ottoman archives, the study presents that the Ottoman Empire aimed to settle the migrants as quickly as possible so that they could be self-sufficient. For that purpose, the Ottoman government recorded the migrants, prevented them from overcrowding in one place and causing chaos, and distributed daily allowances.

Osmanlı Araştırmaları, 2020

The defter of the 1455 Register (tahrir), known as made just after the conquest of Istanbul, has been published by Halil İnalcık and by the way very precious and new information come into the open for the historians of Istanbul. This Register introduces reliable information not only about the pre-conquest Istanbul, but also about the moment of conquest, where the city was allegedly destructed. H. İnalcık employed a photocopy of the original manuscript in his book and expressed that he could not reach the original despite his inquiry in the archives. First of all, it was previously detected in a study that this defter was in a disorganized miscellaneous in the Archive of the Topkapı Palace. Inferring from this study, I reveal that the photocopy does not contain one page of the defter and also there was a register of Galata/ Karaköy districts which did not draw attention until that time. In this research note, after related evaluations, the missing pages were transliterated and the introduction of the whole defter has been made including the newly detected register of the Kar-aköy districts, elaborating how this defter contributes research. Also, the missing pages' images of the register of Karaköy districts were added at the end of the text. Thus, the fragments of the defter were introduced in a more complete form and with less shortcomings for use in further research.